projectverslag Textiel 2002 A523

Transcriptie

1 projectverslag Textiel 2002 A523 Contactpersoon: Mw. Y.A.J. Montforts, Den Haag, november 2003

2 Inhoudsopgave Samenvatting Aanleiding en doel van het inspectieproject Strategie Doelstelling van het project Omvang van het project Werkterrein/BIKs Looptijd en aantallen bezoeken Opzet van het project Globale opzet Inspectiepunten Monitor Publiciteit rondom het project Inspectie- en monitorresultaten Totaal overzicht resultaten Resultaten per inspectieonderwerp RI&E en inhoud contract arbodiensten Fysieke belasting: zitten en staan Werkdruk Inrichting arbeidsplaatsen Arbeidsmiddelen en specifieke werkzaamheden Overigen Resultaten monitor Conclusies

3 Samenvatting In het kader van de doelstelling het ziekte- en WAO-risico te verminderen door de aanpak van de belangrijkste veroorzakers van arbeidsuitval, is in april 2002 een inspectieproject gestart in de textielindustrie (BIK 17 textielindustrie ) met de volgende doelstellingen: 1. Het handhaven van de wettelijke voorschriften m.b.t. zitten en staan d.m.v. inspectie van keurwerkplekken en diverse werktafels en het laten opheffen van overtredingen door het afdwingen van concrete materiële voorzieningen. 2. Het handhaven van de wettelijke normen t.a.v. de risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) en t.a.v. de inhoud van het contract met de arbodiensten. 3. Het met behulp van de werkdrukmodule controleren of werkdruk een probleem vormt en de eventuele aanpak via de RI&E regelen. Daarnaast is informatie verzameld inzake enkele bedrijfskenmerken teneinde in het kader van de strategievorming het inzicht in potentiële knelpunten in deze branche te vergroten. Teneinde de effectiviteit van de inspecties te kunnen meten, maakten de controle-inspecties deel uit van het project. In de maanden april tot september 2002 zijn 123 bedrijven bezocht. Dit is ca. 14% van de bedrijven in de textielindustrie. Vervolgens zijn de controlebezoeken (2 e fase) gestart. Begin november 2003 moest de hercontrole in 4 bedrijven nog plaatsvinden. Op basis van de inspectieresultaten kunnen de volgende conclusies getrokken worden. In 74% van de bezochte bedrijven zijn tijdens de eerste inspectie één of meerdere overtredingen geconstateerd. De sector scoort daarmee slecht vergeleken met het landelijke gemiddelde voor de totale industrie (58% in projecten in 2002). Negentien van de 123 bezochte bedrijven bleken niet te beschikken over een RI&E (15%). Dit betekent een duidelijke verbetering ten opzichte van het inspectieproject in 1999 (52%). Hiermee steekt de textielindustrie gunstig af t.o.v. het landelijk gemiddelde (21% in 2002) en de totale industrie (31% in 2002). Echter, veel van de aanwezige RI&Es bleken niet getoetst, hadden geen plan van aanpak of waren onvolledig. Uit de resultaten blijkt dat aandacht voor fysieke belasting in deze sector noodzakelijk blijft. Deze conclusie is gerechtvaardigd op basis van het relatief hoge kans op instroom in de WAO door fysieke belasting en het aantal overtredingen op dit onderwerp in 25% van de bezochte bedrijven. Het onderwerp was in dit project maar beperkt meegenomen (met name zitten en staan op een beperkt aantal werkplekken). In 17% van de bedrijven met 20 of meer werknemers zijn overtredingen geconstateerd met betrekking tot werkdruk. Dit in combinatie met het relatief hoge percentage instroom in de WAO door psychische belasting, maakt dat ook in de toekomst de Arbeidsinspectie op dit onderwerp zal moeten blijven inspecteren in deze sector. Opvallend is het aandeel overtredingen dat geconstateerd is wat betreft voorzieningen voor noodsituaties en de veiligheid van arbeidsmiddelen. Ondanks dat deze onderwerpen geen hoofdonderwerp van het project waren, kwam uit de inspectie resultaten naar voren dat er relatief veel structurele tekortkomingen zijn geconstateerd bij rondgang door het bedrijf. In een volgend inspectieproject dient meer aandacht aan deze onderwerpen besteed te worden. Gezien het bovenstaande is de belangrijkste conclusie dat inspectiedruk in de textielindustrie noodzakelijk is. Uit de analyse van de resultaten van de controlebezoeken kan geconcludeerd worden dat bedrijven na bezoek van de inspectie aan de slag gaan met de geconstateerde overtredingen. Slechts in twee bedrijven is een tweede boeterapport opgemaakt na controle (2% van de bedrijven met één of meer overtredingen). Met de resultaten van dit project wordt in samenwerking met de branche bekeken wat er nodig en mogelijk is om een structurele verbetering van de arbeidsomstandigheden te realiseren. 3

