Hoe beïnvloeden je verwachtingen je waarnemingen?
|
|
- Floris Bosman
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Hoe beïnvloeden je verwachtingen je waarnemingen? Anw Sarah Bastiaans, Robin Schlechtriem, Anne Soede V5B Dhr. Verstappen
2 Inhoudsopgave Inleiding 3 Probleemstelling & onderzoeksvraag 5 Hypothese 6 Materiaal 7 Methode 8 Resultaten 9 Conclusie 11 Discussie 12 Bronnen 13 2
3 Inleiding Onze hersenen kunnen verschillende trucs met ons uithalen. Een daarvan is dat de hersenen maar een beetje informatie nodig hebben om conclusie in een bepaalde situatie te trekken. Hierdoor is er snelle herkenning van situaties. Voorbeelden: Je hoort donker gerommel achter je. Je weet dat dit een vrachtwagen is. Je ziet iets zwarts van de vensterbank af springen. Je weet dat dit een zwarte kat is. De snelle herkenning van deze situaties wordt mogelijk gemaakt door schema s in je hersenen. De vorige keren dat je een vrachtwagen of een zwarte kat hebt waargenomen, zijn er heel veel details opgeslagen van verschillende aspecten. De geur van de benzine van de vrachtwagen, het geluid van de motor van de vrachtwagen, de witte pootjes van de kat, de staart van de kat en het ritselende geluid van de kat. Zodra de kat weer wordt gezien, is slechts een klein onderdeel van de waarneming genoeg om het beeld van de kat weer op te wekken in de hersenen. Ook al werd dit keer alleen de staart van de kat waargenomen, de rest van de opgeslagen aspecten wordt ook bij de waarneming gevoegd. Hierdoor lijkt het dus alsof we alles opnieuw waarnemen, terwijl we eigenlijk maar een fractie waarnemen. De rest wordt aangevuld vanuit ons geheugen. Het is een efficiënt systeem, maar niet heel nauwkeurig. Het kan zijn dat er gewoon een zwart colbert van de vensterbank afwaaide. Toch geven je hersenen een signaal dat het een zwarte kat is, gebaseerd op je vorige waarnemingen. De zwarte kat is voor jou vertrouwd bij de vensterbank, dus je verwacht dat het een zwarte kat is die van de vensterbank af springt. Een situatie wordt dus vaak een beetje waargenomen, maar aangevuld met veel opgeslagen details. Waarnemen is dus een actief proces en de waarnemer speelt een grote rol. Dit blijkt uit de fenomenen verwachting, aandacht, herkenning en relevantie, die een groot aandeel hebben in de waarneming. Verwachting: Je merkt dat de verwachting bepalend is voor je waarneming, als je op een vertrouwde plek bent en je ziet iemand die je er niet verwacht. Of als je jezelf probeert te kietelen. Je weet al waar je jezelf gaat kietelen, dus de gewaarwording is compleet anders dan wanneer iemand anders dit bij je doet. Zijn of haar bewegingen zijn onvoorspelbaar, dus je weet niet wat je kunt verwachten. Aandacht: Aandacht is verwant met verwachting. Aandacht is altijd gerelateerd aan de uitvoering van een taak. Als je autorijdt, zal je aandacht vooral gevestigd zijn op nabije bewegende voorwerpen. Door je aandacht worden deze voorwerpen sneller en specifieker waargenomen. Bij het verdelen van onze aandacht wordt gebruik gemaakt van voorspellingen uit ervaringen. Hierdoor zijn verwachting en aandacht moeilijk te onderscheiden van elkaar. Herkenning: Bekende stimuli worden anders waargenomen dan onbekende stimuli. Als je bijvoorbeeld naar een andere uitvoering van een bekend liedje luistert, vallen de veranderen ten opzichte van de originele versie op. Dit komt omdat een geheugenspoor geactiveerd wordt. De waarneming is dus niet pure registratie, maar interactie tussen informatie van de zintuigen en informatie die al in onze hersenen opgeslagen is. Waarnemen kan dus ook voor een groot deel gezien worden als interpreteren. 3
4 Relevantie: Stimuli die iets voorspellen worden anders waargenomen dan stimuli die niets of iets anders voorspellen. Proefdieren die bijvoorbeeld leren dat geluid op een bepaalde toonhoogte een elektrische schok oplevert zullen andere signalen in de hersenen krijgen dan wanneer er een geluid wordt herhaald dat geen elektrische schok oplevert. Deze theorie is ongeveer gelijk voor de verwachting en waarneming bij proeven. De ervaring of herinnering aan bepaalde smaken en geuren spelen een belangrijke rol bij de waarneming. Hoe je tegen bepaalde soorten voedsel aankijkt heeft ook invloed op je waarneming. Exclusieve, dure gerechten worden vaak als delicatesse beschouwd omdat ze duur zijn. Dit gaat andersom niet op, delicatessen worden niet als duur beschouwd omdat ze lekker zijn. Ook bijvoorbeeld gezonde voeding kan bij mensen verschillende gedachten opwekken. Mensen die niet bezig zijn met hun gezondheid zullen groenten vaak als smaakloos beschouwen, terwijl mensen die gezondheid belangrijk vinden het juist wel lekker vinden. Mensen die gezondheid hoog in het vaandel hebben staan zullen de groenten als lekker beschouwen, omdat ze weten dat ze dit moeten eten om gezond te blijven. Mensen die het niet zo veel uitmaakt wat ze eten zullen niet veel waarde hechten aan groenten, omdat ze weten dat er nog genoeg ander voedsel op de markt is dat ze oprecht lekker vinden. Maar er wordt ook geproefd met de ogen van de consument. Er worden verwachtingen geschept door vaak misleidende visuele informatie. Hierdoor wordt de marktpositie en de smaakperceptie van het product beïnvloed. Aspecten die van grote invloed