Stressmanagement De psychologische definitie van stress hoofdstuk 1

Transcriptie

1 Stressmanagement De psychologische definitie van stress hoofdstuk 1

2 Inhoudsopgave INLEIDING 3 STRESS OF SPANNING 3 DE 5 BENADERINGEN VAN STRESS 4 DE NEUROLOGISCHE BENADERING 4 COGNITIEVE BENADERING 4 PSYCHOANALYTISCHE BENADERING 4 DE GEDRAGSBENADERING 4 DE FENOMENOLOGISCHE BENADERING 5 STELLINGEN: 6 BIJ VERANDERINGEN IN DE BEHOEFTE AAN ETEN, DRINKEN EN ROKEN IS HER VERSTANDIG OM EEN PAS OP DE PLAATS TE MAKEN. 6 VEEL VAN DE STRESS DIE WE TEGENWOORDIG ERVAREN HEEFT TE MAKEN MET LUXEPROBLEMEN. 6 ER IS STRESS WAARAAN WE NIETS KUNNEN DOEN EN DAT ZAL ALTIJD EEN MERKBARE STRESSFACTOR BLIJVEN. 6 ER IS VEEL DAT WE MOETEN DOEN EN WAAR WE NIET ONDERUIT KUNNEN KOMEN. 6 DIVERSE PERSONEN MET STRESS 7 TYPE A 7 TYPE B 7 TYPE C 7 BIBLIOGRAFIE 8

3 Inleiding Ik geef voortgezet speciaal onderwijs aan leerlingen met een meervoudige beperking. Dit doe ik nu 10 jaar. Mijn klas heeft een ontwikkelingsleeftijd tot 8 jaar. Op school zie ik veel stress bij collega s en leerlingen. Mede daarom heb ik tijdens mijn studie Master SEN een onderzoek gedaan naar: Het inzetten van voorkeurszintuigen om negatieve stress te reduceren bij leerlingen met een ontwikkelingsleeftijd tot 4 jaar. Als gevolg van dit onderzoek en de behoefte om collega s te helpen ben ik begonnen aan de cursus Stressmanagement. Ik verwacht deze studie toepasbaar te kunnen maken in mijn werkveld. Stress of Spanning Spanning is een ander woord voor stress. Ik ben van mening dat spanning positiever klinkt en dat spanning kortdurend is. Daarom gebruik ik in de rest van mijn geschrift het woord spanning als ik spreek over gezonde of kortdurende spanning en stress als ik spreek over negatieve langdurende spanning. Spanning in je lijf heb je nodig om alert te blijven. Zonder spanning raak je ongemotiveerd. Men noemt dat vaak in de sleur raken. Te veel aan spanning veroorzaakt dat je hoofd vol raakt waardoor je juist niet (helder) meer nadenkt en je niet kan concentreren. Dus gezonde spanning heb je nodig om goed te kunnen functioneren. Stress of spanning in je lijf kan diverse redenen hebben, bijvoorbeeld: Werk, familie en vrienden, relatie maar ook het leven zelf kan stress geven. Het leven zelf overkomt je en kan bijvoorbeeld je omgeving, een gebeurtenis of je lichaam zijn. De leerlingen in mijn klas kunnen de aanleiding van hun onrustige gedrag verklaren wanneer ik hen daarop bevraag. Bij leerlingen hoor ik vaak aanleidingen zoals thuissituatie, groepsdynamiek, omgeving et cetera. Prikkels veroorzaken ook veel stress. Vooral als veel prikkels tegelijk binnenkomen bij de hersenen maar deze niet direct verwerkt kunnen worden. Kortom als de interne context, de externe context niet aan kan. Er zijn twee vormen van spanning zoals ik hierboven al benoemde. Negatieve spanning en positieve spanning. Voorbeelden van negatieve stress zijn: werkdruk, depressie, levensbedreigende ziekte: een gehaast gevoel, niet los laten van gedachten, gespannen, onrustig, Voorbeelden van positieve spanningen zijn: trouwen, nieuwe baan, nieuwe studie: glimlachen, schouders laag, rechte houding. Negatieve stress maakt meer indruk omdat dit zwaarder aanvoelt in je lijf. Er is positieve spanning nodig om negatieve stress te reduceren. Bij negatieve stress treedt het sympathische zenuwstelsel in werking. Wat ervaren wordt door: hogere hartslag, zweten, pupillen verwijden. Ik merk bij negatieve stress dat mijn gedachten alle kanten opgaan, mijn concentratie is minder en ik slaap slecht. Bij positieve stress merk ik dat mijn concentratie beter is en dat ik beter slaap. Mijn gemoedstoestand is dus beter bij positieve stress..

