Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Calibris Kenniscentrum voor leren in de praktijk in zorg, welzijn en sport

Transcriptie

1 Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Calibris Kenniscentrum voor leren in de praktijk in zorg, welzijn en sport Januari 2011 Calibris Kenniscentrum voor leren in de praktijk in Zorg, Welzijn en Sport Postbus CC Bunnik T F I E info@calibris.nl

2 Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Inhoudsopgave pagina Samenvatting 4 Beroepspraktijkvorming 4 Arbeidsmarkt 6 1. Inleiding 7 2. Regeerakkoord en de gevolgen voor de arbeidsmarkt 9 3. Zorg Beschrijving van de arbeidsmarkt Beschrijving van de onderwijsmarkt en arbeidsmarktperspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters Beschrijving van de BPV-markt en perspectief BPV-plaatsen voor studenten Conclusies BPV-perspectief in relatie tot arbeidsmarktperspectief Sociaal Agogisch Werk Beschrijving van de arbeidsmarkt Beschrijving van de onderwijsmarkt en arbeidsmarktperspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters Beschrijving van de BPV-markt en perspectief BPV-plaatsen voor studenten Conclusies BPV-perspectief in relatie tot arbeidsmarktperspectief Onderwijsassistent Beschrijving arbeidsmarkt Beschrijving van de onderwijsmarkt en arbeidsmarktperspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters Beschrijving van de BPV-markt en perspectief BPV-plaatsen voor studenten Conclusies BPV-perspectief in relatie tot arbeidsmarktperspectief Assisterenden Gezondheidszorg Beschrijving arbeidsmarkt Beschrijving van de onderwijsmarkt en arbeidsmarktperspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters Beschrijving van de BPV-markt en perspectief BPV-plaatsen voor studenten Conclusies BPV-perspectief in relatie tot arbeidsmarktperspectief Sport en Bewegen Beschrijving arbeidsmarkt Beschrijving van de onderwijsmarkt en arbeidsmarktperspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters Beschrijving van de BPV-markt en perspectief BPV-plaatsen voor studenten Conclusies BPV-perspectief in relatie tot arbeidsmarktperspectief 51 Calibris 2010

3 Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Perspectief arbeidsmarktplaatsen en BPV-plaatsen landelijk en regionaal Inleiding Landelijke samenvatting Regionale resultaten CWI-district Noord CWI-district Oost CWI-district Midden-West CWI-district Noord-West CWI-district Zuid-West CWI-district Zuid-Oost Bronvermelding 64 Bijlage 1 Kwalificaties Calibris per domein, kwalificatieniveau en crebonummer 65 Bijlage 2 Overzicht roc s Bijlage 3 Toelichting op de BPV-balans 67 Calibris 2010

4 Samenvatting Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Samenvatting Calibris doet elk jaar onderzoek naar de aansluiting tussen arbeidsmarkt en beroepsopleidingen in de sectoren Gezondheidszorg, Welzijn en Sport. De aandacht richt zich in dit onderzoek vooral op het aantal praktijkleerplaatsen (BPV-plaatsen) dat nodig is. Voor een optimale aansluiting is de beschikbaarheid van voldoende BPV-plaatsen een belangrijke voorwaarde. In onderstaande samenvatting zijn niet alleen de conclusies van de kwantitatieve analyse uit dit rapport opgenomen. Dit jaar zijn ook de ervaringen van de roc s met het vinden van stageplaatsen voor hun studenten daarnaast gezet. Vanuit dit onderwijsperspectief kunnen de resultaten van de kwantitatieve analyse uit dit rapport daarmee nader worden geduid. Beroepspraktijkvorming Is er voldoende BPV voor studenten in 2011? Zorg Er zijn voldoende tot ruim voldoende BPV-plaatsen beschikbaar in de BBL en de BOL voor de meeste zorgopleidingen. Dit wil echter niet zeggen dat iedere student makkelijk aan een stageplaats kan komen. Vooral voor eerste en tweedejaars studenten is het vaak moeilijk om op tijd een stageplaats te vinden. Leerbedrijven geven vaak de voorkeur aan ouderejaarsstudenten. Zij zijn beter inzetbaar en vragen minder opleidingstijd. Bij de gecombineerde opleiding Helpende 2 ( Zorg en Welzijn) is niet het aantal erkende/geregistreerde BPV- plaatsen het probleem, maar (onder meer) de bereidheid van werkgevers om deze stagiaires een stageplek aan te bieden. De roc s in Nederland hebben in Nederland daardoor grote problemen met het vinden van stageplaatsen voor deze studenten. De opleidingen Medewerker Maatschappelijke Zorg 3 en 4 (gehandicaptenzorg) combineren aspecten van zorg en sociaal agogische werk en zijn een afsplitsing van de oorspronkelijke SPW-opleidingen Voor de opleiding Maatschappelijke Zorg 4 (gehandicaptenzorg) zijn er ruim voldoende BOL-plaatsen, maar voor de opleiding Maatschappelijke Zorg niveau 3 lijkt een tekort aan plaatsen te bestaan. Voor de BBL-leerroute lijkt er een tekort te bestaan bij de opleidingen Maatschappelijke Zorg 3 en 4. Op basis van de contacten met de roc s blijkt echter dat deze studenten vrijwel overal aan een stageplaats kunnen komen. Sociaal Agogisch Werk De opleiding voor Pedagogisch Medewerker 3 heeft meer dan voldoende plaatsen in de BOLleerroute. Voor de BBL lijkt er volgens het rekenmodel een tekort aan plaatsen te zijn. Voor de opleiding Pedagogisch Medewerker op niveau 4 (Kinderopvang en Jeugdzorg) zijn er voldoende BPVplaatsen erkend en geregistreerd. Het probleem is echter, dat de leerbedrijven in de Kinderopvang en de Jeugdzorg een beperkte behoefte aan niveau 4 gediplomeerden hebben, met als gevolg dat deze studenten niet of moeilijk aan een stageplaats kunnen komen. De opleiding Sociaal Cultureel Werker 4 heeft een tekort aan BBL-plaatsen, maar ruim voldoende BOL-plaatsen. De opleiding Sociaal Cultureel Werker 4 heeft een tekort aan BBL-plaatsen, maar ruim voldoende BOL-plaatsen. Ook hier geldt voor de gecombineerde opleiding Helpende 2 (Zorg en Welzijn) hetzelfde probleem als bij Zorg: studenten hebben grote moeite om aan een stageplaats te komen, ook al lijkt het aantal geregistreerde stagplaatsen in de meest regio s voldoende. Onderwijsassistent Er zijn voldoende BBL-plaatsen en ruim voldoende BOL-plaatsen in Nederland. Het perspectief voor de BOL-opleidingen komt regionaal overeen met het landelijke beeld en is dus goed. In de BBLleerroute verschilt het perspectief per regio. In Oost is het perspectief minder gunstig. Calibris