4 1. Aanleiding en doel van het inspectieproject 1.1 Strategie In het kader van de doelstelling het ziekte- en WAO-risico te verminderen door de aanpak van de belangrijkste veroorzakers van arbeidsuitval, is in april 2002 een inspectieproject gestart in de textielindustrie (BIK 17 textielindustrie ). Onderwerpen in dit project waren werkdruk en fysieke belasting (m.n langdurig zitten en staan). Hiermee werd tevens aandacht besteed aan RSI als gevolg van statische belasting. Twee onderzoeken vormden de basis om dit project te starten, te weten: 1) Het rapport Sectoranalyse WAO 1999 (Veerman et al., 2001) waaruit bleek dat de textielindustrie gekenmerkt wordt door een relatief hoge gemiddelde WAOinstroomkans. De bedrijfstak staat in de top-tien wat betreft de instroomkans voor vrouwen. de kans op instroom door psychische klachten of klachten betreffende het bewegingsapparaat relatief hoog is ten opzichte van het landelijk gemiddelde. de bedrijfstak een relatief lage WAO-uitstroom en herstelkans heeft vergeleken met andere sectoren. Het percentage 13-weken zieken is relatief hoog. Dit laatste hoeft niet automatisch te leiden tot een hoge instroom in de WAO. 2) Uit onderzoek van Blatter en Bongers (1999) bleek dat werkgerelateerde nek-, schouder- en armklachten (RSI) relatief veel voorkomen in de kleding- en textielindustrie. Herhaalde bewegingen met arm, hand en vingers, buigen van nek, buigen van de polsen, gedraaide nek, gebogen polsgewrichten en langdurig gebogen houding werden met name als risicofactoren genoemd in deze sectoren. Naast arbozorg, werkdruk en fysieke belasting, zijn veiligheid, geluid en gevaarlijke stoffen belangrijke aandachtspunten in deze bedrijfstak waar 80% van de actieve kernvestigingen minder dan 10 werknemers heeft. 1.2 Doelstelling van het project Als afgeleide van de algemene doelstelling zijn de volgende projectdoelstellingen geformuleerd: Het handhaven van de wettelijke voorschriften m.b.t. zitten en staan d.m.v. inspectie van keurwerkplekken en diverse werktafels en het laten opheffen van overtredingen door het afdwingen van concrete materiële voorzieningen. Het handhaven van de wettelijke normen t.a.v. de risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) en t.a.v. de inhoud van het contract met de arbodiensten. Het met behulp van de werkdrukmodule controleren of werkdruk een probleem vormt en de eventuele aanpak via de RI&E regelen. Daarnaast is informatie verzameld inzake enkele bedrijfskenmerken teneinde in het kader van de strategievorming het inzicht in potentiële knelpunten in deze branche te vergroten. De controle-inspecties in het kader van de handhaving hebben deel uitgemaakt van het project. Dit maakt het mogelijk om een antwoord te geven op de vraag of en in hoeverre de doelstellingen zijn gerealiseerd. 4

5 1.1 Resultaten van eerdere inspectieprojecten In de periode april t/m december 1999 is de textielindustrie, in het kader van een inspectieproject, voor het laatst door de Arbeidsinspectie bezocht. In dit project bleek het niet hebben van een getoetste risico-inventarisatie en evaluatie het grootste aantal overtredingen op te leveren: 69 (52%) van de 132 bezochte bedrijven. 5