zijn, zijn bijvoorbeeld vorm en kleur. Recent onderzoek heeft uitgewezen dat hoekige logo s op een verpakking geassocieerd worden met sterke merken, ze stralen namelijk energie uit. Rondere vormen worden gezien als vriendelijk, zacht en harmonieus. de kleur van een verpakking is ook zeer belangrijk. Als een verpakking een rode kleur heeft kan de verwachting bij de consument worden geschept dat het product naar rode vruchten smaakt, terwijl het bijvoorbeeld gewoon naar perzik smaakt. Recent onderzoek heeft uitgewezen dat wanneer er meer geel werd verwerkt in de grotendeels groene 7-Up blikjes, de consumenten vonden dat het product meer naar citrus smaakte. Er zijn dus ontzettend veel aspecten die van invloed zijn op onze waarneming. Op de volgende pagina s kunt U ons eigen onderzoek naar de invloed van de verwachting op de waarneming vinden. 4
5 Probleemstelling & onderzoeksvraag Probleemstelling: Wat heeft je verwachting voor invloed op je waarneming? Onderzoeksvraag: Kun je de waarneming van mensen beïnvloeden door een bepaalde verwachting te scheppen? 5
6 Hypothese Het is mogelijk om de waarnemingen van mensen te beïnvloeden. Dit doe je door een verwachting te scheppen of een al bestaande verwachting te gebruiken. Wanneer je hersenen een bepaalde waarneming verwachten, zullen je zintuigen dit ook eerder registreren. Je hersenen sluiten zich graag aan bij je verwachtingen. 6
7 Materiaal 50 plastic bekertjes Watervaste stift 2 flessen Coca cola 2 flessen Euroshopper cola Groep van 25 proefpersonen 2x 25 vragenlijsten 7
8 Methode Er wordt onderzocht of de verwachting invloed heeft op de waarneming. Er wordt aan leraren gevraagd of het experiment in een van hun brugklassen mag worden uitgevoerd, voordat er aan het experiment begonnen kan worden. Daarna wordt er gestart met een groep van 25 kinderen tussen de jaar oud. Het eerste onderzoek met deze groep wordt het vergelijkingsonderzoek en het tweede onderzoek wordt het daadwerkelijke experiment. Bij beide onderzoeken wordt er gebruik gemaakt van een A-merk en een B-merk cola. Het A- merk is Coca cola en het B-merk is Euroshopper van de Albert Heijn. Er wordt de proefpersonen niet verteld dat het onderzoek gaat over verwachtingen en waarnemingen, omdat dit hun verwachting en waarneming kan beïnvloeden. De proefpersonen denken dat het verschil in smaak wordt getest, om te kijken welk merk de meeste mensen lekkerder vinden. Bij het eerste experiment worden het drinken in hun eigen verpakking in genummerde bekertjes geschonken. Bekertje 1 bevat het A-merk en bekertje 2 bevat het B-merk. Alle leerlingen krijgen twee bekertjes, bekertje 1 en bekertje 2, en een vragenlijst. Voordat ze gaan proeven moeten ze anoniem aangeven welke van deze twee verschillende soorten cola ze normaal gesproken lekkerder vinden. Ze krijgen ook een optie met geen verschil. Dan moeten de proefpersonen het drinken proeven en in de vragenlijst aangeven welk merk ze na het proeven het lekkerst vonden of dat ze geen verschil proefden. Bij het tweede experiment, op een ander moment, wordt het A-merk in de verpakking van het B-merk overgeschonken. Hierdoor is er een B-merk verpakking met A-merk cola en een A-merk verpakking met A-merk cola. Deze groep denkt al te weten hoe dit experiment zal gaan en zal dus al bepaalde verwachtingen hebben op de uitkomst. Dan wordt er voor de ogen van de proefpersonen in aparte bekertjes de verschillende merken geschonken, zodat ze denken te weten welk merk in welk bekertje zit. In bekertje 1 zit dan het A-merk en in bekertje 2 zit dan zogenaamd het B-merk (eigenlijk ook het A-merk). Eerst moeten ze weer anoniem aangeven welke van de merken cola ze normaal gesproken lekkerder vinden of dat ze normaal geen verschil proeven. Dan moeten ze beide bekertjes proeven en in eenzelfde vragenlijst als bij de eerste proef aangeven welk merk ze het lekkerst vinden of dat ze geen verschil proefden. Uiteindelijk worden de uitkomsten van de twee experimenten naast elkaar bekeken. Dan wordt er gekeken wat de uitkomsten van de vragenlijst bij de eerste proef voor en na het proeven zijn. Hetzelfde wordt gedaan met de tweede proef. 8
9 Resultaten Resultaten 1 e experiment: vergelijkingsgroep Hoe oud ben je? Leeftijd Wat is je geslacht? Geslacht Man 10 Vrouw 15 Welk merk cola vind je lekkerder? Merk cola Coca cola 14 Euroshopper 1 Geen verschil 10 Welk merk vind je na het proeven lekkerder? Merk cola Coca cola 22 Euroshopper 2 Geen verschil 1 Uit dit experiment blijkt duidelijk dat kinderen het A-merk cola, dus Coca cola, lekkerder vinden. Dit voldeed met onze verwachtingen, die waren namelijk dat de meerderheid van de kinderen het A-merk lekkerder zouden vinden. 9
10 Resultaten 2 e experiment: onderzoeksgroep Hoe oud ben je? Leeftijd Wat is je geslacht? Geslacht Man 10 Vrouw 15 Welk merk cola vind je lekkerder? Merk cola Coca cola 20 Euroshopper 3 Geen verschil 2 Welk merk vind je na het proeven lekkerder? Merk cola Coca cola 20 Euroshopper 5 Geen verschil 0 In het 2 e experiment geven de meeste kinderen aan Coca cola lekkerder te vinden dan Euroshopper terwijl ze twee bekertjes met Coca cola erin hebben gekregen. Hieruit blijkt dat hun verwachting, namelijk dat Coca cola lekkerder is, hun waarneming heeft beïnvloed. Dit voldeed aan onze verwachtingen. 10
