Geen losse woorden oefenen Geen losse woorden bespreken

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Geen losse woorden oefenen Geen losse woorden bespreken"

Transcriptie

1 Anneke Smits

2 Geen losse woorden oefenen Geen losse woorden bespreken

3 Woorden maken deel uit van associatief kennisnetwerk Actuele verbindingen bepalen betekenis, niet definities Kintsch & Kintsch, 2005; Stahl & Nagy, 2006

4 Taal horen in betekenisvolle context Praten in dagelijks leven Films/praten over Boeken/teksten/praten over Woorden tegenkomen in relatie tot andere woorden Progressieve approximatie en verbreding van de (flexibele) betekenis Meer relaties met andere woorden - > meer betekenis Herhaling in licht wisselende contexten Brysbaert et al., 2016; Damhuis, 2014; Filipiak, 2004; Stahl & Nagy, 2006

5 Geen kennis van het woord Vaag gevoel voor aspecten van de betekenis (bv. pos./neg.) Beperkte contextgebonden betekenis Woordbetekenis begrijpen, maar niet in staat om in wisselende context te gebruiken Rijke kennis van verbanden met andere woorden, flexibel (metaforisch) gebruik. (Beck, McKeown, & Omanson, 1987)

6 Leerlingen met veel woordkennis Ll Leerlingen met weinig woordkennis

7 Komen grotendeels door verschillen in taalaanbod/home literacy environment (Hart & Risley, 1995) School lost dat niet op (Cantalini, 1987; Marulis & Neuman, 2010) Werkgeheugen (Damhuis, 2014)

8 Gemiddeld weinig (7-17% schoolgebonden variantie door lezen stimuleren, bibliotheekbezoek en tijd voor zaakvakonderwijs) Geen of negatief verband met klassikale woordenschatinstructie (Emmelot, van Schooten, & Timman, 2001; Filipiak, 2004; Mason & Krashen, 2004; Stahl & Nagy, 2006)

9 Omvang, keuzeproblematiek (Stahl & Nagy, 2006) Gerichtheid op losse woorden/betekenissen (toetsen, viertakt, woordenschatlijstjes, placemats) Discrepantie tussen gedecontextualiseerd/gecontextualiseerd gebruik (Beck, McKeown, & Omanson, 1987; Zeeland, 2013) Taalarmoede op school (Smits & van Koeven, nd.) Verarmd taalgebruik Ontbreken verhaalstructuur Fragmentatie

10 Voorlezen/(luister)lezen/verfilming Intrinsieke motivatie en beleving Kilometers > 25 per jaar Meerdere zelfgekozen boeken per thema/in serie Verschillen in leesvolume hebben grote consequenties voor woordenschat en cognitie (Cunningham en Stanovich, 2001)

11 Algemeen Moeilijke taal is makkelijk te leren binnen begrijpelijke context Werk thematisch Leg uit op het niveau van de zin (contextueel) Herhaal (werkgeheugen) Specifiek Scaffolding Elaboration Beck, McKeown & Kucan, 2008; Damhuis, 2014; Gee, 2015; Rose & Martin, 2012

12 Samenvatten in de woorden van de kinderen Uitleggen tekststructuur Gebruik van multi-media (film(pje), plaatjes, ) Tekstscaffolding

13 Extra uitleg over de inhoud van de tekst Kinderen de zin laten vertalen in eigen woorden

14 Woordenschatontwikkeling vindt niet plaats aan de hand van van losse woorden Wel op basis van een rijk schriftelijk taalaanbod Jij bent de brug naar moeilijke taal

15 Beck, I. S. McKeown, M.G. Kucan, L. (2008) Creating Robust Vocabulary; Frequently Asked Questions & Extended Examples. The Guilford Press, New York. Beck, I., McKeown, M.G., & Omanson R.C. (1987). The effects and uses of diverse vocabulary instructional techniques. In M.G. McKeown & M.E. Curtis (Eds.), The nature of vocabulary acquisition (pp ). Hillsdale, NJ: Erlbaum. Brysbaert, M., Stevens, M., Mandera, P., & Keuleers, E. (2016). How many words do we know? Practical estimates of vocabulary size dependent on word definition, the degree of language input and the participant s age. Frontiers in Psychology, 7(JUL), Cantalini, M. (1987). The effects of age and gender on school readiness and school success. Unpublished doctoral dissertation. Ontario Institute for Studies in Education. Toronto: Canada. Cunningham, A. E., & Stanovich, K. E. (2001). What Reading Does for the Mind. Journal of Direct Instruction, 1(2), Damhuis, C.M.P. (2014). A cognitive approach to vocabulary learning in kindergarten. Radboud Repository. Radboud universiteit. Retrieved from Emmelot, Y., Schooten, E. Van, & Timman, Y. (2001). Determinanten van succesvol NT2-onderwijs. Factoren van invloed op de. Amsterdam. Retrieved from Filipiak, P. (2004). Woordenschatonderwijs. School en Begeleiding, Gee, J.P. (2015). Literacy and education. New York: Routledge. Hart, B., & Risley, T. R. (1995). Meaningful differences in the everyday experience of young American children. Baltimore: Paul H Brookes Publishing. Jager Adams, M. (2010). Advancing Our Students Language and Literacy. American Educator, Retrieved from Kintsch, W., & Kintsch, E. (2005). Comprehension. In S. G. Paris & S. A. Stahl (Eds.), Children s reading comprehension and assessment (pp ). Mahwah, NJ: Erlbaum. Mason, B., & Krashen, S. (2004). Is form-focused vocabulary instruction worthwhile? RELC Journal, 35(2), Marulis, L. M., & Neuman, S. B. (2010). The Effects of Vocabulary Intervention on Young Children s Word Learning: A Meta-Analysis. Review of Educational Research, 80(3), Nagy, W. (2007). Metalinguistic awareness and the vocabulary-comprehension connection. In R. K. Wagner, A. Muse, & K. Tannenbaum (Eds.), Vocabulary acquisition and its implications for reading comprehension (pp ). New York: The Guilford Press. Rose, D. & Martin, J.R. (2012). Learning to write, reading to learn. Sheffield, UK: Equinox Publishing. Smits, A. & van Koeven, E. (nd). Van taalarm naar taalrijk onderwijs. De toekomst van schoolmethodes. Stahl, S. A., & Nagy, W. E. (2006). Teaching word meanings. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. Zeeland, H. van. (2013). L2 vocabulary knowledge in and out of context: is it the same for reading and listening? Australian Review of Applied Linguistics, 36(1), Retrieved from