6 2. Omvang van het project 2.1 Werkterrein/BIKs Het project heeft zich met name gericht op bedrijven met 10 of meer werknemers behorende tot BIK hoofdklasse 17 textielindustrie. Het onderwerp werkdruk is alleen geïnspecteerd in bedrijven met 20 of meer werknemers. In tabel 1 wordt een overzicht gegeven van de textielindustrie op basis van gegevens van de Kamer van Koophandel (cijfers april 2003). Tabel 1 Textielindustrie: aantal niet gestaakte en economisch actieve vestigingen BIK Omschrijving Aantal werknemers? = 100 Totaal 171 Textielvezelspinnerijen Weven van textiel Textielveredeling Productie textielwaren Productie overige textielproducten 176 Gebreide/gehaakte stoffen Gebreide/gehaakte artikelen Totaal Looptijd en aantallen bezoeken Het project is gestart op 1 april De 1 e fase is begin september 2002 afgerond. Er zijn 123 bedrijven bezocht (excl. onverrichterzake). Na afloop van de 1 e fase bezoeken zijn de controlebezoeken gestart (2 e fase). Begin november 2003 moest de hercontrole in 4 bedrijven nog plaatsvinden. 6

7 3. Opzet van het project 3.1 Globale opzet In de 1 e fase was de opzet van de inspectie als volgt: De inspecteur stond vrij om eventueel een telefonische afspraak voor het inspectiebezoek te maken. Dit om de kans op uitval te verkleinen en de inspectieefficiëntie te vergroten. Na een korte introductie van het project werd gevraagd aan de gesprekspartner van het bedrijf om de bedrijfsactiviteiten toe te lichten. Op basis van de verkregen informatie maakte de inspecteur een selectie van de te bezoeken bedrijfsactiviteiten en werd de rondgang door het bedrijf gestart. De controle van de RI&E vond plaats na de werkplekinspectie. Het inspectiebezoek werd afgesloten met een (handhavings)gesprek met de bedrijfsleiding. Na afloop van de waarschuwingstermijn werd een controlebezoek gebracht (2 e fase) en gericht gekeken of de eerder geconstateerde overtredingen waren opgeheven. 3.2 Inspectiepunten Het project kent vier hoofdonderwerpen: 1. de risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E), inclusief het plan van aanpak 2. afname basistaken Arbodienst 3. fysieke belasting 4. werkdruk Risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) De RI&E is een instrument voor werkgevers en werknemers om de risico s in kaart te brengen die in het bedrijf aanwezig zijn. Op enkele uitzonderingen na, dient elk bedrijf in het bezit te zijn van een door een gecertificeerde arbodienst getoetste RI&E. Een plan van aanpak is een integraal onderdeel van de getoetste RI&E. Een RI&E behoort volledig te zijn. Dit betekent bijvoorbeeld wanneer werkdruk een risico is in het bedrijf, werkdruk in de RI&E staat beschreven. Afname basistaken Arbodienst Een werkgever moet zich laten bijstaan door deskundigen ten aanzien van zijn verplichtingen op grond van de Arbowet. Het betreft de volgende taken: 1. het toetsen van een RI&E en de advisering daaromtrent, 2. het geven van ondersteuning bij de begeleiding van werknemers die door ziekte niet in staat zijn hun arbeid te verrichten, 3. het uitvoeren van het arbeidsgezondheidskundig onderzoek, 4. het uitvoeren van aanstellingskeuringen indien de werkgever deze en voor zover noodzakelijk voor de functie laat verrichten en 5. het houden van het arbeidsomstandighedenspreekuur. Tijdens de inspectie is nagegaan: - of de werkgever is aangesloten bij een gecertificeerde arbodienst (boete indien dit niet het geval is) en - of alle basistaken in het contract met de arbodienst zijn opgenomen (waarschuwing). 7