11 Conclusie Toen er begonnen werd met deze groep proefpersonen hadden ze nog geen idee aan wat voor een experiment ze mee gingen doen. Ze hadden dus geen verwachting over de uitkomst. Na de eerste proef was de uitkomst heel duidelijk, bijna alle leerlingen proefden verschil tussen de twee merken. Dit was te verwachten, omdat er ook werkelijk gebruik werd gemaakt van twee verschillende merken. Onze verwachting dat de meeste leerlingen Coca cola lekkerder zouden vinden kwam er na het proeven ook heel sterk uit. Bij het tweede experiment dachten de leerlingen te weten wat de bedoeling was. Ze hadden dus al een verwachting op de uitkomst van het experiment. De uitkomst van dit experiment was dus ook dat nu alle leerlingen na het proeven verschil proefden tussen de twee merken, terwijl er maar gebruik werd gemaakt van een merk. Zelfs de leerlingen die van tevoren hadden aangegeven dat ze normaal geen verschil proeven tussen Coca cola en Euroshopper gaven na het proeven aan dat ze nu wel verschil proefden. Als ze geen verwachting hadden gehad over de uitkomst van dit experiment, hadden ze geproefd dat er geen verschil was tussen de twee bekertjes cola. Deze uitkomst kwam precies over met onze verwachting. Wij verwachtten dat als je een verwachting schept bij mensen, dat ze deze dan gaan overnemen in hun waarneming. De leerlingen dachten zeker te weten dat ze twee verschillende merken cola te proeven kregen, dus dit proefden ze ook. Onze conclusie na dit experiment is: Je kunt de waarneming van mensen duidelijk beïnvloeden door een specifieke verwachting te scheppen. 11
12 Discussie Over het algemeen is dit anw-project goed verlopen. De samenwerking en de experimenten verliepen goed. Ondanks het feit dat we het verslag later hebben ingeleverd dan andere groepen ging het plannen ook goed, want zodra we iets gepland hadden, hielden we ons er goed aan. Als eerste voerden we het experiment met de vergelijkingsgroep uit. Twee dagen later voerden met het experiment met de onderzoeksgroep uit. We deden dit bij de brugklas van twee verschillende leraren. Pas toen we het experiment voor de tweede uitvoerden kwamen we erachter dat we ook dit ook twee keer bij dezelfde brugklas deden. We hebben erover nagedacht om nog een andere klas te zoeken voor het tweede experiment, maar we realiseerden ons dat het juist beter was om het twee keer bij dezelfde klas te doen. Bij het eerste experiment kreeg de klas twee verschillende merken te proeven, en toen werd de verwachting dat Coca cola lekkerder is geschept. Toen ze de tweede keer twee verschillende merken moesten proeven, verwachtten ze al dat ze Coca cola lekkerder zouden vinden, en vulden ze dit ook in, terwijl ze gewoon twee keer dezelfde cola hebben geproefd. Bij het maken van het verslag verliep het verdelen van de taken soepel en heeft iedereen goed samengewerkt. Het goede verloop van het hele project komt doordat we vrienden zijn en ook al vaker aan projecten hebben samengewerkt en doordat we het onderwerp van ons project erg interessant vinden. 12
13 Bronnen 1. De invloed van verwachtingen. Bekeken op 16 februari 2014, op 2. Alles over smaakperceptie. Bekeken op 19 februari 2014, op 3. Actieve waarneming. Bekeken op 4 maart 2014, op 13
Proeven zonder te ruiken. Jory Berkhout CMD3D
Proeven zonder te ruiken Jory Berkhout 0810865 CMD3D Inhoudsopgave Pagina 2 Reukvermogen Pagina 3 Smaken en Proeven Pagina 4 Voorbeelden Pagina 5 De proefopstelling Pagina 6 De proef in werking Pagina
Nadere informatieMarije Smits ZINTUIGEN PROEF OPDRACHT 1. Esra Isguzar CMD2E. Experience Design Zintuigen Proef Esra Isguzar
E X P E R I E N C E D E S I G N Marije Smits ZINTUIGEN PROEF OPDRACHT 1 Esra Isguzar 0841000 CMD2E Experience Design Zintuigen Proef Esra Isguzar 0841000 Inleiding Ik vond deze opdracht vrij moeilijk.
Nadere informatieZintuigen. Expertgroep 3: Welke smaak proef je? Naam leerling:... Leden expertgroep:...
Naam leerling: Leden expertgroep: De voorbereiding Jullie gaan onderzoeken hoe goed je smaken uit elkaar kunt houden door te proeven. Wat hebben jullie nodig? Jullie krijgen de benodigdheden straks van
Nadere informatieOnderzoek A Spuitwater Voedingskleurstof (in verschillende kleuren: oranje, geel, rood, groen) Bekertjes
6-8 jaar Wetenschappelijke inhoud: Humane biologie Beoogde concepten/vaardigheden: Zintuigen Beoogde leeftijdsgroep: 6-8 jaar oud Duur van de activiteit: 2-3 lessen, al naargelang het aantal onderzoeken
Nadere informatieZintuigen. Expertgroep 2 : Ruiken doe je met je neus! Naam leerling:... Leden expertgroep:...
Expertgroep 2 : Ruiken doe je met je neus! Naam leerling:.... Leden expertgroep:... De voorbereiding De neus is er niet alleen om te ademen want door je neus kun je lekkere en vieze geuren ruiken. Jullie
Nadere informatiePraktische opdracht Biologie Zintuigen
Praktische opdracht Biologie Zintuigen Praktische-opdracht door een scholier 04 woorden 0 november 009 3,4 keer beoordeeld Vak Biologie Practicum zintuigen biologie Practicum : De tast Waar in de huid
Nadere informatieEnergie Drink sensagram
Energie Drink sensagram Setting Bij deze test hebben we verschillende merken energie drink tegenover elkaar gezet en bekeken wat we het beste merk vonden. Deze test heb ik samen met mijn vriendin uitgevoerd.
