Calibris Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie

Transcriptie

1 Calibris 2009 Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie

2 Colofon Onderzoek en rapportage door: - Calibris - Rijnland Advies Januari 2010 Calibris 2009

3 Inhoudsopgave pagina 1. Samenvatting Beroepspraktijkvorming Arbeidsmarkt 7 2. Inleiding 8 3. Zorg Beschrijving van de arbeidsmarkt Beschrijving van de onderwijsmarkt en arbeidsmarktperspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters Beschrijving van de BPV-markt en perspectief BPV-plaatsen voor studenten Conclusies BPV-perspectief in relatie tot arbeidsmarktperspectief Sociaal Agogisch Werk Beschrijving van de arbeidsmarkt Beschrijving van de onderwijsmarkt en arbeidsmarktperspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters Beschrijving van de BPV-markt en perspectief BPV-plaatsen voor studenten Conclusies BPV-perspectief in relatie tot arbeidsmarktperspectief Onderwijsassistent Beschrijving van de arbeidsmarkt Beschrijving van de onderwijsmarkt en arbeidsmarktperspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters Beschrijving van de BPV-markt en perspectief BPV-plaatsen voor studenten Conclusies BPV-perspectief in relatie tot arbeidsmarktperspectief Assisterenden Gezondheidszorg Beschrijving van de arbeidsmarkt Beschrijving van de onderwijsmarkt en arbeidsmarktperspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters Beschrijving van de BPV-markt en perspectief BPV-plaatsen voor studenten Conclusies BPV-perspectief in relatie tot arbeidsmarktperspectief Sport en Bewegen Beschrijving van de arbeidsmarkt Beschrijving van de onderwijsmarkt en arbeidsmarktperspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters Beschrijving van de BPV-markt en perspectief BPV-plaatsen voor studenten Conclusies BPV-perspectief in relatie tot arbeidsmarktperspectief 57 Calibris 2009

4 8. Perspectief arbeidsmarktplaatsen en BPV-plaatsen landelijk en regionaal Inleiding Landelijke samenvatting Regionale resultaten CWI-district Noord CWI-district Oost CWI-district Midden-West CWI-district Noord-West CWI-district Zuid-West CWI-district Zuid-Oost Bronvermelding 70 Bijlage 1. Kwalificaties Calibris per domein, kwalificatieniveau en crebonummer 71 Bijlage 2. Overzicht ROC s Bijlage 3. Toelichting op de BPV-balans 73 Calibris 2009

5 Samenvatting Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Samenvatting Calibris doet jaarlijks onderzoek naar de aansluiting tussen arbeidsmarkt en beroepsopleidingen in de sectoren Gezondheidszorg, Welzijn en Sport. De aandacht richt zich in het jaarlijkse onderzoek met name op het benodigde aantal praktijkleerplaatsen, in het vervolg van dit rapport aangeduid als BPVplaatsen. Voor een optimale aansluiting is de beschikbaarheid van voldoende BPV-plaatsen een belangrijke voorwaarde. Calibris benadert de behoefte aan deze BPV-plaatsen vanuit twee perspectieven: a. de vraag vanuit het onderwijs, gebaseerd op het aantal studenten dat een opleiding volgt, en b. de vraag vanuit de arbeidsmarkt, gebaseerd op de toekomstige vacatures van instellingen, waarop het onderwijs tijdig de instroom van nieuwe studenten en de daarvoor benodigde BPV-plaatsen dient af te stemmen. Beide perspectieven kunnen tot verschillende uitkomsten leiden. Per domein (cluster van beroepskwalificaties) worden telkens twee vragen beantwoord. 1. Zijn er voldoende BPV-plaatsen in 2010 om het verwachte aantal studenten van een BPVplaats te voorzien? 2. Zijn er voldoende studenten in opleiding om aan de toekomstige vraag op de arbeidsmarkt in 2013 te voldoen? 1.1 Beroepspraktijkvorming Is er voldoende BPV-volume voor het verwachte aantal studenten in 2010? Zorg Er zijn voldoende tot ruim voldoende BPV-plaatsen beschikbaar in de BBL en de BOL voor de meeste zorgopleidingen. De opleidingen Medewerker Maatschappelijke Zorg 3 en 4 zijn nieuw en zijn een afsplitsing van de SPW-opleidingen. Het is lastig om uitspraken te doen over de beschikbaarheid van voldoende BPV-plaatsen, omdat nog niet alle BPV-plaatsen zijn omgezet naar de nieuwe structuur. Voor de opleiding Maatschappelijke Zorg 4 zijn er ruim voldoende BOL-plaatsen. Sociaal Agogisch Werk Er zijn voldoende BPV-plaatsen voor de opleiding Sociaal Dienstverlener 3. De opleiding voor (Sociaal) Pedagogisch werker 3 heeft meer dan voldoende plaatsen in de BOL-leerroute. Voor BBL lijken er voldoende plaatsen te zijn. Het rekenmodel laat een groot tekort zien, maar dit wordt in de praktijk niet herkend. Voor de opleiding (Sociaal) Pedagogisch Werker op niveau 4 zijn er voldoende BPV-plaatsen. De opleiding Sociaal Cultureel Werker 4 heeft een gering tekort aan BBL-plaatsen, maar ruim voldoende BOL-plaatsen. Onderwijsassistent Er zijn voldoende BBL-plaatsen en meer dan voldoende BOL-plaatsen. Assisterenden Gezondheidszorg Het perspectief op een BPV-plaats is voor elk van de drie opleidingen gunstig, voor beide leerroutes. Sport en Bewegen Voor de BOL-leerroute zijn er voldoende tot ruim voldoende BPV-plaatsen. Voor niveau 4 is het aanbod van BPV-plaatsen krap. Calibris