8 Fysieke belasting Fysieke belasting is een breed onderwerp. Dit project heeft zich gericht op de aspecten zitten en staan. Het uitgangspunt voor de inspecties was het in de wet opgenomen vereiste dat werk zoveel mogelijk zittend moet worden verricht. Er is gekeken: - of er zitgelegenheid beschikbaar was voor werknemers en dit geschikt was voor de werkplek, - of de aanwezige zitgelegenheid doelmatig is en aan andere vereisten voldoet en - of eventuele knelpunten zijn opgenomen in de RI&E met bijbehorende plan van aanpak. De inspectie was gericht op keurwerkplekken en diverse werktafels. Werkdruk De Arbeidsinspectie spreekt van werkdruk, als een werknemer niet kan voldoen aan de gestelde taakeisen. Een inspectie richt zich op de aanwezigheid van werkdruk als risico in een bedrijf. In bedrijven van 20 of meer werknemers is de werkdruk bekeken aan de hand van de interne instructie. Hiervoor kwamen die functies in aanmerking waarvan in het introductiegesprek bleek dat er sprake zou kunnen zijn van werkdruk. Wanneer na interviews met drie werknemers geconcludeerd kon worden dat werkdruk als risico aanwezig was in het bedrijf, is in de RI&E en het plan van aanpak bekeken wat hierover vermeld staat. Overig Naast de inspectie op de hoofdonderwerpen van dit project en ernstig beboetbare feiten, is tijdens de rondgang door het bedrijf gekeken naar structurele tekortkomingen. Dit zijn overtredingen die op meerdere plaatsen in het bedrijf zijn aangetroffen zoals onvoldoende/onduidelijke vluchtwegen, gladde vloeren, geen kleedlokalen, te veel geluid, blootstelling aan toxische stoffen, klimaatproblemen, etc. 3.3 Monitor Tijdens het inspectiebezoek zijn enkele monitorvragen gesteld om een beter zicht te krijgen op de branche. Er zijn vragen gesteld over: de samenstelling van het personeelsbestand de aansluiting bij een arbodienst de aansluiting bij een branchevereniging het ziekteverzuim de werknemersvertegenwoordiging 3.4 Publiciteit rondom het project Gezien de omvang van dit project is er geen publiciteit gegeven aan de start van dit project. Wel is contact gezocht met de Vakraad voor de Textielindustrie en de Vereniging Textielindustrie Nederland. Zij zullen op de hoogte worden gesteld van de projectresultaten. 8

9 4. Inspectie- en monitorresultaten 4.1 Totaal overzicht resultaten De resultaten hebben betrekking op 123 bezochte bedrijven. Dit betekent dat ca. 14% van de textielindustrie (BIK 17) is bezocht. Van deze bedrijven waren er 65 met 20 of meer werknemers. Uit figuur 1 kan afgeleid worden dat in 32 van de bezochte bedrijven (26%) geen overtredingen zijn geconstateerd op de inspectieonderwerpen van dit project. Voor de overige 91 bedrijven (74%) is een handhavingstraject gestart en zijn de controlebezoeken gepland. Dit betekent dat een controlebezoek na afloop van de handhavingstermijn in geval van een stillegging, boete, waarschuwing of eis, plaatsvindt. Begin november 2003 moest het controlebezoek in vier bedrijven nog plaatsvinden. Twee bedrijven bleken bij controle (2 e fase) de overtreding niet te hebben opgelost. Dit heeft geresulteerd in twee boeterapporten. Inmiddels zijn ook deze overtredingen opgeheven. De resultaten voor de 2 e fase zijn samengevat in figuur 2. Afgezien van de vier nog openstaande zaken hebben alle trajecten geleid tot opheffing van de geconstateerde overtredingen. Figuur 1 Resultaten eerste inspectiebezoeken (1 e fase): aantal zaken in orde/niet in orde in orde niet in orde Figuur 2 Resultaten controlebezoeken (2 e fase): aantal zaken in orde/niet in orde 2 7 in orde niet in orde nog niet afgehandeld 82 In de 91 bedrijven waar één of meer overtredingen zijn geconstateerd, zijn in de 1 e fase in totaal 192 handhavingsinstrumenten ingezet. Dit betekent de inzet van gemiddeld 2 instrumenten per bedrijf waar gehandhaafd is. Tegen de twee bedrijven die bij het controlebezoek nog steeds niet over een getoetste RI&E beschikten, is een tweede 9

