HOOFDSTUK 21: OEFENINGEN

Transcriptie

1 1 HOOFDSTUK 21: OEFENINGEN 1 In een gesloten economie zonder overheid, en waar de ondernemingen niet afschrijven noch winst reserveren, geldt : BNP = Y = consumptie + investeringen, BNP = Y = consumptie + sparen Dit impliceert natuurlijk dat het sparen gelijk is aan de investeringen In de macro-economische analyse is die laatste gelijkheid veeleer de uitzondering dan de regel Zijn de nationale rekeningen dan een onbetrouwbare weergave van de werkelijkheid? Leg uit 2 Antwoord met juist of fout op elk van de onderstaande beweringen Geef telkens een korte verklaring bij je antwoord De netto actuele waarde van een investering neemt met zekerheid toe als, ceteris paribus : a) zowel de aankoopprijs van het investeringsgoed als de verwachte toekomstige opbrengsten toenemen ; b) de intrestvoet verhoogt ; c) de aankoopprijs van het investeringsgoed en de actuele waarde van de verwachte toekomstige opbrengsten evenveel toenemen ; d) bij constante jaarlijkse verwachte toekomstige opbrengsten de levensduur van het investeringsgoed toeneemt 3 In een gesloten economie zonder overheid bedraagt het evenwichtsinkomen oorspronkelijk 28 miljard BEF De investeringen zijn exogeen In het evenwicht bedraagt de consumptie 21 miljard BEF De consumptiefunctie is een rechte door de oorsprong a) Het evenwichtsinkomen bij volledige benuttiging van alle productiefactoren bedraagt 3 miljard BEF Bereken de benodigde investeringswijziging om volledige tewerkstelling te bereiken b) Onderstel dat de marginale spaarneiging met,25 toeneemt Met hoeveel verandert het oorspronkelijk evenwichtsinkomen (Y*=28)? Verklaar je antwoord 4 In een gesloten economie zonder overheid veroorzaakt een toename van de autonome besparingen: a) een even grote toename van de autonome investeringen ; b) een even grote afname van de autonome investeringen ; c) een grotere afname van het evenwichtsinkomen ; d) een even grote afname van het evenwichtsinkomen 5 Welke van de onderstaande uitdrukkingen geeft de evenwichtsvoorwaarde weer voor de reële sector in een gesloten economie met overheid? a) AA = C + feitelijke investeringen + overheidsbestedingen ; b) Y = b C + S ; c) S + T = I + G ; d) AV = private consumptie + gewenste investeringen + de overheidsbestedingen

2 2 6 Antwoord met juist of fout op onderstaande bewering Geef een korte verklaring bij je antwoord Een toename van de autonome consumptie beïnvloedt in een gesloten economie met forfaitaire belastingen, het evenwichtsinkomen in dezelfde richting als een verhoging van de forfaitaire belastingen 7 Beschouw het volgende structurele model voor de reële sector van een gesloten economie met overheid : AV = C + I + G C = C + cy b Y = b Y T AA = Y a) Benoem de endogene en exogene variabelen in het model Duid ook de parameters aan b) Bereken het evenwichtsinkomen als C = 25, c =, 8, I = 5 en T = G = 25 c) Bereken de multiplicator van de overheidsbestedingen, de investeringen en de belastingen d) Geef een grafische voorstelling van het evenwicht in de reële sector aan de hand van het 45- graden diagram Duid op deze grafiek ook de lekken en de injecties aan e) Geef ook een grafische voorstelling van de beknopte evenwichtsvoorwaarde 8 In Ecoland hebben de consumenten een minimumconsumptie van 7 Eco (de nationale munt van Ecoland) nodig om te overleven Verhoogt het beschikbare inkomen, dan wordt 8% van dit extra-inkomen geconsumeerd en de rest wordt gespaard Elke Ecolander betaalt belastingen : een vaste som van 2 Eco en daar bovenop een proportionele belasting van 4% op zijn inkomen De geplande investeringen bedragen 95 Eco De overheid besteedt een bedrag van 24 Eco De export bedraagt 8 Eco Ecolanders zijn tuk op buitenlandse goederen Zij importeren minstens voor een bedrag van 14 Eco Van elke inkomenstoename wordt nog eens 18% geïmporteerd a) Bereken de evenwichtsproductie in Ecoland b) Hoeveel bedragen de gerealiseerde investeringen bij een productie van 6? c) Bereken het gezinssparen in het evenwicht van de reële sector d) Bereken het saldo van de overheidsbegroting in het evenwicht van de reële sector e) Bereken de netto-uitvoer van goederen en diensten in het evenwicht van de reële sector f) Via een aanpassing van de overheidsbestedingen wil de overheid haar begroting sluitend maken Hoeveel zal de overheid uiteindelijk besteden indien bovendien de reële sector in evenwicht is? 9 Antwoord met juist of fout op elk van de onderstaande beweringen Geef telkens een korte verklaring bij je antwoord In een gesloten economie zonder overheid is de consumptie lineair afhankelijk van het inkomen Het inkomen is er zo laag dat de consumptie groter is dan het inkomen In dit geval moet gelden dat : a) MCQ >1 ; b) GCQ > MCQ ; c) de consumptie een autonome component bevat ; d) MCQ = MSQ

