BESLUIT. Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 BESLUIT Besluit van de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Zaaknummer 1159: Brouwer - Neroc I. MELDING 1. Op 10 december 1998 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Brouwer Groep B.V. voornemens is zeggenschap te verkrijgen, in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet, over Neroc B.V. Van de melding is mededeling gedaan in Staatscourant 239 van 14 december Naar aanleiding van de mededeling in de Staatscourant zijn geen zienswijzen van derden naar voren gebracht. II. PARTIJEN 2. Brouwer Groep B.V. (hierna: Brouwer) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. Zij heeft als belangrijkste aandeelhouders de heer W.G. Vermeulen en de heer A.F. Veldhuyzen van Zanten. Brouwer is actief in de grafische sector op het gebied van de heatset-offsetdruktechnieken (hierna: rotatiedruk), vellendruktechnieken (hierna: vellendruk), pre-pressdiensten, afwerking en uitgeefdiensten. 3. Neroc B.V. (hierna: Neroc) is een besloten vennootschap naar Nederlands recht. Zij heeft als belangrijkste aandeelhouders: de Nationale Investeringsbank N.V., NPM Capital N.V., de families Stas, Koningsveld en Volkers en het management van Neroc. Neroc is actief in de grafische sector op het gebied van pre-pressdiensten, met name op het gebied van beelddragervervaardiging en grafische automatisering. III. DE GEMELDE OPERATIE 4. De gemelde operatie betreft, blijkens een bij de melding gevoegde intentieverklaring, d.d. 30 november 1998, de verwerving van alle bij derden uitstaande aandelen Neroc door Brouwer. IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 5. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet. De hierboven, onder punt 4, omschreven

2 transactie leidt er toe dat Brouwer de uitsluitende zeggenschap verwerft over Neroc. 6. Betrokken ondernemingen, in de zin van het Besluit vaststelling formulieren Mededingingswet (Staatscourant 1 van 2 januari 1998), zijn Brouwer en Neroc. 7. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. V. BEOORDELING A. Relevante markten Relevante productmarkten 8. De betrokken partijen zijn beiden actief in de grafische sector. Brouwer is actief op het gebied van rotatiedruk, vellendruk, afwerking, pre-pressdiensten [1] en uitgeefdiensten. Neroc is actief op het gebied van pre-pressdiensten. Overlappende activiteiten van partijen hebben betrekking op prepressdiensten. Er is sprake van een verticale relatie tussen pre-press enerzijds en rotatiedruk/vellendruk anderzijds, omdat pre-pressactiviteiten in economische zin voorafgaan aan rotatiedruk en/of vellendruk. [1] Partijen stellen zich op het standpunt dat Brouwer in feite niet actief is op de markt voor pre-pressdiensten, omdat zij in principe alleen pre-pressdiensten verricht in combinatie met opdrachten voor de verzorging van drukwerk. Gezien het feit dat Brouwer pre-pressactiviteiten voor derden uitvoert kan worden aangenomen dat deze activiteiten van Brouwer tot de markt voor pre-press kunnen worden gerekend. Dat de pre-pressdiensten geleverd worden in combinatie met drukwerk doet daaraan niet af. 9. In zaak 791/Roto Smeets De Boer - Senefelder[2] is geconstateerd dat aangenomen kan worden dat rotatiedruk en vellendruk tot afzonderlijke productmarkten behoren. [2] NMa-besluit van 15 juli 1998, nr. 791/26.B97, punt Pre-pressdiensten bestaan uit het verwerken van tekst, beeld, lay-out en dergelijke, aangeleverd in analoge of digitale vorm, tot een film of tot een plaat die direct kan worden gebruikt voor vermenigvuldiging in drukkerijen. Het Koninklijk Verbond van Grafische Ondernemingen (KVGO) onderscheidt ter zake van pre-pressdiensten de volgende productcategorien: filmzetsels, gemonteerde pagina's, fotolitho's, overige drukvormen en beelddragers, overige zelfvervaardigde producten, loondiensten en handelsgoederen. 11. Partijen zijn van mening dat sommige pre-pressdiensten vanuit de vraagzijde bezien in belangrijke mate substitueerbaar zijn. Dit geldt bijvoorbeeld voor traditionele litho-vervaardiging en digitale vervaardiging. Volgens partijen bestaat aan de aanbodzijde de mogelijkheid tot technische substitutie en is sprake van geringe investeringen voor het toevoegen van een nieuwe pre-pressdienst aan het bestaande pakket dat wordt aangeboden[3]. Zij zien daarom geen reden om bij de afbakening van de prepressdienstenmarkt een onderscheid te maken tussen mogelijke segmenten.