10 boeterapport opgemaakt (recidieve). Bij een derde bezoek dit jaar was een getoetste RI&E beschikbaar. In tabel 2 is de inzet van handhavingsinstrumenten samengevat. In totaal zijn er 166 waarschuwingen gegeven. Vijf eisen en 19 boeterapporten zijn opgemaakt. In vier bedrijven was de aard van de overtreding dermate ernstig dat de werkzaamheden direct zijn stilgelegd. De stilleggingen hadden allen betrekking op onveilige machines. Tabel 2 Ingezette handhavingsinstrumenten Instrument 1 e bezoek Controlebezoek % totaal (1 e fase) (2 e fase) Waarschuwing Stillegging 4 2 Eis Arbo 5 3 Boeterapport Totaal Zoals in hoofdstuk 3 omschreven heeft de inspecteur tijdens de inspectie met name aandacht besteed aan de RI&E, de afname van basistaken van de arbodienst, werkdruk en fysieke belasting (zitten en staan). Uit het overzicht van de vijf meest voorkomende overtredingen (zie figuur 3) blijkt dat overtredingen met betrekking tot de RI&E en het plan van aanpak relatief veel voorkomen. Ondanks dat machineveiligheid geen hoofdonderwerp is van dit project, hebben inspecteurs bij rondgang door het bedrijf vaak aanleiding gevonden om hierop te handhaven. De afscherming van bewegende delen staat in de top 5 van de meest voorkomende overtredingen. Figuur 3. De vijf meest voorkomende Arbo overtredingen (aantal 1 e fase) doelmatige zitgelegenheid afscherming arbeidsmiddelen geen plan van aanpak 19 geen RI&E 39 onvolledige RI&E

11 4.2 Resultaten per inspectieonderwerp RI&E en inhoud contract arbodiensten RI&E In 74 bedrijven heeft de inspecteur moeten handhaven doordat er één of meerdere overtredingen met betrekking tot de RI&E werden geconstateerd. Dit is 60% van de totale steekproef en 81% van de bedrijven waar één of meerdere overtredingen zijn geconstateerd. Negentien bedrijven bleken niet in het bezit te zijn van een RI&E. Na afloop van de handhavingstermijn voldeden twee van deze bedrijven nog steeds niet aan de wettelijke verplichting tot het hebben van een RI&E. Tegen beide bedrijven is wederom een boete aangezegd. De overtredingen zijn uiteindelijk ook in deze bedrijven opgeheven. In vier bedrijven bleek de RI&E niet getoetst te zijn door een gecertificeerde arbodienst. Het plan van aanpak ontbrak in de RI&E van 16 bedrijven. In nog eens tien bedrijven werden geen termijnen genoemd bij de in het plan van aanpak aangekondigde maatregelen. Er zijn in totaal 35 waarschuwingen gegeven en vier eisen gesteld op een onvolledige RI&E. Elf RI&Es waren niet volledig op het onderwerp fysieke belasting. In deze bedrijven is hierop een waarschuwing gegeven. Inspectie op het onderwerp werkdruk resulteerde in drie waarschuwingen en vier eisen wat betreft een onvolledige RI&E. In alle vier nog te controleren bedrijven spelen overtredingen betreffende de risicoinventarisatie en evaluatie (inclusief het plan van aanpak). Afname basistaken van de arbodienst In negen bedrijven bleek de afname van basistaken van de arbodienst niet (goed) te zijn geregeld. In één bedrijf is een boete aangezegd omdat zij zich niet laten bijstaan door een arbodienst. Er zijn in totaal elf overtredingen geconstateerd. De mogelijkheid om een arbeidsgezondheidskundig onderzoek te ondergaan bleek niet te zijn opgenomen in het contract met de arbodienst in zes bedrijven. Eén waarschuwing is gegeven omdat het arbeidsomstandighedenspreekuur niet was geregeld en 3 waarschuwingen hadden betrekking op de aanstellingskeuring. Overigens bleek de begeleiding van zieke werknemers in alle bedrijven (met een contract) geregeld te zijn. Alle overtredingen waren bij het controlebezoek opgeheven. 11