Nadere informatieVerwonderen STICHTING KIND EN VOEDING. Groep 7 en 8
Verwonderen Groep 7 en 8 Leerdoel De kinderen: - Verwonderen zich over voedsel. - Denken na over smaak. - Ze leren de hoofdsmaken en zintuigen (opnieuw) kennen en ervaren. - Ontdekken wat de rol is van
Nadere informatieLekker stel + + Kleur & vorm. Schaapje Slaaaaa
Over de Tong Bekijk voordat je begint deel 1 van de film. Op heel veel scholen ga ik smaakproeven doen. Ook op jullie school! En jullie kunnen me daarbij helpen door aan mijn experimenten mee te doen.
Nadere informatiePepernoten warenonderzoek Groep 5&6
Pepernoten warenonderzoek Groep 5&6 Auteur/ontwikkelaar: Suzanne Diederiks Begeleider: Welmoet Damsma (opleider Pabo HvA) Pepernoten warenonderzoek Groep 5&6 Onderwerp De kinderen gaan een vergelijkend
Nadere informatieSensoriek: kinine Bepaling van de drempelwaarde van kinine
Inleiding Alle smaak en geurstoffen hebben een drempelwaarde. Dat is de minimale concentratie die nodig is om de stof waar te nemen. In smaakonderzoek is het vaststellen van de drempelwaarde van stoffen
Nadere informatieProeven doe je met je tong. Op je tong zitten allemaal smaakpapillen. Je herkent daardoor dat banaan zoet smaakt en citroen zuur.
Over de Tong Op heel veel scholen ga ik smaakproeven doen. Ook op jullie school! En jullie kunnen me daarbij helpen door aan mijn experimenten mee te doen. Als goede proefpersonen willen jullie je natuurlijk
Nadere informatieIbrahim, Thomas, Jesper en Boaz 3VZ1
Koffie Ibrahim, Thomas, Jesper en Boaz 3VZ1 Inleiding Maandagochtend. Je zit in bed met je ogen open.zuchtend stap je uit bed om je dag te beginnen.gelukkig heb je een kopje koffie om je op te frissen.
Nadere informatieSensoriek: koekjes Het proeven en beoordelen van koekjes
Inleiding Smaak is heel subjectief. Wat de een bijvoorbeeld heel zoet vindt, vindt de ander wel meevallen. Toch heeft elk product wel een aantal sensorische eigenschappen (bijvoorbeeld zoet, bitter, sappig,
Nadere informatieExperience Design water, water, water.
Opdracht 1 water, water, water. CMD 3b Freek Murk 0814805 Welk water is het lekkerst? De test om het water Ik wil graag onderzoeken hoe mensen hun ogen gebruiken. Ik wil graag weten wat een merk doet met
Nadere informatieExperience Design Opdracht01 The Cola Brand Test
Experience Design Opdracht01 The Cola Brand Test Nicky Aerts 0813016 CMD3c 1. Geef beknopt in woord en beeld de werking weer van de gekozen zintuigen. Wat is de betekenis van het zintuig, wat kun je vertellen
Nadere informatiePracticum: Het ontkiemen van zaadjes
Naam: Klas: Practicum: Het ontkiemen van zaadjes Oefenen Theorie Op dit moment ben je bezig met Hoofdstuk 2 dat gaat over planten. Planten groeien uit zaden, bollen of knollen. In dit practicum gaan we
Nadere informatieOnderzoeksformulier KRENTEN
1.2 Onderzoeksvraag Waardoor bewegen krenten op en neer in een mengsel van water, azijn en soda? 2.1 Materiaallijst Voor dit onderzoek heb je nodig: o twee bekerglazen o 300 ml water o 100 ml azijn o een
Nadere informatieOntwikkel je eigen ijsje!
v Ontwikkel je eigen ijsje! In dit stappenplan lees je precies wat je hiervoor moet doen! Het beste ijsje wint! Werkblad 2, 3 en 4 1 Werkblad 2 Eisen aan ijs Welke ijsjes ken je? Schrijf er zoveel mogelijk
Nadere informatieHet simpele zesstappenplan voor meditatie zonder poeha
Het simpele zesstappenplan voor meditatie zonder poeha Oké, dus je bent lekker gaan zitten. En nu? Om te mediteren hoef je eigenlijk alleen maar deze zes stappen te volgen: 1. Richt je aandacht op één
Nadere informatieEvaluatieonderzoek workshop Nieuws van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid
Evaluatieonderzoek workshop Nieuws van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid Verwachting, waardering en leerwinst van de Workshop Nieuws Laura Gil Castillo en Eva Mulder, januari 2009 Universiteit
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatie3. En.. bloemetjes vind ik heerlijk ruiken, juf
3. En.. bloemetjes vind ik heerlijk ruiken, juf Oefeningen voor de zintuigen in de onderbouw Manuela Gelens-Kilian, Montessorischool Buiten in Almere De ontwikkeling van de zintuigen en zintuigoefeningen
Nadere informatieInhoud. Inleiding 5. 1 Voedsel kopen 8. 2 Voeding bereiden Goede en slechte micro-organismen Van gezond eten weten 124
Inhoud Inleiding 5 1 Voedsel kopen 8 2 Voeding bereiden 64 3 Goede en slechte micro-organismen 92 4 Van gezond eten weten 124 Trefwoordenlijst 157 INHOUD 7 1 Voedsel kopen 1.1 Opdracht 1.1 Kwaliteit meten
Nadere informatieBijlage 1: het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs 1
Bijlage 1: het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs 1 Bijlage 1: Het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs: Stadium van het instructie model Oriëntatiefase
Nadere informatieInhoud. Bekijk het eens van een andere kant. Hoe voel jij je? Je eigen gebruiksaanwijzing
1. Bekijk het eens van een andere kant 1.1 Zwart-witdenken of relativeren Individuele opdracht 1.1 Wat vind jij? Groepsopdracht 1.1 Mag je soms stelen? 1.2 Optimist of pessimist, positief of negatief Individuele
Nadere informatieSociale/pedagogische vragenlijst
Bijlage 1 Sociale/pedagogische vragenlijst voor ouders en begeleiders van mensen met een matige tot (zeer) ernstige verstandelijke beperking, al dan niet in combinatie met een lichamelijke beperking 1
Nadere informatieVerslag Biologie glucose aantonen in brood
Verslag Biologie glucose aantonen in brood Verslag door Joy'l 647 woorden 11 juni 2016 6,1 6 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Glucose aantonen in brood Gemaakt door: Joy L Derix
Nadere informatieLESDOEL MATERIALEN STEM-REFLECTIE. WO ST Zuren en mijn tanden SCIENCE TECHNOLOGY ENGENEERING MATH
WO ST Zuren en mijn tanden SCIENCE TECHNOLOGY ENGENEERING MATH LESDOEL De leerlingen kunnen: -Voorbeelden geven van welke voedingsmiddelen er goed/niet goed zijn voor je tanden. -Verwoorden dat zuren,
Nadere informatieProeven zonder te ruiken. Jory Berkhout 0810865 CMD3D
Proeven zonder te ruiken Jory Berkhout 0810865 CMD3D Reukvermogen Ondanks dat je zou zeggen dat je ruikt met je neus is slechts een deel hiervan waar. Het orgaan waarmee wij geur waarnemen bevind zich
Nadere informatieZo doe je een onderzoek DEF Handleiding
Onderzoek Zo doe je een onderzoek DEF Handleiding Voorbereiding door de leerkracht Het doen van een onderzoek spoort kinderen aan de wereld om zich heen op een actieve manier te onderzoeken en ontdekken.