Samen sterk in lezen en mediawijsheid

Samen sterk in lezen en mediawijsheid Samen sterk in lezen en mediawijsheid De cijfers 1,5 miljoen volwassen Nederlanders zijn laaggeletterd Dat is bijna 1 op de 10 Nederlanders Veel kinderen hebben bij binnenkomst op de basisschool een achterstand

Nadere informatie

Meer lezen, beter in taal Het belang van vrij(etijds)lezen voor de taalontwikkeling 30 november 2017

Meer lezen, beter in taal Het belang van vrij(etijds)lezen voor de taalontwikkeling 30 november 2017 Meer lezen, beter in taal Het belang van vrij(etijds)lezen voor de taalontwikkeling 30 november 2017 Kees Broekhof Frank Schaafsma Programma Effecten van vrij(etijds)lezen op de taalontwikkeling Vmbo:

Nadere informatie

Meedoen met de Monitor

Meedoen met de Monitor Meedoen met de Monitor met de Bibliotheek Een school die deelneemt aan de Monitor de Bibliotheek op school (Monitor dbos) wil doelgericht samenwerken met de Bibliotheek om de taalontwikkeling en de informatievaardigheden

Nadere informatie

Plezier in lezen meer lezen beter in taal. Leesplezier. 2015 de Bibliotheek Gelderland Zuid

Plezier in lezen meer lezen beter in taal. Leesplezier. 2015 de Bibliotheek Gelderland Zuid Plezier in lezen meer lezen beter in taal Leesplezier Agenda 1. Waarom lezen en leesplezier zo belangrijk is 2. Voorlezen en boeken lezen thuis 3. Samen praten over boeken 4. Boekentips vinden Het belang

Nadere informatie

Geen woorden, maar kinderen

Geen woorden, maar kinderen Taal Woordenschataandacht en leerbehoeften Geen woorden, maar kinderen Het leren en daarna goed gebruiken van woorden is een geleidelijk proces, dat het hele leven doorgaat. Hoe meer aspecten leerlingen

Nadere informatie

Kunst van Lezen school, bibliotheek, lezen en taalontwikkeling. Kees Broekhof Sardes, KCBL, School aan Zet

Kunst van Lezen school, bibliotheek, lezen en taalontwikkeling. Kees Broekhof Sardes, KCBL, School aan Zet + Kunst van Lezen school, bibliotheek, lezen en taalontwikkeling Kees Broekhof Sardes, KCBL, School aan Zet + Centrale onderwerpen Taalachterstanden een zorg voor veel scholen (Vrij) lezen en taalontwikkeling

Nadere informatie

Lezen en taalontwikkeling: effecten meten in de samenwerking tussen school en bibliotheek. Kees Broekhof Sardes

Lezen en taalontwikkeling: effecten meten in de samenwerking tussen school en bibliotheek. Kees Broekhof Sardes + Lezen en taalontwikkeling: effecten meten in de samenwerking tussen school en bibliotheek Kees Broekhof Sardes + Centrale vragen Wat is de context in het onderwijs waarbinnen scholen en bibliotheken

Nadere informatie

Meedoen met de Monitor

Meedoen met de Monitor Meedoen met de Monitor met de Bibliotheek Een school die deelneemt aan de Monitor de Bibliotheek op school (Monitor dbos) wil doelgericht samenwerken met de Bibliotheek om de taalontwikkeling en de informatievaardigheden

Nadere informatie

Meer lezen, beter in taal SLO netwerkdag taalcoördinatoren 14 april 2016

Meer lezen, beter in taal SLO netwerkdag taalcoördinatoren 14 april 2016 Meer lezen, beter in taal SLO netwerkdag taalcoördinatoren 14 april 2016 Kees Broekhof, Sardes Lezen loont een leven lang S. Mol & A. Bus (2011) 4 Omvang van de woordenschat 18000 16000 14000 12000 10000

Nadere informatie

Betekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving

Betekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving Betekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving Kempelonderzoekscentrum Jeannette Geldens, lector Monique van der Heijden, promovenda-docentonderzoeker Herman L. Popeijus, erelector Doelen en

Nadere informatie

Effectieve woordenschattherapie bij peuters met S-TOS Siméacongres 11 april Dr. N. Uilenburg Dr. E. Gerrits

Effectieve woordenschattherapie bij peuters met S-TOS Siméacongres 11 april Dr. N. Uilenburg Dr. E. Gerrits Effectieve woordenschattherapie bij peuters met S-TOS Siméacongres 11 april 2013 F. Cohen Tervaert Dr. N. Uilenburg Dr. E. Gerrits Inhoud Woordenschatverwerving Woordenschatinterventie Doel pilot Methode

Nadere informatie

Making Shift Happen OVER LOAD

Making Shift Happen OVER LOAD Making Shift Happen OVER LOAD WAT ELKE LERAAR MOET WETEN COGNITIEVE BELASTING IN DE KLAS Tim Surma @timsurma Education is a technology that tries to make up for what the human mind is innately bad at.

Nadere informatie

Betekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving

Betekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving Betekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving Kempelonderzoekscentrum Jeannette Geldens, lector Monique van der Heijden, docentonderzoeker Herman L. Popeijus, erelector Popeijus, H. L., & Geldens,

Nadere informatie

Woordenlijsten in de basisschool

Woordenlijsten in de basisschool Woordenlijsten in de basisschool Een hulpmiddel bij goed woordenschatonderwijs? Door Jozefien Loman, wetenschappelijk medewerker CTO Hoe kunnen we in onze klas of op onze school aan woordenschat werken?

