BESLUIT. Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 Nederlandse mededingingsautoriteit BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Nummer 1589/4 Betreft zaak: 1589/ Volkswoningen - Woningstichting Onze Woongemeenschap I. MELDING 1. Op 14 oktober 1999 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit een voorwaardelijke melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat de Stichting Volkswoningen en de Woningstichting Onze Woongemeenschap voornemens zijn te fuseren, in de zin van artikel 27, onder a, van de Mededingingswet. De melding heeft in de visie van partijen een voorwaardelijk karakter nu zij primair van mening zijn dat de gezamenlijke omzetdrempel van NLG 250 miljoen door de betrokken ondernemingen in 1998 niet is overschreden. 2. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 201 van 19 oktober Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. II. PARTIJEN 3. Stichting Volkswoningen (hierna: Volkswoningen) is een stichting naar Nederlands recht. Volkswoningen is een toegelaten instelling in de zin van artikel 70 Woningwet. Volkswoningen heeft zich ten doel gesteld om uitsluitend op het gebied van volkshuisvesting werkzaam te zijn en meer in het bijzonder voorziet zij in sociale huisvesting te Rotterdam ten behoeve van personen die door hun inkomen of door andere omstandigheden moeilijkheden ondervinden bij het vinden van passende huisvesting. 4. Woningstichting Onze Woongemeenschap (hierna: OWG) is een stichting naar Nederlands recht en is eveneens een toegelaten stichting in de zin van artikel 70 Woningwet. Ook OWG heeft zich ingevolge genoemd artikel ten doel gesteld om uitsluitend op het gebied van volkshuisvesting werkzaam te zijn en richt zich in het bijzonder op de zogenaamde sociale sector in de regio Rotterdam. 1 Openbare versie

2 III. DE GEMELDE OPERATIE 5. De gemelde operatie betreft een juridische fusie in de zin van artikel 2:309 Burgerlijk Wetboek. Ingevolge de fusie zal Volkswoningen het vermogen van OWG onder algemene titel verkrijgen waarna OWG op hetzelfde moment zal ophouden te bestaan. De overblijvende stichting Volkswoningen zal haar naam vervolgens wijzigen in Stichting de Nieuwe Unie (hierna: de Nieuwe Unie). 6. De melding van partijen draagt een voorwaardelijk karakter nu zij primair van mening zijn dat de gezamenlijke omzet van de betrokken ondernemingen in 1998 zoals bedoeld in artikel 29 lid 1 Mededingingswet minder bedroeg dan NLG 250 miljoen zodat de drempels voor toepassing van het Nederlandse concentratietoezicht niet worden overschreden. IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 7. Volkswoningen en OWG zijn ondernemingen in de zin van de Mededingingswet. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder a, Mededingingswet. De hierboven, onder punt 5 omschreven transactie leidt er toe dat Volkswoningen onder algemene titel het vermogen van OWG verkrijgt die vervolgens zal ophouden te bestaan. 8. De betrokken ondernemingen, in de zin van het Besluit vaststelling formulieren Mededingingswet (Staatscourant 1 van 2 januari 1998), zijn Volkswoningen en OWG. Primair standpunt van partijen 9. Het primaire standpunt van partijen houdt in dat de fusie niet aan de regels van het concentratietoezicht is onderworpen gelet op de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens. 10. Partijen baseren hun standpunt op de veronderstelling dat de post egalisatie van overheidssubsidies zoals door hen opgenomen in de winst- en verliesrekeningen van 1998 niet bij de omzet dient te worden geteld. In de eerste plaats stellen zij dat subsidies in het algemeen niet aan de omzet in de zin van artikel 29, lid 1, Mededingingswet moeten worden toegerekend. In de tweede plaats geven partijen aan dat de post egalisatie van overheidssubsidies ziet op subsidies die de overheden enkele jaren geleden aan de stichtingen afzonderlijk hebben uitgekeerd. Het gebruik van de egalisatierekening dient om de subsidies gelijkmatig over een bepaalde periode te spreiden. Partijen betwijfelen of subsidies die zij feitelijk een aantal jaar 2 Openbare versie

3 geleden hebben ontvangen voor de berekening van de omzet over 1998 ex artikel 29, lid 1, Mededingingswet relevant is. Beoordeling primair standpunt Subsidie en omzet 11. De toerekening van de omzet zoals bedoeld in artikel 29, lid 1, Mededingingswet geschiedt, aldus artikel 30, lid 1, Mededingingswet, op de voet van het bepaalde in artikel 377, zesde lid, van boek 2 van het Burgerlijk Wetboek voor de netto-omzet. Volgens artikel 2:377, zesde lid, Burgerlijk Wetboek wordt onder omzet verstaan de opbrengst uit de levering van goederen en diensten uit het bedrijf van de rechtspersoon. Ook volgens de Europese Commissie betreft het begrip omzet nadrukkelijk de bedragen met betrekking tot de verkoop van goederen en het leveren van diensten. 1 Meer specifiek ten aanzien van door overheidsinstanties toegekende steun die betrekking heeft op de normale bedrijfsuitoefening van een betrokken onderneming heeft de Europese Commissie opgemerkt dat deze in de berekening van de omzet kan worden opgenomen mits de onderneming zelf de steun ontvangt en de steun rechtstreeks verband houdt met de verkoop door deze onderneming van goederen en diensten 2. Blijkens ter beschikking gestelde gegevens door partijen gaat het om de volgende typen subsidies: 1. Subsidie verstrekt door het Ministerie van VROM ten behoeve van de exploitatie van het gesubsidieerde woonbezit. 2. Een gemeentelijke subsidie ten behoeve van de exploitatie van de zogenaamde Hoog-Niveau-Renovatiewoningen en Kleine-Beurt-Pluswoningen. 3. Subsidie verstrekt door het Ministerie van VROM ter dekking van de voorcalculatorische exploitatietekorten van projecten, gebouwd onder het Besluit Woninggebonden Subsidies. 12. In het onderhavige geval zijn de subsidies afkomstig van de overheid en zijn door partijen zelf ontvangen. De subsidies houden blijkens de informatie van partijen rechtstreeks verband met de exploitatie van de woningen zodat het aannemelijk is dat de steun betrekking heeft op de normale bedrijfsuitoefening van de ondernemingen. Egalisatie van subsidie 1 Mededeling van de Commissie betreffende de berekening van de omzet, PbEG 98 C 66/04 onder punt 9. 2 Mededeling van de Commissie, reeds aangehaald, onder punt Openbare versie