3 [3] De substitutiemogelijkheden aan de aanbodzijde en de geringe benodigde investeringen om nieuwe onderdelen aan het bestaande pakket toe te voegen, worden bevestigd door n van de belangrijkste concurrenten op het gebied van pre-press. 12. In het onderhavige geval kan in het midden worden gelaten of sprake is van een markt voor pre-pressdiensten, of dat een nadere segmentering van de productmarkten nodig is, omdat de uiteindelijke beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie punten 18-23). Relevante geografische markten 13. In genoemde zaak 791 Roto Smeets de Boer - Senefelder is uitgegaan van een nationale markt voor rotatiedruk. Partijen zijn van mening dat de markt voor vellendruk eveneens een nationale markt is. Een exacte bepaling van de geografische markt voor vellendruk kan in het onderhavige geval achterwege blijven, omdat de materile beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie punt 17). 14. Partijen zijn van mening dat de markt voor pre-pressdiensten zich op zijn minst uitstrekt tot het grondgebied van Nederland. Zij wijzen erop dat de transportkosten een onbelangrijke rol spelen en dat de concurrentievoorwaarden op deze markt in Nederland homogeen zijn, zowel wat betreft prijzen als wat betreft de overige concurrentievoorwaarden. De belangrijkste afnemers van pre-pressdiensten zijn uitgeverijen, reclamebureaus, drukkerijen en detaillisten. Deze afnemers zijn doorgaans landelijk actief. 15. Een exacte afbakening van de geografische markt voor pre-pressdiensten kan in het onderhavige geval achterwege blijven, omdat de materile beoordeling hierdoor niet wordt benvloed (zie punten 18-23). B. Gevolgen van de concentratie Rotatiedruk 16. Op de markt voor rotatiedruk bestaat geen overlap tussen partijen. Deze markt bedroeg in Nederland in 1997 naar schatting van het KVGO miljoen gulden[4]. Het marktaandeel van Brouwer op deze markt bedroeg bij deze omvang minder dan 5%[5]. Gelet op dit marktaandeel is er geen reden om aan te nemen dat Brouwer op deze markt een economische machtspositie heeft. [4] Koninklijk Verbond van Grafische Ondernemingen, 1997, Kerngegevens Grafische Industrie (hierna: KVGO, 1997). [5] In zaak 791 Roto Smeets De Boer - Senefelder werd overigens aangegeven dat het marktaandeel van Vellendruk 17. Op de markt voor vellendruk bestaat geen overlap tussen partijen. Deze markt bedroeg in Nederland in 1997 naar schatting miljoen gulden[6]. Het aandeel van Brouwer bij deze marktomvang bedroeg eveneens minder dan 5%. De activiteiten van Brouwer op dit gebied zijn verspreid over een groot deel van Nederland. Naast Brouwer zijn nog drie drukkers in een aanzienlijk deel van Nederland actief. Daarnaast opereren nog circa 2500 drukkerijen overwegend op regionaal of lokaal niveau. Gelet op deze aspecten is derhalve

4 niet aannemelijk dat Brouwer, uitgaande van regionale markten, in een bepaalde regio zodanig grote marktaandelen zou kunnen hebben dat er reden is om aan te nemen dat Brouwer in de desbetreffende regio een economische machtspositie heeft. [6] Brouwer op deze markt op basis van volume volgens eigen schatting 9% bedroeg. KVGO, Pre-pressdiensten 18. De pre-pressomzet bedroeg in Nederland in 1997 circa 610 miljoen gulden [7]. Uitgaand van deze markt hebben partijen bij deze marktomvang een gezamenlijk marktaandeel van circa [15-20%]. De grootste concurrent van Neroc, Van Ginneken en Mostaard B.V., heeft een aandeel van circa [5-10%] op deze markt. Indien als mogelijk onderscheid de indeling in productcategorien van het KVGO wordt gehanteerd (zie punt 10) hebben partijen voor elk van de productcategorien filmzetsels, fotolitho's, handelsgoederen en overige drukvormen en beelddragers