WURMMIDDELGROEPE EN HUL AKSIE TEEN PARASIETE

Transcriptie

1 WURMMIDDELGROEPE EN HUL AKSIE TEEN PARASIETE GROEP 1 MAKROSIKLIESE LAKTONE (ML s) AVERMEKTIENE (Streptomyces avermitilis) abamektien ivermektien eprinomektien doramektien MILBEMISIENE - NEMADEKTIENE - (Streptomyces hygroscopicus aureolacrimosus) milbemisien (Streptomyces cyaneogriseus noncyanogenus) moksidektien Voorheen is daar gedink dat die ML s die vrystelling van gamma-aminobottersuur (GABA) van sinaptosome (biologiese membrane wat sinaptiese vesels en mitokondria bevat) van die senuweestelsel versnel het. Die reaksie het veroorsaak dat die GABA beheerde kleppe van die chloried kanale oopgemaak word. Ons weet nou dat die ML s chloried kanale in die ongewerwelde diere open deur middel van n spesifieke area waar die glutamaat-beheerde kleppe voorkom en wat anatomies naby aan die GABA-beheerde kleppe lê. Die ML s mag dalk ook n invloed op die GABA-beheerde kleppe hê. By wurms is die senuwee verbindings (sinapse) tussen die motorneurone (senuwees wat impulse herlei van brein na spiere om beweging teweeg te bring) die primêre teiken van ML werking. By geleedpotiges is die primêre teiken van ML s die senuweespier verbindings. Die oordraging van prikkels na die spiere word verhoed en parasiete ondergaan dan verlamming met gevolglike vrektes en verwerping van parasiete. In soogdiere is GABA-bemiddelde senuweeoordraging beperk tot die brein wat beskerm word deur die bloed-brein skans. Dit is die rede waarom die ML s n groot veiligheidsfaktor in soogdiere het.

2 ML s meng in met die voortplanting van parasiete deur n proses wat nie goed verstaan word nie. Eierlegging van bosluise word verminder, abnormale eiers word deur wurms gelê en by filariese wurms (bv. Parafilaria) is mannetjies en wyfies steriel. Kollie honde is baie vatbaar vir vergiftiging. Ander diere kan vergiftig word deurdat die aktief met vet bind. As hulle baie maer is, is daar te min vet en kan daar dan van die aktief oor die brein-bloed skans beweeg en vrektes veroorsaak (moksidektien is veral vetliewend). Ongeveer 50% van die effek kan met pikrotoksien n GABA antagonis omgekeer word. GROEP 2 WITMIDDELS BENSIMIDASOLE Albendasool Fenbendasool Flubendasool Kambendasool Mebendasool Oksfendasool Oksibendasool Parbendasool Rikobendasool Die bensimidasole bind met nematode (wurms) se tubulien, wat die vorming van mikrotubuli verhoed. By liggaamstemperatuur van soogdiere het die bensimidasole n baie hoër affiniteit vir nematode se tubulien as vir soogdiere se tubulien. Weerstandbiedende parasiete se tubulien het n baie laer affiniteit vir bensimidasole. Bensimidasole is- Eierdodend 1 uur na dosering Meer doeltreffend in herkouers as hulle eers uitgehonger word Meer doeltreffend in honde op n vol maag.

3 Fenbendasool is veilig tot 100 x die normale dosis. Albendasool moet nie gedoseer word gedurende die eerste 45 dae van dragtigheid nie (embriotoksies en teratogenies). GROEP 3 IMIDASOTIASIOLE KOELDRANKMIDDELS LEVAMISOOL Levamisool hidrochloried verlam die nematodes. Verlamming word veroorsaak deur aanhoudende spiersametrekking. Levamisool is n ganglion stimulant. Levamisool stimuleer die immuniteit in veral ou en kroniese siek diere. TETRAHIDROPIRIMIDIENE PIRANTEL MORANTEL-METIEL ESTER ANALOOG VAN PIRANTEL Is n neuromuskulêre blokkeringsmiddel in nematode. spiere wat saamtrek. Die aksie is onomkeerbaar. Veroorsaak paralise as gevolg van Veilig tot 7 x die terapeutiese dosis Pirantel word nie aanbeveel vir gebruik in verswakte diere nie Geen teenmiddel nie Vir simptomatiese behandeling word atropien gegee GROEP 4