3 3 1 Welke van de volgende uitdrukkingen uit een model van een gesloten economie zonder overheid is een identiteit? a) De gewenste investeringen zijn gelijk aan de feitelijke investeringen b) Het sparen is gelijk aan de investeringen ex ante c) AA = C + I d) BNP = private consumptie + de feitelijke investeringen 11 Antwoord met juist of fout op elk van de onderstaande beweringen Geef telkens een korte verklaring bij je antwoord De netto actuele waarde van een investering neemt met zekerheid af als, ceteris paribus : a) de aankoopprijs van het investeringsgoed daalt, terwijl de verwachte toekomstige opbrengsten toenemen ; b) de intrestvoet toeneemt ; c) de aankoopprijs van het investeringsgoed meer toeneemt dan de actuele waarde van de toekomstige verwachte opbrengsten ; d) de jaarlijkse toekomstige verwachte opbrengsten afnemen terwijl de levensduur van het investeringsgoed toeneemt 12 In een gesloten economie zonder overheid bedraagt het evenwichtsinkomen oorspronkelijk 28 miljard BEF De investeringen zijn exogeen Ongeacht het inkomen wordt altijd minstens 6 miljard BEF geconsumeerd In het evenwicht bedraagt de consumptie 258 miljard BEF De consumptiefunctie is lineair a) Het evenwichtsinkomen bij volledige benuttiging van alle productiefactoren bedraagt 3 miljard BEF Bereken de benodigde investeringswijziging om volledige tewerkstelling te bereiken b) Onderstel dat het sparen in de economie als volgt verandert Bij elk inkomensniveau nemen de besparingen met 2 miljard BEF toe (beter: Het autonome sparen neemt toe met 2 miljard BEF), terwijl bovendien de marginale spaarneiging met,1 toeneemt Met hoeveel verandert het oorspronkelijk evenwichtsinkomen (Y*=28)? 13 Indien de besparingen in een gesloten economie zonder overheid bij elk inkomensniveau met 2 miljard toenemen(beter: Het autonome sparen neemt toe met 2 miljard BEF), zal in het Keynesiaanse model van de reële sector het evenwichtsinkomen met : a) meer dan 2 miljard afnemen ; b) minder dan 2 miljard afnemen ; c) meer dan 2 miljard toenemen ; d) minder dan 2 miljard toenemen 14 De reële sector van een gesloten economie met overheid is in evenwicht als : a) S + T = feitelijke investeringen + G ; b) er volledige tewerkstelling is ; c) S = I ; d) de ongewenste voorraadinvesteringen gelijk zijn aan nul 15 Een verhoging van de exogene overheidsuitgaven zal in een gesloten economie, ceteris paribus, eenzelfde effect hebben op het evenwichtsinkomen als een even grote : a) verhoging van de forfaitaire belastingen ; b) verlaging van de forfaitaire belastingen ; c) verhoging van de autonome besparingen ; d) verhoging van de exogene investeringen