6 Samenvatting Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Regionaal Op regionaal niveau wijkt het perspectief op een stageplek in 2010 in veel gevallen af van het landelijke beeld. Zorg Het gunstige perspectief voor de BOL-plaatsen komt in de regio s in grote lijnen overeen met het landelijke beeld. Alleen de kans op een plek voor Helpende Zorg en Welzijn 2 is in de regio Zuid-West minder gunstig. De regio Zuid-Oost heeft een minder goed perspectief dan landelijk. Voor alle zorgopleidingen wordt een tekort aan BBL-plekken verwacht, uitgezonderd Verpleegkundige. Regio Noord wijkt af in negatieve zin bij Verzorgende. In de regio Midden-West zijn voldoende BBL-plaatsen voor de opleiding Maatschappelijke Zorg 4, terwijl er landelijk een tekort is. Sociaal Agogisch Werk Voor de welzijnsopleidingen zijn er op regionaal niveau zeer verschillende perspectieven, zeker voor (Sociaal) Pedagogisch Werker 4 (BBL) en Sociaal Dienstverlener 3 (BOL) en Sociaal Cultureel Werker 4 (BOL). In de regio Midden-West is het perspectief voor de BOL iets minder gunstig dan landelijk. Het perspectief voor de BBL-plaatsen voor de opleiding (Sociaal) Pedagogisch Werker 4 is in Midden-West en Noord-West gunstiger dan landelijk. Onderwijsassistent Het perspectief voor de BOL-opleidingen komt regionaal overeen met het landelijke beeld. Assisterenden gezondheidszorg Het perspectief voor de BOL-opleidingen laat in alle regio s een positief beeld zien. Het perspectief voor BOL-tandartsassistent is in de regio s Zuid-West en Noord-West iets minder gunstig dan landelijk, maar er zijn wel voldoende BPV-plaatsen. Sport en Bewegen Het perspectief voor de BOL-opleidingen op niveau 2 en 3 komt regionaal overeen met het landelijke beeld. De kans op een BPV-plaats voor de opleiding Sport- en Bewegingscoördinator 4 verschilt sterk per regio. Er zijn tekorten in Noord, Noord-West en Zuid-Oost. De regio Oost laat een gunstiger beeld zien. Calibris

7 Samenvatting Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Arbeidsmarkt Zijn er voldoende arbeidsplaatsen beschikbaar in 2013? Zorg Binnen de zorgopleidingen zijn er voldoende tot ruim voldoende arbeidsplaatsen beschikbaar voor alle niveaus, uitgezonderd de opleiding Medewerker Maatschappelijke Zorg 3. De kans op werk voor gediplomeerde zorghulpen is onduidelijk, maar ook minder relevant, omdat de meeste gediplomeerden doorstromen naar een MBO-opleiding. De sector zal de komende jaren een groei doormaken en ook te maken krijgen met vervangingsvraag. Dit creëert goede baankansen voor studenten die een zorgopleiding volgen, uitgezonderd Maatschappelijke Zorg 3. Sociaal Agogisch Werk In welzijn en maatschappelijke dienstverlening, jeugdzorg en kinderopvang zal de werkgelegenheid over het algemeen groeien, als gevolg van vervangingsvraag. In de jeugdzorg en kinderopvang wordt een sterke groei verwacht. De arbeidsmarktkansen in 2013 zijn gunstig voor de SAW-gediplomeerden. De arbeidsmarktperspectieven zijn met name gunstig voor de (sociaal) pedagogisch werker op niveau 4 en sociaal cultureel werkers op niveau 4. De baankansen liggen niet alleen in de welzijnssector, maar ook in de zorgsector (gehandicaptenzorg en thuiszorg). Onderwijsassistent Er worden meer dan voldoende mensen opgeleid om aan de vraag op de arbeidsmarkt te voldoen. De arbeidskansen zijn ongunstig voor onderwijsassistenten. Veel afgestudeerden komen echter niet direct op de arbeidsmarkt, omdat een belangrijke functie van de opleiding is om studenten te laten instromen in de HBO-opleiding PABO of Lerarenopleiding. Assisterenden Gezondheidszorg Voor de apothekers-, de dokters- en tandartsassistenten is er onvoldoende zicht op kansen op de arbeidsmarkt in Sport en Bewegen Voor alle opleidingen binnen de sector Sport en Bewegen worden landelijk voldoende mensen opgeleid om aan de vraag van de arbeidsmarkt te voldoen. Vraag en aanbod zijn in evenwicht. Dit betekent dat er voldoende arbeidsplaatsen zullen zijn voor gediplomeerden. Regionaal Voor de zorgopleidingen wijken de arbeidsmarktperspectieven in veel regio s af van het landelijke beeld. Gediplomeerden hebben de meeste kans op een baan in de regio Midden-West. In regio Zuid- Oost is het perspectief het minst gunstig, maar ook hier worden er voor verzorgenden en verpleegkundigen voldoende banen verwacht. Voor de SAW-gediplomeerden is de kans op een baan het grootst in Zuid-Oost. De perspectieven voor mensen uit de SAW-opleidingen zijn over het algemeen gunstig, maar verschillen per regio. Met name voor Sociaal Dienstverlener 3 en Pedagogisch Werker 3 wijkt het beeld in veel regio s af van het landelijke. Voor Pedagogisch Werker 4 en Sociaal Cultureel Werker 4 is er veel minder variatie. De verwachting is voor deze opleidingen goed in alle regio s (uitgezonderd Noord, waar een tekort aan banen wordt verwacht voor Sociaal Cultureel Werker 4). Regionale arbeidsmarktperspectieven voor de Assisterenden Gezondheidszorg en Sport en Bewegen zijn niet beschikbaar. Calibris

8 Inleiding Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Inleiding Calibris doet jaarlijks onderzoek naar de aansluiting tussen arbeidsmarkt en beroepsopleidingen in de sectoren Gezondheidszorg, Welzijn en Sport. In dit rapport worden vijf domeinen behandeld: Zorg, Sociaal Agogisch Werk, Onderwijsassistent, Assisterenden Gezondheidszorg en Sport en Bewegen. De aandacht richt zich in het jaarlijkse onderzoek met name op het benodigde aantal praktijkleerplaatsen, in het vervolg van dit rapport aangeduid als BPV-plaatsen. Voor een optimale aansluiting is de beschikbaarheid van voldoende BPV-plaatsen een belangrijke voorwaarde. Calibris benadert de behoefte aan deze BPV-plaatsen vanuit twee perspectieven: (a) de vraag vanuit het onderwijs, gebaseerd op het aantal studenten dat een opleiding volgt, en (b) de vraag vanuit de arbeidsmarkt, gebaseerd op de toekomstige vacatures van instellingen, waarop het onderwijs tijdig de instroom van nieuwe studenten en de daarvoor benodigde BPV-plaatsen dient af te stemmen. Beide perspectieven kunnen tot verschillende uitkomsten leiden. Per domein (cluster van beroepskwalificaties) worden telkens twee vragen beantwoord: 1. Zijn er voldoende BPV-plaatsen in 2010 om het verwachte aantal studenten van een BPVplaats te voorzien? (kans op stage) 2. Zijn er voldoende studenten in opleiding om aan de toekomstige vraag op de arbeidsmarkt in 2013 te voldoen en hoe is de kans op werk? Voor het in kaart brengen van de toekomstige vraag van instellingen binnen Zorg en Welzijn is gebruik gemaakt van RegioMarge 8.3. Dit is een arbeidsmarktmodel dat vraag en aanbod van verpleegkundig, verzorgend en sociaal-agogisch personeel voor de komende 5 tot 10 jaar kan berekenen. Daarnaast is gebruik gemaakt van de BPV Balans, een methode van Calibris om te bepalen in welke mate het huidige BPV-aanbod voldoet aan de vraag. Deze vraag naar BPV-plaatsen wordt vanuit bovengenoemde twee perspectieven bekeken. Voor de twee domeinen is zoveel mogelijk aangesloten bij de bevindingen in het rapport RegioMarge 2009, een jaarlijks door Prismant voor de zorg- en welzijnssector uitgevoerd arbeidsmarktonderzoek. De absolute aantallen in dit rapport zijn afgerond. In de BPV-tabellen en de andere overzichten is gebruik gemaakt van de gegevens van juli Toelichting BPV Balans Het is voor een goed begrip raadzaam kennis te nemen van de volgende uitgangspunten. Zowel de vraag naar als het aanbod van BPV wordt in alle gevallen omgerekend naar BPVvolume. Dit is de BPV uitgedrukt in full-time stagecapaciteit per jaar (één full-time plaats = 40 werkweken van 40 uur). In werkelijkheid blijken niet alle beschikbare BPV-plaatsen te worden benut. Verschillende domeinen Calibris is verantwoordelijk voor de kwalificatie-eisen van de middelbaar beroepsopleidingen (MBO) in de hierboven genoemde sectoren. Het gaat momenteel om 26 kwalificaties binnen zes domeinen. Deze domeinen zijn: Zorg, Sociaal Agogisch Werk (SAW), Onderwijsassistent (OA), Assisterenden Gezondheidszorg (AG), Sport en Bewegen (SB) en Praktijkopleider (PO). In bijlage 1 zijn deze kwalificaties weergegeven. Er heeft een herstructurering van de opleidingen Sociaal Agogisch Werk plaatsgevonden. Sinds 2008/2009 wordt de SAW-kwalificatie Sociaal Pedagogisch Werker op niveau 3 en 4 uitgesplitst in Pedagogisch Werker op niveau 3 en 4 en Medewerker Maatschappelijke Zorg op niveau 3 en 4. De Calibris