in Nederland een gezamenlijk marktaandeel van circa 15% of lager. In de categorien gemonteerde pagina's, overige zelfvervaardigde producten en loondiensten bedraagt het gezamenlijke aandeel van partijen naar schatting 33% of lager. [7] KVGO, Voor de beoordeling is voorts van belang dat de pre-pressmarkt een dynamisch karakter kent. Door technologische ontwikkelingen ontstaat branchevervaging tussen traditionele prepressbedrijven en reclamebureaus. Er is bovendien concurrentiedruk vanuit aanpalende sectoren. De expertise om een folder te maken, komt sterk overeen met de expertise die nodig is om internetapplicaties of CD-roms te vervaardigen. Mede ten gevolge van de relatief geringe benodigde investeringen is een groot aantal ondernemingen actief op het gebied van pre-press en zijn er toetredingsmogelijkheden voor andere partijen. 20. Een concurrent van Neroc gaf desgevraagd aan dat in zijn ogen door de voorgenomen concentratie geen economische machtspositie ontstaat. Hij is van mening dat zowel op de pre-pressmarkt als op de markten voor rotatiedruk en vellendruk voldoende sterke concurrenten overblijven. 21. Gelet op de voornoemde marktaandelen, het grote aantal marktdeelnemers, de toetredingsmogelijkheden, de marktdynamiek en het bestaan van concurrentiedruk vanuit andere delen van de grafische sectoren, bestaat er, uitgaand van een nationale markt, geen reden om aan te nemen dat de concentratie ter zake van pre-pressdiensten leidt tot het ontstaan of versterken van een economische machtspositie die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op een eventuele Nederlandse markt voor prepressdiensten of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 22. Uitgaande van een regionale marktafbakening, bedraagt het gezamenlijke marktaandeel van partijen op de markt voor pre-press in de regio Amsterdam naar schatting van partijen circa [20-30%]. De belangrijkste concurrenten van Neroc zijn gevestigd in Amsterdam of omgeving. In de andere regio's waarin partijen actief zijn, is het regionale marktaandeel van partijen lager. Hoewel voor de eventueel te onderscheiden productcategorien die zijn genoemd in punt 10 geen cijfers op regionaal niveau voorhanden zijn, kan gelet op het

5 aanzienlijke aantal lokale en regionale marktdeelnemers, de toetredingsmogelijkheden, de marktdynamiek en de concurrentiedruk vanuit andere sectoren worden geconcludeerd dat er, uitgaand van regionale markten, evenmin reden bestaat om aan te nemen dat de concentratie leidt tot het ontstaan of versterken van een economische machtspositie. Verticale relatie 23. Ten aanzien van de verticale relatie tussen Brouwer en Neroc kan worden opgemerkt dat het niet aannemelijk is dat als gevolg van de concentratie marktafschermingseffecten te verwachten zijn. Zoals aangegeven, beschikken partijen niet over een economische machtspositie op de markten waarop zij actief zijn. Brouwer is op de markten voor rotatiedruk en/of vellendruk in Nederland niet de grootste partij. Andere pre-pressbedrijven dan Neroc houden voldoende alternatieven om hun pre-pressdiensten te leveren. Voor de afnemers van pre-pressdiensten geldt dat naast Neroc voldoende alternatieve aanbieders op het gebied van pre-pressdiensten blijven bestaan. VI. CONCLUSIE 24. Na onderzoek van deze melding is de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operatie binnen de werkingssfeer valt van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. 25. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft geen vergunning is vereist. Datum: w.g. A.W. Kist Directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM, Rotterdam. Aan de inhoud van deze pagina's kunt u geen rechten ontlenen.