4 4 16 De introductie van een exogene uitvoer en een invoer die toeneemt met het inkomen : a) verlaagt de absolute waarde van de multiplicatoren en vermindert het aantal multiplicatoren ; b) verhoogt de absolute waarde van de multiplicatoren en vermindert het aantal multiplicatoren ; c) verlaagt de absolute waarde van de multiplicatoren en vermeerdert het aantal multiplicatoren ; d) heeft meestal geen invloed op het evenwichtsinkomen 17 Beschouw de multiplicator van de overheidsbestedingen in een model waarin de marginale en de gemiddelde aanslagvoet gelijk zijn aan 1 % en verklaar economisch-intuïtief het verschil tussen die multiplicator en dezelfde multiplicator in een model met forfaitaire belastingen BRON Carlier, A, Pepermans, G, Steurs, G (1997), Economie: van opgave tot uitkomst, Universitaire pers Leuven, 57p OPLOSSINGEN De nationale rekeningen vormen een boekhoudkundige weergave van de macro-economische werkelijkheid Boekhoudkundig is de vraag altijd gelijk aan het aanbod, omdat in de vraag ook de ongewenste voorraadinvesteringen zijn opgenomen De macro-economische werkelijkheid zelf is niet noodzakelijk in evenwicht Er is slechts evenwicht als de ongewenste voorraadinvesteringen gelijk zijn aan nul In symbolen worden de investeringen in de nationale boekhouding voorgesteld door BINV (=gewenste+ongewenste investeringen) zodat in de beschouwde economie altijd geldt dat S = BINV In de macro-economische analyse gebruikt men I (= geplande of gewenste investeringen) Er is evenwicht in zover S = I a) Fout De netto actuele waarde (NAW) is de geactualiseerde stroom van verwachte toekomstige opbrengsten, verminderd met de prijs van het kapitaalgoed Een stijging van de verwachte toekomstige opbrengsten verhoogt de netto actuele waarde Een stijging van de aankoopprijs van het kapitaalgoed vermindert de netto actuele waarde Naargelang het effect van de aankoopprijs groter, even groot of kleiner is dan (als) het effect van de verwachte toekomstige opbrengsten, zal de NAW dalen, gelijk blijven of stijgen Het resultaat is daarom niet a priori te voorspellen b) Fout Een stijging van de intrestvoet vermindert de actuele waarde van de verwachte toekomstige opbrengsten De NAW daalt c) Fout De NAW verandert niet doordat de twee termen in het verschil evenveel toenemen d) Juist Een langere levensduur verhoogt de actuele waarde van de verwachte toekomstige opbrengsten De NAW stijgt a) De reële sector is in evenwicht als Y = C + I = cy + I De gereduceerde vorm is I Y* = en de investeringsmultiplicator is Y * 1 = Aangezien in het evenwicht 1 c I 1 c Y = 2 8 en C = 2 1, volgt uit de consumptiefunctie C = cy dat c =,75 De * 1 investeringsmultiplicator is dus = = 4 Doordat de benodigde I 1, 75 inkomenswijziging gelijk is aan * = = 2, is * 2 I = = = 5 4 4