9 Inleiding Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie opleidingen Medewerker Maatschappelijke Zorg 3 en 4 zitten tussen Zorg en Sociaal Agogisch Werk in. Er is een stevige agogische component, maar ook een medische. De functionarissen mogen ook medicijnen toedienen. Ze werken veelal in de zorgsector (gehandicaptenzorg). Daarom wordt de nieuwe opleiding Medewerker Maatschappelijke Zorg in het hoofdstuk van de zorgopleidingen besproken. In de beschrijving van de arbeidsmarkt voor de zorgsector is deze nieuwe kwalificatie nog niet opgenomen. In de beschrijving van de arbeidsmarkt in de sector welzijn, wordt soms nog de oude SPW 3 en 4-opleidingen vermeld en soms worden alle oude en nieuwe SAW-opleidingen samengenomen. In het rapport wordt over de sector Welzijn gesproken. Daarmee wordt bedoeld de drie gezamenlijke branches Jeugdzorg, Kinderopvang en Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening. De hoofdstukken bevatten voor elke sector een beschrijving van ontwikkelingen. De beschrijving van deze ontwikkelingen is gebaseerd op diverse bronnen. De bronnen staan in hoofdstuk 9. Opbouw van het rapport In hoofdstuk 3 worden de perspectieven voor de opleidingen binnen de Zorg beschreven. De perspectieven voor de opleidingen in het domein Sociaal Agogisch Werk worden behandeld in hoofdstuk 4. De perspectieven voor de opleiding Onderwijsassistent staan in hoofdstuk 5 en de perspectieven voor de opleidingen Assisterenden Gezondheidszorg zijn beschreven in hoofdstuk 6. De informatie over Sport en Bewegen vindt u in hoofdstuk 7. Het regionale perspectief op een arbeidsplaats en BPV-plaatsen wordt beschreven in hoofdstuk 8. Het rapport is opgesteld door Hilde Kraaijvanger en Kees Hagens van Rijnland Advies, in samenwerking met Calibris. Calibris

10 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Zorg 3.1 Beschrijving van de arbeidsmarkt De sector Zorg en Welzijn is één van de grootste bedrijfstakken van ons land. In 2008 waren 1,2 miljoen mensen in de sector werkzaam. Dit aantal is de afgelopen vijf jaar met gemiddeld 2% per jaar gegroeid. Het volume van verpleegkundig, opvoedkundig en verzorgend personeel in de sector Zorg en Welzijn bedraagt fte in Daarnaast is er nog een grote groep werknemers (ruim personen in sector Zorg en Welzijn samen) die anders of niet opgeleid is. Meer dan de helft daarvan is werkzaam in de thuiszorg. Vaak worden Zorg en Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening, Jeugdzorg en Kinderopvang samengevoegd tot de sector Zorg en WJK. In dit rapport halen we Zorg en WJK uit elkaar, omdat de opleidingen in verschillende domeinen zijn ingedeeld. Medewerkers De instellingen in de gezondheidszorg waren in 2007 goed voor ongeveer werkzame personen ( fte) in verpleegkundige, opvoedkundige of verzorgende beroepen. Het aantal fte s van de VOV-beroepen is toegenomen van in 2006 tot ruim in Het aandeel van vrouwen in de sector Zorg bedraagt 83%. Eén op de zes werkende vrouwen in ons land heeft een baan in deze sector. De gemiddelde leeftijd is hoog met 42 jaar. Het aandeel 50- plussers is 23%. De sector Zorg is in verschillende branches in te delen. In tabel 1 staan de branches vermeld, met daarbij het aantal instellingen en het aantal werkzame personen. De thuiszorg is de grootste branche, zowel wat betreft het aantal instellingen als het aantal fte van verpleegkundig, opvoedkundig en verzorgend personeel (VOV-personeel). Tabel 1 Arbeidsmarktkenmerken per branche in de Zorgsector GGZ Ziekenhuizen Gehandicaptenzorg Verpleeg- en verzorg. huizen Thuiszorg Totaal zorg Aantal instellingen (2009) (2006) Aantal fte s (2008) Gemiddelde groei per jaar (2008) 2,4% 6,1 % 5,1% -1,4% VOV* in personen (2007) VOV in fte s (2007) Gemiddelde leeftijd in jaren (2008) Aandeel vrouwen (2008) 81% 72% 83% 92% 95% 83% Bron: RegioMarge (Prismant, 2009), Arbeid in Zorg en Welzijn 2009, CBS * VOV = Verpleegkundig, opvoedkundig en verzorgend personeel Calibris