4 13. Voor zover de steun rechtstreeks verband houdt met het voor een meerjarige periode leveren van diensten door de stichtingen ligt het voor de hand om niet het gehele bedrag ineens in het jaar van ontvangst aan de omzet toe te rekenen maar achtereenvolgens in evenredige - op de betreffende jaren betrekking hebbende - delen van de subsidie. Op basis van de door partijen ter beschikking gestelde stukken lijkt het aannemelijk dat partijen de egalisatie als zodanig hebben uitgevoerd. 14. Ingevolge het bovengemelde is het aannemelijk geworden dat de door partijen aangegeven post egalisatie van overheidssubsidies dient te worden betrokken bij de berekening van de omzet zodat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING RELEVANTE MARKTEN Rel evant e pr oduct mar kt en Opvatting van partijen 15. Partijen geven aan dat beide ondernemingen werkzaam zijn binnen de woningcorporatiemarkt, dat is de markt voor sociale huisvesting. Ingevolge onder meer artikel 70 Woningwet is deze markt volgens partijen sterk gereguleerd. Partijen sluiten niet uit dat er een verdere afbakening van de productmarkt moet plaatsvinden namelijk naar het type woning. Beide ondernemingen beschikken over drie typen woningen: i. eengezinswoningen; ii. iii. meergezinswoningen (flats) met lift; meergezinswoningen (flats) zonder lift. Beoordeling 16. Met partijen en in navolging van eerdere besluiten 3 kan worden aangenomen dat de markt voor sociale huisvesting een aparte, van andere vormen van huisvesting te onderscheiden, markt vormt gelet op het verschil in karakteristieken van dit type huisvesting alsmede gelet op het 3 Zie bijvoorbeeld het besluit van 22 oktober 1998, nr 1095 Woningbedrijf Den Haag Vestia alsmede het besluit van 1 april 1999, nr 1264 Woningstichting s Gravenhage Woningstichting VZOS. 4 Openbare versie

5 verschil in overheidsbemoeienis. In het midden kan blijven of uitgegaan moet worden van één markt voor sociale huisvesting dan wel van verschillende productmarkten voor huisvesting in de onderscheiden woningtypen aangezien de uiteindelijke beoordeling van de onderhavige concentratie hierdoor niet wordt beïnvloed (zie punten 19 en 20). Rel evant e geogr af ische mar kt Opvatting van partijen 17. Zowel Volkswoningen als OWG is krachtens de statuten gebonden aan het geografisch afgebakende gebied van de gemeenten die met elkaar de regio Rijnmond vormen. Partijen zijn van mening dat de relevante geografische markt eerder regionaal (het territoir van de verschillende gemeenten omvattend) dan lokaal (de gemeente Rotterdam) moet worden afgebakend. Partijen stellen ter ondersteuning van hun opvatting dat zij beiden zijn toegelaten als woningcorporatie in alle tot de regio Rijnmond behorende gemeenten maar merken wel op dat zij op dit moment enkel actief zijn in de gemeente Rotterdam. Beoordeling 18. In het onderhavige geval kan in het midden blijven of de markt lokaal dan wel regionaal of zelfs nationaal moet worden afgebakend aangezien dit voor de uiteindelijke beoordeling van de gevolgen van onderhavige concentratie geen verschil maakt (zie punt 20). B. GEVOLGEN VAN DE CONCENTRATIE 19. Ten gevolge van de voorgenomen concentratie zal volgens informatie van partijen de Nieuwe Unie de beschikking hebben over de volgende naar type woning onderscheiden marktaandelen in de lokale markt (de gemeente Rotterdam): i. Eengezinswoningen: minder dan 5% ii. Meergezinswoningen met lift: minder dan 15% iii. Meergezinswoningen zonder lift: minder dan 10% 20. Er bestaat geen aanleiding om aan deze door partijen overgelegde gegevens te twijfelen. Indien uitgegaan zou worden van een lokale markt voor sociale huisvesting die alle typen woningen in Rotterdam omvat, zal de Nieuwe Unie, gemeten in aantallen verhuureenheden, een marktaandeel verkrijgen van minder dan 10%. Naast de Nieuwe Unie zal een aantal andere 5 Openbare versie

6 belangrijke spelers actief zijn waarvan er één over een groter aandeel beschikt en drie andere aanbieders over een iets kleiner aandeel. Onder deze omstandigheden kan niet worden aangenomen dat er sprake zal zijn van het ontstaan van een economische machtspositie. Aangezien beide partijen buiten Rotterdam niet actief zijn op de markt voor sociale huisvesting zal het marktaandeel van de Nieuwe Unie slechts afnemen naarmate de markt in geografisch opzicht ruimer zou worden afgebakend. VI. CONCLUSIE 21. Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 22. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. 6 Openbare versie

7 Datum: De directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit, voor deze: w.g. Drs. R.J.P. Jansen Hoofd Concentratiecontrole Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM, Rotterdam. 7 Openbare versie