5 5 De benodigde investeringswijziging kan ook nog op een andere wijze worden berekend In het oorspronkelijk evenwicht geldt : Y* C I cy * I = + = +, of 2 8 =, I, waaruit I = In het nieuwe evenwicht geldt : 3 =, I, waaruit I = 75 De investeringen moeten met 5 toenemen b) Een toename van de marginale spaarneiging met,25 impliceert een gelijke afname van de marginale consumptieneiging De marginale consumptiequote bedraagt nu,5 Het nieuwe 7 evenwichtsinkomen is gelijk aan Y* = = 14 De wijzing van het 1, 5 evenwichtsinkomen bedraagt dus * = = 14 Een toegenomen spaarneiging, of een verminderde consumptieneiging ontmoedigt de vraag, zodat het aanbod en het inkomen afnemen Een toename van de autonome besparingen heeft geen effect op de autonome investeringen Als S stijgt, daalt C Dat oefent een meervoudige neerwaartse druk uit op Y*, aangezien de multiplicator Y * C = 1 1 c groter is dan 1 Het antwoord is c Uitdrukking a) is de bestedingsbenadering van het BNP in een gesloten economie met overheid Het is een identiteit, maar geen evenwichtsvoorwaarde Uitdrukking b) is eveneens een identiteit, aangezien het beschikbaar inkomen van de gezinnen altijd geconsumeerd en/of gespaard wordt Ze impliceert daarom niet het evenwicht Uitdrukking c) is de (beknopte) evenwichtsvoorwaarde in een gesloten economie met overheid Links staan de lekken, rechts de injecties Uidrukking d) is de definitievergelijking van de AV in een gesloten economie met overheid Het is evenwel geen voorstelling van de evenwichtsvoorwaarde, aangezien moet gelden dat AA = AV Het antwoord is c Fout De reële sector van een gesloten economie met forfaitaire belastingen is in evenwicht als AA = AV, of : Y = C + I + G = C + c Y T + I + G De gereduceerde vorm is dan : Y* = C ct + I + G 1 c Partiële afleiding van de gereduceerde vorm naar C geeft : * 1 = > C 1 c Het evenwichtsinkomen neemt toe bij een verhoging van de autonome consumptie Partiële * c afleiding naar T geeft anderzijds = T 1 c <

6 6 Het evenwichtsinkomen neemt af bij een belastingverhoging Economisch wordt dit verklaard doordat in het ene geval de consumptie, en dus de vraag en het aanbod, toenemen In het andere geval vermindert het beschikbare inkomen De consumptie, en dus de vraag en het aanbod, nemen af 7 a) De exogene variabelen zijn T, I en G C en c zijn geen variabelen maar parameters Y, Y b, C en AV zijn endogene variabelen b) In het evenwicht geldt AA=AV, of : Y = C + c Y T + I + G, of : ( c) Y = C ct + I + G 1 De gereduceerde vorm is dus : C ct + I + G Y * = 1 c Toegepast op het cijfervoorbeeld geeft dit : 25, 8( 25) Y * = = = 4 1, 8, 2 c) Afleiding van de gereduceerde vorm (zie b) naar G en I geeft : * * = = = = = 5 G I 1 c 1, 8, 2 Afleiding naar de forfaitaire belastingen geeft : * c,, = T c = 8 = 8 = 4 1 1, 8, 2 d) Doordat de consumptie afhangt van Y b en het evenwicht getekend wordt op een assenstelsel met Y op de horizontale as, dient voorafgaandelijk de consumptiefunctie uitgedrukt te worden in termen van Y Gezien Yb = Y T, wordt de consumptiefunctie : C = C + c Y T = C ct + cy,of : C = 25, 8( 25) +, 8Y = 5 +, 8Y Dit is een rechte door de punten : C = 5 als Y = en C = 45 als Y = 5 De consumptiefunctie wordt vervolgens evenwijdig naar boven verschoven met 5 ( I = 5 ) en 25 ( G = 25 ), wat resulteert in de AV-curve Het evenwicht bevindt zich in het snijpunt van de AV-curve en de 45-graden lijn of van de AV- en AA-curve Dit is bij Y = 4 Links van het evenwichtsinkomen is AV>AA, omdat de injecties ( I G) zijn dan de lekken ( S T) injecties ( I + G) kleiner zijn dan de lekken ( S T) + groter + Rechts van het evenwichtsinkomen geldt dat AV<AA, omdat de + Grafisch zijn de injecties de verticale afstand tussen de AV- en de consumptiecurve De lekken zijn de verticale afstand tussen de