Nadere informatie

Meer context kan de verkeerd geraden betekenis bijstellen Dit is echter niet altijd het geval Verkeerde associatie kan blijven hangen Intertaaltransparantie Maand, mois, month, Monat Garandeert geen directe

Nadere informatie

Zes Strategieën voor Effectief Leren

Zes Strategieën voor Effectief Leren CONCRETE VOORBEELDEN SPACED PRACTICE Zes Strategieën voor Effectief Leren www.learningscientists.org In deze serie, geven wij informatie over hoe leerlingen kunnen leren te studeren door.. ELABORATIE RETRIEVAL

Nadere informatie

Welkom in groep 5 en 6

Welkom in groep 5 en 6 Welkom in groep 5 en 6 1 Woensdag 23 september 2015 19.30-20.30 2 Programma van deze avond Informatie over het reilen en zeilen in groep 5 en 6 Rond kijken in de Sleepboot Leerkrachten groepsleerkrachten:

Nadere informatie

Laatst bijgewerkt op 2 februari 2009 Nederlandse samenvatting door TIER op 25 mei 2011

Laatst bijgewerkt op 2 februari 2009 Nederlandse samenvatting door TIER op 25 mei 2011 Effective leesprogramma s voor leerlingen die de taal leren en anderssprekende leerlingen samenvatting voor onderwijsgevenden Laatst bijgewerkt op 2 februari 2009 Nederlandse samenvatting door TIER op

Nadere informatie

De effectiviteit van woordenschatonderwijs in de kleuterklas

De effectiviteit van woordenschatonderwijs in de kleuterklas Ronde 6 Helena Taelman HUB-KAHO, Brussel Contact: Helena.Taelman@hubkaho.be De effectiviteit van woordenschatonderwijs in de kleuterklas 1. Inleiding Is het zinvol om in de kleuterklas al bewust bezig

Nadere informatie

LEER STUDEREN MET Spaced Practice SPREID JE STUDEERMOMENTEN IN DE TIJD

LEER STUDEREN MET Spaced Practice SPREID JE STUDEERMOMENTEN IN DE TIJD Spaced Practice SPREID JE STUDEERMOMENTEN IN DE TIJD Start je planning voor je toetsen vroeg genoeg en maak hiervoor dagelijks een beetje tijd vrij. 5 uren verspreid over 2 weken is beter dan 5 uur aan

Nadere informatie

Is het waar dat het (tekst)begrip van schriftelijke toetsitems van invloed is op de leerprestaties van vmboleerlingen?

Is het waar dat het (tekst)begrip van schriftelijke toetsitems van invloed is op de leerprestaties van vmboleerlingen? Opgesteld door: José van der Hoeven (kennismakelaar Kennisrotonde) Vraagsteller: docent vmbo Geraadpleegde expert: dr. Jacqueline Evers (Universiteit Utrecht) Referentie: Kennisrotonde. (2018). Is het

Nadere informatie

Monitor de Bibliotheek op School een nieuw instrument voor beleid. Kees Broekhof Sardes

Monitor de Bibliotheek op School een nieuw instrument voor beleid. Kees Broekhof Sardes + Monitor de Bibliotheek op School een nieuw instrument voor beleid Kees Broekhof Sardes + Onderwerpen Vrij lezen en vrijetijdslezen als onderwerp van beleid De Monitor de Bibliotheek op school De monitor

Nadere informatie

Cognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback

Cognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback Cognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback Samenvatting van het artikel van Henry L. Roediger III, Mary A. Pyc (2012), Inexpensive techniques to improve education: Applying cognitive pgychology

Nadere informatie

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Woordkennis 1 Bestuderen Hoe leer je 2000 woorden? Als je een nieuwe taal wilt spreken en schrijven, heb je vooral veel nieuwe woorden nodig. Je

Nadere informatie

Het spel van de teacher leader in een veranderproces

Het spel van de teacher leader in een veranderproces Het spel van de teacher leader in een veranderproces Symposium CPO van de Master Leren en Innoveren (MLI), locatie Helmond We are all in the game 17 juni 2016 drs. Monique van der Heijden Academic Director

Nadere informatie

Overzicht. Introductie. Warming-up Intermezzo: Een kleine geschiedenis Cooling-down. Iwan Wopereis. 4CID Symposium 2017, Nijmegen 21 april 2017

Overzicht. Introductie. Warming-up Intermezzo: Een kleine geschiedenis Cooling-down. Iwan Wopereis. 4CID Symposium 2017, Nijmegen 21 april 2017 Introductie Iwan Wopereis Overzicht Warming-up Intermezzo: Een kleine geschiedenis Cooling-down Maastricht University en Open Universiteit 1 Overzicht Warming-up Intermezzo: Een kleine geschiedenis Cooling-down

Nadere informatie

Kwaliteit in Beeld. Leren door te kijken, te doen en te delen

Kwaliteit in Beeld. Leren door te kijken, te doen en te delen Kwaliteit in Beeld Leren door te kijken, te doen en te delen De Educatieve Kijkwijzer De Educatieve Kijkwijzer Kwaliteit Functies Extra s Kwaliteit Kwaliteit Cognitieve Theorie van Multimedia Leren Mayer,

Nadere informatie

Een goed boek is de beste interventie

Een goed boek is de beste interventie 35 Een goed boek is de beste interventie Auteur: Kees Broekhof Luisteren naar prentenboeken en lezen voor het plezier kunnen een sterke impuls geven aan de ontwikkeling van begrijpend lezen. Dit artikel

Nadere informatie

Interactief werken aan woordenschat Onderzoek in groep 2 tot en met groep 4

Interactief werken aan woordenschat Onderzoek in groep 2 tot en met groep 4 Interactief werken aan woordenschat Onderzoek in groep 2 tot en met groep 4 OnderwijsBewijs-programma Femke Scheltinga Maud van Druenen Karin van Usen Waarom dit onderzoek? De aanleiding - Grote verschillen

Nadere informatie

Ontluikend proportioneel redeneren De eerste stapjes bij 4-5 jarige kleuters

Ontluikend proportioneel redeneren De eerste stapjes bij 4-5 jarige kleuters Ontluikend proportioneel redeneren De eerste stapjes bij 4-5 jarige kleuters Elien Vanluydt, Lieven Verschaffel en Wim Van Dooren Centrum voor Instructiepsychologie en Technologie, KU Leuven Inhoudstafel

Nadere informatie

Welke aspecten van begrijpend leesinstructie dragen bewezen effectief bij aan de verhoging de leesprestaties in groep 5-8 van het basisonderwijs?

