MINISTERIE VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID ARBEIDSINSPECTIE EINDVERSLAG INSPECTIEPROJECT GROENTE, FRUIT, ZUIVEL EN DRANKEN (A430)

Transcriptie

1 MINISTERIE VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID ARBEIDSINSPECTIE EINDVERSLAG INSPECTIEPROJECT GROENTE, FRUIT, ZUIVEL EN DRANKEN (A430) Periode 1 april 2000 t/m 30 november 2000

2 INHOUDSOPGAVE 1 Samenvatting 2. Aanleiding en doel van het project 3. Doelgroep 4. Inspectieonderwerpen 5. Handhaving 6. Resultaten inspecties 6.1. Arbeidsomstandighedenbeleid 6.2. Nadere voorschriften risicoinventarisatie 6.3. Geluid 6.4. Machine veiligheid 6.5. Intern transport 7. Conclusies en aanbevelingen 1. Samenvatting 2

3 De Arbeidsinspectie heeft in de periode van 1 april 2000 tot en met 30 november 2000 een inspectieproject uitgevoerd in een aantal branches die tot de voedingsmiddelen industrie behoren. In de groente- en fruitverwerkende industrie, de zuivel- en de drankenindustrie en de groothandels zijn in totaal 224 bedrijven geïnspecteerd. Bij slechts 26 bedrijven (10%) werd bij het eerste bezoek geen overtredingen geconstateerd. Bij 198 bedrijven zijn tekortkomingen vastgesteld. In de 1 e fase zijn op 568 overtredingen waarschuwingen gegeven, is in 8 situaties het werk stilgelegd en op 5 overtredingen is direct een boeterapport opgemaakt. De inspecties richtten zich op het arbozorgsysteem in het bedrijf: risico-inventarisatie en -evaluatie en plan van aanpak, geluid, fysieke belasting, machineveiligheid en intern transport. Het aantal geconstateerde overtredingen, gemiddeld ongeveer 2 per bedrijf, geeft aan dat de aandacht voor arbeidsomstandigheden in de geïnspecteerde bedrijven nog onvoldoende is. 2. Aanleiding en doel van het project Dit project is een nadere invulling van de meerjarenstrategie in de bedrijfstak voedingsmiddelen, dranken en tabak. Het uitgangspunt van de strategie om de totale bedrijfstak in vier qua omvang even grote clusters te verdelen heeft er toe geleid dat in dit project de branches groente, fruit, zuivel en dranken zijn samengevoegd. In het projectplan was reeds aangegeven dat deze samenvoeging van verschillende branches, met hun eigen specifieke karakter, zou kunnen leiden tot onderlinge verschillen en de terugkoppeling van resultaten zou kunnen bemoeilijken. De bedrijven die in het kader van het project zijn bezocht zijn a-select gekozen. De spreiding naar grootte en locatie heeft echter geen statistische verantwoorde basis. De uitkomsten van het project geven zicht op de stand van zaken bij de geïnspecteerde bedrijven, maar leveren geen onderbouwde representatieve informatie voor de gehele branche. 3. Doelgroep De te inspecteren bedrijven zijn geselecteerd uit de volgende BIK-codes 1 : Omschrijving Bik-code Geïnspecteerd Groente en fruit Oliën en vetten Zuivelproducten Dranken Groothandel Diversen 7 Totaal Inspectieonderwerpen 1 De Bik-code is de bedrijfsindeling van de Kamers van Koophandel. De KvK geeft ieder bedrijf een code waarmee de activiteit van de onderneming of vestiging wordt aangeduid. 3