5 Samenvatting Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Assisterenden Gezondheidszorg Geredeneerd vanuit de geregistreerde en erkende BPV-plaatsen is de kans op een BPV-plaats voor elk van de drie opleidingen gunstig, voor beide leerroutes. Dit geeft echter een vertekend beeld voor de doktersassistenten. Er kunnen dan wel voldoende BPV plaatsen zijn geregistreerd, in de praktijk is het voor de doktersassistenten in opleiding in ieder bijna regio moeilijk om aan een stageplaats te komen. Uit recente periodieke peilingen bij roc s blijkt, dat het vinden van een stageplaats voor de doktersassistenten dermate lastig is, dat roc s studenten in het eerste jaar soms geen stages laten lopen of zelfs studentenstops invoeren. Dit heeft vooral te maken met de terughoudende houding van een deel van de huisartsen om stagiaires een stageplaats te bieden. Sport en Bewegen Voor de BOL-leerroute zijn er landelijk ruim voldoende BPV-plaatsen en ook voor de BBL zijn er (ruim) voldoende BPV-plaatsen. Toch blijkt uit de peiling bij de roc s dat voor met name de opleiding op niveau 4 (specialisatie agoog) studenten in een aantal regio s moeite hebben met het vinden van een stageplaats, vooral in het noordwesten van Nederland. Arbeidsmarkt Zijn er voldoende arbeidsplaatsen in 2014? Zorg Gediplomeerden op niveau 3 en 4 vinden volop werk. Minder gunstig zijn de perspectieven voor de lagere niveaus. Het is niet vanzelfsprekend dat lager opgeleiden doorstromen naar hogere niveaus. Bij onveranderd beleid verwacht Calibris dat de personeelstekorten in de zorg in de komende jaren toenemen. Dit heeft te maken met een toenemende zorgvraag en een achterblijvende beroepsbevolking. Om de dreigende tekorten voor te zijn, heeft het nieuwe kabinet maatregelen aangekondigd voor de ouderenzorg. Het voornemen is om zo n extra banen te scheppen. Tegelijkertijd is het kabinet van plan om de opleiding van studenten van 30 jaar en ouder niet langer te bekostigen. Het gaat hier grofweg om één op de vijf studenten, waarvan de opleidingsmogelijkheden worden beperkt. Als deze plannen worden doorgezet, zal het een zware opgave worden om de uitbreiding van werkgelegenheid in de ouderenzorg waar te maken. Sociaal Agogisch Werk De arbeidskansen in 2014 verschillen volgens de rekenmodellen sterk voor de SAW-gediplomeerden en zijn over het algemeen niet gunstig. Een uitzondering is het perspectief voor de sociaal cultureel werker. De afgelopen drie jaar is het sociaal agogisch onderwijs vernieuwd. In de nieuwe opleiding Maatschappelijke Zorg worden sociaalagogische aspecten gecombineerd met onderdelen van de verpleging en verzorging. Vaak toegespitst op een bepaalde branche, zoals de Gehandicaptenzorg, de Kinderopvang of de Jeugdzorg. De aansluiting van het mbo op de vraag van met name de Kinderopvang en de Jeugdzorg laat tot nu toe echter te wensen over voor niveau 4. De Kinderopvang maakt vooral gebruik van niveau 3. De medewerkers die op niveau 4 functioneren zijn meestal niet als zodanig aangetrokken. Het zijn vaak doorstromers met ervaring en leidinggevende capaciteiten. Bij de Jeugdzorg gaat de voorkeur uit naar hbo-gediplomeerden en minder naar mbo ers. Het Regeerakkoord zal onder meer gevolgen hebben voor de kinderopvang. Deze wordt naar verwachting in 2011 flink duurder. Volgens de MO groep zullen veel vrouwen hun baan opzeggen, omdat het niet meer loont om te blijven werken. De vraag naar personeel/stagiaires zal hierdoor afnemen. Onderwijsassistent Er worden meer dan voldoende mensen opgeleid om aan de vraag op de arbeidsmarkt te voldoen. De arbeidskansen zijn ongunstig voor onderwijsassistenten. Veel afgestudeerden komen niet direct op de arbeidsmarkt, omdat een belangrijke functie van de opleiding is om studenten te laten instromen in de HBO-opleiding PABO of de Lerarenopleiding. Calibris

6 Samenvatting Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Assisterenden Gezondheidszorg In de afgelopen jaren is de werkgelegenheid voor Apothekersassistenten licht gegroeid. Op dit moment zijn er weinig vacatures. Eén op de zes apotheken heeft te veel personeel in dienst in verhouding tot de omzet. Het is dan ook waarschijnlijk dat de werkgelegenheid in de komende jaren niet meer groeit. Een belangrijke oorzaak is het zogenaamde preferentiebeleid van de overheid. Hierdoor is er minder geld en kunnen apothekers niet zoveel personeel meer aannemen. Het aanbod van Doktersassistenten is de komende jaren aan de krappe kant om in de verwachte vraag van de huisartsenzorg te voorzien. In sommige regio s moet men nu alle zeilen bijzetten om aan de vraag naar Doktersassistenten te kunnen voldoen. Het is dus zoeken naar andere mogelijkheden om aan Doktersassistenten te komen. De jaarlijkse instroom van nieuwe Tandartsassistenten blijft achter bij het vereiste aantal. Het merendeel van de tandartsen heeft assistenten in dienst met een andere achtergrond. Bij het aantrekken van jonge assistenten gaat de voorkeur van de meeste tandartsen wel uit naar gediplomeerden met een mbo-opleiding Tandartsassistent. Sport en Bewegen Als de werkgelegenheidssituatie van oud-studenten een aanwijzing is voor de toekomstige arbeidsmarktpositie van gediplomeerden, lijkt er weinig aan de hand te zijn. Die positie was in 2008 immers goed te noemen. Het merendeel van de werkgelegenheid bevindt zich echter in het minder conjunctuurgevoelige publieke domein. Dat kan betekenen dat de invloed van de economische crisis slechts beperkt voelbaar zal zijn. Om meer zicht te krijgen op de kans op werk voor sportstudenten start binnenkort een nieuw arbeidsmarktonderzoek als vervolg op het onderzoek dat in 2008 is verricht door Calibris (in samenwerking met het HBO en NOC*NSF). Regionaal Voor de zorgopleidingen wijken de arbeidsmarktperspectieven op basis van het rekenmodel in veel regio s af van het landelijke beeld. Gediplomeerden hebben de meeste kans op een baan in de regio Midden-West. In regio Zuidoost is het perspectief het minst gunstig, maar hier worden voor verzorgenden en verpleegkundigen voldoende banen verwacht. Voor de SAW-gediplomeerden is de kans op een baan het grootst in Zuidoost. In het algemeen zijn met name voor Pedagogisch Medewerker 4 de perspectieven ongunstig. De perspectieven voor mensen uit de SAW-opleiding Pedagogisch Medewerker 3 verschillen per regio, evenals voor Sociaal Dienstverlener. Het perspectief op een baan voor de Sociaal Cultureel Werker 4 is gunstig, uitgezonderd regio Noord waar een tekort aan banen wordt verwacht. Regionale arbeidsmarktperspectieven voor de Assisterenden Gezondheidszorg en Sport en Bewegen zijn niet beschikbaar. Calibris