4 De 5 benaderingen van stress Er zijn 5 benaderingen van stress: 1. De neurobiologische benadering 2. De cognitieve benadering 3. De psychoanalytische benadering 4. De gedragsbenadering 5. De fenomenologische benadering De neurologische benadering Deze benadering kijkt naar het lichaam. De benadering is wetenschappelijk en controleerbaar door diverse metingen van je lichaam te doen. Stress geeft je een hoge hartslag, zweten, opgetrokken schouders et cetera. Als negatieve stress gereduceerd wordt, treedt het parasympatische zenuwstelsel in werking. Symptomen als: een lagere hartslag en bloeddruk en de spijsvertering treedt in werking. Cognitieve benadering Deze benadering kijkt naar de werking van de hersenen en gaat uit van het denken, waarnemen, herinneringen etc. Prenataal worden de hersenen gevormd. De hersenen bestaat uit 3 onderdelen: de achterhersenen, middenhersenen en voorhersenen. Daarnaast bestaat het uit een linker en een rechterhersenhelft. In de hersenen worden continu verbindingen gelegd. Doordat je al vaker een bepaalde verbinding hebt gemaakt wordt deze sterker en slaan we deze op als herinnering in de hersenen. Psychoanalytische benadering Deze benadering gaat uit van de onbewuste herinneringen. Bij een kerststal denk ik direct aan mijn vader. Mijn vader en ik bouwde vroeger samen de kerststal op. Of als iemand spreekt over autobanden dan denk ik aan mijn schoonvader. Hij verwisselt altijd samen met mij mijn autobanden. Met deze benadering ga je opzoek naar onbewuste herinneringen meestal gekoppeld aan een emotie. Door deze aan te passen kan stress gereduceerd worden. Veelal wordt er dan gebruik gemaakt van EMDR of PMA. De gedragsbenadering Deze benadering gaat uit van zichtbaar gedrag en gewoontes. Als ik nadenk, zit ik meestal aan mijn onderlip. Een gewoonte die ik onbewust aanwend. Als ik op de bank of stoel zit, dan heb ik mijn benen over elkaar. Iedereen heeft onbewuste handelingen. Dit gedrag kan gemeten worden en door deze gedragingen aan te passen kan de stress gereduceerd worden. Het gaat hier vaak om ervaringen die geanalyseerd worden en waar je de leer uit kunt trekken. Op mijn werk gebruik ik regelmatig de methodiek: EIM (Eigen Initiatief Model). Leerlingen zijn hierin eigenaar van hun proces. Door te evalueren leren de leerlingen te zien waar hun verbeterpunten liggen en zo maken zij een groei door die beter beklijfd.

5 De fenomenologische benadering Deze benadering kijkt niet het bovenstaande maar gaat uit van de behoeftes van de mens. De behoeftes waar men vanuit gaat, liggen in de volgende gebieden: Betekenis Lichamelijk welbevinden Vrede Spelen Autonomie Eerlijkheid Verbinding Het AI model kijkt hier naar. Alle behoeftes zijn te plaatsen in één van de bovenstaande gebieden. Als deze gebieden in balans zijn dan heb je gezonde spanningen. Indien je ongezonde spanning ervaart dan geeft dat emoties. Deze emoties zijn om te zetten naar behoeftes en door aan deze behoefte te voldoen, breng je alles weer in balans. Gevolgen van stress Stress kan leiden tot gevolgen. Denk hierbij aan: angst, paniek, verlies van controle, hulpeloosheid. De emoties die je ervaart zijn: bang, afkeer, opgelaten, vermoeid, pijn, onrust, verward, geërgerd, machteloos, treurig, afwezig, kwaad, gespannen, kwetsbaar en verlangend. Psychosomatische klachten bij stress zijn de lichamelijke gevolgen: een hoge hartslag en/of bloeddruk, zweten, opgetrokken schouders maar ook hoofdpijn, maagzweer, rugpijn, nek- en schouderklachten. Zoals eerder benoemd hoort stress bij het leven. Gezonde spanning is gezond en heb je nodig om optimaal te functioneren. Stress is echter langdurig blootgesteld worden aan negatieve spanning. Dit kan in de gebieden: werk, relatie of familie/vrienden. Maar ook in situaties die onoverkoombaar zijn zoals: een dood, ongeluk et cetera. Zodra je de bovenstaande klachten ervaart, heb je echt te maken met stress. Door een benadering van de stress kun je deze stress reduceren en kom je weer in de gezonde spanning. Je maakt je leven weer in balans. Als je stress ervaart kom je in de vlucht of vecht reactie. Dit is je primaire gedragsreactie in een stress situatie. Zo is er laatst een schietpartij geweest in de discotheek in Turkije. Op het moment dat de schutter begon te schieten zijn er mensen geweest die vluchten, bijvoorbeeld: wegrennen, zichzelf verstoppen of op de grond gingen liggen. Er zijn ook mensen die direct in de vecht houding schoten. Zij zijn helaas neergeschoten omdat deze schutter niet te overmeesteren was. Wat ik mis in de theorie is de bevriezingsreactie. Er zijn ook mensen die bevriezen en niet meer kunnen bewegen. Zo ging op school het brandalarm. De meeste leerlingen wisten te handelen en volgden de juf. In mijn klas was vorig jaar echter een jongen die niet meer in staat was om in beweging te komen. Hij bevroor door het harde geluid en de mensen om hem heen die zich naar de buitendeur begaven. Deze jongen hebben we letterlijk opgetild en geforceerd naar buiten moeten dragen.