Nadere informatieZonder zintuigen weet je niet wat er om je heen gebeurt. Daarom gebruik je oren, je ogen, je neus, je huid en je tong.
Naam: DE ZINTUIGEN OOG, NEUS EN MOND Zintuigen. Doe je ogen eens dicht. Doe eens oordopjes in je oren. Weet je nu nog wel waar je bent? Ben je binnen of buiten? Schijnt de zon? Of regent het? Dat kun je
Nadere informatie7. Als je klaar bent met kauwen slik je de rozijn door. Merk het verlangen op om de rozijn door te slikken. Welke bewegingen maakt je mond?
DE BEGINNERSGEEST OEFENING Heart Body & Mind WWW.PUREHBM.COM Tijd voor een eerste oefening! Deze oefening helpt je je aandacht in het hier en nu te brengen door al je zintuigen en bewuste aandacht te gebruiken.
Nadere informatieEXPERIENCE DESIGN LES 3 SENSAGRAM ODETTE JANSEN & SHANNA VAN NAMEN & WARREN KOCH & MIRIAM KNIJF & MARTIN BOON - CMD3B
EXPERIENCE DESIGN LES 3 SENSAGRAM ODETTE JANSEN & SHANNA VAN NAMEN & WARREN KOCH & MIRIAM KNIJF & MARTIN BOON - CMD3B HET PRODUCT CHOCOLA Wij hebben gekozen voor product chocola omdat hier veel verschillende
Nadere informatieVOORBEELD WETENSCHAPPELIJK VERSLAG
VOORBEELD WETENSCHAPPELIJK VERSLAG LET OP: DIT IS EEN VOORBEELDVERSLAG EN IS DUS ERG BEKNOPT! NAAM: VOORNAAM & ACHTERNAAM KLAS: 1M1 - SCHOOL VAK: BIOLOGIE DOCENT: MEVROUW SMIT INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding..
Nadere informatie4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als
4 Denken In dit hoofdstuk vertellen we hoe jij om kan gaan met je gedachten. Veel gedachten maak je zelf. Ze bepalen hoe jij je voelt. We geven tips hoe jij jouw gedachten en gevoelens zelf kunt sturen.
Nadere informatieNederlandse samenvatting. De invloed van illusies op visueelmotorische
De invloed van illusies op visueelmotorische informatieverwerking 115 Terwijl je deze tekst leest, maken je ogen snelle sprongen van woord naar woord. Deze snelle oogbewegingen, saccades genoemd, gebruik
Nadere informatieSmakelijke Vermarkting groente en fruit
Smakelijke Vermarkting groente en fruit Segmentatie van consumenten op smaakvoorkeur tomaat in Nederland, Duitsland en Engeland. Waarom? Daarom! Er wordt te weinig en steeds minder groente en fruit gegeten.
Nadere informatieworkshop Fijnproevers
workshop Fijnproevers Algemeen thema in wetenschap: we weten veel dingen niet Elk van de vier workshops van De Jonge Akademie on Wheels heeft een wetenschappelijk thema, waarmee belangrijke algemene aspecten
Nadere informatieOrdening in de supermarkt. Michelle van Wijhe TH1C
Ordening in de supermarkt Michelle van Wijhe TH1C De Inhoudsopgave: De inleiding Pagina 3 Hoofdstuk 1: Levering van producten Pagina 4 Hoofdstuk 2: Winkelwagens en looproutes Pagina 5 Hoofdstuk 3: Boven
Nadere informatieL e t s g e t P h y s i c a l
L e t s g e t P h y s i c a l I n h o u d s o p g a v e 2 6-7 4-5 4-5 8-9 10-11 12-13 12-13 3 4 Horen werkw.uitspraak: [hore(n)] Verbuigingen: hoorde (verl.tijd ) Verbuigingen: heeft gehoord (volt.deelw.)