Welke aspecten van begrijpend leesinstructie dragen bewezen effectief bij aan de verhoging de leesprestaties in groep 5-8 van het basisonderwijs? Opgesteld door: José van der Hoeven (kennismakelaar Kennisrotonde) Vraagsteller: IB er Referentie: Kennisrotonde. (2018). Welke aspecten van begrijpend leesinstructie dragen bewezen effectief bij aan de

Nadere informatie

CORI-lezen: thematisch begrijpend lezen

CORI-lezen: thematisch begrijpend lezen Taal Het effect van betekenisvolle contexten CORI-lezen: thematisch begrijpend lezen Op een willekeurige donderdagochtend is het tijd voor begrijpend lezen. De leerlingen van groep 5 pakken niet hun tekst

Nadere informatie

Werken aan een woordenschatcultuur

Werken aan een woordenschatcultuur Taal Ontwikkeling van een grote woordenschat Werken aan een Kinderen met een grote woordenschat hebben op school profijt van hun woordkennis. Met name bij begrijpend lezen is een goede woordenschat essentieel

Nadere informatie

De invloed van affectieve betrokkenheid op moeilijk verstaanbaar gedrag

De invloed van affectieve betrokkenheid op moeilijk verstaanbaar gedrag Date 14-10-2011 1 De invloed van affectieve betrokkenheid op moeilijk verstaanbaar gedrag Marga Martens Promovenda Rijksuniversiteit Groningen Consulent doofblindheid Koninklijke Kentalis Begeleiderscongres

Nadere informatie

Vergelijken met de theorie Beoordelen en waarderen van eigen denkbeelden en aanpak aan de hand van theorie

Vergelijken met de theorie Beoordelen en waarderen van eigen denkbeelden en aanpak aan de hand van theorie FEEDBACK FORMULEREN & STRUCTUREREN Andries Vroegrijk 6 juni 2014 Programma Introductie Oefening feedback geven Video Overleg Feedback Vergelijken met de theorie Beoordelen en waarderen van eigen denkbeelden

Nadere informatie

Feedback geven en krijgen. Diepteverwerking 9 november 2016 Marieke Thurlings

Feedback geven en krijgen. Diepteverwerking 9 november 2016 Marieke Thurlings Feedback geven en krijgen Diepteverwerking 9 november 2016 Marieke Thurlings Overzicht Wat is feedback? Feedback van leraar aan leerlingen Hét model van Hattie & Timperley (2007) Zelf aan de slag Uitwisselen

Nadere informatie

Fabel Positieve feedback in het schrijfschrift zorgt ervoor dat kinderen leesbaar leren schrijven.

Fabel Positieve feedback in het schrijfschrift zorgt ervoor dat kinderen leesbaar leren schrijven. Fabel of feit? Auteurs: Annelies de Hoop & Johannes Noordstar Goed zo! Kinderen leren leesbaar schrijven door positieve feedback. Kerndoel van het schrijfonderwijs is dat leerlingen gedurende de basisschool

Nadere informatie

Directe feedback in digitale leermiddelen; succes gegarandeerd?.

Directe feedback in digitale leermiddelen; succes gegarandeerd?. Directe feedback in digitale leermiddelen; succes gegarandeerd?. Kwaliteit van feedback Auteur: Pepijn Dousi Digitale leermiddelen hebben een grote toegevoegde waarde in het basisonderwijs. Kinderen vinden

Nadere informatie

Thoni Houtveen. Afscheidscollege 19 april 2018

Thoni Houtveen. Afscheidscollege 19 april 2018 Thoni Houtveen Afscheidscollege 19 april 2018 1. Doel en resultaten van het leesonderwijs 2. Wat als begrijpend lezen niet leidt tot begrip? 3. De óf-óf discussie 4. Kenmerken van een effectief leesprogramma

Nadere informatie

Webinar Films in de les. Dietha Koster

Webinar Films in de les. Dietha Koster Webinar Films in de les Dietha Koster Programma 1. Waarom films in de les? 2. DUB - theorie 3. DUB-aanpak in de les 4. Voorbeeld uit de lespraktijk 5. Werkvormen 6. Toetsvormen 7. Terugkijken Inhoud theoretische

Nadere informatie

From Padua to Groningen

From Padua to Groningen From Padua to Groningen The effects of the CercleS Seminar in Padua in 2009 on writing Nederlands in gang (0-A2) Berna de Boer Benvenuti a tutti! Contents I. State of affairs in September 2009 II. The

Nadere informatie

Ronde Tafel Conferentie Taalachterstand Noord-Nederland Drachten, 26 oktober Waar zitten de grootste problemen wat betreft taalachterstanden?

Ronde Tafel Conferentie Taalachterstand Noord-Nederland Drachten, 26 oktober Waar zitten de grootste problemen wat betreft taalachterstanden? Ronde Tafel Conferentie Taalachterstand Noord-Nederland Drachten, 26 oktober 2016 Waar zitten de grootste problemen wat betreft taalachterstanden? Een te geringe Nederlandse woordenschat! 1. Waarom inzetten

Nadere informatie

We geven hier een definitie uit de school van de grote Amerikaanse vakdidacticus biologie Joseph Novak, gemaakt door Wandersee (2002) blz. 129.

We geven hier een definitie uit de school van de grote Amerikaanse vakdidacticus biologie Joseph Novak, gemaakt door Wandersee (2002) blz. 129. 7.6 Zorgen voor samenhang ecologie Conceptmap maken Marcel Kamp Het maken van een conceptmap is een werkvorm die bij uitstek samenhang in het denken bevordert. In Ecologie leren en onderwijzen wordt op

Nadere informatie

Wetenschappelijk Congres: Stichting Lezen Effecten van de VoorleesExpress

Wetenschappelijk Congres: Stichting Lezen Effecten van de VoorleesExpress Wetenschappelijk Congres: Stichting Lezen Effecten van de VoorleesExpress Aike Broens, MSc, Erasmus Universiteit Rotterdam Prof. Dr. Roel van Steensel, Erasmus Universiteit Rotterdam en de Vrije Universiteit

Nadere informatie

Hoe gebruik je AV materiaal effectief in je lessen?