7 7 45-gradenlijn (of het aanbod of Y) en de consumptiefunctie Dit volgt uit Y = b Y T, of Y + T = C + b S + T = Y, waaruit Y C = S + T = de lekken AV Y C AA Y = AA S + T C + I + G = AV I + G C = 5 +,8Y I + G S + T Y 1 Y* = 4 Y 2 Y e) De beknopte evenwichtsvoorwaarde vereist gelijkheid van injecties en lekken De injecties zijn I + G = = 75 Ze zijn exogeen en verlopen evenwijdig met de horizontale as De spaarfunctie dient eveneens in functie van Y te worden uitgedrukt, zodat : ( ) ( 1 ) S = Y C = Y T C = Y T C + c Y T = C + c Y T of : b S = 25 + ( 1, 8)( Y 25) = 3 +, 2Y Dit is een rechte door de punten : S = 3 als Y = en S = 7 als Y = 5 De spaarfunctie wordt vervolgens evenwijdig naar boven verschoven met 25 ( T = 25 ) wat resulteert in de curve van de lekken Het evenwicht bevindt zich in het snijpunt van de curven van de lekken en de injecties bij Y = 4 Links van het evenwichtsinkomen zijn de injecties ( I + G) groter dan de lekken ( S T) injecties ( I + G) kleiner dan de lekken ( S T) + Rechts van het evenwichtsinkomen zijn de +

8 8 S I + G S + T S + T S = -3 +,2Y 75 I + G -5-3 Y 1 Y* = 4 Y 2 Y 8 a) In het evenwicht van de reële sector geldt : Y = C + c Y T ty + I + G + E Z zy AA = AV of Toegepast op het cijfervoorbeeld wordt dit : Y = 7 +, 8 Y 2, 4Y , 18Y, waaruit : Y* = 6 5 b) De gerealiseerde of werkelijke investeringen zijn de som van de gewenste investeringen en ongewenste voorraadinvesteringen Bij een productie Y = 6 is de aggregatieve of effectieve vraag : AV = C + c Y T ty + I + G + E Z of :, AV = 7 +, 8( 6 2, 4( 6 ) ) , 18( 6 ) waar uit : AV = 6 35 Bij een productie van slechts 6 nemen de voorraden met 35 af om aan de vraag te kunnen voldoen De werkelijke investeringen zijn I + V = = 6 c) In het evenwicht bedraagt het gezinssparen :

9 9 9 1 d ( 1 ) S = Y C = Y * T ty * C + c Y * T ty * = C + c Y * T ty * f : b ( ) S = 7 + 1, , 4 65 = 4 d) Het saldo bedraagt : ( ) G T = G T + ty * = , 4 65 = = 4 Er is dus een overschot gelijk aan 4 e) De uitvoer is exogeen en gelijk aan 8 De invoer bedraagt : Z = Z + zy = + * 14, = 131 De netto-uitvoer is gelijk aan : E Z = = 51 f) De begroting sluitend maken betekent G T = of G = T Inbrenging van die voorwaarde in de evenwichtsvoorwaarde : Y = AV = C + c Y T ty + I + G + E Z zy geeft :, Y = C + c Y T ty + I + T + ty + E Z zy waaruit :, C + ( 1 c) T + I + E Z Y* = 1 c( 1 t) t + z zodat : Y* = =, 3 3 (, ) =, 1, 8 1, 4, 4 +, 18 In het nieuwe evenwicht bedragen de overheidsbestedingen : G = T = , = 3 3 a) Fout b) Juist c) Juist d) Fout 11 a) Fout b) Juist c) Juist d) Fout

10 a 14 d 15 d 16 c 17 a) I = 2 b) * = 15 De multiplicator is bij forfaitaire belastingen groter dan 1 Bij een marginale en gemiddelde belastingvoet gelijk aan 1 % bedraagt hij 1, omdat de initiële inkomensstijging volledig wordt wegbelast De multiplicator dooft na de eerste ronde uit