7 april 2010: Gabriel de Leeuw: "Interviewen in de praktijk

Transcriptie

1

2 Wat vooraf ging.. 7 april 2010: Gabriel de Leeuw: "Interviewen in de praktijk Volgens hem is interviewen in de praktijk nog steeds een ondergeschoven kindje bij amateurs. Recentelijk verschillende films gezien van leden voor Zoetermeer Actief of MidvlietTV Wel en niet met stukje interview. Verschil in beleving door de kijker.

3 Wel of niet interview? Voor een film moeten we ons afvragen wat we met de film willen vertellen. Wordt het een reportage of documentaire, hoe groot is het aandeel van het interview in de film en wat willen we met het interview vertellen. Ben ik in staat om een interview op te nemen. Alleen gaat dat wat moeilijker dan met een aparte interviewer en camera/geluidsman. Nee? Dan zijn we nu klaar! JA? Dan verder met het verhaal...

4 Interview technieken Filmgroep Zoetermeer, 1 oktober 2014

5 Informatie vergaren kun je op verschillende manieren. Door het lezen van rapporten of het raadplegen van digitale bronnen, maar ook door het stellen van vragen. Oftewel door een interview af te nemen. Eigenlijk zijn we voortdurend elkaar aan het interviewen; de hele dag door stellen we vragen. Het verschil met een heus interview is dat we dan gericht vragen stellen. Het onderwerp en doel van een vraaggesprek zijn van tevoren vastgelegd. Het interview is met name bekend van de media: Radio- en televisieprogramma s zijn veelal opgebouwd uit verschillende interviews

6 Houden van een interview.

7 Bruikbare methoden Als de interviewer verwacht dat de geïnterviewde niet gemakkelijk bepaalde informatie prijs zal geven, staan hem of haar verschillende methoden ter beschikking. Thuisvoordeel Twee tegen een Herhaal het antwoord

8 Thuisvoordeel: het gesprek kan op een terrein worden gehouden waar de interviewer zich op zijn gemak voelt, de geïnterviewde niet.

9 Twee tegen een Als er meer interviewers zijn dan geïnterviewden, zou dat in theorie de laatsten ongemakkelijk kunnen laten voelen. Een concreet voordeel is dat één persoon de vragen stelt, terwijl de ander uitspraken met oudere vergelijkt en op basis daarvan nieuwe vragen formuleert.

10 Herhaal het antwoord geïnterviewden die een mediatraining hebben ondergaan zullen hier niet snel intrappen Mmaar anderen, waarvan de interviewer denkt ze net op een onjuistheid te hebben betrapt, kunnen hierdoor wel meer informatie dan bedoeld prijsgeven. De interviewer herhaalt het laatste gezegde in vragende vorm. Dit is voor een geïnterviewde vaak een aanzetje om dieper op het onderwerp in te gaan.

11 Welke interviewsoorten zijn er? De drie bekendste interviewvormen zijn: 1. Het gestruktureerde of standaard interview, ook wel enquête genoemd. 2. Het half-gestruktureerde interview. 3. Het open interview.

12 Het gestruktureerde interview In dit geval liggen de vragen en de antwoorden van tevoren vast. De geïnterviewde kan uit een beperkt aantal antwoorden kiezen.

13 Het half-gestruktureerde interview Hierbij heb je voor aanvang van het gesprek onderwerpen op papier gezet die je wilt bespreken. Je gesprekspartner kan in zijn eigen woorden zijn antwoorden formuleren, maar kan niet het gespreksonderwerp bepalen.

14

15 Het open interview. Bij een open interview stel je alleen het onderwerp en de beginvraag van tevoren vast. Nadat jij de eerste vraag hebt gesteld, kan jouw gesprekspartner allerlei onderwerpen aandragen. Aan jou als de interviewer de taak om het gesprek te sturen.

16 Concrete vragen! Bij het bedenken van de vragen geef je al richting aan het verloop van het interview. Probeer je vragen altijd zo concreet mogelijk te formuleren. Niet b.v. Wat voor werk doet u hier? Wel b.v. Welk onderdeel van uw werk vindt u het boeiendst en waarom?

17 Valkuilen Stel niet meer dan één vraag tegelijk b.v. Hoe bent u daar begonnen en waarom moest u weer weg? Vermijd suggestieve vraagstelling, voorkom dat je je eigen mening laat doorklinken. Vindt u ook niet dat...? Of: is deze baan wel geschikt voor een vrouw en denkt u ook niet dat...?

18 Meer emotie.. Vraag niet alleen naar feiten maar vooral ook naar meningen en gevoelens, dan krijg je een persoonlijk verhaal en kom je erachter wat de eventuele emotionele gevolgen waren op de gebeurtenis. Beschrijft u wat er toen door u heen ging? Wat was het moment waarop u besloot om...?