Hoe gebruik je AV materiaal effectief in je lessen? Hoe gebruik je AV materiaal effectief in je lessen? Leren door te kijken, te doen en te delen Liesbeth Kester Inhoud A(udio)V(isueel) materiaal Inventarisatie parameters Ontwerpprincipes Theoretische achtergrond

Nadere informatie

Onderwijs voor de 21 ste eeuw. Kris Van den Branden

Onderwijs voor de 21 ste eeuw. Kris Van den Branden Onderwijs voor de 21 ste eeuw Kris Van den Branden Is ons onderwijs nog mee met de tijd? Met de deur in huis De wereld is drastisch veranderd, de school niet. En dus falen onze scholen niet. Ze zijn gewoon

Nadere informatie

Effectieve maatregelen

Effectieve maatregelen Effectieve maatregelen In het taal- en rekenonderwijs Pieter Danes 27 maart 2012 Bijeenkomst Taal in mbo 01-11-2011 Presentatie toen: Van Anja Schaafsma (ROC Mondriaan) Over effectief onderwijs Presentatie

Nadere informatie

Dus ook bij: problemen oplossen en sociaal-emotionele ontwikkeling

Dus ook bij: problemen oplossen en sociaal-emotionele ontwikkeling Het werkgeheugen en schoolse vaardigheden Simea congres, 15 april 2010 Nanda Poulisse en Wies Goossens Team doof/slechthorend Diagnostisch Centrum Kentalis Sint Michielsgestel n.poulisse@kentalis.nl w.goossens@kentalis.nl

Nadere informatie

The Kentalis Reading House

The Kentalis Reading House The Kentalis Reading House Technology-facilitated enhancement of parent involvement Annet de Klerk, Loes Wauters Overview A first impression Motivation The importance of emergent literacy at home Kentalis

Nadere informatie

Feedback middels formatief toetsen

Feedback middels formatief toetsen Feedback middels formatief toetsen Studiedag Mbo Taalacademie Kim Schildkamp Contact: k.schildkamp@utwente.nl Formatief toetsen en feedback Waar denkt u aan bij de termen formatief toetsen en feedback?

Nadere informatie

Inclusive Education: competences for teacher training

Inclusive Education: competences for teacher training 08052014 Inclusive Education: competences for teacher training Evelien Dankert MSc Teacher Training Institute Leiden University of Applied Sciences The Netherlands Our goal in teacher training in relation

Nadere informatie

Hoe oefen je grammatica? Liesbeth Schenk Sonja van Boxtel TUDelft, ITAV Nederlands voor buitenlanders

Hoe oefen je grammatica? Liesbeth Schenk Sonja van Boxtel TUDelft, ITAV Nederlands voor buitenlanders Hoe oefen je grammatica? Liesbeth Schenk Sonja van Boxtel TUDelft, ITAV Nederlands voor buitenlanders 1 Programma Aanleiding + Twee typen leerders Theorie: Expliciet vs. impliciet Focus on Form: hoe? Processing

Nadere informatie

Learning Analytics. Big Data in het onderwijs: Prof dr. Tammy Schellens Elise Ameloot. 14 juni 2017

Learning Analytics. Big Data in het onderwijs: Prof dr. Tammy Schellens Elise Ameloot. 14 juni 2017 VAKGROEP ONDERWIJSKUNDE ONDERZOEKSGROEP EDUMAST Big Data in het onderwijs: Learning Analytics Prof dr. Tammy Schellens Elise Ameloot Kraks@DeKrook 14 juni 2017 Overzicht Inleiding Learning Analytics Toepassingen

Nadere informatie

De stem van ouders. succesvolle samenwerking. voor. Sardes Special

De stem van ouders. succesvolle samenwerking. voor. Sardes Special De stem van ouders voor succesvolle samenwerking Sardes Special Nummer 22 november 2017 Martine van der Pluijm Samenwerken met laaggeletterde ouders c Primair onderwijs Tijdens het promotieonderzoek Thuis

Nadere informatie

Motiverend talenonderwijs door gedifferentieerd en taakgericht werken. Margreet Pol Funne Veugen Inge Elferink

Motiverend talenonderwijs door gedifferentieerd en taakgericht werken. Margreet Pol Funne Veugen Inge Elferink Motiverend talenonderwijs door gedifferentieerd en taakgericht werken Margreet Pol Funne Veugen Inge Elferink Er was eens Doel: motivatie van leerlingen in het tweede leerjaar verhogen Van motivatie (zie

Nadere informatie

Workshop: Virtual Reality in het klaslokaal. Guido Wiemer

Workshop: Virtual Reality in het klaslokaal. Guido Wiemer Workshop: Virtual Reality in het klaslokaal Guido Wiemer Wat gaan we doen? Wat is Virtual Reality? Waarom Virtual Reality? Hardware & Software: Diverse Apps Voorbeeld m.b.v. Google Street View Zelf aan

Nadere informatie

Nieuwsbegrip: begrijpend lezen met het nieuws van de dag

Nieuwsbegrip: begrijpend lezen met het nieuws van de dag Ronde 1 Marianne Molendijk & Astrid Kraal CED-Groep, Rotterdam Contact: m.molendijk@cedgroep.nl a.kraal@cedgroep.nl Nieuwsbegrip: begrijpend lezen met het nieuws van de dag 1. Opzet van Nieuwsbegrip Nieuwsbegrip

Nadere informatie

Onderzoek Letters in Beweging

Onderzoek Letters in Beweging Onderzoek Letters in Beweging Nieuwe Kansen voor de Ontwikkeling van Beginnende Leesvaardigheden in Risicogroepen door Inzet van de Computer Tussenrapportage Dit onderzoek is uitgevoerd met financiering

Nadere informatie

Opgesteld door: Femke van der Wilt en Chiel van der Veen (Vrije Universiteit Amsterdam) en Martine Gijsel (Kennismakelaar Kennisrotonde)

Opgesteld door: Femke van der Wilt en Chiel van der Veen (Vrije Universiteit Amsterdam) en Martine Gijsel (Kennismakelaar Kennisrotonde) Opgesteld door: Femke van der Wilt en Chiel van der Veen (Vrije Universiteit Amsterdam) en Martine Gijsel (Kennismakelaar Kennisrotonde) Vraagsteller: Schoolleider PO Referentie: Kennisrotonde (2018).