6 Stellingen: Bij veranderingen in de behoefte aan eten, drinken en roken is her verstandig om een pas op de plaats te maken. Juist. Als dit veelvuldig gebeurd is het verstandig om even stil te staan bij het ritueel. Bedenk: wat maakt u op dat moment de behoefte hebt en heb je de mogelijkheid om deze stress te reduceren? Veel van de stress die we tegenwoordig ervaren heeft te maken met luxeproblemen. Juist. Vroeger hadden de mensen ook stress om werk, relatie, geld, gezondheid, vriendschappen en tijd. Tegenwoordig hebben we meer mogelijkheid tot middelen. Deze middelen kunnen stress geven maar ook stress nemen. Heb jij stress van een middel dan schakel je hem toch even uit? Het heeft tegenwoordig dus niet te maken met luxeproblemen maar de stress heeft veelal te maken met de snelle ontwikkelingen in de middelen en de wil om mee te gaan met de tijd. Door de snelle ontwikkeling zijn er ook meer keuzes ontstaan. Tegenwoordig kun je kiezen uit honderden televisies. Dat maakt dat mensen keuzestress krijgen. Gelukkig zijn er tegenwoordig ook sites waarbij je een vergelijking maakt waardoor je keuze gegrond is. Je bent nu zekerder van jouw keuze en je bespaart jezelf de nare gedachte of je wel de juiste keuze hebt gemaakt. Er is stress waaraan we niets kunnen doen en dat zal altijd een merkbare stressfactor blijven. Onjuist: Stress dat ons overkomt, zoals een ongeluk, kunnen wij niets aan doen en behoort tot het leven. Dit geeft ook merkbare stress. Echter kunnen we door diverse benaderingen deze stressfactor een verwerking geven. Hierdoor kun je deze stressfactor een plaats geven in je leven en ermee omgaan. Er is veel dat we moeten doen en waar we niet onderuit kunnen komen. Onjuist. Je moet van alles in het leven. Maar van wie moet je dat? En is het een stressfactor? Vaak is het geen stressfactor (dat moeten) maar ons eigen willen en hebben we geen goede timemanagement. Dat laatste is de stressfactor. Door een goede realistische planning en een adequate aanpak is het moeten geen stressfactor maar een gezonde spanning.

7 Diverse personen met stress Type a Type a is de persoon stress opzoeken: Stresszoeker. Woorden die daarbij horen zijn: Ambitieus Doorzetter Initiatiefrijk Ondernemend Leergierig Perfectionistisch Doelgericht Moedig, Lef Stimulerend Strijdvaardig Ongeduldig Onzeker Type B Type B ziet het allemaal niet zo n vaart lopen: Stressvermijder. Woorden die daarbij horen zijn: Creatief. Flexibel Doordacht Afwachtend Samenwerkend Relaxed Terughoudend Type C Type C heeft van allebei wat. Hij geniet meer van het leven en is een type A als het gaat om positieve spanning. Hij is ondernemend in ontspanning. Zodra het gaat om negatieve spanning dan gaat het om type B. Dit type zal terughoudend zijn in negatieve stress opzoeken en is creatief in het oplossen van de negatieve stress. Bijna idealistisch maar niet onmogelijk.

8 Bibliografie Castrop- de Koning, P. (2015, 08). Petronette.nl. Opgeroepen op 1 4, 2017, van Koning PGO-10-augustus-2015.pdf De Hoog, R., Stultiens-Houben, S., & Van der Heijden, I. (2013). Prikkels in de groep. Antwerpen: Garant. Van der Linden, M. (2006) Hersenen en gedrag. Amsterdam: Boom.