7 Inleiding Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Inleiding Om de vraag van instellingen binnen Zorg en Welzijn in kaart te brengen, is gebruik gemaakt van RegioMarge 8.4. Dit is een arbeidsmarktmodel dat vraag en aanbod van verpleegkundig, verzorgend en sociaal-agogisch personeel voor de komende 5 tot 10 jaar kan berekenen. Daarnaast is gebruik gemaakt van de BPV Balans, een methode van Calibris om te bepalen in welke mate het huidige BPV-aanbod voldoet aan de vraag. Deze vraag naar BPV-plaatsen wordt vanuit twee perspectieven bekeken; het perspectief vanuit de arbeidsmarkt en het onderwijs. Alle cijfers in dit rapport zijn afgerond op tientallen. Bij het interpreteren van de cijfers moet rekening worden gehouden met afrondingsverschillen. Door deze afrondingsverschillen kunnen randtotalen in tabellen afwijken van de optelling van de afzonderlijke cijfers. In de BPV-tabellen en de andere overzichten is gebruik gemaakt van de gegevens van augustus Toelichting BPV Balans Zowel de vraag naar als het aanbod van BPV wordt in alle gevallen omgerekend naar BPVvolume. Dit is de BPV uitgedrukt in fulltime stagecapaciteit per jaar (één fulltime plaats = 40 werkweken van 40 uur). In werkelijkheid blijken niet alle beschikbare BPV-plaatsen te worden benut. Verschillende domeinen Calibris is verantwoordelijk voor de kwalificatie-eisen van de middelbare beroepsopleidingen (mbo) in de hierboven genoemde sectoren. Het gaat momenteel om 26 kwalificaties binnen zes domeinen. Deze domeinen zijn: Zorg, Sociaal Agogisch Werk (SAW), Onderwijsassistent (OA), Assisterenden Gezondheidszorg (AG), Sport en Bewegen (SB) en Praktijkopleider (PO). Zie bijlage 1. De opleidingen Sociaal Agogisch Werk zijn geherstructureerd. Sinds 2008/2009 zijn de nieuwe kwalificaties in het onderzoeksprogramma opgenomen. De SAW-kwalificatie Sociaal Pedagogisch Werker op niveau 3 en 4 uitgesplitst in Pedagogisch Werker op niveau 3 en 4 en Medewerker Maatschappelijke Zorg op niveau 3 en 4. In 2010 is de naamgeving van de verschillende MZ en PW opleidingen weer gewijzigd: Pedagogisch Werker 3 Pedagogisch medewerker 3 Kinderopvang Pedagogisch Werker 4 Gespecialiseerd pedagogisch medewerker 4 Kinderopvang Pedagogisch medewerker 4 Jeugdzorg Maatschappelijke Zorg 3 Medewerker maatschappelijke zorg 3 (inclusief SPW 3) MZ4 Volwassenenwerk: persoonlijk begeleider specifieke Maatschappelijke Zorg 4 doelgroepen 4 MZ 4 Gehandicaptenzorg: persoonlijk begeleider Gehandicaptenzorg 4 (inclusief SPW 4) De opleidingen Medewerker Maatschappelijke Zorg 3 en 4 zitten tussen Zorg en Sociaal Agogisch Werk in. Er zitten zowel agogische als medische componenten in. De medewerkers mogen ook medicijnen toedienen. Ze werken veelal in de zorgsector (Gehandicaptenzorg). Daarom wordt de opleiding Maatschappelijke Zorg in het hoofdstuk van de zorgopleidingen besproken. In de beschrijving van de arbeidsmarkt voor de zorgsector is deze nieuwe kwalificatie nog niet opgenomen. Calibris

8 Inleiding Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie In de beschrijving van de arbeidsmarkt in de sector welzijn, worden soms nog de oude SPW 3 en 4- opleidingen vermeld en soms worden alle oude en nieuwe SAW-opleidingen samengenomen. In het rapport wordt over de sector Welzijn gesproken. Daarmee wordt bedoeld de drie branches Jeugdzorg, Kinderopvang en Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening. De hoofdstukken bevatten voor elke sector een beschrijving van ontwikkelingen. De beschrijving van deze ontwikkelingen is gebaseerd op diverse bronnen. De bronnen staan in hoofdstuk 9. Opbouw van het rapport Het rapport begint in hoofdstuk 2 met een beschrijving van de gevolgen van het regeerakkoord. In hoofdstuk 3 worden de perspectieven voor de opleidingen binnen de Zorg beschreven. De perspectieven voor de opleidingen in het domein Sociaal Agogisch Werk worden behandeld in hoofdstuk 4. De perspectieven voor de opleiding Onderwijsassistent staan in hoofdstuk 5. De perspectieven voor de opleidingen Assisterenden Gezondheidszorg zijn beschreven in hoofdstuk 6. De informatie over Sport en Bewegen vindt u in hoofdstuk 7. Het regionale perspectief op arbeidsplaatsen en BPV-plaatsen wordt beschreven in hoofdstuk 8. Dit rapport is opgesteld door Rijnland Advies, in samenwerking met Calibris. Calibris