11 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Zorgkwalificaties Tabel 2 geeft een overzicht van de ruim personen met een Zorgopleiding, naar kwalificatie en branche, die nodig zijn bij het vervullen van vacatures. De tabel geeft dus niet het feitelijk aantal werkzamen weer, maar het aantal met een vereiste kwalificatie dat nodig is. Hierin is ook een aantal welzijnsectoren opgenomen, omdat de zorgopgeleiden ook hierin werkzaam zijn. Het zwaartepunt van de arbeidsvraag naar verpleegkundigen (niveau 4 en 5) ligt bij de ziekenhuizen. Maar ook in de GGZ, de gehandicaptenzorg en de verpleeg- en verzorgingshuizen zijn substantiële aantallen verpleegkundigen nodig. Helpenden en verzorgenden zijn vooral nodig in de gehandicaptenzorg en de brede ouderenzorg (verpleeg- en verzorgingshuizen en thuiszorg). Zorghulpen zullen overwegend in de thuiszorg aan de slag kunnen. Dit aantal is in vergelijking met vorig jaar flink afgenomen. In 2008 werd dit aantal nog geschat. In de sector Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening, Jeugdzorg en Kinderopvang is slechts een klein deel van de verplegenden en verzorgenden nodig. De laatste kolom in deze tabel geeft het aantal personen weer dat in 2009 nodig is voor het vervullen van de vacatures. Hieruit blijkt dat de verzorgenden op niveau 3 de grootste beroepsgroep vormen ( personen). Het aantal verpleegkundigen op niveau 4 dat nodig is, bedraagt In de beroepsgroepen zorghulpen, helpenden zorg en welzijn en verpleegkundigen niveau 5 zijn tussen en personen nodig. Het aantal vereiste arbeidskrachten op niveau 1 ( in 2008) en 2 ( in 2008) is in vergelijking met vorig jaar afgenomen. In vergelijking met vorig jaar is het aantal verpleegkundigen op niveau 4 dat nodig is gegroeid van bijna naar ruim In de thuiszorg, waar de WMO zijn invloed laat gelden, verwacht men voor alle kwalificaties minder personen nodig te hebben: bijna in 2008 tegenover bijna in Tabel 2 Raming vereist aantal personen uit de Zorgopleidingen, naar kwalificatie en branche in 2009 GGZ Ziekenhuizen Gehandicapten zorg Verpleegen verzorg. huizen Thuiszorg Jeugdzorg Kinderopvang Welzijn en Maatschap. Dienstverl. Totaal Zorg en Welzijn (absoluut) Zorghulp Helpende Zorg en Welzijn Verzorgende Verpleegkundige Verpleegkundige Zorg totaal (absoluut) Bron: RegioMarge 2009 (Prismant, 2009) Calibris

12 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Ontwikkelingen Ontwikkelingen die van invloed zijn op de arbeidsmarkt voor mensen uit de zorgopleidingen, zijn: systeemveranderingen in de sector Zorg en Welzijn: marktwerking, de nieuwe zorgverzekeringswet, de invoering van de WMO, de modernisering van de AWBZ, en de toenemende macht voor zorgverzekeraars. Het gevolg is verdergaande fusering en schaalvergroting. De verwachting is dat de dynamiek op de arbeidsmarkt de komende tijd zal toenemen, evenals de marktwerking; onzekerheid over de voor de organisaties beschikbare middelen en gevolgen van de kredietcrisis; de dubbele vergrijzing van de bevolking (toename van het aandeel 80-plussers binnen de groep van 65 jaar en ouder) en de toegenomen levensverwachting, waardoor meer zorg nodig is; de toenemende zwaarte en complexiteit van de zorg (betere zorg nodig). Hierdoor worden andere competenties gevraagd van het personeel, zoals een meer begeleidende rol om de zelfredzaamheid van mensen te ondersteunen en te vergroten; de toenemende individualisering en vermaatschappelijking van zorg; door technologische ontwikkelingen nemen behandelmethoden toe en ook de werkprocessen worden door technologie ondersteund (slimmere en betere hulpmiddelen); de uitbreidingsvraag naar gekwalificeerd personeel; de krapper wordende arbeidsmarkt; de vergrijzing van het personeelsbestand. Calibris

13 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Groei werkgelegenheid De verwachting is dat de werkgelegenheid van mensen met een zorgopleiding de komende jaren zal blijven groeien, maar minder sterk dan eerst werd verwacht. Voor een deel wordt de toenemende vraag veroorzaakt door de vergrijzing van de Nederlandse bevolking en de ontwikkelingen die hiervoor beschreven zijn. Bij het bekijken van vraag naar en aanbod van verpleegkundig, verzorgend en sociaalagogisch personeel in de sector Zorg en Welzijn voor de komende jaren heeft Prismant met twee scenario s gewerkt: één waarin de vraag naar personeel laag wordt ingeschat en één waarin de vraag hoger wordt ingeschat. Aanleiding hiervoor is de onzekerheid over de beschikbare middelen en onduidelijkheid over de toekomstige vraag naar personeel op de korte termijn. In het lage scenario verwachte Prismant in 2009 een groei van de vraag met 2,1%, die daarna eerst afneemt, maar in 2010 weer 1,9% zal zijn. In het hogere scenario is dezelfde ontwikkeling te zien, maar dan liggen de percentages iets hoger. De verwachting (januari 2010) is dat het lage scenario zelfs nog aan de optimistische kant is. Tabel 3 De verwachte groei van de werkgelegenheid in verschillende scenario s (in % per jaar) Groei werkgelegenheid Laag scenario Hoog scenario Ziekenhuizen 1,2% 0,9% 0,6% 1,0% 2,3% 1,9% 1,6% 1,0% GGZ 2,8% 2,9% 2,9% 2,5% 3,8% 3,9% 3,9% 2,5% Gehandicaptenzorg 3,5% -1,3% 2,5% 2,0% 4,5% -0,3% 3,5% 2,0% Verpleeg- en verzorgingshuizen 2,9% -2,3% 2,1% 1,3% 3,9% -1,3% 3,1% 1,3% Thuiszorg 0,8% -1,0% 0,5% 0,9% 1,8% 0% 1,5% 0,9% WMD -1,0% -1,0% -1,0% -1,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Jeugdzorg 3,9% 2,4% 2,4% 2,4% 4,9% 3,4% 3,4% 3,4% Kinderopvang -0,5% 3,4% 3,9% 4,3% 0,5% 4,4% 4,9% 5,3% Totaal 2,1% -0,2% 1,9% 1,8% 3,1% 0,8% 2,8% 1,8% Bron: RegioMarge 2008 (Prismant, 2008) Binnen de GGZ, de Jeugdzorg en de Kinderopvang wordt de meeste groei van de werkgelegenheid verwacht in de komende jaren. Calibris

