Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid van de Mededingingswet. Zaaknummer 2185/Nuon - Norit I. MELDING 1. Op 6 november 2000 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat N.V. Nuon voornemens is zeggenschap te verkrijgen, in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet, over Norit N.V. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 218 van 9 november Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant is een zienswijze van een derde naar voren gebracht. Ambtshalve zijn vragen gesteld aan verschillende marktpartijen. II. PARTIJEN 2. N.V. Nuon (hierna: Nuon) is een naamloze vennootschap naar Nederlands recht. Zij is ontstaan uit de fusie van NUON, ENW, EWR en GAMOG en is de topholding van deze groep ondernemingen. Nuon houdt zich primair bezig met het transport en de levering van elektriciteit, gas en warmte, de productie, distributie en levering van water en de ontwikkeling en levering van met energie en water verwante producten en diensten. 3. Norit N.V. (hierna: Norit) is een beursgenoteerde naamloze vennootschap naar Nederlands recht. Zij is actief op het gebied van de productie en levering van actieve kool, de behandeling en verwerking van processtromen in de dranken-, voedingsmiddelen-, zuivel-, farmaceutische, cosmetische en waterindustrie en de productie van verzorgingsproducten. III. DE GEMELDE OPERATIE 4. De gemelde operatie betreft de overname van circa 95% van alle gewone uitstaande aandelen van Norit door Nuon. Partijen hebben hieromtrent een Merger protocol van 5 november 2000 overgelegd. IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 5. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 4, omschreven transactie

2 leidt er toe dat Nuon uitsluitende zeggenschap verkrijgt over Norit. 6. Betrokken ondernemingen, in de zin van het Besluit vaststelling formulieren Mededingingswet (Staatscourant 1 van 2 januari 1998), zijn Nuon en Norit. 7. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING A. Relevante markten Relevante productmarkt Standpunt partijen 8. Partijen stellen dat zij slechts in verticale concurrentieverhouding tot elkaar staan. Nuon is afnemer van actieve kool ten behoeve van met name haar waterzuiveringsinstallaties, terwijl Norit producent en leverancier is van actieve kool, waarmee water gezuiverd kan worden. Bovendien ontwikkelt Norit membraanfiltersystemen ten behoeve van de watersector. De door de concentratie benvloede markten zijn volgens partijen dientengevolge de markt voor actieve kool en de markt voor membraanfiltersystemen. 9. Partijen geven aan dat de markt voor actieve kool wordt gekenmerkt door een grote diversiteit aan toepassingen. In sectoren waarin actieve kool wordt toegepast ten behoeve van waterzuivering, kunnen membraanfiltersystemen als substituten voor actieve kool worden beschouwd, aldus partijen. Partijen gaan echter uit van een separate productmarkt voor actieve kool. Beoordeling 10. Aangezien sprake is van een verticale relatie tussen Nuon en Norit op het gebied van waterzuivering, waarop Nuon actief is, en waarvoor Norit verschillende systemen produceert en levert, zal de beoordeling in de onderhavige zaak zich op dit gebied toespitsen. 11. Aan de zijde van Nuon zal worden uitgegaan van een markt voor waterzuivering. Mogelijk is deze markt nader te segmenteren, bijvoorbeeld in waterzuivering ten behoeve van drinkwater, industriewater en huishoudwater. [1] In het onderhavige geval kan in het midden blijven of uitgegaan moet worden van n markt voor waterzuivering of dat deze markt nader gesegmenteerd moet worden, omdat de uiteindelijke beoordeling van de onderhavige zaak daardoor niet wordt benvloed (zie punt 15). 12. Aan de zijde van Norit zal in de onderhavige zaak gekeken worden naar de productie en levering van waterzuiveringssystemen. Mogelijk is deze markt nader onder te verdelen in de verschillende systemen[2] die bestaan om water te zuiveren.[3] De enige twee systemen die Norit produceert en levert zijn actieve kool en membraanfiltersystemen. Binnen de (deel)markt voor productie en levering van membraanfiltersystemen kan mogelijk een nadere