9 Inleiding Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Regeerakkoord en de gevolgen voor de arbeidsmarkt In het landelijk onderzoekprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn, dat in opdracht van het ministerie van VWS, de branchepartijen, sociale partners, het UWV en Calibris wordt uitgevoerd, is een eerste inventarisatie gemaakt van de gevolgen die het regeerakkoord van het nieuwe kabinet voor de arbeidsmarkt van Zorg en Welzijn zal hebben. Het regeerakkoord zal in 2011 nog weinig directe gevolgen hebben voor de arbeidsmarkt van de sector Zorg en Welzijn. Pas vanaf 2012 wordt er bezuinigd. Dit wil niet zeggen dat er geen indirecte gevolgen kunnen zijn. Zo zijn er gemeenten en provincies die anticiperen op de bezuinigingen en al in 2011 de hand op de knip houden. Vanaf 2012 verwachten we directe gevolgen van het regeerakkoord. Gevolgen voor Zorg - Er is sprake van een forse intensivering van middelen binnen de zorg. Dit komt tot uiting op de arbeidsmarkt, ten gunste van het VOV-personeel. - De gevolgen van allerlei maatregelen in het kader van overheveling vanuit de AWBZ naar de WMO zijn nog onduidelijk. - Taakherschikking in de zorg heeft personele consequenties, bijvoorbeeld dat verpleegkundigen (niveau 5) meer taken van artsen overnemen. Bovendien biedt dit de verpleegkundigen ook meer carrièreperspectief. - Het beschikbaar komen van middelen (1 miljard euro) voor mensen extra personeel in de ouderenzorg is positief en zal grote gevolgen hebben op de arbeidsmarkt en de vraag naar personeel binnen de diverse branches van de VVT. CNV geeft aan dat verder nog niet uitgewerkt is waar de extra mensen vandaan moeten komen. Al met al is nog maar afwachten hoe de (kwalitatieve) invulling gestalte krijgt. Het ministerie van VWS geeft aan dat er waarschijnlijk een verschuiving zal plaatsvinden binnen de hele AWBZ wat betreft personeel, voor zover dit mogelijk is. Echter, verschuiving tussen de GGZ (verpleegkundigen) en ziekenhuizen is niet mogelijk. Andere mogelijkheden om aan deze mensen te komen zijn: omscholing; deeltijders opplussen; uitstroom aan de bovenkant van de arbeidsmarkt uitstellen; herintreders; verkorte trajecten voor oudere, meer ervaren medewerkers (van 3 jaar naar 2 jaar1). Zie ook 30-plus maatregel; BBL-ers die stage in de zorg invullen. - Aan de aanbodzijde is het schrappen van de overheidsbekostiging van het mbo voor 30-plussers een belangrijke maatregel, die veel effect op de arbeidsmarkt van de sector zorg zal hebben. De VVT is sterk afhankelijk van zij-instroom (namelijk 30% van de totale instroom is boven de 30 jaar). Als de overheidsbekostiging wegvalt, worden de opleidingen duurder. Dat is van negatieve invloed op het aanbod van arbeid voor de sector. - Een andere relevante maatregel van het regeerakkoord is het stimuleren van buurtzorg en kleine zorginstellingen. - De rijksbezuinigingen op het budget voor huishoudelijke hulp komen daadwerkelijk ten laste van het persoonsgebonden budget (PGB) in de thuiszorg. Daarmee lijkt deze rijksbezuiniging niet direct ten koste te gaan van de branche Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening (WMD). WMD-instellingen die de dienstverlening hebben verbreed en dus ook thuiszorg aanbieden, zullen 1 Een onderzoek van Bureau Dijk 12 laat zien dat het mogelijk is om het BBL traject te verkorten van 3 naar 2 jaar. Dit bespaart geld, maar kost een forse inspanning. Calibris

10 Inleiding Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie deze bezuinigingen wel voelen. Ook is het mogelijk dat welzijnsinstellingen meer cliënten moeten gaan opvangen als in de thuiszorg wordt gesneden. Gevolgen voor de arbeidsmarkt zijn: minder vraag naar arbeid in de thuiszorg door bezuinigingen (kan ook gevolgen hebben voor WMDinstellingen wanneer zij ook thuiszorg aanbieden). Per saldo kunnen de maatregelen uit het regeerakkoord leiden tot een grotere vraag naar arbeid in de VVT. Daarnaast zijn er allerlei al lopende ontwikkelingen, zoals meer werk als gevolg van vergrijzing en minder werk als gevolg van efficiëntere, slimmere manieren van werken. De vraag blijft hoe de maatregelen precies worden ingevuld en welke investeringen er gedaan zullen worden. Gevolgen voor Welzijn 1. Indien WMD-instellingen ook thuiszorg aanbieden: oplopen van de werkdruk in de branche WMD, doordat zij cliënten moeten opvangen die niet meer bij de thuiszorg terecht kunnen. 2. De rijksbezuinigingen op het gemeentefonds, het bijstandsbudget en de budgetten voor reintegratie zullen leiden tot bezuinigingen door de gemeenten op de branche welzijn tussen de 5% en 10%. Gevolg voor de arbeidsmarkt is: minder vraag in sector welzijn, doordat gemeenten anticiperen op de bezuinigingen in De bezuinigingen op integratie treffen onder andere het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA). Ook andere welzijnsinstellingen die zich bezighouden met integratie worden getroffen. Gevolgen voor de arbeidsmarkt: verlies van werkgelegenheid bij het COA en andere welzijninstellingen die werkzaam zijn op het gebied van integratie. 4. De kinderopvang wordt in 2011 flink duurder. Volgens de MO groep zullen veel vrouwen hun baan opzeggen, omdat het niet meer loont om te blijven werken. Calibris

11 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Zorg 3.1 Beschrijving van de arbeidsmarkt De sector Zorg en Welzijn is één van de grootste bedrijfstakken van ons land. In 2008 waren 1,2 miljoen mensen in de sector werkzaam. Dit aantal is de afgelopen vijf jaar met gemiddeld 2% per jaar gegroeid. Het volume van verpleegkundig, opvoedkundig en verzorgend personeel in de sector Zorg en Welzijn bedraagt ruim fte in Daarnaast is er nog een grote groep werknemers (ruim personen in sector Zorg en Welzijn samen) die anders of niet opgeleid is. Meer dan de helft daarvan is werkzaam in de Thuiszorg. Vaak worden Zorg en Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening, Jeugdzorg en Kinderopvang samengevoegd tot de sector Zorg en WJK. In dit rapport halen we Zorg en WJK uit elkaar, omdat de opleidingen in verschillende domeinen zijn ingedeeld. Medewerkers De instellingen in de gezondheidszorg waren in 2009 goed voor ongeveer werkzame personen ( fte) in verpleegkundige, opvoedkundige of verzorgende beroepen. Het aantal fte s van de VOV-beroepen is toegenomen van in 2006 tot ruim in In de afgelopen twee jaar zijn alle zorgbranches gegroeid, uitgezonderd de Thuiszorg. Als gevolg van de WMO is het aantal werkzame personen in deze branche de afgelopen twee jaar met ongeveer personen afgenomen. Verwacht wordt dat ook in de komende jaren de vraag naar arbeid in de Thuiszorg verder zal afnemen (de rijksbezuiniging in 2011 van 200 miljoen op budget huishoudelijke hulp is hier mede debet aan). Het aandeel van vrouwen in de sector Zorg bedraagt 83%. Eén op de zes werkende vrouwen in ons land heeft een baan in deze sector. De gemiddelde leeftijd is 42 jaar. Het aandeel 50-plussers is 23%. De sector Zorg is in verschillende branches in te delen. In tabel 1 staan de branches vermeld, met daarbij het aantal instellingen en het aantal werkzame personen. De Thuiszorg is de grootste branche wat betreft het aantal instellingen. Het grootste volume in fte van verpleegkundig, opvoedkundig en verzorgend personeel (VOV-personeel) is vinden in de Verpleeg- en Verzorgingshuizen. Tabel 1 Arbeidsmarktkenmerken per branche in de Zorgsector GGZ Ziekenhuizen Gehandicaptenzorg Verpleeg- en verzorg. huizen Thuiszorg Totaal zorg Aantal instellingen (2009) (2006) Aantal fte s (2008) Gemiddelde groei per jaar (2010) 0,9% 2,9 % -1,3% -2,3% -1,5% VOV* in personen (2009) VOV in fte s (2009) Gemiddelde leeftijd in jaren (2008) Aandeel vrouwen (2008) 81% 72% 83% 92% 95% 83% Bron: RegioMarge (Prismant, 2009), Arbeid in Zorg en Welzijn 2009, RegioMarge 8.4; aangepast scenario op basis van groeiverwachting uit RegioMarge 8.3 (Prismant, 2010), CBS * VOV = Verpleegkundig, opvoedkundig en verzorgend personeel (incl. anders opgeleid ) Calibris