4 De inspectielijst omvatte de volgende onderwerpen: 1. Arbozorg Bedrijven werden geïnspecteerd op de aanwezigheid van een risico-inventarisatie en -evaluatie en het plan van aanpak. In die bedrijven waar veiligheids- en gezondheidsaspecten met betrekking tot fysieke belasting en geluid zich voordeden zou worden gecontroleerd of deze problematiek opgenomen was in de risico-inventarisatie en of er een beoordeling van deze problematiek had plaatsgevonden. 2. Geluid Voor de start van het project was niet duidelijk in welke situaties en door welke machines de toen geldende wettelijk grens van 85dB(A) werd overschreden. Om die reden konden vooraf geen algemene uitspraken worden gedaan over de stand der techniek, waaraan de feitelijke situatie getoetst zou kunnen worden. In situaties waar het geluidsniveau duidelijk te hoog zou zijn, zou worden gehandhaafd op het gebruik van gehoorbescherming. 3. Machineveiligheid In de verwerkende industrie wordt veel gebruik gemaakt van machines. Ongevallen met deze machines leiden veelal tot ernstig letsel. Omdat ook in de voorgaande projecten in deze branches veel overtredingen op het gebied van machineveiligheid zijn vastgesteld is dit onderwerp wederom opgevoerd. 4. Intern transport Jaarlijks worden in Nederland ongeveer 1000 ongevallen met heftrucks geregistreerd. Naar schatting is gemiddeld 1 op de 15 heftrucks jaarlijks betrokken bij een bedrijfsongeval. Naast de productveiligheid van het arbeidsmiddel zelf speelt het veilig gebruik, door de deskundigheid van de bestuurder en een veilige inrichting van het werkgebied, een belangrijke rol. In dit project richtte de aandacht zich primair op de gebruiksveiligheid en in het bijzonder op de inrichting van transportroutes. De bovenstaande onderwerpen waren mede geselecteerd aan de hand van de uitkomsten van voorgaande projecten. 5. Handhaving De inspecties zijn afgehandeld aan de hand van het landelijk vastgestelde toen geldende handhavingsbeleid van de Arbeidsinspectie. De bedrijven zijn vooraf schriftelijk geïnformeerd over de inspectie. In deze brief zijn de bedrijven er uitdrukkelijk op gewezen dat het bedrijf diende te beschikken over een getoetste risico-inventarisatie en plan van aanpak. Daarbij is, bij bedrijven die niet over een getoetste RI&E beschikten maar die konden aantonen dat opdracht aan een Arbodienst was gegeven, volstaan met een waarschuwing. 6. Resultaten van de inspecties Algemeen 4

5 Het gemiddelde aantal geconstateerde overtredingen bij de geïnspecteerde bedrijven bedroeg 1,97. De spreiding van het aantal overtredingen tussen de diverse Bik-codes lag gemiddeld tussen de 1,2 en 2,2 overtredingen per zaak. Bikcode Geïnspecteerde bedrijven overtredingen arbowetgeving Gemiddeld aantal overtredingen per bikcode , , , , ,20 div ,86 Totaal Arbobeleid Totaal zijn 179 overtredingen vastgesteld in de eerste fase op het gebied van het Arbeidsomstandighedenbeleid. Het grootste aantal overtredingen had betrekking op het ontbreken van een getoetste risico-inventarisatie en -evaluatie, namelijk 84. Voorts is 63 maal geconstateerd dat een bedrijf niet beschikte over een plan van aanpak. Bedrijven zijn 6 maal in gebreke gesteld ten aanzien van onvoldoende voorlichting en onderricht en 5 maal voor het ontbreken van deskundige bijstand door een Arbodienst. Opvallend is dat het aantal bedrijven waar overtredingen werden geconstateerd op het gebied van het te voeren Arbobeleid in de groothandel (BIK 51) aanmerkelijk hoger lag dan in de industrie. Werden in de industrie bij ongeveer 50 % van de bedrijven tekortkomingen vastgesteld op het gebied van het arbeidsomstandighedenbeleid in de handel lag dit percentage op ongeveer 82. De bedrijven zijn vooraf schriftelijk geïnformeerd over de inspectie waarin uitdrukkelijk is aangegeven dat het bedrijf diende te beschikken over een risico-inventarisatie. Bij bedrijven die op de inspectiedatum konden aantonen dat men opdracht had gegeven aan een arbodienst voor het maken van een risico-inventarisatie is volstaan met een waarschuwing. Omschrijving overtreding Geen ri&e 84 Geen plan van aanpak 63 Ri&e aanpassen i.v.m. onvolledigheid 18 Diversen 14 Totaal Nadere voorschriften RI & E 5

6 Gezien de te verwachte problematiek op het terrein van fysieke belasting en geluid is bij de inspecties nagegaan of de nadere inventarisatieverplichtingen op deze onderwerpen werden nagekomen. Na de vaststelling door de inspecteur dat fysieke belasting voorkwam en geluid mogelijk een probleem was in het bedrijf is nagegaan of deze onderwerpen waren opgenomen in de risicoinventarisatie en -evaluatie. Voorts is bij signalering van deze tekortkomingen bij bedrijven die niet beschikten over een risicoinventarisatie de werkgever door middel van een waarschuwing er op geattendeerd dat er bijzondere aandacht moest worden besteed aan deze onderwerpen in de te maken risicoinventarisatie. Ten aanzien van de nadere inventarisatieverplichting is in 64 gevallen de werkgever door middel van een waarschuwing er op gewezen dat de veiligheids- en gezondheidsaspecten van fysieke belasting beoordeeld dienden te worden. Ten aanzien van de nadere inventarisatie van geluid zijn 46 bedrijven in gebreke gesteld. 6.3 Geluid. Bij 8 bedrijven was de overschrijding van de geluidsnorm zo evident dat zonder metingen of inventarisatie een waarschuwing is gegeven inzake het niet voorkomen of beperken van schadelijk geluid en het beschikbaar stellen van persoonlijke beschermingsmiddelen. Bij 4 bedrijven werd een waarschuwing gegeven om werknemers, die werden blootgesteld aan schadelijk geluid, in de gelegenheid te stellen een audiometrisch onderzoek te laten ondergaan. Omschrijving overtreding Voorkomen /beperken geluid 8 Beschikbaar stellen gehoorbescherming 4 Nadere inventarisatie en beoordeling geluid 46 Totaal Machineveiligheid In de onderzochte bedrijfstakken wordt veel gebruik gemaakt van machines en installaties. De bewegende delen van machines mogen geen gevaar opleveren voor de veiligheid en gezondheid van werknemers. Er is 110 maal een handhavingsinstrument toegepast omdat machines gevaar opleverden waarvan 105 keer in de vorm van een waarschuwing en 5 keer in de vorm van een boeterapport. In het onderstaande overzicht zijn de aangetroffen overtredingen gespecificeerd. Omschrijving overtreding CE-markering arbeidsmiddelen ontbreekt 4 Verkeerd gebruik of ongeschiktheid arbeidsmiddel 8 6