3 onderverdeling worden gemaakt naar type membraanfilter (bijvoorbeeld micro-, ultra-, nano- en reversed osmosis filters).[4] Een exacte afbakening van de markt voor de productie en levering van waterzuiveringssystemen is voor de beoordeling van de onderhavige zaak echter niet nodig, omdat de uiteindelijke beoordeling van de onderhavige zaak daardoor niet wordt benvloed (zie de punten 16 tot en met 19). Relevante geografische markt Standpunt van partijen 13. Partijen stellen dat de relevante geografische markt, gezien de relatief lage transportkosten en de omvangrijke import en export, ten minste de Europese Economische Ruimte (hierna: EER) omvat. Zij geven aan dat hun transportkosten van actieve kool circa [0%-10%] van de prijs uitmaken en dat hun transportkosten van membranen circa [0%-10%] van de waarde van de membranen bedragen. Daarnaast is 53% van de totale omzet van actieve kool in de Europese Unie afkomstig uit de VS en China. Op dit moment neemt Nuon haar actieve kool voornamelijk af bij een onderneming in Belgi. De import van micro- en ultramembraanfiltersystemen maakt circa 80% van de totale omzet in de Europese Unie uit, aldus partijen. Beoordeling 14. In een recente beschikking van de Europese Commissie is geconcludeerd dat de markt voor membraanfiltersystemen ten behoeve van de watersector waarschijnlijk groter is dan nationaal.[5] De door de Nederlandse waterleidingbedrijven opgerichte organisatie KIWA N.V., die zich onder andere bezig houdt met keuringen en certificering van verschillende aspecten van waterzuivering bevestigt dit. Op de markt voor actieve kool ten behoeve van de waterzuivering, bedient Norit een markt die aanmerkelijk groter is dan de Nederlandse markt en zijn overige marktpartijen op de markt voor actieve kool op diezelfde ruimere markt actief. In de onderhavige zaak kan in het midden blijven of de markt nationaal dan wel ruimer dan nationaal moet worden afgebakend, aangezien de uiteindelijke beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie de punten 16 tot en met 19). B. Gevolgen van de concentratie 15. Het marktaandeel van Nuon op het gebied van waterzuivering bedraagt, naar schatting van partijen, in Nederland minder dan 1% en in de EER minder dan 1%. Indien de markt voor waterzuivering nader gesegmenteerd zou worden naar aparte markten voor drinkwater, industriewater en huishoudwater behalen partijen op geen van deze markten een marktaandeel van meer dan 10%. 16. Partijen geven aan dat Norit op het gebied van actieve kool in de EER een marktaandeel behaalt van [20%-30%]. Partijen hebben desgevraagd aangegeven dat het marktaandeel van Norit op de Nederlandse markt voor waterzuiveringssystemen circa [0%-10%] is.[6] Zou een nader onderscheid gemaakt worden naar markten voor de verschillende systemen, dan behaalt Norit op deze markten de volgende marktaandelen:

4 (Deel)markt Actieve kool t.b.v. waterzuivering Membraanfilters t.b.v. waterzuivering Gezamenlijk Gezamenlijk marktaandeel, marktaandeel, indien wordt indien wordt uitgegaan uitgegaan van een van een EER Nederlandse markt markt[7] [30%-40%] [20%-30%] [30%-40%] [0%-10%] Micro- en [40%-50%] [10%-20%] ultramembraanfiltersystemen Nano- en reversed osmosis membraanfiltersystemen [10%-20%] [0%-10%] 17. Verschillende concurrenten van Nuon hebben aangegeven dat door de verticale integratie van membraanleverancier Norit en waterleverancier Nuon de belangrijkste membraanleverancier in Nederland niet meer onafhankelijk, maar concurrent is. Hierbij zal eventuele kennis, opgedaan in samenwerking met Norit, bij de gezamenlijke ontwikkeling van nieuwe waterzuiveringstechnologien direct ter beschikking kunnen komen van Nuon, aldus marktpartijen. Een dergelijk inzicht in de door marktpartijen ontwikkelde technologie is volgens marktpartijen bezwaarlijk en levert Nuon een onevenredig concurrentievoordeel op. Nuon zal, volgens marktpartijen, tevens in staat zijn niet-marktconforme prijzen te berekenen voor waterzuiveringssystemen aan concurrenten op de industriewatermarkt als gevolg van de onderhavige transactie. Hierbij tekenen marktpartijen echter aan dat zij niet verwachten dat Norit kan bestaan van de orders die de waterdivisie van Nuon kan inbrengen. Volgens marktpartijen is het economisch niet opportuun als Norit de afzet van haar producten aan concurrenten van Nuon staakt of reduceert. 18 Gezien het lage marktaandeel van Nuon op de markt voor waterzuivering, blijven er voor concurrenten van Norit voldoende concurrenten van Nuon over waar zij waterzuiveringssystemen aan kunnen leveren.[8] Voor concurrenten van Nuon blijven tevens alternatieve, al dan niet Nederlandse, aanbieders van waterzuiveringssystemen over, zowel voor actieve kool, als voor membraanfiltersystemen. Op de markt voor actieve kool is in ieder geval een andere sterke speler actief (Chemviron Carbon) en bestaat een aantal kleinere aanbieders en handelaren (Desotec Activated Carbon, Aquatechniek, Aqdolit). Als gevolg van onderhavige concentratie treedt geen wijziging op in het aantal aanbieders van actieve kool. Ook op de markt voor membraanfiltersystemen is een aantal andere spelers actief (Koch, Aquasource, Degremont-Loran, Vivendi). Alle genoemde partijen bieden membraanfiltersystemen aan op de Nederlandse markt. Mede gezien het feit dat slechts een verticale relatie bestaat tussen Nuon en Norit op het gebied van waterzuivering, en Nuon slechts een beperkt deel van de productie van waterzuiveringssytemen van Norit af kan nemen, is het niet aannemelijk dat de voorgenomen concentratie marktafsluitende effecten zal hebben. VI. CONCLUSIE 19. Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de