12 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Zorgkwalificaties Tabel 2 geeft een overzicht van de ruim personen met een Zorgopleiding, naar kwalificatie en branche, die naar verwacht nodig zijn bij het vervullen van vacatures. De tabel geeft dus niet het feitelijk aantal werkzamen weer, maar het aantal met een vereiste kwalificatie dat nodig is. Hierin is ook een aantal welzijnssectoren opgenomen, omdat de zorgopgeleiden ook hierin werkzaam zijn. Het zwaartepunt van de arbeidsvraag naar verpleegkundigen (niveau 4 en 5) ligt bij de ziekenhuizen. Maar ook in de GGZ, de Gehandicaptenzorg en de Verpleeg- en Verzorgingshuizen zijn substantiële aantallen verpleegkundigen nodig. Helpenden en verzorgenden zijn vooral nodig in de Gehandicaptenzorg en de brede ouderenzorg (Verpleeg- en Verzorgingshuizen en Thuiszorg). Zorghulpen zullen overwegend in de Thuiszorg aan de slag kunnen. In de sector Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening, Jeugdzorg en Kinderopvang is slechts een klein deel van de verplegenden en verzorgenden nodig. De laatste kolom in deze tabel geeft het aantal personen weer dat in 2010 nodig is voor het vervullen van de vacatures. Hieruit blijkt dat de verzorgenden op niveau 3 de grootste beroepsgroep vormen ( personen). Het aantal vereiste verpleegkundigen op niveau 4 bedraagt In de beroepsgroepen zorghulpen, helpenden zorg en welzijn en verpleegkundigen niveau 5 zijn tussen en personen nodig. In vergelijking met vorig jaar is het aantal vereiste verpleegkundigen dat nodig is ongeveer gelijk. Het aantal verzorgenden op niveau 3 is gedaald van naar Tabel 2 Raming verwacht aantal personen uit de Zorgopleidingen, naar kwalificatie en branche in 2010 GGZ Ziekenhuizen Gehandicapten zorg Verpleegen verzorg. huizen Thuiszorg Jeugdzorg Kinderopvang Welzijn en Maatschap. Dienstverl. Totaal Zorg en Welzijn (absoluut) Zorghulp Helpende Zorg en Welzijn Verzorgende Verpleegkundige Verpleegkundige Zorg totaal (absoluut) Bron: RegioMarge 8.4; aangepast scenario op basis van groeiverwachting uit RegioMarge 8.3 (Prismant, 2010) Calibris

13 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Groei werkgelegenheid Zonder de effecten van het regeerakkoord goed te kunnen inschatten, is het de verwachting dat de werkgelegenheid van mensen met een zorgopleiding de komende jaren groeit. Echter, minder sterk dan eerst werd verwacht. Voor een deel wordt de toenemende vraag veroorzaakt door de vergrijzing van de Nederlandse bevolking en de ontwikkelingen die hiervoor zijn beschreven. Bij het bekijken van vraag naar en aanbod van verpleegkundig, verzorgend en sociaalagogisch personeel in de sector Zorg en Welzijn voor de komende jaren, heeft Prismant met twee scenario s gewerkt: één waarin de vraag naar personeel laag wordt ingeschat en één waarin de vraag hoger wordt ingeschat. Aanleiding hiervoor is de onzekerheid over de beschikbare middelen en onduidelijkheid over de toekomstige vraag naar personeel op de korte termijn. Tabel 3 De verwachte groei van de werkgelegenheid in verschillende scenario s (in % per jaar) Groei werkgelegenheid Laag scenario Hoog scenario Ziekenhuizen 0,9% 0,6% 1,0% 1,0% 1,9% 1,6% 1,0% 1,0% GGZ 2,9% 2,9% 2,5% 2,5% 3,9% 3,9% 2,5% 2,5% Gehandicaptenzorg -1,3% 2,5% 2,0% 2,0% -0,3% 3,5% 2,0% 2,0% Verpleeg- en Verzorgingshuizen -2,3% 2,1% 1,3% 1,3% -1,3% 3,1% 1,3% 1,3% Thuiszorg -1,5% 1,3% 1,1% 1,1% -0,5% 2,3% 1,1% 1,1% WMD -1,0% -1,0% -1,0% -1,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Jeugdzorg 2,4% 2,4% 2,4% 2,4% 3,4% 3,4% 3,4% 3,4% Kinderopvang 3,4% 3,9% 4,3% 4,3% 4,4% 4,9% 5,3% 5,3% Bron: RegioMarge 8.4 (Prismant, 2010) Binnen de GGZ, de Jeugdzorg en de Kinderopvang wordt de meeste groei van de werkgelegenheid verwacht in de komende jaren. Hierbij dient wel te worden aangetekend dat de effecten van het regeerakkoord hier nog niet in meegenomen zijn. Zo zijn de verwachtingen dat de Kinderopvang in 2011 veel duurder zal worden. De MO-groep denkt dat veel vrouwen hun baan op zullen zeggen, omdat het niet meer loont om te blijven werken. Calibris

14 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Het nettoverloop geeft aan hoeveel mensen de zorgsector verlaten. Het verloop onder verpleegkundigen, verzorgenden en Pedagogisch Werkers is relatief laag. De verlooppercentages zijn overigens gelijk in het lage en hoge scenario. Tabel 4 Het verloop in verschillende scenario s (in % per jaar) Nettoverloop Laag en hoog scenario Ziekenhuizen 4,1% GGZ 3,4% Gehandicaptenzorg 2,9% Verpleeg- en Verzorgingshuizen 5,0% Thuiszorg 7,7% WMD 4,1% Jeugdzorg 4,5% Kinderopvang 5,3% Bron: RegioMarge 8.4 (Prismant, 2010) In tabel 5 zijn de te verwachte tekorten of overschotten in 2014 te zien voor de verschillende zorgkwalificaties. Het aanbod van verzorgenden niveau 3 schiet tekort in de zorg. Ook bij verpleegkundige niveau 4 is de vraag groter dan het aanbod. Ook wordt er een klein tekort verwacht van verpleegkundigen op niveau 5. Tabel 5 De overschotten (+) en tekorten (-) naar kwalificatieniveau in het lage scenario in 2014 (in absolute aantallen) Verwachte tekorten (-) of overschotten (+) in 2014 Laag scenario absoluut Zorghulp Helpende Zorg en Welzijn Verzorgende Verpleegkundige Verpleegkundige Bron: RegioMarge 8.4; aangepast scenario op basis van groeiverwachting uit RegioMarge 8.3 (Prismant, 2010) Calibris