7 Ondeugdelijkheid arbeidsmiddel 6 Verrichten van onderhoud/reparatie bij ingeschakelde machine 7 Ontbreken veiligheidsvoorzieningen i.v.m. bewegende delen 77 Ontbreken noodstopvoorzieningen 4 Diverse overtredingen 4 Totaal Intern transport In de betrokken bedrijfstakken wordt veel gebruik gemaakt van intern transport. Immers, landbouwproducten worden aangevoerd, verwerkt en na een toegevoegde waarde weer afgevoerd. Bij de inspecties heeft men zich primair gericht op de boordeling van de infrastructuur voor het interne transport binnen het bedrijf (veilige inrichting van het werkgebied). Op dit onderwerp zijn 48 waarschuwingen gegeven. Tevens zijn 15 waarschuwingen gegeven en is één boeterapport opgemaakt voor het niet voldoen aan de wet- en regelgeving ten aanzien van het gebruik en de inrichting van mobiele arbeidsmiddelen, waaronder voornamelijk vorkheftrucks. Omschrijving waarschuwingen boetes Veilige en ordelijke inrichting arbeidsplaatsen 48 Uitrusting interne transportmiddelen 9 1 Deskundigheid bestuurder 6 Totaal Conclusies en aanbevelingen. Het grote aantal geconstateerde overtredingen, voor het niet beschikbaar hebben van een risico-inventarisatie -evaluatie en plan van aanpak of van het niet beschikken over een volledige risico-inventarisatie, geeft aan dat de zorg voor een goed arbeidsomstandighedenbeleid bij de geïnspecteerde bedrijven nog niet op het gewenste peil is. Het gegeven dat de geselecteerde handelsbedrijven op dit punt beduidend slechter scoren dan de bezochte industriële bedrijven geeft aan dat in toekomstige onderzoeken de eerste categorie van bedrijven met voorrang geselecteerd dienen te worden. Zesenveertig keer werd een bedrijf opgedragen om in de risico-inventarisatie extra aandacht te geven aan de problematiek van geluid. In 64 bedrijven werd ditzelfde opgedragen t.a.v. fysieke belasting. Het verdient aanbeveling om in volgende projecten in deze branche meer specifiek te 7

8 kijken hoe feitelijk op de werkvloer inhoud is gegeven aan het voorkomen van risico s op deze onderwerpen. Het voorgaande moet voor de branches aanleiding zijn om actief beleid t.a.v. arbeidsomstandigheden te ontwikkelen. Het grote aantal geconstateerde overtredingen op het gebied van niet voldoende afgeschermde bewegende delen van arbeidsmiddelen blijft een grote zorg. Bijlage 1 Overzicht totaal aantal geconstateerde overtredingen en toegepaste instrumenten over de 1 e fase van het project 8

9 Omschrijving Waarschuwing Stillegging Boeterapport Totaal In % Geen RI&E Afscherming bewegende delen Plan van aanpak Beoordeling fysieke belasting Beoordeling geluid Inrichting arbeidsplaats (transport) RI&E aanpassen Valgevaar Ongewilde gebeurtenissen met gevaarlijke stoffen Overige overtredingen Totaal In het vervolg van het project is op 29 onderwerpen een boeterapport aangezegd. Hieruit valt af te leiden dat in 5% de waarschuwing niet binnen de gestelde termijn is opgevolgd. Omschrijving Boeterapport Geen RI&E 4 Afscherming bewegende delen 3 Plan van aanpak 2 Beoordeling fysieke belasting 4 Beoordeling geluid 4 Inrichting arbeidsplaats 2 (transport) RI&E aanpassen 0 Valgevaar 0 Ongewilde gebeurtenissen met 2 gevaarlijke stoffen Overige overtredingen 8 Totaal 29 9