4 SALISIELANILIEDE Rafoksanied Oksiklosanied Klosantel Salisielaniliedes bind met die plasmaproteïenes, veral albumien. Die manier van aksie is nie presies bekend nie maar in bloedsuiende parasiete (haarwurm en lewerslak) word die oksidatiewe fosforilasie in mitokondria ontkoppel. ATP sintese word verhoed deurdat daar ingemeng word met die mitokondria se deurlaatbaarheid. As gevolg van hierdie inmenging het die parasiet nie genoeg energie vir noodsaaklike prosesse nie. Lewerslakke toon paralise, hou op vreet, en verloor hulle posisie in die galbuise. Oor dosering kan tot blindheid lei. Niklosamied Lintwurms kan nie glukose opneem nie en vind ontkoppeling van die oksidatiewe fosforilasie proses in die mitokondria van lintwurms plaas. Die Krebsiklus word geblok en melksuur samel aan wat die parasiet laat vrek. Die dooie lintwurms word verteer as hulle uitgeskei word. Resorantel Resorantel is n hidroksiebensanilied en chemise genoem 4 -bromo-ƴ-resorsianilied. Min word geweet van die werking van hierdie middel. Die middel word gou uitgeskei en kan nie in die serum na 48 uur vasgestel word nie. Somtyds het sommige diere vir 36 ure na behandeling n effense diarree. Die middel is effektief teen lintwurms en volwasse en onvolwasse peervormige slakwurms. Minimale bloedveranderinge word gesien as die middel drie keer die terapeutiese dosis gegee word.

5 GROEP 5 NITROFENOLE Nitroksiniel Nitroksiniel is effektief teen volwasse F. hepatica en F. gigantica (lewerslakwurms), teen Haemonchus (haarwurm) en Parafilaria bovicola. Die middel werk as sterk ontkoppelaars van oksidatiewe fosforilasie in warmbloedige diere. Die maksimum dosis wat deur skape en kalwers verdra kan word is 40 mg nitroksiniel per kg liggaamsgewig. Die middle verkleur wol en hare geel. GROEP 6 SULFONAMIEDES Klorsulon Die aksie van die middle is om glikolitiese ensiemes te inhibeer en blokkeer die Embden- Myerhof glikolitiese weg en verhoed daardeur dat lewerslakwurms hulle hoofbron van metaboliese energie kan verkry. Die middle het n wye veiligheidsgrens. GROEP 7 ORGANOFOSFATE Trichloorfon

6 Trihloorfon is n cholienesterase inhibeerder wat die opbou van asetielcholien veroorsaak met gevolglike aanhoudende stimulasie van die senuwee-eindpunte. Dit lei tot spastiese paralise van die parasiet en die normale peristalse van die derm verwyder die parasiet. Atropien is n effektiewe teenmiddel. Vrektes sal voor kom as die middel in die longe gedoseer word. GROEP 8 ISOKINOLIENE Prasikwantel Die middel word baie gou opgeneem deur lintwurms en bilharzia parasiete. Vakuoles ontstaan in die parasiet, veral in die skoleks en eerste gedeelte van lintwurms. Selmembraan is meer deurlaatbaar vir kalsium en spierverlamming ontstaan. Die vakuoles bars oop en witbloedselle dring parasiete binne en parasiete begin oplos binne 4 uur na behandeling. GROEP 9 ANDER Monepantel Die middel is n amino-aseto-asetonitriel derivaat (AAD) teen gastrointestinale rondewurms van skape. Dit het n unieke aksie wat werk op spesifieke geteikende reseptore in die senuselle. Die reseptor is bekend as die Hco-MPTL-1 reseptor en kom slegs in rondewurms voor. Wye veiligheidsgrens. Piperasien

7 Piperasien en sy derivate het n anti-asetielkolinergiese aksie op die mioneurale verbindings van wurms om n neuromuskulêre blokkasie te veroorsaak. Die eindresultaat is n paralitiese effek op die wurm en die normale peristalse van die derm verwyder die parasiete. Die middel is effektief teen spoel- en knoppieswurms. Piperasien het n wye spectrum van veiligheid. GROEP 10 Derkwantel Derkwantel is die eerste kommersiële lid van die spiroïndole (SI) wurmmiddelgroep. Derkwantel tree as antagonis op deur die aksie van asetielkolien te blokkeer. Dit lei tot spastiese paralise van die parasiet en die normale peristalse van die derm verwyder die parasiet. Tans alleenlik vir gebruik in skape geregistreer. Word met abamektien gekombineer wat in groep 1 val om rondewurms te beheer. Veilig teen drie keer die aanbevole dosis. Kan tydens al die stadiums van die reproduksiesiklus van ooie gebruik word. Wees versigtigom instruksies nougeset te volg wanneer lammers onder 10kg gedoseer word. Die middel is giftig vir perde. Verwysings: Adams, R.H Veterinary Pharmacology and Therapeutics 7th ed. Lowa state University Press. Drs George Cox, Pfizer en Barry Coates, Novartis persoonlike mededelings.