14 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Het nettoverloop geeft aan hoeveel mensen de zorgsector verlaten. Het verloop onder verpleegkundigen, verzorgenden en sociaalagogen is relatief laag. De verlooppercentages zijn overigens gelijk in het lage en hoge scenario. Tabel 4 Het verloop in verschillende scenario s (in % per jaar) Nettoverloop Laag en hoog scenario Ziekenhuizen 4,1% GGZ 4,3% Gehandicaptenzorg 4,2% Verpleeg- en verzorgingshuizen 5,0% Thuiszorg 6,9% WMD 5,5% Jeugdzorg 5,6% Kinderopvang 6,0% Bron: RegioMarge 2009 (Prismant, 2009) In tabel 5 zijn de te verwachte tekorten of overschotten in 2013 te zien voor de verschillende zorgkwalificaties. Het aanbod van verzorgenden niveau 3 schiet tekort in de zorg. Ook bij verpleegkundige niveau 4 is de vraag groter dan waarin het aanbod kan voorzien. Tabel 5 De overschotten (+) en tekorten (-) naar kwalificatieniveau in het lage scenario in 2013 (in absolute aantallen) Verwachte tekorten (-) of overschotten (*) in 2013 Laag scenario absoluut Zorghulp Helpende Zorg en Welzijn Verzorgende Verpleegkundige Verpleegkundige Bron: RegioMarge 2009 (Prismant, 2009) ** alle SAW-opleidingen op niveau 3/4 Calibris

15 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie De conclusie is dat de werkgelegenheid in de zorg de komende jaren stabiel is, maar dat er bij sommige kwalificaties wel sprake is van een mismatch en dat er maatregelen nodig zijn om tot een evenwicht te komen. Bijvoorbeeld op niveau 3 en 4 om aan de toekomstige vraag te kunnen voldoen; er dreigt een tekort aan verzorgenden. En op niveau 1 en 2 is het aanbod veel ruimer dan de vraag. De grootste tekorten zullen volgens berekeningen in RegioMarge 2009 optreden in de verpleeg- en verzorgingshuizen (2.500) en de ziekenhuizen (800). Calibris

16 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Beschrijving van de onderwijsmarkt en arbeidsmarktperspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters Studenten Onder het domein Zorg vallen zes opleidingen: Zorghulp op niveau 1; Helpende Zorg en Welzijn op niveau 2; Verzorgende op niveau 3; Medewerker Maatschappelijke Zorg op niveau 3; Medewerker Maatschappelijke zorg op niveau 4; Verpleegkundige op niveau 4. Deze zes opleidingen zijn zowel in de beroepsopleidende leerweg (BOL) als in de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) te volgen. De ontwikkeling van de studentenaantallen is weergegeven in tabel 6 op de volgende pagina. In het schooljaar 2008/2009 hebben in totaal ruim studenten op 42 regionale opleidingscentra (ROC s) in Nederland een opleiding Zorg gevolgd. Een stijging ten opzichte van vorig jaar. De stijging is vooral veroorzaakt door de samenvoeging van de opleidingen Helpende Zorg en Helpende Welzijn tot de kwalificatie Helpende Zorg en Welzijn op niveau 2 en doordat de opleidingen Medewerker Maatschappelijke Zorg niveau 3 en 4 onder het domein Zorg geplaatst zijn. Sinds 2008/2009 wordt de SAW-kwalificatie Sociaal Pedagogisch Werker op niveau 3 en 4 uitgesplitst in Pedagogisch Werker op niveau 3 en 4 en Medewerker Maatschappelijke Zorg op niveau 3 en 4. De opleidingen Medewerker Maatschappelijke Zorg 3 en 4 zitten tussen Zorg en Sociaal Agogisch Werk in. Er is een stevige agogische component, maar ook een medische. De functionarissen mogen ook medicijnen toedienen. Ze werken veelal in de zorgsector (gehandicaptenzorg). De populariteit van verpleegkundig en verzorgend onderwijs op MBO-niveau was de afgelopen jaren toegenomen, althans afgemeten aan het aandeel van de opleidingen in het totaal aantal studenten (RegioMarge 2007). Bezien per opleiding ziet de ontwikkeling er als volgt uit: - Zorghulp: een scherpe daling na 2003/2004, maar het aantal stabiliseert nu op circa Helpende Zorg en Welzijn: de opleidingen Helpende en Helpende Welzijn lieten tot 2007/2008 een lichte stijging zien. Het aantal studenten voor de nieuwe opleidingen is gelijk aan beide (oude) opleidingen. - Medewerker Maatschappelijke Zorg: na de uitsplitsing van de oude opleiding SPW3/4 is het aantal studenten beperkt. Er wordt een verdubbeling van het aantal studenten in de toekomst verwacht. - Verzorgende: een daling na 2003/2004 en stabilisatie op circa studenten - Verpleegkundige: na 2003/2004 stabiel op circa In 2008/2009 is een lichte daling ingezet, die naar verwachting doorzet tot in Vanaf 2003/2004 tot 2006/2007 nam het aantal BBL-studenten af, maar sinds het schooljaar 2007/2008 is er weer een stijging te zien. Het aantal BOL-studenten is tot en met 2006/2007 gestegen en in 2007/2008 weer afgenomen. In het afgelopen schooljaar is het totaal aantal BOL-deelnemers gestegen, veroorzaakt door de samenvoeging van de opleidingen opleiding Helpende Zorg en Welzijn. Daar volgt 80% van de deelnemers een BOL-opleiding. De verdeling van de studenten over de opleidingen Zorg is zichtbaar in de laatste kolom van de tabel. Meer dan tweederde van de studenten (70%) volgt een opleiding op niveau 3 of 4. De opleiding Zorghulp, die in het schooljaar 2000/2001 is gestart, wordt op dit moment door 2% van de studenten Zorg gevolgd. 28% van de studenten volgt de opleiding Helpende Zorg en Welzijn. Calibris

17 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Tabel 6 Historische ontwikkeling studenten 2003/ /2009 en prognoses 2010 en 2013 voor het domein Zorg per kwalificatie Prognoses %aandeel /2009 Verpleging en Totaal % Verzorging BBL BOL* %BBL 60% 50% 45% 45% 45% 40% 40% 40% Zorghulp 1 Totaal % BBL BOL %BBL 35% 25% 25% 25% 25% 30% 25% 30% Helpende 2 Totaal % BBL BOL %BBL 45% 30% 25% 25% 35% Helpende ZW 2** Totaal % BBL BOL %BBL % 15% 20% Verzorgende 3 Totaal % BBL BOL %BBL 65% 60% 55% 55% 60% 60% 60% 60% Medewerker Totaal % Maatschappelijke BBL Zorg 3 BOL %BBL % 25% 25% Medewerker Totaal % Maatschappelijke BBL Zorg 4 BOL %BBL % 60% 60% Verpleegkundige 4 Totaal % BBL BOL %BBL 55% 50% 45% 40% 40% 40% 40% 40% Bron: CFI, diverse tellingen; prognoses RegioMarge 8.3 (Prismant 2009) * de BOL deelnemers betreft BOL en deeltijd-bol samen. ** Vanaf 2008/2009 worden de kwalificaties Helpende en Helpende Welzijn samengevoegd tot de kwalificatie Helpende Zorg en Welzijn 2. De kwalificatie Helpende Zorg en Welzijn is opgenomen in zowel de tabel Zorg als in de tabel SAW. Calibris