19 Waaruit bestaat een interview? Ieder interview bestaat grofweg uit drie delen. 1. Opening: 2. Middengedeelte: 3. Afronding:

20 Opening: Vóór je begint met interviewen stel je jezelf even voor en je legt uit waar het interview voor gebruikt gaat worden en wát je ongeveer gaat vragen.

21 Middengedeelte: Met name bij open interviews zul je nu je hoofd er goed bij moeten houden; dit is voor je gesprekspartner het moment om zijn verhaal te vertellen en als interviewer moet je zorgen dat hij niet teveel afwijkt van het centrale gespreksonderwerp. Wanneer de gegeven informatie niet helder is, moet je doorvragen.

22 Afronding: Wanneer je het gevoel hebt dat je voldoende informatie hebt vergaard over een onderwerp, stel je voor het interview op dit punt af te ronden. Vergeet niet na afloop te bedanken!

23 Hoe neem je een interview af? Bij een vraaggesprek moet je op verschillende zaken letten opdat je de juiste informatie kunt inwinnen. Vooral bij het afnemen van een open interview moet je aan volgende punten aandacht besteden.

24 Soorten vragen: Open vragen: - kun je niet met ja of nee beantwoorden Gesloten vragen: - de ander moet eerst ja of nee antwoorden. Daarna kan hij gewoon zijn mond houden.

25 De juiste vragen stellen (1) Je verzamelt de meeste informatie door het stellen van open vragen: vragen die je niet met ja of nee kunt beantwoorden. Door het stellen van open vragen dwing je je gesprekspartner zijn mening over een onderwerp in eigen woorden te formuleren. Je biedt hem de kans zijn ervaringen met jou te delen.

26 Hoe stel je open vragen? Een open vraag is open naar je gesprekspartner. Je geeft hem alle ruimte om een antwoord te bedenken. De vraag begint met een vraagwoord: Wie Wat Waar Wanneer Hoe Een vraag die met één van deze vraagwoorden begint, is onmogelijk met "ja" of "nee" te beantwoorden. De ander kan natuurlijk wel proberen een antwoord van één woord te geven maar meestal lok je met een open vraag minstens een hele zin uit. Dit is dan ook de beste manier om te beginnen met vragen stellen,

27 Geen "waarom" Waarom staat niet in het rijtje vraagwoorden. Dat is omdat waarom als een verwijt kan klinken. Waarom heb je mij niet gebeld? (Onderliggende boodschap: dan had ik er potdomme nog iets aan kunnen doen!) Waarom heb je het zo gedaan? (Onderliggende boodschap: je had toch meteen kunnen zien dat het mis ging!) Als je een vraag met waarom begint leg je er vaak vanzelf al een verwijtend toontje in, al probeer je het neutraal te zeggen.

28 Hoe herken je een gesloten vraag? Een gesloten vraag begint niet met een vraagwoord maar met een werkwoord. Ga je morgen beginnen? De ander moet eerst ja of nee antwoorden. Daarna kan hij gewoon zijn mond houden. Wat de vragensteller wil of vindt, is al in de vraag verpakt. De vraag is dus suggestief. De ander hoeft niet meer na te denken. Jij doet het werk wel voor hem.

29 half gesloten vragen Om het moeilijk te maken, zijn er ook nog half gesloten vragen. Je maakt daarmee heel duidelijk wat voor soort antwoord je wilt horen. Wat vind je slecht aan de organisatie? Als je gesloten of half gesloten vragen stelt, ben je als vrager veel meer aan het woord. Terwijl je juist de ander moet laten praten. Je wilt immers informatie hebben over zijn mening of zijn gevoelens of je wilt gewoon zo veel mogelijk van zijn deskundigheid profiteren. Dat bereik je alleen door veel open vragen te stellen en ook zo min mogelijk te zeggen.

30 Wat is een goede open vraag? Goede open vragen voldoen aan een aantal eisen: neutraal zo kort mogelijk met het juiste vraagwoord uitnodigend uitgesproken ondersteund met lichaamstaal

31 Neutraal De meest open open vraag begint met Wat vindt u van... Dit is beste manier om zoveel mogelijk informatie van de ander te krijgen over zijn mening, zijn kennis, de waarden die hij hanteert en de gevoelens die hij bij een bepaald onderwerp heeft. Wat vindt u is veel beter dan wat denkt u, want daarmee vraag je alleen naar verstandelijke informatie. Je krijgt daarmee geen inzicht in de gevoelens van je gesprekspartner terwijl die vaak nog belangrijker zijn dan zijn letterlijke mening. In wat vindt u zit helemaal niets van jezelf, geen enkele suggestie, beperking of richting. Je bent daarmee helemaal neutraal. In het antwoord kan de ander het meest van zichzelf laten zien.