Nadere informatieBelangrijk dichtwerkboekje van
Verder dichten Vink af wat je gedaan hebt! Belangrijk dichtwerkboekje van Belangrijk gedicht Heb je nog een ander onderwerp (bij opdracht 2c opgeschreven) dat belangrijk voor je is? Schrijf daar ook een
Nadere informatiePraktische opdracht ANW De consumentenbond
Praktische opdracht ANW De consumentenbond Praktische-opdracht door een scholier 2758 woorden 20 juni 2011 6,8 8 keer beoordeeld Vak ANW Inhoudsopgave Voorwoord Blz. 3 Projectplan ANW Blz. 4 Lijst met
Nadere informatieZo doe je een onderzoek ABC Handleiding
Onderzoek Voorbereiding door de leerkracht Het doen van een onderzoek spoort kinderen aan de wereld om zich heen op een actieve manier te onderzoeken en ontdekken. Het doen van een onderzoek moedigt de
Nadere informatieEerlijk is eerlijk. Reclame maken. Proeven en ruiken
Eerlijk is eerlijk Reclame maken Bedenk in groepjes van drie of vier een reclame van twintig seconden voor volkorenbrood. Denk aan kleurgebruik, tekst en welke emoties je wilt laten overkomen. Presenteer
Nadere informatieVerwonderen STICHTING KIND EN VOEDING. Groep 4, 5 en 6
Verwonderen Groep 4, 5 en 6 Leerdoel De kinderen: - verwonderen zich over voedsel. - gebruiken hun zintuigen (ogen, neus, mond) om voedsel bewust te bekijken, te proeven en te ruiken. - ontdekken wat de
Nadere informatieMentor Datum Groep Aantal lln. Ruud
Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Rachel van der Pijl P14EhvADT De Springplank. Eindhoven
Nadere informatieRESEARCH & DESIGN. keuzeonderzoeken. Verwondering: het begin van wetenschap. klas 1 havo/atheneum 2013-2014, periodeboek 1A:
RESEARCH & DESIGN klas 1 havo/atheneum 2013-2014, periodeboek 1A: Verwondering: het begin van wetenschap keuzeonderzoeken locatie Mariënburg, Leeuwarden Research & Design Project: Verwondering: het begin
Nadere informatieDOELGROEP ONDERZOEK MOBIDICK
DOELGROEP ONDERZOEK MOBIDICK Tadek de Ruijter Niek Schadenberg Guillermo Peroti CMD2d Inhoudsopgave Inleiding 2 Vragenlijst 3 Albert Heijn Allerhande 4 Albert Heijn doelgroep 5 Interview 1 6 Interview
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 5. Een collage maken 6
Inhoud Voorwoord 5 Een collage maken 6 1 Additieven en gezondheid 11 1.1 Het oog wil ook wat! 11 1.2 Op je gezondheid! 17 1.3 Ten minste houdbaar tot... 22 1.4 Afsluiting 25 2 Hulp van bacteriën en schimmels
Nadere informatieManagement Summary. Auteur Tessa Puijk. Organisatie Van Diemen Communicatiemakelaars
Management Summary Wat voor een effect heeft de vorm van een bericht op de waardering van de lezer en is de interesse in nieuws een moderator voor dit effect? Auteur Tessa Puijk Organisatie Van Diemen
Nadere informatieLES 2 RIJDEN IN GROEPEN ERVAREN GROEPSGEDRAG EN GROEPSDRUK
LES 2 RIJDEN IN GROEPEN ERVAREN GROEPSGEDRAG EN GROEPSDRUK Inhoudsopgave Lesinhoud Draaiboek Leerling-Materialen 17 LESINHOUD Doel Het doel van deze les is dat leerlingen ervaren hoe zijzelf en anderen
Nadere informatieInvloed van koffie op bedrijfsimago
Invloed van koffie op bedrijfsimago Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van PouchDirect, een internationale leverancier van hoogwaardige stazakken en koffiezakken. De doelstelling van het onderzoek
Nadere informatieZeker weten? Alles onder controle! (1)
Zeker weten? Alles onder controle! (1) Activiteit bedoeld om het eigen onderzoek te ondersteunen namen: Je hebt een verkorte versie ontvangen een van een verslag van een onderzoek van leerlingen uit Castricum
Nadere informatieHertaling juni Door: Peter Eggen
Hertaling juni 2017 Door: Peter Eggen Wie zijn wij, Het Regionaal Platform Ervaringskennis is gestart in 2013. Het RPE is een samenwerking tussen cliëntenraden en Wmo-raden in de regio Nijmegen. Mensen
Nadere informatieVoorbereidende les - basis
Voorbereidende les - basis Vraag de leerlingen om één of twee vragen voor de Slimme Gast te bedenken, individueel of in groepjes. Mail de vragen uiterlijk dinsdag 7 mei 2019 naar jullie Slimme Gast. Zo
Nadere informatieKernvraag: Hoe kun je dingen warm houden?
Kernvraag: Hoe kun je dingen warm houden? Naam leerling: Klas: http://www.cma-science.nl Activiteit 1 Hoe kun je dingen warm maken 1. Stel je voor dat je de temperatuursensor zo warm mogelijk moet maken
Nadere informatieExperience Design Opdracht 1
Experience Design Opdracht 1 Kleuren en woorden - De Strooptest Joyce Karreman 0793350 WERKING VAN DE ZINTUIGEN Ik heb gekozen voor de zogeheten Stroop-test. Hierbij werken de ogen nauw samen met het brein,
Nadere informatieZintuigen. zien ruiken. horen. voelen. proeven
Zintuigen horen proeven zien ruiken voelen inhoud 1. Zintuigen 3 2. Je ogen 4 3. Je oren 6 4. Je neus 8 5. Je tong 11 6. Je huid 12 7. Filmpje 14 Pluskaarten 15 Bronnen en foto s 17 Colofon en voorwaarden
Nadere informatieDe wereld op zijn kop
Wonen graad 3 Lesvoorbereiding De wereld op zijn kop Print de boodschap van algemeen nut één maal en steek hem in een envelop. Print de boomkaarten en de huiskaarten zoveel keer als nodig (zie verder)
Nadere informatieDE INTEGRATIE VAN VISUELE EN TACTIELE STIMULI
DE INTEGRATIE VAN VISUELE EN TACTIELE STIMULI Vision and touch are automatically integrated for the perception of sequences of events Bresciani, J. P., Dammeier, F. & Ernst, M. O. (2006) Opbouw Inleiding
Nadere informatieWerkplan vakverdieping kunstvakken
Werkplan vakverdieping kunstvakken 2012-2013 algemene gegevens Naam: Klas: Nanda ten Have VR3C Gekozen vakverdieping: Beeldend onderwijs Persoonlijke leerdoel gekoppeld aan de vakcompetenties of gericht
Nadere informatie4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel.