15 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie De conclusie is dat de werkgelegenheid in de zorg de komende jaren stabiel is, maar dat er bij sommige kwalificaties wel sprake is van een mismatch. Er zijn maatregelen nodig om in evenwicht te komen. Met name aan verzorgenden niveau 3 en verpleegkundigen niveau 4 dreigt een tekort te ontstaan. Op niveau 1 en 2 is het aanbod ruimer dan de vraag. Calibris

16 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Beschrijving van de onderwijsmarkt en arbeidsmarktperspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters Studenten Onder het domein Zorg vallen zes opleidingen: Zorghulp op niveau 1; Helpende Zorg en Welzijn op niveau 2; Verzorgende op niveau 3; Medewerker Maatschappelijke Zorg op niveau 3 ; Medewerker Maatschappelijke zorg op niveau 4; Verpleegkundige op niveau 4. Deze zes opleidingen zijn zowel in de beroepsopleidende leerweg (BOL) als in de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) te volgen. De ontwikkeling van de studentenaantallen is weergegeven in tabel 6 op de volgende pagina. In het schooljaar 2009/2010 hebben in totaal bijna studenten op 42 regionale opleidingscentra (roc s) in Nederland een opleiding in de Zorg gevolgd. Een stijging ten opzichte van vorig jaar. De stijging is vooral veroorzaakt door de samenvoeging van de opleidingen Helpende Zorg en Helpende Welzijn tot de kwalificatie Helpende Zorg en Welzijn op niveau 2 en doordat de opleidingen Medewerker Maatschappelijke Zorg niveau 3 en 4 onder het domein Zorg zijn geplaatst. Sinds 2008/2009 worden de nieuwe SAW-kwalificaties in het onderzoeksprogramma opgenomen. Dit geldt voor de Sociaal Pedagogisch Werker op niveau 3 en 4; deze wordt uitgesplitst in Pedagogisch Werker op niveau 3 en 4. Hetzelfde geldt voor de Medewerker Maatschappelijke Zorg op niveau 3 en 4. De opleidingen Medewerker Maatschappelijke Zorg 3 en 4 zitten inhoudelijk tussen Zorg en Sociaal Agogisch Werk in. Er is een agogische component, maar ook een medische. De medewerkers mogen ook medicijnen toedienen. Ze werken vaak in de zorgsector (Gehandicaptenzorg). De populariteit van verpleegkundig en verzorgend onderwijs op mbo-niveau is de afgelopen jaren toegenomen. Dit concluderen we aan totaal aantal studenten (RegioMarge 2007). Per opleiding ziet de ontwikkeling er als volgt uit: - Zorghulp: een scherpe daling na 2004/2005, maar het aantal stabiliseerde de laatste jaren op circa Het afgelopen jaar is een lichte stijging zichtbaar. - Helpende Zorg en Welzijn: de opleidingen Helpende en Helpende Welzijn lieten tot 2007/2008 een lichte stijging zien. Het aantal studenten voor de nieuwe opleidingen is gelijk aan beide (oude) opleidingen en is het afgelopen jaar licht gestegen. - Verzorgende: stabiel op circa studenten. - Medewerker Maatschappelijke Zorg 3 en 4: Het afgelopen jaar heeft er bijna een verdubbeling van het aantal studenten plaats gehad. - Verpleegkundige: na 2003/2004 stabiel op circa In 2008/2009 is een lichte daling ingezet, maar die is inmiddels omgezet naar een lichte stijging. Calibris

17 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Bijna driekwart van de studenten (72%) volgt een opleiding op niveau 3 of 4. De opleiding Zorghulp, die in het schooljaar 2000/2001 is gestart, wordt op dit moment door 2% van de studenten Zorg gevolgd. Een kwart (27%) van de studenten volgt de opleiding Helpende Zorg en Welzijn. In onderstaande tabel zijn de aantallen afgerond, waardoor een mogelijk verschil ontstaat bij de optelling. Tabel 6 Historische ontwikkeling studenten 2004/ /2010 en prognoses 2011/2012 en 2014/2015 voor het domein Zorg per kwalificatie Prognoses RM Verpleging en Totaal Verzorging BBL BOL %BBL 50% 45% 45% 45% 47% 46% 44% 45% Zorghulp 1 Totaal BBL BOL %BBL 25% 25% 25% 25% 30% 25% 25% 25% Helpende 2** Totaal BBL BOL %BBL 30% 25% 25% 35% Helpende ZW (Zorg geschat) Totaal BBL BOL %BBL % 37% 32% 35% Verzorgende 3 Totaal BBL BOL %BBL 60% 55% 55% 60% 60% 60% 60% 65% Medewerker Maatschappelijke Zorg 3** Medewerker Maatschappelijke Zorg 4 ** Totaal BBL BOL %BBL % 25% 25% 25% Totaal BBL BOL %BBL % 55% 50% 50% Calibris

18 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Prognoses RM Verpleegkundige 4 Totaal BBL BOL %BBL 50% 45% 40% 40% 40% 40% 40% 40% Bron: CFI, diverse tellingen; prognoses RegioMarge 8.4 (Prismant 2010) * De BOL deelnemers betreft BOL en deeltijd BOL samen ** De oude SPW-opleidingen zijn vervangen in Maatschappelijke Zorg 3 en 4; MZ 3 en MZ4 ( Gehandicaptenzorg en Volwassenenwerk) zijn ingedeeld bij Zorg omdat de Gehandicaptenzorg hiervan de grootste afnemer is Ontwikkeling studentenaantallen Uit tabel 6 blijkt dat het aantal verpleegkundigen in opleiding is toegenomen, maar het aantal verzorgenden is gedaald. Vooral deze laatste ontwikkeling baart zorgen, als we weten hoeveel verzorgend personeel de komende jaren nodig is. Voor 2011/2012 en 2014/2015 heeft Prismant prognoses van de studentenaantallen gemaakt, die ook te vinden zijn in tabel 6. Er wordt in 2011/2012 een stijging verwacht voor alle opleidingen, behalve voor de opleiding Verzorgende. Opvallend is dat het aantal BOL-ers toeneemt op de korte termijn. Voor 2014/2015 is de verwachting dat het aantal studenten voor alle zorgopleidingen zal afnemen ten opzichte van de prognose voor 2011/2012, uitgezonderd Maatschappelijke Zorg 4. Calibris