32 Hoe korter, hoe beter Een goede open vraag is kort en eenvoudig. De vraag bestaat uit één zin. Wanneer start je met project X? Niet: Ik weet dat je het druk hebt en volgende week met vakantie gaat, maar het is een belangrijk project dus ik denk dat het het beste is om morgen te beginnen... Of heb je pas vrijdag tijd? Vermijd geklets om je vraag heen.

33 Juiste vraagwoord Je hoeft natuurlijk niet elke vraag met Wat vind je te beginnen. Als je precies weet wat voor informatie je nodig hebt, en er zijn helemaal geen emoties in het spel, is dat veel te omslachtig. Dan kies je natuurlijk een ander begin. Gaat het om een tijd? Wanneer? Plaats? Waar? Werkwijze? Hoe? Aantallen? Hoeveel?

34 Uitnodigende toon Ga aan het eind van je zin iets omhoog met je stem. Het voelt in het begin overdreven maar als je die vragende intonatie duidelijk in je zin legt, voelt de ander zich meer uitgenodigd om te gaan praten.

35 Ondersteun met lichaamstaal Aan je houding moet de ander kunnen zien dat je echt graag het antwoord wilt horen. Dus: Draai je bovenlichaam naar de ander toe. Kijk hem aan (en niet op je papier wat de volgende vraag ook alweer is!).

36 Wat doe je na een open vraag? Als je de vraag gesteld hebt, zwijg je minstens vijf seconden. Ook als er niet direct een antwoord komt. Geef de ander tijd om na te denken en ga niet de pauze opvullen met geklets waarmee je de vraag denkt te verduidelijken. Komt er niets, stel de vraag dan nog een keer. Daarna komt de ander wel met een uitspraak waarop je kunt doorvragen.

37 Wat doe je na een open vraag? Luister naar het antwoord en laat dat op je in werken. Geef duidelijk aan dat je luistert door te hummen ( mhm,mhm, o ja, goh ). Maar hum pas als de ander helemaal klaar is met praten. Na een uitnodigende mhm komt er vaak nog meer nuttige informatie!

38 Wat doe je na een open vraag? Ga na welke vaagheden er in het antwoord zitten en ga dan doorvragen. Als je een compleet en duidelijk antwoord hebt, vat je samen wat de ander heeft gezegd in je eigen woorden en je vraagt of dat klopt. Meestal kun je zo n gespreksonderdeel met een helder geformuleerde afspraak afsluiten. Pas daarna kun je een nieuwe open vraag stellen om een volgend onderwerp te starten.

39 De juiste vragen stellen (2) Wees voorzichtig met het stellen van suggestieve vragen: vragen die een waardeoordeel of een veronderstelling bevatten. Je gesprekspartner kan hierdoor het idee krijgen dat hij in een bepaalde richting wordt geduwd en daardoor dichtklappen. Het tegenovergestelde kan echter ook gebeuren: je gesprekspartner voelt zich aangevallen en komt met nieuwe feiten om zijn verhaal te verdedigen. Bedenk goed wanneer je suggestieve vragen gebruikt.

40 Goed doorvragen Je krijgt niet altijd meteen een goed antwoord op je vraag. Dit kan verschillende oorzaken hebben: 1. Je gesprekspartner begrijpt de vraag niet goed. 2. Hij gaat een antwoord uit de weg. 3. Er kan meer achter het gegeven antwoord schuilen. In alle gevallen geldt: doorvragen. Wat bedoel je precies? Kun je daar een voorbeeld van geven?

41 Vasthouden aan de rode draad in het gesprek Van tevoren heb je vastgesteld wat je wilt bespreken en welke informatie je wilt achterhalen. In half-gestandaardiseerde en open interviews krijgt je gesprekspartner de ruimte om zijn verhaal te vertellen. Als interviewer moet je tijdens het gesprek het hoofdonderwerp en het gespreksdoel goed in je achterhoofd houden. Wanneer je gesprekspartner teveel van het onderwerp afwijkt, moet jij hem tijdig kunnen bijsturen.

42 Op het juiste moment de juiste vragen stellen Timing is ontzettend belangrijk in een interview: wanneer kaart je welk onderwerp aan en op welke manier? Wanneer moet je doorvragen of juist een samenvatting geven? Timing bepaalt voor een groot deel de informatiewaarde van een interview. Omdat ieder interview anders is, bestaan er geen ultieme richtlijnen voor de juiste opbouw van een vraaggesprek. Over het algemeen geldt dat het verstandig is in het begin van een interview je gesprekspartner vooral aan te moedigen door bijvoorbeeld te knikken.