12 Figuur 4 Overzicht overtredingen: afname basistaken van de arbodienst geen arbodienst arbeidsgezondheidskundig onderzoek aanstellingskeuring 1 arbeidsomstandigheden spreekuur Fysieke belasting: zitten en staan Zitten en staan waren de aspecten binnen fysieke belasting waarnaar met name gekeken is tijdens de inspectie. In elf bedrijven bleken de werkzaamheden geheel of gedeeltelijk zittend uitgevoerd te kunnen worden, terwijl dit in de praktijk niet gebeurde. Deze bedrijven hebben een waarschuwing gekregen. Zeven waarschuwing zijn gegeven aan bedrijven waar staand werk van tijd tot tijd zittend uitgevoerd kan worden. Zoals reeds aangegeven in paragraaf was de RI&E niet volledig op het onderwerp fysieke belasting in elf bedrijven. Een nadere beoordeling van de veiligheids- en gezondheidsaspecten van fysieke belasting (waaronder de aspecten zitten en staan ) werd in vijf bedrijven noodzakelijk geacht. Vier waarschuwingen hadden betrekking op het ontbreken van het onderwerp fysieke belasting in het plan van aanpak (niet genoemd, geen termijnen). Vier overtredingen op het onderwerp fysieke belasting moeten nog gecontroleerd worden en kunnen nog leiden tot een vervolgtraject. Het betreft drie bedrijven. Alle reeds gecontroleerde overtredingen ten aanzien van fysieke belasting waren opgeheven bij het controlebezoek. In totaal is in 29 bedrijven handhavend opgetreden betreffende fysieke belasting. Dit is 24% van de totale steekproef Werkdruk Het aantal bezochte bedrijven met 20 of meer werknemers is 65. In deze bedrijven is met behulp van de interne instructie werkdruk bepaald of er een risico was voor werkdruk. Indien werkdruk als risico aanwezig was is in het bedrijf in de RI&E en het bijbehorende plan van aanpak bekeken wat hierover vermeld staat. In elf bedrijven bleek dit onvoldoende te zijn en is gehandhaafd op dit onderwerp. Dit is in 1 op de 6 bedrijven met 20 of meer werknemers. Bij controle na afloop van de handhavingstermijn waren alle overtredingen opgeheven Inrichting arbeidsplaatsen In het kader van structurele tekortkomingen op de arbeidsplaats zijn 16 waarschuwingen gegeven in elf bedrijven. Op één van deze overtredingen dient nog gecontroleerd te worden. In tabel 3 wordt een overzicht gegeven van de overtredingen waarop een waarschuwing is gegeven. Bijna de helft van deze overtredingen heeft betrekking op voorzieningen in noodsituaties. 12

13 Tabel 3 Overzicht overtredingen m.b.t. inrichting arbeidsplaatsen Omschrijving van overtreding Geen veilige en ordelijke inrichting van de arbeidsplaats (Arbobesluit, Art. 3.2, lid 1, 1 e feit) Inrichting arbeidsplaats onvoldoende ter voorkoming instorten, schuiven, omvallen of kantelen (Arbobesluit, Art. 3.3, lid 2, 1 e feit) Deuren van nooduitgang/vluchtweg niet eenvoudig te openen van binnenuit naar buiten (Arbobesluit, Art. 3.7, lid 3, 1 e feit) Schuif- en draaideuren worden als nooduitgang gebruikt (Arbobesluit, Art. 3.7, lid 4, 1 e feit) Geen adequate signalering vluchtwegen (Arbobesluit, Art. 3.7, lid 6, 1 e feit) Veilige voorzieningen (steiger, stelling, leuning, e.d.) ontbreken bij valgevaar (Arbobesluit, Art. 3.16, lid 1, 1 e feit) Waarschuwingen Arbeidsmiddelen en specifieke werkzaamheden Alhoewel geen hoofdonderwerp van dit project, heeft onveiligheid van machines tot 28 waarschuwingen en 4 stilleggingen geleid in 19 bedrijven. Op twee van deze overtredingen dient nog gecontroleerd te worden. Het betreft 2 bedrijven. Bijna de helft van de overtredingen heeft betrekking op het ontbreken van voldoende veiligheidsvoorzieningen om gevaar door bewegende delen te voorkomen. De overige overtredingen hadden onder andere betrekking op geschiktheid van het arbeidsmiddel, montage en onderhoud, veiligheid en gebruik mobiele arbeidsmiddelen Overigen Ten slotte zijn tijdens de inspectiebezoeken andere structurele tekortkomingen geconstateerd. Vier waarschuwingen in even zoveel bedrijven hadden betrekking op de bedrijfshulpverlening die onvoldoende was toegesneden op de grootte, aard en ligging van het bedrijf en de informatievoorziening hierover. Alle overtredingen waren opgeheven bij het controlebezoek. Het is tevens bekend dat in de textielindustrie gewerkt wordt met gevaarlijke stoffen. Negen waarschuwingen (in negen bedrijven) zijn gegeven die onder andere betrekking hadden op de blootstellingsbeoordeling, afzuiging en ventilatie, voorlichting en onderricht. Acht overtredingen zijn reeds opgeheven. Eén bedrijf moet nog gecontroleerd worden op dit punt. In twee bedrijven is handhavend opgetreden wat betreft de geluidsniveau s (te hoog en onvoldoende gebruik persoonlijke beschermingsmaatregelen). In één bedrijf was de informatie aan werknemers over werkzaamheden, risico s en maatregelen aanleiding voor het geven van een waarschuwing. In drie bedrijven is een waarschuwing gegeven omdat onvoldoende gezorgd werd dat werknemers ook de persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken waar dat nodig is. Ten slotte zijn 3 waarschuwingen gegeven in het kader van de Arbeidstijdenwet. 13