19 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Bestemming gediplomeerden Om een beeld te krijgen van de bestemming van gediplomeerden is gebruik gemaakt van de MBOkaart Ongeveer driekwart van de gediplomeerden op niveau 4, blijkt uit tabel 7, vinden betaald werk en dan voornamelijk binnen de zorgsector. Bij de gediplomeerden op niveau 3 is driekwart van de verzorgden en de helft van de deelnemers aan Medewerker Maatschappelijke Zorg aan het werk gegaan. 45% van de Medewerker Maatschappelijke Zorg leert door. Ook 69% van de gediplomeerde zorghulpen en 59% van de helpenden kiest voor een vervolgstudie. 21% van de verpleegkundigen stroomt door naar het hoger beroepsonderwijs. In vergelijking met vorig jaar zijn meer zorghulpen aan het werk gegaan (23% tegenover 16% vorig jaar) en zijn de helpenden, verzorgenden en verpleegkundigen vaker gaan doorleren. Tabel 7 Bestemming gediplomeerden Zorg in 2009 Verpleegkundige Verzorgende Helpende ZW Zorghulp MZ3 MZ4 doorleren 22% 24% 59% 69% 45% 24% interne doorstroom 1% 23% 58% 69% 32% 3% doorstroom naar HBO 21% 0% 0% 13% 21% doorleren anders dan MBO of HBO 0% 0% 1% 0% werken 77% 75% 37% 23% 50% 71% sector Zorg 73% 71% 32% 17% 42% 53% ziekenhuizen 40% 5% 2% 3% GGZ 7% 1% 1% 0% 2% 11% Gehandicaptenzorg 6% 3% 4% 32% 32% Verpleeg- en Verzorgingshuizen 13% 43% 19% 8% 9% 8% Thuiszorg 7% 18% 6% 8% huisartspraktijken 1% 0% 0% 0% sector Welzijn 1% 1% 1% 0% 4% 12% Jeugdzorg 0% 0% 1% 1% Kinderopvang 0% 0% 0% 4% 7% welzijn & maatschappelijke dienstverlening 1% 1% 0% 0% 4% sector Sport 0% 0% sector Onderwijs 0% sector buiten Calibris 2% 1% 0% 4% 4% onbekend 0% 1% 1% 1% werkloos 0% 0% 1% 7% 2% 3% anders 1% 1% 3% 1% 3% 3% totaal 100% 100% 1% 100% 100% 100% Bron: Toppen Onderzoek & Beleid MBO-Kaart 2009 (gewogen gegevens), juni 2010 Calibris

20 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Beschrijving van de BPV-markt en perspectief BPV-plaatsen voor studenten In augustus 2010 bedraagt het beschikbare BPV-volume voor studenten Zorg bijna Er zijn iets meer BOL- dan BBL-leerplaatsen. Een groot deel (42%) bestaat uit plaatsen voor de opleiding op niveau 3. Tabel 8 BPV-Volume per Zorgkwalificatie en leerweg voor 2011 Kwalificatie Hoeveelheid BOL BPVvolume Hoeveelheid BBL BPVvolume Totale hoeveelheid BPV-volume Procentuele verdeling Zorghulp % Helpende Zorg en Welzijn % Verzorgende % Maatschappelijke Zorg % Maatschappelijke Zorg 4 GHZ % Verpleegkundige % Zorg totaal % Bron: Calibris bedrijvenregister augustus 2010, bewerking Calibris * De kwalificatie Helpende Zorg en Welzijn is opgenomen in zowel de tabel voor Zorg als SAW. Calibris

21 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Leerbedrijven In totaal zijn er leerbedrijven waar studenten Zorg voor een leerplaats terecht kunnen. De verdeling over de branches is in kaart gebracht. Zoals blijkt uit tabel 9, leveren Verpleeg- en Verzorgingshuizen zowel voor niveau 1 en niveau 2, als voor verzorgenden de meeste uren BPV. Voor de studenten van de opleiding tot verpleegkundige is er vooral veel ruimte in de ziekenhuizen. De studenten Medewerker Maatschappelijke Zorg 3 en 4 gaan vooral aan de slag in de Gehandicaptenzorg. Een derde (36%) van de studenten Helpende Zorg en Welzijn heeft een BPV-plek in Verpleeg- en Verzorgingshuizen, 32% in de Kinderopvang en 4% binnen welzijnsinstellingen (zie tabel SAW). Tabel 9 Procentuele verdeling BPV-volume naar branche (per kwalificatie Zorg) Verpleging en Verzorging Verpleegen Verzorgings huizen Ziekenhuizen Thuiszorg Gehandicaptenzorg GGZ Overig Totaal Zorghulp 1 54% 2% 26% 5% 0% 13% 100% Helpende Zorg en Welzijn 2 36% 2% 11% 6% 1% 44% 2 100% Verzorgende 3 72% 1% 20% 6% 1% 0% 100% Maatschappelijke Zorg 3 11% 1% 1% 74% 2% 11% 100% Maatschappelijke Zorg 4 GHZ 13% 0% 0% 73% 8% 6% 100% Verpleegkundige 4 17% 50% 7% 9% 15% 1% 100% Bron: Calibris bedrijvenregister augustus 2010, bewerking Calibris * De kwalificatie Helpende Zorg en Welzijn is opgenomen in zowel de tabel voor Zorg als SAW. 2 32% van deze categorie overig behoort tot de branche Kinderopvang Calibris

22 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Benodigde BPV In de tabellen zijn de aantallen afgerond, waardoor er mogelijk een verschil bestaat in de balans. In onderstaande tabel zijn de BPV-balansresultaten weergegeven, tegen de achtergrond van de verwachte instroom in het onderwijs in Hieruit blijkt dat er meer dan voldoende BPV-volume beschikbaar is voor de verwachte BOL-studenten, uitgezonderd Medewerker Maatschappelijke Zorg 3, met een groot overschot voor Verzorgende 3. Voor de BBL-studenten zijn er voldoende BPVplaatsen beschikbaar op niveau 1 en 2 en voor verpleegkundige 4. Voor de opleiding Maatschappelijke Zorg 3 lijkt een groot tekort te bestaan en voor Maatschappelijke Zorg 4 GHZ en Verzorgde 3 is het volume net in balans. Tabel 10 Hoeveelheid benodigd en beschikbaar BPV-volume in 2011, uitgaande van de vraag van het onderwijs, 100% benutting* nodig BOL beschikbaar BOL (100%) Balans BOL nodig BBL beschikbaar BBL (100%) Balans BBL Zorghulp Helpende Zorg en Welzijn Verzorgende Maatschappelijke Zorg Maatschappelijke Zorg 4 GHZ Verpleegkundige Bron: DUO 2010, Calibris bedrijvenregister augustus 2010, bewerking Calibris * 100% benutting: we gaan in deze berekening uit van de volledige benutting van het potentieel aan stageplaatsen. In de praktijk zullen vraag en aanbod niet altijd matchen en zal een deel van het potentieel onbenut blijven. 3.4 Conclusies BPV-perspectief in relatie tot arbeidsmarktperspectief Voor 2011 zijn er volgens de berekeningen voldoende tot ruim voldoende BPV-plaatsen beschikbaar in de BOL-leerweg, uitgezonderd Medewerker Maatschappelijke Zorg 3. In de BBL-leerroute dreigt een tekort voor Medewerker Maatschappelijke Zorg 3 en 4. De overige opleidingen beschikken over (ruim) voldoende BPV-plaatsen. Het is lastig om uitspraken te doen over de beschikbaarheid van de BPV-plaatsen voor die nieuwe opleidingen. Deze lijken problemen op te leveren, maar het beeld is nog onduidelijk, omdat nog lang niet alle oude SPW-plekken zijn overgezet naar de nieuwe structuur. Voor de zorgopleidingen op niveau 3 en 4 worden er te weinig studenten opgeleid voor de toekomstige vraag van de arbeidsmarkt. De kans op werk in 2014 is gunstig voor vooral de verzorgenden, gediplomeerden Medewerker Maatschappelijke Zorg op niveau 3 en verpleegkundigen. Calibris