18 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Prognose studentenaantallen Voor 2010 en 2013 heeft Prismant prognoses van de studentenaantallen gemaakt, die ook te vinden zijn in tabel 6. Er wordt in 2010 een stijging verwacht voor alle opleidingen, behalve voor de opleiding Verpleegkundige. Opvallend is dat het aantal BOL-ers zal toenemen op de korte termijn. Voor 2013 is de verwachting dat het aantal studenten voor alle zorgopleidingen zal afnemen ten opzichte van de prognose voor Ontwikkeling instroom In 2005 daalde de instroom in alle opleidingen. De totale instroom nam daarna weer voorzichtig toe. In 2007 is een verdere stijging te zien, maar in 2008 is de instroom weer licht gedaald. Er is alleen een toename te zien bij de opleiding voor verzorgende. Bij de opleiding op niveau 2 is een daling van 4% te zien en op niveau 4 een daling van 10%. Tabel 7 Instroom studenten voor het domein Zorg per kwalificatie (groei in %) Procentuele groei Totaal Zorg -10% 3% 6% -3% Zorghulp 1-40% -17% -13% 0% Helpende Zorg en Welzijn 2* -13% 14% 4% -4% Verzorgende 3-1% 0% 8% 4% Verpleegkundige 4-8% -4% 9% -10% *Bron : AZW info * Helpende en Helpende Welzijn zijn opgeteld. Prismant verwacht dat de stijging van de instroom zich vooral in de BOL-opleidingen zal voortzetten. Calibris

19 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Bestemming gediplomeerden Om een beeld te krijgen van de bestemming van gediplomeerden is gebruik gemaakt van de MBOkaart De meeste gediplomeerden op niveau 3 en 4, blijkt uit tabel 8, vinden betaald werk en dan voornamelijk binnen de zorgsector. Driekwart (76%) van de gediplomeerde zorghulpen en de helft (49%) van de helpenden kiezen voor een vervolgstudie. 15% van de verpleegkundigen stroomt door naar het hoger beroepsonderwijs. Tabel 8 Bestemming gediplomeerden Zorg in 2008 Verpleegkundige Verzorgende Helpende Zorghulp abs % abs % abs % abs % doorleren % % % % interne doorstroom 23 3% % % % doorstroom naar hbo % 3 0% doorleren anders dan mbo of hbo 1 0% 1 0% 2 0% 1 1% werken % % % 22 16% sector Zorg % % % 13 10% ziekenhuizen % 44 5% 19 4% 2 2% GGZ 58 8% 3 0% gehandicaptenzorg 67 10% 39 4% 7 1% 1 1% verpleeg- en verzorgingshuizen 57 8% % % 4 3% thuiszorg 31 4% % 51 10% 6 4% huisartspraktijken 3 0% sector Welzijn 3 0% 12 1% 1 0% 2 2% jeugdzorg 1 0% 1 0% kinderopvang 1 0% 3 0% 1 1% welzijn & maatschappelijke dienstverlening 1 0% 8 1% 1 0% 1 1% sector Sport Sector Onderwijs sector buiten Calibris 7 1% 4 0% 13 3% 5 4% onbekend 14 2% 28 3% 15 3% 0 0% werkloos 2 0% 3 0% 14 3% 8 6% anders 4 1% 7 1% 3 1% 2 1% Totaal % % % % Bron: MBO-Kaart 2008 Calibris

20 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Beschrijving van de BPV-markt en perspectief BPV-plaatsen voor studenten In juli 2009 bedraagt het beschikbare BPV-volume voor studenten Zorg ruim Er zijn iets meer BOL- dan BBL-leerplaatsen. Het grootste deel (42%) bestaat uit plaatsen voor de opleiding op niveau 3. Tabel 9 BPV-Volume per Zorgkwalificatie en leerweg voor 2008/2009 Kwalificatie Hoeveelheid BOL BPVvolume Hoeveelheid BBL BPVvolume Totale hoeveelheid BPV-volume Procentuele verdeling Zorghulp % Helpende Zorg en Welzijn % Verzorgende % Maatschappelijke Zorg % Maatschappelijke Zorg % Verpleegkundige % Zorg totaal % Bron: Calibris bedrijvenregister juli 2009, bewerking Calibris * De kwalificatie Helpende Zorg en Welzijn is opgenomen in zowel de tabel voor Zorg als SAW. Leerbedrijven In totaal zijn er leerbedrijven waar studenten Zorg voor een leerplaats terecht kunnen. De verdeling over de branches is in kaart gebracht. Calibris

21 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Zoals blijkt uit tabel 10, leveren verpleeg- en verzorgingshuizen zowel voor niveau 1 en niveau 2, als voor verzorgenden de meeste uren BPV. Voor de studenten van de opleiding tot verpleegkundige is er vooral veel ruimte in de ziekenhuizen. De studenten Medewerker Maatschappelijke Zorg 3 en 4 gaan vooral aan de slag in de gehandicaptenzorg. Een derde (35%) van de studenten Helpende Zorg en Welzijn heeft een BPV-plek in verpleeg- en verzorgingshuizen en 31% in de kinderopvang en 4% binnen welzijnsinstellingen (zie tabel SAW). Tabel 10 Procentuele verdeling BPV-volume naar branche (per kwalificatie Zorg) Verpleging en Verzorging Verpleegen verzorgings huizen Ziekenhuizen Thuiszorg Gehandicaptenzorg GGZ Overig Totaal Zorghulp 1 53% 2% 31% 4% 4% 6% 100% Helpende Zorg en Welzijn 2 35% 2% 14% 5% 1% 43% 100% Verzorgende 3 72% 1% 19% 6% 1% 0% 100% Maatschappelijke Zorg 3 9% 0% 1% 73% 2% 15% 100% Maatschappelijke Zorg 4 13% 0% 1% 71% 7% 8% 100% Verpleegkundige 4 18% 52% 6% 10% 14% 0% 100% Bron: Calibris bedrijvenregister juli 2009, bewerking Calibris * De kwalificatie Helpende Zorg en Welzijn is opgenomen in zowel de tabel voor Zorg als SAW. Benodigde BPV In de tabellen zijn de aantallen afgerond, waardoor er mogelijk een verschil bestaat in de balans. In onderstaande tabel zijn de BPV-balansresultaten weergegeven, tegen de achtergrond van de verwachte instroom in het onderwijs in Hieruit blijkt dat er meer dan voldoende BPV-volume beschikbaar is voor de verwachte BOL-studenten, uitgezonderd Medewerker Maatschappelijke Zorg 3, met een groot overschot voor Verzorgende 3. Voor de BBL-studenten zijn er voldoende BPVplaatsen beschikbaar. Voor de nieuwe opleidingen Maatschappelijke Zorg 3 en 4 lijkt op basis van het rekenmodel een tekort te bestaan, maar het is lastig om hier conclusies uit te trekken, omdat niet alle oude SPW-plekken zijn overgezet naar de nieuwe structuur. Het volume voor Verzorgde 3 is net in balans. Tabel 11 Hoeveelheid benodigd en beschikbaar BPV-volume in 2010, uitgaande van de vraag van het onderwijs, 100% benutting* nodig BBL beschikbaar BBL (100%) Balans BBL nodig BOL beschikbaar BOL (100%) Balans BOL Zorghulp Helpende Zorg en Welzijn Verzorgende Maatschappelijke Zorg Maatschappelijke Zorg Verpleegkundige Bron: Regiomarge 8.3 (Prismant, 2009), CFI 2009, Calibris bedrijvenregister juli 2009, bewerking Calibris * 100% benutting: we gaan in deze berekening uit van de volledige benutting van het potentieel aan stageplaatsen. In de praktijk zullen vraag en aanbod niet altijd matchen en zal een deel van het potentieel onbenut blijven. Calibris