14 4.3 Resultaten monitor Bezochte bedrijven In totaal is bij 120 bedrijven in de sector textiel (inclusief groothandel in textiel) de monitor afgenomen. Van deze bedrijven heeft 20% minder dan 10 werknemers in loondienst, 71% tussen de 10 en 100 werknemers in loondienst en 9% 100 en meer werknemers in loondienst. Samenstelling werknemers Bij deze 120 bedrijven werken in totaal werknemers. Hiervan is 68% man en 32% vrouw. Tabel 4 geeft de verdeling van mannen en vrouwen naar leeftijd en geslacht voor drie grootte klassen. Uit tabel 4 blijkt dat het percentage mannen toeneemt met de omvang van het bedrijf en dat het percentage vrouwen afneemt met de omvang van het bedrijf. In totaal is 60% van de werknemers (41% mannen en 19% vrouwen) tussen de 25 en 45 jaar. Uit tabel 5 blijkt dat 91% van de werknemers een contract voor onbepaalde tijd heeft en 9% voor bepaalde tijd. Vrouwen hebben relatief vaker een contract voor bepaalde tijd dan mannen. Tabel 4a Percentage werknemers naar leeftijd en grootteklasse: mannen 1 Bedrijven met <25 jr jr jr. = 55 jr. Totaal <10 werknemers werknemers = 100 werknemers Totaal Tabel 4b Percentage werknemers naar leeftijd en grootteklasse: vrouwen 2 Bedrijven met <25 jr jr jr. = 55 jr. Totaal <10 werknemers werknemers = 100 werknemers Totaal Tabel 5a Percentage werknemers naar soort arbeidscontract: mannen 3 Bedrijven met contract Contract Totaal onbepaalde tijd bepaalde tijd <10 werknemers werknemers = 100 werknemers Totaal Gebaseerd op 119 bedrijven. Bij 1 bedrijf was dit gegeven niet volledig. 2 Gebaseerd op 119 bedrijven. Bij 1 bedrijf was dit gegeven niet volledig. 3 Gebaseerd op 119 bedrijven. Bij 1 bedrijf was dit gegeven niet volledig. 14

15 Tabel 5b percentage werknemers naar soort arbeidscontract: vrouwen 4 Bedrijven met contract Contract Totaal onbepaalde tijd bepaalde tijd <10 werknemers werknemers = 100 werknemers Totaal Arbodienst Van de 120 bedrijven geeft 30% aan aangesloten te zijn bij Arboned, 23% bij Arbo-unie, 15% bij Maetis, 12% bij Commit, 8% bij AGG en 12% bij overige arbodiensten (zoals Relan, AMG en Arbodienst Limburg). Branche-organisatie Van de 120 bedrijven geeft 75% aan lid te zijn van een branche-organisatie. Genoemd zijn onder andere Modint, VTN, VNGA en Vakraad 5. Ziekteverzuim Het gemiddelde ziekteverzuimpercentage in 2001 is volgens opgave 5%. Voor 1999 en 2000 geldt hetzelfde percentage. Het gemiddelde ziekteverzuimpercentage is in bedrijven met minder dan 10 werknemers 4% in 2001 (tegenover 3% in 1999 en 2000), in bedrijven met 10 tot 100 werknemers 6% in 2000 en 2001 (tegenover 5% in 1999) en in bedrijven met 100 en meer werknemers 6% in 1999, 2000 en Als belangrijkste oorzaak voor het ziekteverzuim wordt door meer dan de helft van de bedrijven aangegeven het kortdurende verzuim en door bijna een kwart van de bedrijven het langdurige verzuim. De overige bedrijven gaven als belangrijkste oorzaak aan dat het ging om andere oorzaken (waaronder genoemd zijn een combinatie van kortdurend en langdurig verzuim, zwangerschappen en sportblessures). Werknemersvertegenwoordiging Bij 38% van de bedrijven is er een werknemersvertegenwoordiging. Dit percentage neemt toe met de omvang van het bedrijf, namelijk 17% voor bedrijven met minder dan 10 werknemers, 37% voor bedrijven met 10 tot 100 werknemers 6 en 91% voor bedrijven met 100 en meer werknemers. 4 Gebaseerd op 119 bedrijven. Bij 1 bedrijf was dit gegeven niet volledig. 5 Niet is aangegeven hoe vaak een branche-organisatie genoemd is. Een groot aantal bedrijven, dat aangesloten is bij een branche-organisatie, heeft namelijk niet aangegeven bij welke branche-organisatie zij aangesloten zijn. 6 Het percentage bedrijven met een werknemersvertegenwoordiging neemt sterk toe bij bedrijven met 50 en meer werknemers. Bij bedrijven met 10 tot 20 werknemers is dit percentage 23%, bij bedrijven met 20 tot 50 werknemers 31% en bij bedrijven met 50 tot 100 werknemers 75%. 15