5 gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 20. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. Datum: 6 december 2000 w.g. A.W. Kist Directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM Rotterdam [1] Water kent verschillende kwaliteiten, aan drinkwater worden andere eisen gesteld dan aan industrieel water. Deze laatste watersoort kent een range van kwaliteiten die soms hoger en soms lager zijn dan drinkwaterkwaliteit. Onder huishoudwater wordt water van een lage kwaliteit verstaan. Zie voor de onderverdeling ook het besluit van 8 februari 2000 in zaak 1212/NUON WaterWaterleiding Friesland. [2] Voorbeelden van waterzuiveringssystemen anders dan actieve kool en membraanfiltersystemen zijn: onthardingsreactoren, ionenwisselaars, electrodialyse, ozonisatie, zandfilters, coagulatie, flocculatie, aerobe/anaerobe biologische handelingen, flotatie/sedimentatie, UVdesinfectie en beluchtingssystemen. [3] Zie ook de beschikking van de Europese Commissie van 29 april 1999 in zaak IV/M.1514 Vivendi/US Filter, punt 10. [4] Zie ook zaak IV/M.1514 Vivendi/US Filter, reeds aangehaald, punt 12. [5] IV/M.1514-Vivendi/US Filters, in dit besluit wordt aangegeven dat de markt voor waterzuiveringssystemen in ieder geval West-Europa beslaat. Een exacte geografische afbakening van de markt is in dit besluit echter achterwege gelaten. [6] Alle marktcijfers betreffen schattingen van partijen; er is geen reden om aan de opgave van partijen te twijfelen. Partijen schatten de omzet op de

6 Nederlandse, respectievelijk de EER markt voor de productie en levering van waterzuiveringssystemen op circa NLG 1 miljard, respectievelijke NLG 100 miljard. [7] Partijen schatten de omzet op de Nederlandse, resp. de EER (deel)markt voor de productie en levering van actieve kool ten behoeve van waterzuivering op NLG 15 miljoen, resp. NLG 150 miljoen, op de (deel)markt voor membraanfiltersystemen ten behoeve van waterzuivering op NLG 12 miljoen, resp. NLG 200 miljoen, op de (deel) markten voor micro- en ultramembraanfiltersystemen op NLG 6 miljoen, resp. 70 miljoen en op de (deel)markten voor nano- en reverse osmosis membraanfiltersystemen op NLG 6 miljoen, resp. 130 miljoen. [8] Partijen noemen bijvoorbeeld Gemeentewaterleidingen Amsterdam, N.V. PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland, N.V. Waterleidingmaatschappij Drenthe, N.V. Waterleiding Maatschappij Overijssel, N.V. Duinwaterbedrijf Zuid-Holland en Essent. Aan de inhoud van deze pagina's kunt u geen rechten ontlenen.