Nadere informatie

BEROEPSGERICHT REKENEN IN MBO. Kees Hoogland Hogeschoolhoofddocent Didactiek Rekenen en Wiskunde in Beroepsonderwijs

BEROEPSGERICHT REKENEN IN MBO. Kees Hoogland Hogeschoolhoofddocent Didactiek Rekenen en Wiskunde in Beroepsonderwijs BEROEPSGERICHT REKENEN IN MBO Kees Hoogland Hogeschoolhoofddocent Didactiek Rekenen en Wiskunde in Beroepsonderwijs Kees.hoogland@hu.nl Rekenen in het mbo Hoe zit u erbij? A C B D Rekenen, taal en burgerschap

Nadere informatie

onderzoek naar de vereiste woordenschat voor het Staatsexamen Lezen NT2 Programma 1 Marc Broertjes begeleid door: dr. B.H.

onderzoek naar de vereiste woordenschat voor het Staatsexamen Lezen NT2 Programma 1 Marc Broertjes begeleid door: dr. B.H. onderzoek naar de vereiste woordenschat voor het Staatsexamen Lezen NT2 Programma 1 Marc Broertjes begeleid door: dr. B.H.(Bart) Bossers Vraag van Simon Verhallen Verhoogde belangstelling voor het Staatsexamen

Nadere informatie

Samen schrijven: kenmerken van interactie en leereffecten 1

Samen schrijven: kenmerken van interactie en leereffecten 1 Anke Herder NHL Hogeschool, Leeuwarden Contact: a.a.herder@nhl.nl Samen schrijven: kenmerken van interactie en leereffecten 1 1. Inleiding Wanneer leerlingen samen schrijven, is er sprake van twee contexten

Nadere informatie

Onderzoek Letters in Beweging

Onderzoek Letters in Beweging Onderzoek Letters in Beweging Nieuwe Kansen voor de Ontwikkeling van Beginnende Leesvaardigheden in Risicogroepen door Inzet van de Computer Tussenrapportage Dit onderzoek is uitgevoerd met financiering

Nadere informatie

Diagnostiek en indicatiestelling met het testinstrumentarium ESM. Ludo Verhoeven Expertisecentrum Nederlands Radboud Universiteit Nijmegen

Diagnostiek en indicatiestelling met het testinstrumentarium ESM. Ludo Verhoeven Expertisecentrum Nederlands Radboud Universiteit Nijmegen Diagnostiek en indicatiestelling met het testinstrumentarium ESM Ludo Verhoeven Expertisecentrum Nederlands Radboud Universiteit Nijmegen Opbouw Indicatiestelling ESM Begrijpen en produceren van taal Taalleerproblemen

Nadere informatie

Een begrijpend leesaanpak

Een begrijpend leesaanpak DENK! Een begrijpend leesaanpak Kennismaking: Welke bril heeft u op? Ervaring in het werken zonder methodes? Wie werkt met drie zaakvakken? Wie werkt met 1 methode wereldoriëntatie? Wie werkt met eigen

Nadere informatie

Naam Statuut Barcode Video Barcode DVD Opmerking Assessment: Issues and answers Origineel DVD enkel leesbaar op PC Assessment: Issues

Naam Statuut Barcode Video Barcode DVD Opmerking Assessment: Issues and answers Origineel DVD enkel leesbaar op PC Assessment: Issues Naam Statuut Barcode Video Barcode DVD Opmerking Assessment: Issues and answers Origineel 100035 101881 DVD enkel leesbaar op PC Assessment: Issues and answers Kopie 100758 Assessment: Issues and answers

Nadere informatie

De kenniswerker. Prof. Dr. Joseph Kessels. Leuven 31 mei 2010

De kenniswerker. Prof. Dr. Joseph Kessels. Leuven 31 mei 2010 De kenniswerker Prof. Dr. Joseph Kessels Leuven 31 mei 2010 Is werken in de 21 ste eeuw een vorm van leren? Het karakter van het werk verandert: Van routine naar probleemoplossing Van volgend naar anticiperend

Nadere informatie

Media en creativiteit. Winter jaar vier Werkcollege 7

Media en creativiteit. Winter jaar vier Werkcollege 7 Media en creativiteit Winter jaar vier Werkcollege 7 Kwartaaloverzicht winter Les 1 Les 2 Les 3 Les 4 Les 5 Les 6 Les 7 Les 8 Opbouw scriptie Keuze onderwerp Onderzoeksvraag en deelvragen Bespreken onderzoeksvragen

Nadere informatie

Het Verband Tussen Negatieve Levensgebeurtenissen, 5-HTTLPR en Reactieve. Agressie. Pien S. Martens. Open Universiteit Heerlen

Het Verband Tussen Negatieve Levensgebeurtenissen, 5-HTTLPR en Reactieve. Agressie. Pien S. Martens. Open Universiteit Heerlen REACTIEVE AGRESSIE Het Verband Tussen Negatieve Levensgebeurtenissen, 5-HTTLPR en Reactieve Agressie Pien S. Martens Open Universiteit Heerlen Naam student: Pien Sophie Martens Studentnummer: 850945172

Nadere informatie

0515 FOREIGN LANGUAGE DUTCH

0515 FOREIGN LANGUAGE DUTCH UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education MARK SCHEME for the May/June 2010 question paper for the guidance of teachers 0515 FOREIGN LANGUAGE

Nadere informatie

Marlies Baeten Centrum voor Professionele Opleiding en Ontwikkeling en Levenslang Leren

Marlies Baeten Centrum voor Professionele Opleiding en Ontwikkeling en Levenslang Leren STIMULEREN VAN LEREN IN STUDENTGERICHTE LEEROMGEVINGEN? Marlies Baeten Centrum voor Professionele Opleiding en Ontwikkeling en Levenslang Leren Probleemgestuurd leren Projectonderwijs Casusgebaseerd onderwijs