4 communicatie Communicatie is het uitwisselen van informatie. Hierbij gaat het om alle informatie die je doorgeeft aan anderen en alle informatie die je van anderen krijgt. Als de informatie aankomt,
Nadere informatieVoorbereiding op je bezoek bij het muzieum
Voorbereiding op je bezoek bij het muzieum Inhoud handleiding: - Wat ga je doen bij het muzieum - Huisregels - Media opdrachten - Doe opdrachten Wat ga je doen bij het muzieum? De donkerbeleving (hoofdonderdeel)
Nadere informatieBezoeker: Het is een dagelijkse ervaring dat de wereld plotseling verschijnt als we wakker worden. Waar komt die vandaan?
1 Het gevoel Ik ben (7 mei 1970) Bezoeker: Het is een dagelijkse ervaring dat de wereld plotseling verschijnt als we wakker worden. Waar komt die vandaan? Shri Nisargadatta Maharaj: Voordat er iets verschijnt,
Nadere informatiemindfulness workshop
mindfulness workshop 1 mindfulness workshop Deze workshop wordt gegeven om een indruk te krijgen wat mindfulness inhoudt. Ook kan worden gekeken in welke training de workshop als onderdeel kan worden ingezet,
Nadere informatieMANTELZORG, GOED GEVOEL
UITKOMSTEN ONDERZOEK: MANTELZORG, GOED GEVOEL Inhoud: Theorie & Vragen Methode Theoretische achtergrond: Mantelzorgers zijn iets minder gelukkig dan de rest van de bevolking (CBS, 2016). Mantelzorg brengt
Nadere informatieAutor pictogramas: Procedenci a: Licencia: Autora: Traducción
INZICHT IN AUTISME WAT IS AUTISME? Autisme is geen ziekte, het kan niet genezen worden met medicijnen. Autisme is een andere werking van het brein Het is alsof uw besturingssysteem anders is. Alsof de
Nadere informatieVoorbeeld 1. Kan je langer (aantal keer) touwtje springen als het touw precies op een metronoom gedraaid wordt?
Voorbeeld onderzoeksvragen en uitwerkingen Voorbeeld 1 Zintuigelijke informatie Kan je langer (aantal keer) touwtje springen als het touw precies op een metronoom gedraaid wordt? Als je meer informatie
Nadere informatieWoordenschat blok 7 gr 4 Les:1 De aardappelpuree: gestampte aardappels met een beetje boter of melk. De banaan: een lange, beetje kromme gele vrucht.
Woordenschat blok 7 gr 4 Les:1 De aardappelpuree: gestampte aardappels met een beetje boter of melk. De banaan: een lange, beetje kromme gele vrucht. Om een banaan zit een schil. De bloemkool: een witte
Nadere informatieBabylichaamstaal. Van te vroeg geboren baby s
Babylichaamstaal Van te vroeg geboren baby s Inleiding Voor een pasgeboren baby is lichaamstaal de eerste en enige manier om te vertellen wat hij wel of niet prettig vindt. Omdat hij nog niet kan praten,
Nadere informatieHiermee rekenen we de testwaarde van t uit: n. 10 ( x ) ,16
modulus strepen: uitkomst > 0 Hiermee rekenen we de testwaarde van t uit: n 10 ttest ( x ) 105 101 3,16 n-1 4 t test > t kritisch want 3,16 >,6, dus 105 valt buiten het BI. De cola bevat niet significant
Nadere informatieZintuigen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/58369
Auteur Iris Kikkert Laatst gewijzigd 11 March 2015 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/58369 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieMentor Datum Groep Aantal lln. Ruud
Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Rachel van der Pijl P14EhvADT De Springplank. Eindhoven
Nadere informatie= een witte groente in de vorm van een bol. = een rode, gele of groene vrucht die je kunt eten. Aan de binnenkant zie je rijen met witte zaadjes.
Woordenschat blok 7 Les 1 i = een witte steel die je kunt eten. Het smaakt een beetje als ui. De banaan = een lange, beetje kromme gele vrucht. Om een banaan zit een schil. De bloemkool De paprika De prei
Nadere informatieSamenvatting. Exploratieve bewegingen in haptische waarneming. Deel I: de precisie van haptische waarneming
Exploratieve bewegingen in haptische waarneming Haptische waarneming is de vorm van actieve tastwaarneming waarbij de waarnemer de eigenschappen van een object waarneemt door het object met zijn of haar
Nadere informatieSpreekbeurt over ZOUT
Wat is zout? Zout zit in bijna alle voedingsmiddelen die we eten. Zelfs in die producten waarin je het helemaal niet verwacht, zoals zoete koeken en zoete drop. Zout geeft smaak aan het eten. En het zorgt
Nadere informatieEye tracking analyse van de visuele impact van windturbines in het landschap
Eye tracking analyse van de visuele impact van windturbines in het landschap Fanny Van den Haute Veerle Van Eetvelde Lien Dupont 27 februari 2014 Project Windkracht 13 Faculteit Wetenschappen Vakgroep
Nadere informatieEEN EI HOORT ERBIJ. Literatuuronderzoek NLT
EEN EI HOORT ERBIJ Literatuuronderzoek NLT Voedingsdeskundigen Roshano Dewnarain, Lisa Hamminga, Ruben Bouwsma, Sarah Falcone V4b Natuur Leven en Techniek Begeleider: M.Wijnhold 1 Inhoudsopgave Inleiding...
Nadere informatie3,7. Praktische-opdracht door een scholier 1235 woorden 12 januari keer beoordeeld. Inleiding
Praktische-opdracht door een scholier 1235 woorden 12 januari 2003 3,7 67 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding We gaan het gedrag van muizen onderzoeken. Dit is naar aanleiding van iemand die beweert:
Nadere informatieWorkshop Perceptie en stimulatie 12 april 2016 HAVO-4
Workshop Perceptie en stimulatie 12 april 2016 HAVO-4 Evenement Op 12 april brachten 30 leerlingen van 3 scholen uit de regio een bezoek aan de High Tech Campus en kregen de mogelijkheid om een kijkje
Nadere informatieRelatief nut: Blij met wat je hebt totdat.