22 Zorg Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Conclusies BPV-perspectief in relatie tot arbeidsmarktperspectief Voor 2010 zijn er voldoende tot ruim voldoende BPV-plaatsen beschikbaar in zowel de BOLals BBL-leerweg, uitgezonderd Medewerker Maatschappelijke Zorg. Het is lastig om uitspraken te doen over de beschikbaarheid van de BPV-plaatsen voor die nieuwe opleidingen. Deze lijkt problemen op te leveren, maar het beeld is nog onduidelijk, omdat nog lang niet alle oude SPW-plekken zijn overgezet naar de nieuwe structuur. Voor de zorgopleidingen op niveau 3 en 4 worden er te weinig studenten opgeleid voor de toekomstige vraag van de arbeidsmarkt. De kans op werk in 2013 is gunstig voor verzorgenden en verpleegkundigen. Calibris

23 Sociaal Agogisch Werk Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Sociaal Agogisch Werk 4.1 Beschrijving van de arbeidsmarkt De meeste afgestudeerden van de opleidingen Sociaal Agogisch Werk (SAW) komen terecht in de welzijnssector. Deze sector bestaat uit de branches Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening, Jeugdzorg en Kinderopvang (WJK). Binnen WJK heeft de branche Welzijnswerk en maatschappelijke dienstverlening de meeste instellingen en de meeste werknemers. In de branches Jeugdzorg en Kinderopvang groeit het aantal medewerkers het hardst. Tabel 12 Arbeidsmarktkenmerken per branche in Welzijn, Jeugdzorg en Kinderopvang Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening Jeugdzorg Kinderopvang Totaal Instellingen (2008) Aantal personen werkzaam (2008) VOV * in personen (2007) VOV* in fte s (2007) Gemiddelde leeftijd in jaren (2008) Aandeel vrouwen (2008) 72% 73% 96% Bron: Arbeid in Zorg en Welzijn 2009, MOgroep, RegioMarge (Prisman, 2009) * VOV = Verpleegkundig, opvoedkundig en verzorgend personeel Medewerkers In de sector WJK waren in 2007 in totaal personen werkzaam in verplegende, verzorgende en sociaal-agogische beroepen. Het aandeel vrouwen is ook in de sector WJK hoog: 72% in Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening, 73% in de Jeugdzorg en 96% in de Kinderopvang. De gemiddelde leeftijd is hoog: 40 jaar. Het aandeel 50-plussers is hoog in de branche Welzijn en maatschappelijke dienstverlening (31%). Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening De formatie verplegend, verzorgend en sociaal agogisch personeel binnen deze branche bedraagt personen. Het merendeel heeft een opleiding op niveau 5, veelal Maatschappelijke Dienstverlening. De gemiddelde leeftijd is hoog: 43 jaar. De vervangingsvraag als gevolg van vergrijzing is aanzienlijk. Jeugdzorg In de jeugdzorg werken ruim mensen in verplegende, verzorgende en sociaal agogische functies. Het merendeel heeft een opleiding op niveau 5: Sociaal Pedagogische Hulpverlening of Maatschappelijke Dienstverlening. De gemiddelde leeftijd van het personeel is 38 jaar. Kinderopvang De formatie verplegend, verzorgend en agogisch personeel binnen de kinderopvang bedraagt bijna personen. Hiervan heeft een groot deel een sociaal agogische opleiding op niveau 3. De gemiddelde leeftijd is laag: 35 jaar. Calibris

24 Sociaal Agogisch Werk Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Kwalificaties Sociaal Agogisch Werk Tabel 13 geeft een overzicht van het aantal vereiste Sociaal Agogisch Werkende personen in de zorgen welzijnssector, naar kwalificatie en branche, die nodig zijn bij het vervullen van vacatures. De tabel geeft dus niet het feitelijk aantal werkzamen weer, maar het aantal met een vereiste kwalificatie dat nodig is. Prismant brengt niet alle opleidingen in beeld maar vertaalt nieuwe opleidingen naar oude kwalificaties. Zo wordt Medewerker Maatschappelijke Zorg niveau 3 en Pedagogisch Medewerker 3 samengevat bij sociaalagoog (SAW) niveau 3. De vereiste personen met een SAW-opleiding op niveau 3, 4 en 5, zijn vooral nodig in de gehandicaptenzorg en de kinderopvang. Binnen de kinderopvang is er grote behoefte aan sociaal pedagogisch werkers op niveau 3. In de jeugdzorg is er relatief veel behoefte aan medewerkers op niveau 5. Naast de sector WJK is de gezondheidszorg voor sociaalagogen een belangrijk werkgebied, en dan met name de gehandicaptenzorg. Daarnaast is er nog een grote groep werknemers die anders of niet is opgeleid, waarvan een derde werkzaam is in de thuiszorg. Deze zijn niet in de tabel opgenomen. Tabel 13 Raming vereist aantal personen uit de opleidingen Sociaal Agogisch Werk, naar kwalificatie en branche in 2009 GGZ Verpleeg en verzorg. huizen Ziekenhuizen Gehandicaptenzorg Thuiszorg Jeugdzorg Kinderopvang Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening Totaal Zorg en Welzijn (absoluut) = 100% SAW* SAW* Sociaal Pedagogische Hulpverlening Maatschappelijke Dienstverlening Totaal Welzijn (absoluut) Bron: Regiomarge 2009 (Prismant, 2009) * alle SAW-opleidingen samen Calibris