Nadere informatie

Genres als uitgangspunt voor lezen en schrijven in de onderbouw

Genres als uitgangspunt voor lezen en schrijven in de onderbouw Ronde 3 José van der Hoeven (a), Amos van Gelderen (b) & Kris Verbeeck (a) (a) KPC Groep (b) Kohnstamm Instituut; Hogeschool Rotterdam Contact: j.vdhoeven@kpcgroep.nl Genres als uitgangspunt voor lezen

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/66713 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Dirks, E. Title: Psychosocial functioning in toddlers with moderate hearing loss

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37530 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Nielen, Thijs Martinus Johannes Title: Aliteracy : causes and solutions Issue

Nadere informatie

Effectief leren door formatief toetsen

Effectief leren door formatief toetsen Effectief leren door formatief toetsen Dr. Kim Dirkx In samenwerking met Dr. Desiree Joosten-ten Brinke en Dr. Gino Camp Welten Instituut Open Universiteit Heerlen NRO Reviewstudie 405.17710.057 Programma

Nadere informatie

The utility and effectiveness of an educational computer game aimed at improving ineffective learning behavior in preschool children Veenstra, Baukje

The utility and effectiveness of an educational computer game aimed at improving ineffective learning behavior in preschool children Veenstra, Baukje University of Groningen The utility and effectiveness of an educational computer game aimed at improving ineffective learning behavior in preschool children Veenstra, Baukje IMPORTANT NOTE: You are advised

Nadere informatie

DE MASTEROPLEIDING EDUCATION AND CHILD STUDIES (PER SPECIALISATIE) IN SCHEMA. Child and Family Science (instromen in september)

DE MASTEROPLEIDING EDUCATION AND CHILD STUDIES (PER SPECIALISATIE) IN SCHEMA. Child and Family Science (instromen in september) DE MASTEROPLEIDING EDUCATION AND CHILD STUDIES 2017-2018 (PER SPECIALISATIE) IN SCHEMA Child and Family Science (instromen in september) Internship Child and Family Science Child care, experts, and parents:

Nadere informatie

Leescoaches in het voortgezet onderwijs

Leescoaches in het voortgezet onderwijs Femke Scheltinga (a) & Lies Alons (b) (a) Expertisecentrum Nederlands, Nijmegen (b) ITTA, Amsterdam Contact: F.Scheltinga@expertisecentrumnederlands.nl Lies.Alons@itta.uva.nl Leescoaches in het voortgezet

Nadere informatie

Leesplezier en leesbegrip van kinderen in de bovenbouw

Leesplezier en leesbegrip van kinderen in de bovenbouw Leesplezier en leesbegrip van kinderen in de bovenbouw Het einde van het vak begrijpend lezen! En nu? Najaarsconferentie Vereniging van Taalspecialisten 5 oktober 2018 Inouk Boerma 2009 Kind vindt lezen

Nadere informatie

DE MASTEROPLEIDING EDUCATION AND CHILD STUDIES (PER SPECIALISATIE) IN SCHEMA. Child and Family Science*

DE MASTEROPLEIDING EDUCATION AND CHILD STUDIES (PER SPECIALISATIE) IN SCHEMA. Child and Family Science* DE MASTEROPLEIDING EDUCATION AND CHILD STUDIES 2018-2019 (PER SPECIALISATIE) IN SCHEMA Child and Family Science* Practice of empirical research Internship Child and Family Science Internship Child and

Nadere informatie

FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: BEVORDERENDE EN BELEMMERENDE FACTOREN

FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: BEVORDERENDE EN BELEMMERENDE FACTOREN FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: BEVORDERENDE EN BELEMMERENDE FACTOREN ONDERWIJS RESEARCH DAGEN, ROTTERDAM, 26 MEI 2016 CHRISTEL H.D. WOLTERINCK WILMA B. KIPPERS KIM SCHILDKAMP CINDY L. POORTMAN FORMATIEF

Nadere informatie

Netwerkbijeenkomsten Taal voor Havo en Vwo april Lydia van Deelen Meeng, managing consultant CPS

Netwerkbijeenkomsten Taal voor Havo en Vwo april Lydia van Deelen Meeng, managing consultant CPS Netwerkbijeenkomsten Taal voor Havo en Vwo april 2012 Lydia van Deelen Meeng, managing consultant CPS l.vandeelen@cps.nl M:06-55898565 Inhoud van deze bijeenkomst Bewust en Belang: Theoretische achtergrond

Nadere informatie

Leerzame interactie tijdens samen schrijven

Leerzame interactie tijdens samen schrijven 28 ste HSN-CONFERENTIE Ronde 4 Anke Herder NHL Hogeschool, Leeuwarden Contact: a.a.herder@nhl.nl Leerzame interactie tijdens samen schrijven 1. Inleiding Samen schrijven binnen onderzoekend leren biedt

Nadere informatie

Project DigiTaal. Taal leren met tabletgames. Siméacongres Johanna Schulting Marjan ter Harmsel

Project DigiTaal. Taal leren met tabletgames. Siméacongres Johanna Schulting Marjan ter Harmsel Project DigiTaal Taal leren met tabletgames Siméacongres 2018 Johanna Schulting Johanna.schulting@hu.nl Marjan ter Harmsel Marjan.terharmsel@hu.nl 19-04-2018 Achtergrond Nieuwe media horen bij dagelijkse

Nadere informatie

Gestroomlijnd schrijven: het effect van een elektronische outline-tool op de schrijfvaardigheid

Gestroomlijnd schrijven: het effect van een elektronische outline-tool op de schrijfvaardigheid Gestroomlijnd schrijven: het effect van een elektronische outline-tool op de schrijfvaardigheid Milou J. R. de Smet, Saskia Brand-Gruwel, Hein Broekkamp, Paul A. Kirschner Het goed kunnen schrijven van

Nadere informatie

"Ik heb wat nieuws geleerd en ik kan dat overal doen! De nieuwste inzichten rondom transfer van leren

Ik heb wat nieuws geleerd en ik kan dat overal doen! De nieuwste inzichten rondom transfer van leren "Ik heb wat nieuws geleerd en ik kan dat overal doen! De nieuwste inzichten rondom transfer van leren Kansen voor Kinderen 20 mei 2019 Jolien van den Houten Rianne Jansens Zuyd Hogeschool, CO-OP Academy

Nadere informatie

Informatieavond groep 3/4. donderdag 25 september 2014

Informatieavond groep 3/4. donderdag 25 september 2014 Informatieavond groep 3/4 donderdag 25 september 2014 Een dag in groep 3/4 Rooster Taken in de klas Leerkrachten Maandag, donderdag : Elaine Dinsdag, woensdag, vrijdag : Elvira Stagiaire Cynthia, pabo

Nadere informatie

Leren begint bij lezen,

Leren begint bij lezen, Leren begint bij lezen, 1 Het voorkomen van taalachterstanden: een maatschappelijke uitdaging voor Gemeente, Onderwijs en Bibliotheek. 2014_debieb_notitie_v01.indd 1 09-10-14 14:48 Inhoud 2 03 05 06 07

Nadere informatie

Je moet ze loslaten?!