10 Relatief nut Stel, je mag kiezen. Je kunt gaan werken en wonen in de Dorpsstraat. Daar weet je dat de inkomsten per jaar 120.000 zullen zijn. Je buren verdienen echter meer, namelijk 150.000. De andere
Nadere informatieSamenvatting Biologie De samenhang tussen spieren en bloeddruk
Samenvatting Biologie De samenhang tussen spieren en bloeddruk Samenvatting door D. 1477 woorden 16 november 2016 5,5 2 keer beoordeeld Vak Biologie De samenhang tussen spierspanning en bloeddruk. Inleiding:
Nadere informatieTEST JEZELF (WERKBLAD BIJ ANIMATIE 3)
TEST 1: Eerst denken of eerst doen? Kruis steeds het antwoord aan dat het best bij jou past. Probeer zo eerlijk mogelijk te antwoorden. 1. Balen, je bent bijna te laat op school. Snel doorfietsen dus.
Nadere informatieNiet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf.
Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Lateraal Sclerose heeft. Het is een lang woord en het wordt vaak afgekort tot ALS. Niet veel
Nadere informatieIk ben Stephanie. Ik ben Stephanie
Ik ben Stephanie Sperzieboon. Ik ben lang en dun. Zoek in de klas eens naar allerlei voorwerpen die lang en dun zijn en leg deze in het midden van de kring. Wat hebben we allemaal gevonden? Ik ben Stephanie
Nadere informatieOpdracht Maatschappijleer Perceptie
Opdracht Maatschappijleer Perceptie Opdracht door Dagmar 2015 woorden 5 april 2018 8,5 1 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Perceptie Opdracht A Bob deed mee aan de marathon. Hij was zich al weken aan
Nadere informatieOver de Tong. Doelstellingen. foto kok berry happend in groente
Over de Tong Met Over de Tong ontdekken uw leerlingen van alles over de vijf smaken zoet, zuur, bitter, zout en umami. Met elkaar doen ze smaaktesten en proeven de producten die bij het lesprogramma horen.
Nadere informatieLeerlingen maakten reeds kennis met het toepassingsgebied biochemie. De leerlingen hebben al analyserend en onderzoekend gewerkt.
Doelgroep Leerlingen maakten reeds kennis met het toepassingsgebied biochemie. De leerlingen hebben al analyserend en onderzoekend gewerkt. Lesdoelen De leerlingen kunnen omschrijven wat een schimmel is
Nadere informatieMarktonderzoek over melkchocolade
2016 Marktonderzoek over melkchocolade 3 economie 1.1 Inleiding Tijdens de opendeurdag van het Maria Assumptalyceum te Laken op zaterdag 30 januari 2016 werd er een marktonderzoek uitgevoerd door de leerlingen
Nadere informatieInformatie over het onderzoek naar uw reukvermogen
Informatie over het onderzoek naar uw reukvermogen Wat kunt u verwachten? Het onderzoek naar uw reukvermogen duurt ongeveer 2 uur en ziet er als volgt uit: Een aantal korte geheugenspelletjes Meting van
Nadere informatieWorkshop Rapport maken
Workshop Rapport maken Deze workshop voer je in drietallen uit. Tip: Lees voordat je aan deze workshop begint paragraaf 11.3 van Gesprekscommunicatie nog eens door! Materialen 1 Wie leest dit voor? 2 Rolbeschrijving
Nadere informatiePracticum elektriciteit VMBO-t, Havo & Atheneum
De ampèremeter De elektrische stroom is te vergelijken met de hoeveelheid water die voorbij stroomt. De hoeveelheid water meet je in serie met de waterleiding. Op dezelfde wijze meet je elektrische stroom
Nadere informatieONDERZOEK DOEN HOE DOE IK DAT? WORKSHOP PLUSWEEK KLAS 1, 2, 3
ONDERZOEK DOEN HOE DOE IK DAT? WORKSHOP PLUSWEEK KLAS 1, 2, 3 WAAROM ONDERZOEK? Onderzoek doen is een belangrijke wetenschappelijke vaardigheid. Tijdens de plusweek ga je leren hoe je dat moet doen. Je
Nadere informatieEen gezonde snack. School: Bedrijf: Titel project:
School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Sportprojectmanager Alida Pasveer en sportconsulent Britt Tjalma, werkzaam voor JOGG Meppel Situatie Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG) is de
Nadere informatieThema 3 Voeding en je lichaam
Naut samenvatting groep 7 Mijn Malmberg Thema 3 Voeding en je lichaam Samenvatting Voeding en je lichaam Je lichaam heeft voedingsstoffen nodig. Die zitten in ons eten en drinken. Voedsel en vocht zijn
Nadere informatieGa je mee om de wonderlijke wereld van de zintuigen te ontdekken? Linda van de Weerd
Ga je mee om de wonderlijke wereld van de zintuigen te ontdekken? 1 Linda van de Weerd Inhoud Moet je horen! 3 Trillingen 4 Luister! 5 Hard en zacht 6 Dichtbij en ver weg 7 Hoog en laag 8 Doof zijn 9 Moeilijke
Nadere informatieSamenvatting. Audiovisuele aandacht in de ruimte
Samenvatting Audiovisuele aandacht in de ruimte Theoretisch kader Tijdens het uitvoeren van een visuele taak, zoals het lezen van een boek, kan onze aandacht getrokken worden naar de locatie van een onverwacht
Nadere informatieOnrust in de nacht Samenvatting Dementie Wat is onrustig gedrag in de nacht? Levensloop Jul ie contact verandert Persoonlijkheid
Onrust in de nacht Samenvatting Hieronder hebben we de inhoud van de aflevering Onrust in de nacht samengevat. Gemakkelijk om er nog eens bij te pakken. Wat is onrustig gedrag in de nacht? Dementie kan
Nadere informatie