43 Hoe word je een goede interviewer? Om een goed interview te kunnen afnemen moet je onder andere: * Goed kunnen luisteren. * Stil kunnen zijn. * De juiste houding aannemen * Goed voorbereid zijn.

44 Goed kunnen luisteren. Wat vertelt je gesprekspartner nou precies? Wat houdt hij achter? Wat bedoelt hij eigenlijk? Je moet niet alleen zijn verhaal aanhoren, je moet die informatie ook direct verwerken. Je gaat meteen na of je begrijpt wat hij zegt, het een antwoord op jouw vraag is en of je hier verder op door moet gaan.

45 Stil kunnen zijn De taak van een interviewer is het stellen van vragen. Toch kan juist een stilte in een gesprek extra informatie opleveren. Een dergelijke korte rustpauze geeft je gesprekspartner de kans om nog eens na te denken over zijn vorige antwoord. Vaak volgt juist na een korte stilte een aanvulling op het eerder gegeven antwoord.

46 De juiste houding aannemen Een geïnterviewde vertelt het meest wanneer hij zich op zijn gemak voelt. Aan jou als interviewer de taak om een sfeer te creëren waarin hij het makkelijkst zijn verhaal kwijt kan. Je lichaamshouding en de toon waarop je spreekt zijn bepalend voor de sfeer tijdens een gesprek. Je houding moet je afstemmen op het gespreksdoel.

47 Afsluiting interview Een goede afsluiter van het interview is: Wilt U hier nog iets aan toevoegen? Ben ik iets vergeten? Natuurlijk bedank je voor het interview!

48 Goed voorbereid zijn Je moet voldoende van je gesprekspartner afweten om de juiste vragen te kunnen stellen en de gegeven informatie naar waarde te kunnen schatten.

49 Het afnemen van een interview (1) Maak gebruik van een vertrouwde omgeving Aanwezigheid van derden is meestal negatief Stel de respondent op zijn gemak Herhaal nog even waarom de getuigenis zo belangrijk is Vertel indien nodig nog wat meer over het project of over jezelf Installeer de opnameapparatuur en testen.

50 Het afnemen van een interview (2) Vermeld e.v.t. het contract, dat na het interview zal worden ondertekend Probeer het interview te benaderen als een babbel Breng eventueel foto s of ander materiaal mee als geheugensteuntje Vraag ook de respondent vooraf of hij nog relevant materiaal heeft Loop na het interview niet meteen weg

51 Hoe bereid ik me voor op het interview? Bestudeer de thema- en vragenlijst Test het opnamemateriaal Verzamel documenten en materiaal: het opnamemateriaal eventueel een fototoestel (voor een foto van de respondent) eventueel een cadeautje een spiekbriefje (de thema s/steekwoorden)

52 Tips voor een goed gesprek De inhoud van het gesprek begin met algemene en open vragen, stel nadien pas specifieke of kritische vragen gevoelige thema s behandel je best naar het einde toe van het gesprek pas je taalgebruik (geen vakjargon) en spreeksnelheid aan

53 Tips voor een goed gesprek Het gedrag van de interviewer De geluidskwaliteit Na het interview

54 Tips voor een goed gesprek Het gedrag van de interviewer moedig non-verbaal aan, probeer niet te veel zelf tussen te komen verbeter de respondent niet, laat hem/haar vertellen probeer het gesprek wel in handen te houden en te focussen op de thema s schrijf zo min mogelijk op, anders wekt u de indruk dat u niet luistert laat ruimte voor stiltes

55 Tips voor een goed gesprek De geluidskwaliteit plaats de microfoon op een zachte ondergrond (sjaal, kussen, ) probeer storende achtergrondgeluiden te vermijden (hond, radio, muziek, ) onderbreek af en toe het gesprek en check je opname Laat het interview nooit langer dan anderhalf uur duren

56 Tips voor een goed gesprek Na het interview Loop niet meteen weg, bedank de respondent en laat je contactgegevens achter Schrijf eventueel een formeel bedankbriefje, houdt contact en volg je beloftes op

57 Een paar voorbeelden. Hoe het kan of niet moet.

58 Zijn interviewtechniek zou getuigen van weinig fatsoen. Zelf haalt hij er zijn schouders voor op (Rutger Castricum)

59 Elkaar aankijken!

60 Interview met minister Opstelten

61 INTERVIEW met de bandleden van DE WET

62 Louis van Gaal geïrriteerd tijdens persoonlijk interview

63 Meer 'persoonlijke' aanknopingspunten

64 Pauze daarna persoonlijke ervaringen van leden.