Je moet ze loslaten?! Je moet ze loslaten?! Presymbolische communicatie: dyade --> triade KINDEREN Micheline Mets: spel om verbinding te maken met kinderen. Loris Malaguzzi: ruimte en materialen als derde pedagoog. OUDERS

Nadere informatie

Onderwijs is overdracht van kennis. Onderwijs is een sociale activiteit.

Onderwijs is overdracht van kennis. Onderwijs is een sociale activiteit. Onderwijs is overdracht van kennis. Onderwijs is een sociale activiteit. Zonder relaties geen prestaties. Kwaliteit van de leraar krijgt weinig aandacht, maar is de sleutel tot betere prestaties. Leraren

Nadere informatie

Waarom overhoren goed is voor het leren van nieuwe woorden

Waarom overhoren goed is voor het leren van nieuwe woorden Waarom overhoren goed is voor het leren van nieuwe woorden dr. Gesa van den Broek Afdeling Educatie, Universiteit Utrecht Vragen, ideeën, commentaar? g.s.e.vandenbroek@uu.nl @gesavdb 1 Test effect: Overhoren

Nadere informatie

Slechtnieuwsbrieven als genre: leren via observaties van experts

Slechtnieuwsbrieven als genre: leren via observaties van experts Slechtnieuwsbrieven als genre: leren via observaties van experts Mariëlle Leijten Milou de Smet Luuk Van Waes Slechtnieuwsbrieven Inleiding Drie belangrijke adviezen Gebruik buffers (Locker, 1999) Geef

Nadere informatie

Meer lezen, beter in taal in het mbo Het belang van vrij(etijds)lezen voor de taalontwikkeling 2 november 2018

Meer lezen, beter in taal in het mbo Het belang van vrij(etijds)lezen voor de taalontwikkeling 2 november 2018 Meer lezen, beter in taal in het mbo Het belang van vrij(etijds)lezen voor de taalontwikkeling 2 november 2018 Kees Broekhof m.m.v. Frank Schaafsma Programma Taalvaardigheid MBO-studenten Effecten van

Nadere informatie

and Learning: Over wat het is en wat het kan betekenen voor je eigen onderwijspraktijk

and Learning: Over wat het is en wat het kan betekenen voor je eigen onderwijspraktijk Scholarship of Teaching and Learning: Over wat het is en wat het kan betekenen voor je eigen onderwijspraktijk j M. Clement (KU Leuven, DUO) SoTL: Test jezelf 1. Wanneer ik mijn lessen voorbereid, A. Vraag

Nadere informatie

Bevordering van tekstbegrip door visualisering van tekststructuren

Bevordering van tekstbegrip door visualisering van tekststructuren Ronde 8 Maaike Pulles (a) & Dianne Bekker (b) (a) Etoc, Groningen (b) Kentalis Guyotschool voor VSO, Haren Contact: m.pulles@rug.nl d.bekkers@kentalis.nl Bevordering van tekstbegrip door visualisering

Nadere informatie

Bibliotheek op School verbetert leesprestaties

Bibliotheek op School verbetert leesprestaties Bibliotheek op School verbetert leesprestaties Kees Broekhof is Senior adviseur bij Sardes. E-mail: k.broekhof@sardes.nl Vrij lezen en vrijetijdslezen hebben een positieve invloed op de taalontwikkeling

Nadere informatie

Leertaken ontwerpen voor het leren van informatievaardigheden in het hoger onderwijs

Leertaken ontwerpen voor het leren van informatievaardigheden in het hoger onderwijs Leertaken ontwerpen voor het leren van informatievaardigheden in het hoger onderwijs Workshop 15 oktober 2010 Iwan Wopereis, CELSTEC, Open University of the Netherlands Opzet Workshop Inleiding 10 min

Nadere informatie

directe instructie van school- en vaktaal

directe instructie van school- en vaktaal 18 Tijdschrift Taal, jaargang 2, nummer 4 Een zesstappenaanpak voor de directe instructie van school- en vaktaal Auteurs: Ellen Joosten en Carola Riemens In zijn publicaties What works in schools (Marzano,

Nadere informatie

Hoe autonomie-ondersteunend werkt een docent binnen honoursonderwijs? Tineke Kingma Elanor Kamans Marjolein Heijne-Penninga Marca Wolfensberger

Hoe autonomie-ondersteunend werkt een docent binnen honoursonderwijs? Tineke Kingma Elanor Kamans Marjolein Heijne-Penninga Marca Wolfensberger Hoe autonomie-ondersteunend werkt een docent binnen Tineke Kingma Elanor Kamans Marjolein Heijne-Penninga Marca Wolfensberger Fellow onderzoeker Adviseur en coördinator 2 Opzet onderzoekspresentatie 1.

Nadere informatie

Thuis in Taal Professionalisering van leraren ter ondersteuning van laaggeletterde ouders bij de taalontwikkeling van jonge kinderen.

Thuis in Taal Professionalisering van leraren ter ondersteuning van laaggeletterde ouders bij de taalontwikkeling van jonge kinderen. Thuis in Taal Professionalisering van leraren ter ondersteuning van laaggeletterde ouders bij de taalontwikkeling van jonge kinderen. Martine van der Pluijm Hogeschool Rotterdam Kenniscentrum Talentontwikkeling/

Nadere informatie