16 5. Conclusies In dit inspectieproject is ca. 14% van de bedrijven in de textielindustrie bezocht. Nog vier van de 123 ingezette trajecten moeten nog worden afgesloten. Er zijn geen aanwijzigingen dat deze controlebezoeken de eindconclusies nog zullen beïnvloeden. Met de resultaten van dit project kan de strategie van de Arbeidsinspectie voor deze sector nader ingevuld worden. Hierbij dient wel opgemerkt dat de steekproef niet geheel representatief is geweest voor de branche gezien de verdeling van bedrijven over de verschillende grootteklassen. Op basis van de inspectieresultaten kunnen de volgende conclusies getrokken worden. In 74% van de bezochte bedrijven zijn één of meerdere overtredingen geconstateerd. De sector scoort daarmee slecht vergeleken met het landelijke gemiddelde voor de totale industrie (58% in projecten in 2002). Negentien van de 123 bezochte bedrijven bleken niet te beschikken over een RI&E (15%). Dit betekent een duidelijke verbetering ten opzichte van het inspectieproject in 1999 (52%). Hiermee steekt de textielindustrie gunstig af t.o.v. het landelijk gemiddelde (21% in 2002) en de totale industrie (31% in 2002). Echter, veel van de aanwezige RI&Es bleken niet getoetst, hadden geen plan van aanpak of waren onvolledig. Uit de resultaten blijkt dat aandacht voor fysieke belasting in deze sector noodzakelijk blijft. Deze conclusie is gerechtvaardigd op basis van het relatief hoge kans op instroom in de WAO door fysieke belasting en het aantal overtredingen op dit onderwerp in 25% van de bezochte bedrijven. Dit met de kanttekening dat het onderwerp maar beperkt was meegenomen (met name zitten en staan op een beperkt aantal werkplekken). In 17% van de bedrijven met 20 of meer werknemers zijn overtredingen geconstateerd met betrekking tot werkdruk. Dit in combinatie met het relatief hoge percentage instroom in de WAO door psychische belasting, maakt dat ook in de toekomst de Arbeidsinspectie op dit onderwerp zal moeten blijven inspecteren in deze sector. Opvallend is het aandeel overtredingen dat geconstateerd is wat betreft voorzieningen voor noodsituaties en de veiligheid van arbeidsmiddelen. Ondanks dat deze onderwerpen geen hoofdonderwerp van het project waren, kwam uit de inspectie resultaten naar voren dat er relatief veel structurele tekortkomingen zijn geconstateerd bij rondgang door het bedrijf. In een volgend inspectieproject dient meer aandacht aan deze onderwerpen besteed te worden. Hoofdconclusie Gezien het bovenstaande is de belangrijkste conclusie dat inspectiedruk in de textielindustrie noodzakelijk is. Uit de analyse van de resultaten van de controlebezoeken kan geconcludeerd worden dat bedrijven na bezoek van de inspectie aan de slag gaan met de geconstateerde overtredingen. Slechts in twee bedrijven is een tweede boeterapport opgemaakt na controle (2% van de bedrijven met één of meer overtredingen). Met de resultaten van dit project wordt in samenwerking met de branche bekeken wat er nodig en mogelijk is om een structurele verbetering van de arbeidsomstandigheden te realiseren. De inzet van de Arbeidsinspectie zal zich richten op het arbobeleid, de fysieke belasting en machineveiligheid. 16