25 Sociaal Agogisch Werk Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Ontwikkelingen Ontwikkelingen die van invloed zijn op de arbeidsmarkt in de sector WJK, zijn: systeemveranderingen in de sector Welzijn onder invloed van politieke ontwikkelingen: de invoering van de WMO, de WJZ, de Wet Kinderopvang en extra middelen voor het aanpakken van de wachtlijsten; de daling van het aantal geboorten en daling van het aantal jongeren; de toenemende en complexere problematiek (multiprobleemgezinnen en jongeren met meervoudige problematiek); de toenemende individualisering en diversiteit in bevolkingsgroepen en de vermaatschappelijking van de hulpverlening; door technologische ontwikkelingen ondersteunen de werkprocessen; de groeiende vraag naar gekwalificeerd personeel; een krapper wordende arbeidsmarkt in de WJK-sector; de vergrijzing van het personeelsbestand, in het bijzonder in de branche Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening. Groei werkgelegenheid In tabel 3 in het hoofdstuk over Zorg is de groei van de werkgelegenheid en het verloop binnen de sector WJK opgenomen. De gemiddelde leeftijd van medewerkers in deze branche is relatief hoog en de vervangingsvraag zal de komende jaren toenemen. Het verloop wordt geschat op 5,7% gemiddeld. De jeugdzorg verwacht een sterke personeelsgroei en een uitbreiding van het takenpakket. De vraag naar sociaal agogen voor deze branche groeit. Ook in de kinderopvang zal de werkgelegenheid groeien in de komende jaren In tabel 14 zijn de te verwachte tekorten of overschotten in 2013 te zien voor de verschillende kwalificaties. Het aanbod van sociaalagogen niveau 4 is te klein. Voor de overige opgeleiden wordt een overschot van gekwalificeerde arbeidskrachten verwacht. Tabel 14 De overschotten (+) en tekorten (-) naar kwalificatieniveau in het lage scenario in 2013 (in absolute aantallen) Verwachte tekorten (-) of overschotten (+) in 2013 Laag scenario absoluut Sociaalagoog 3** Sociaalagoog 4** Sociaal Pedagogische Hulpverlening Maatschappelijke Dienstverlening Bron: RegioMarge 2009 (Prismant, 2009) ** alle SAW-opleidingen op niveau 3/4 Calibris

26 Sociaal Agogisch Werk Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Het tekort aan gekwalificeerde sociaalagogen op niveau 4 gaat gepaard met een te ruim aanbod op niveau 3 en 5. Veel zorginstellingen zoeken naar mogelijkheden voor het doorscholen van mensen met een diploma niveau 3 naar niveau 4. Volgens berekeningen in RegioMarge 2009 zullen alle welzijnsbranches in 2013 te maken krijgen met een overschot: Kinderopvang (2.200), WMD (700) en Jeugdzorg (700). Calibris

27 Sociaal Agogisch Werk Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Beschrijving van de onderwijsmarkt en arbeidsmarktperspectieven voor gediplomeerde schoolverlaters Studenten Onder het domein Sociaal Agogisch Werk vallen vijf MBO-opleidingen: Helpende Zorg en Welzijn op niveau 2; Sociaal Dienstverlener op niveau 3; Pedagogisch Werker op niveau 3; Pedagogisch Werker op niveau 4; Sociaal Cultureel Werker op niveau 4. Sinds 2008/2009 wordt de kwalificatie Sociaal Pedagogisch Werker op niveau 3 en 4 uitgesplitst in Pedagogisch Werker op niveau 3 en 4 en Medewerker Maatschappelijke Zorg op niveau 3 en 4. De opleidingen Medewerker Maatschappelijke Zorg 3 en 4 zitten tussen Zorg en Sociaal Agogisch Werk in. De vijf opleidingen zijn zowel in de beroepsopleidende leerweg (BOL) als in de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) te volgen. Tabel 15 op de volgende pagina geeft de ontwikkeling van de studentenaantallen weer. In het schooljaar 2008/2009 hebben in totaal studentenen op 44 ROC s in Nederland een opleiding Sociaal Agogisch Werk gevolgd, voornamelijk via de BOL-leerroute. Naast de ROC s zijn er particuliere onderwijsinstellingen die welzijnsopleidingen aanbieden. Studentenaantallen van deze particuliere instellingen zijn niet beschikbaar. Calibris gaat er vanuit dat het aantal gediplomeerden, dat via deze weg op de arbeidsmarkt van welzijn en zorg komt, gering is. Per opleiding ziet de ontwikkeling er als volgt uit: - Helpende Zorg en Welzijn: de opleidingen Helpende en Helpende Welzijn lieten tot 2007/2008 een lichte stijging zien. Het aantal studenten voor de nieuwe opleidingen in 2008/2009 is gelijk aan beide (oude) opleidingen. - Sociaal Dienstverlener: een daling na 2003/2004 en een lichte stijging in 2007/2008. Stabilisatie rond de Pedagogisch Werker: het studentenaantal bij de oude opleiding op niveau 3 liet een stijgende lijn zien. Op niveau 4 was een afname 2005/2006 zichtbaar. Door de uitsplitsing van de oude opleiding SPW3/4 wordt een toename van het totaalaantal studenten verwacht. - Sociaal Cultureel Werker: een constante stijging van het studentenaantal, maar stabilisatie in de toekomst. De opleidingen Pedagogisch werker 3 en 4 vertegenwoordigen tezamen meer dan de helft (63%) van de studenten in de SAW-opleidingen. Het totale deelnemeraantal SAW is toegenomen, mede door de opleiding Helpende Welzijn en Zorg. Het aantal BBL-ers is in vergelijking met vorig jaar gestegen. Calibris

28 Sociaal Agogisch Werk Arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie Tabel 15 Historische ontwikkeling studenten 2003/ /2009 en prognoses 2010 en 2013 voor het domein Sociaal Agogisch Werk per kwalificatie Prognoses %aandeel /2009 Sociaal Agogisch Totaal % Werk BBL BOL %BBL 20% 15% 10% 10% 15% 20% 20% 20% Helpende Welzijn 2 Totaal % BBL BOL %BBL 15% 10% 5% 5% 5% Helpende Zorg en Totaal % Welzijn 2 BBL BOL %BBL % 15% 20% Sociaal Totaal % Dienstverlener 3 BBL BOL %BBL 10% 5% 5% 5% 5% 5% 5% 5% Sociaal Totaal % Pedagogisch BBL Werker 3* BOL %BBL 25% 20% 15% 10% 15% Sociaal Totaal % Pedagogisch BBL Werker 4* BOL %BBL 20% 20% 15% 20% 20% Pedagogisch Totaal % Werker 3 BBL BOL %BBL % 20% 20% Pedagogisch Totaal % Werker 4 BBL BOL %BBL % 30% 30% Sociaal Cultureel Totaal % Werker 4 BBL BOL %BBL 15% 10% 10% 5% 5% 5% 5% 5% Bron: CFI, diverse tellingen; prognoses RegioMarge 8.3 (Prismant 2009) * Vanaf 2008/2009 wordt de kwalificatie Sociaal Pedagogisch Werker 3 en 4 uitgesplitst in Pedagogisch Werker 3 en 4 en Medewerker Maatschappelijke Zorg 3 en 4. MZ 3 en 4 staan in de tabel Zorg. Calibris