23 Sociaal Agogisch Werk Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Sociaal Agogisch Werk 4.1 Beschrijving van de arbeidsmarkt De meeste afgestudeerden van de opleidingen Sociaal Agogisch Werk (SAW) komen terecht in de welzijnssector. Deze sector bestaat uit de branches Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening, Jeugdzorg en Kinderopvang (WJK). Binnen WJK heeft de branche Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening de meeste instellingen en de meeste werknemers. In de branches Jeugdzorg en Kinderopvang groeit het aantal medewerkers het hardst. Tabel 11 Arbeidsmarktkenmerken per branche in Welzijn, Jeugdzorg en Kinderopvang Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening Jeugdzorg Kinderopvang Totaal Instellingen (2008) Aantal personen werkzaam (2008) VOV * in personen (2009) VOV* in fte s (2009) Gemiddelde leeftijd in jaren (2008) Aandeel vrouwen (2008) 72% 73% 96% Bron: Arbeid in Zorg en Welzijn 2009, MOgroep, RegioMarge (Prismant, 2009), RegioMarge 8.4; aangepast scenario op basis van groeiverwachting uit RegioMarge 8.3 (Prismant, 2010) * VOV = Verpleegkundig, opvoedkundig en verzorgend personeel (incl. anders opgeleid ) Medewerkers In de sector WJK waren in 2009 in totaal bijna personen werkzaam in verplegende, verzorgende en sociaal-agogische beroepen. Het aandeel vrouwen is ook in de sector WJK hoog: 72% in Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening, 73% in de Jeugdzorg en 96% in de Kinderopvang. De gemiddelde leeftijd is 40 jaar. Het aandeel 50-plussers is hoog in de branche Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening (31%). Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening De formatie verplegend, verzorgend en sociaal agogisch personeel binnen deze branche bedraagt ongeveer personen. Het merendeel heeft een opleiding op niveau 5, veelal Maatschappelijke Dienstverlening. De gemiddelde leeftijd is 43 jaar. De vervangingsvraag als gevolg van vergrijzing is aanzienlijk. Jeugdzorg In de Jeugdzorg werken ruim mensen in verplegende, verzorgende en sociaal agogische functies. Het merendeel heeft een opleiding op niveau 5: Sociaal Pedagogische Hulpverlening of Maatschappelijke Dienstverlening. De gemiddelde leeftijd van het personeel is 38 jaar. Kinderopvang De formatie verplegend, verzorgend en agogisch personeel binnen de Kinderopvang bedraagt bijna personen. Hiervan heeft een groot deel een sociaal agogische opleiding op niveau 3. De gemiddelde leeftijd is 35 jaar. Calibris

24 Sociaal Agogisch Werk Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Kwalificaties Sociaal Agogisch Werk Tabel 12 geeft een overzicht van het aantal vereiste Sociaal Agogisch Werkende personen in de zorgen welzijnssector, naar kwalificatie en branche, die naar verwacht nodig zijn bij het vervullen van vacatures. De tabel geeft dus niet het feitelijk aantal werkzamen weer, maar het aantal met een vereiste kwalificatie dat nodig is. Prismant brengt niet alle opleidingen in beeld, maar vertaalt nieuwe opleidingen naar oude kwalificaties. Zo wordt Medewerker Maatschappelijke Zorg niveau 3 en (Sociaal) Pedagogisch Medewerker 3 samengenomen onder Pedagogisch Werker (SAW) niveau 3. De ruim vereiste personen met een SAW-opleiding op niveau 3, 4 en 5, zijn vooral nodig in de Gehandicaptenzorg (niveau 4 en 5) en de Kinderopvang. In de Kinderopvang is er grote behoefte aan pedagogisch werkers op niveau 3. In de Jeugdzorg is er relatief veel behoefte aan medewerkers op niveau 5. Naast de sector WJK is de gezondheidszorg voor Pedagogisch Werkers een belangrijk werkgebied, en dan met name de Gehandicaptenzorg. In vergelijking met vorig jaar zijn mensen meer nodig in de Gehandicaptenzorg. Bij Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening gaat het om mensen meer en in de Kinderopvang om ruim mensen meer. Daarnaast is er nog een grote groep werknemers die anders of niet is opgeleid, waarvan een derde werkzaam is in de Thuiszorg. Deze zijn niet in de tabel opgenomen. Tabel 12 Raming verwacht aantal personen uit de opleidingen Sociaal Agogisch Werk, naar kwalificatie en branche in 2010 GGZ Verpleeg en verzorg. huizen Ziekenhuizen Gehandicaptenzorg Thuiszorg Jeugdzorg Kinderopvang Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening Totaal Zorg en Welzijn (absoluut) = 100% Pedagogisch Werker * Pedagogisch Werker * Sociaal Maatschappelijke Dienstverlening Sociaal Cultureel Werk Sociaal Pedagogische Hulpverlening Maatschappelijke Dienstverlening Totaal Welzijn (absoluut) Bron: RegioMarge 8.4; aangepast scenario op basis van groeiverwachting uit RegioMarge 8.3 (Prismant, 2010) * Optelling van (S)PW en MZ 3/4 Groei werkgelegenheid In tabel 3 in het hoofdstuk over Zorg is de groei van de werkgelegenheid en het verloop binnen de sector WJK opgenomen. De gemiddelde leeftijd van medewerkers in deze branche is relatief hoog en de vervangingsvraag zal de komende jaren toenemen. Het verloop wordt geschat op 5,7% gemiddeld. Op dit moment is het onduidelijk in hoeverre de maatregelen uit het regeerakkoord de werkgelegenheid in de branches WMD, Jeugdzorg en Kinderopvang zal beïnvloeden. Volgens berekeningen in RegioMarge zullen alle welzijnsbranches in 2014 te maken krijgen met een overschot: Kinderopvang (2.200), WMD (700) en Jeugdzorg (700). Calibris