HOOFDSTUK 21: DE VRAAGZIJDE DE REELE SFEER

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "HOOFDSTUK 21: DE VRAAGZIJDE DE REELE SFEER"

Renée Segers
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 1 HOOFDSTUK 21: DE VRGZIJDE DE REELE SFEER Uitgangspunt: J. M. Keynes Bestaan van werkloosheid en niet benutte productiecapaciteit productie kan stijgen zonder dat de prijzen van de productiefactoren stijgen outputprijs hoeft niet 1. constante prijzen Y = PQ = Q (P = prijsindex = 1) Y = nominaal nationaal product = reëel nationaal product = Q 2. aanbod volgt vraag aandacht voor de componenten van de aggregatieve vraag: private consumptie, private investeringen, overheidsbestedingen, nettouitvoer 1. GESLOTEN ECONOMIE ZONDER OVERHEID 1.1. Componenten van de vraag in dit eenvoudige model private consumptie C = f ( Y b, vermogen, i,... ) *deel van de consumptie is onafhankelijk van Y b : deel van de consumptie dat wordt bepaald door andere factoren dan Y b, wordt samengevat in een constante: = autonome consumptie *consumptie wordt in belangrijke mate bepaald door Y b : c = C/ Y b = marginale consumptiequote (MCQ) (0 < c < 1) (geeft weer hoeveel C als Y b met 1 ¼ (fractie van additioneel Y b gaat naar consumptie) Dus, C = + cy b = CONSUMPTIEFUNCTIE

2 2 bovendien, Y b = Y - T & T = 0 Y b = Y gemiddelde consumptiequote = C/Y b = /Y b + c privaat sparen Y b = C + S S = Y b - C S = Y b - - cy b S = (1 - c)y b - S = sy b - met s = (1 - c) = marginale spaarquote = S / Y b (0 < c < 1 0 < s < 1) gemiddelde spaarquote = S/Y b = s - /Y b private investeringen gewenste en ongewenste investeringen I = gewenste (private!) investeringen (ex ante) feitelijke investeringen = I + ongewenste voorraadwijzigingen (ex post) investeringsbeslissing investeren als NAW (netto-actuele waarde) 0 als geactualiseerde verwachte opbrengsten - p K 0 als p K geactualiseerde verwachte opbrengsten (met p K = prijs kapitaalgoederen) (zie H 18: A n = S/(1 + i) n ) factoren die investeringen bepalen I = f ( i, p K, verwachte opbrengsten, verwachte economische toestand,...) ter vereenvoudiging: I = I (exogeen) de aggregatieve vraag in een gesloten economie zonder overheid = C + I met C = + cy b en I = I

3 Evenwicht algebraïsch structurele vorm van het model = C + I C = + cy b Y b = Y I = I = Y evenwicht: = Y = C + I Y = + cy + I Y* = + I 1 - c de gereduceerde vorm van het model Beknopte evenwichtsvoorwaarde = Y = Y b = C + S = C + I S = I grafisch (45-gradendiagram) + I E* = C + I C 45 Y* Y = C + I = + cy b + I = Y = 45-gradenlijn = ( + I) + cy b en Y b = Y d.i. een rechte met helling c > 0 en intercept ( + I)

4 4 evenwicht: = : E* Y* -als Y < Y*, dan > ondernemingen doen output Y -als Y > Y*, dan < ondernemingen doen output Y 1.3. De investeringsmultiplicator (IM) definitie de investeringsmultiplicator (IM) geeft weer hoeveel Y* als I met 1euro. Stel I met I dan Y 0 * = + I 1 - c Y 1 * = + I + I 1 - c Y 1 * - Y 0 * = + I + I - - I 1 - c Y* = I 1 - c IM = Y* = 1 = 1 > 1 (0 < c < 1) I 1 c 1 helling IM kan ook berekend worden als de partiële afgeleide van Y* = + I met 1 c betrekking tot I.

5 schematische voorstelling model = C + I C = + 0,5Y b (dus c = 0,5) Y b = Y I = I = Y Evenwicht: = ( = C + I) ( = = Y) stel I 2 euro Y 2 euro (bv. I = 2 euro) c = 0,5 Y = 2 = I C met (0,5 2) = 1 euro 1 euro Y = = 3 Y 1 euro = I + 0,5 I c = 0,5 Y = ,5 = 3,5 = I + 0,5 I +(0,5) 2 I C met (0,5 1) = 0,5 euro 0,5 euro Y 0,5 euro... Y* = I + 0,5 I +(0,5) 2 I + (0,5) 3 I + = I (1 + 0,5 + (0,5) 2 + (0,5) 3 + ) = I (1 + c + c 2 + c 3 + ) = I 1 = I 1 = 2 I = 2 2 = 4 1 c 1 0,5 IM = Y* = 1 = 2 I 1 - c

6 grafische voorstelling gegeven: = C + I = + cy b + I = ( + I) + cy b (1 > c > 0) = Y = 45-gradenlijn evenwicht: = : E* Y* I stijgt met I: = C + I + I = ( + I + I) + cy b d.i. een verschuiving = Y = 45-gradenlijn evenwicht: = : E* Y*, C + I + I E* I + I E* 45 Y* Y* Y* Y IM = Y* = 1 I 1 c > 1, want 0 < (c = helling ) < 1 Y* > I 1.4. De -multiplicator Y * = c

7 7 2. OPEN ECONOMIE MET OVERHEID 2.1. Componenten van de vraag in dit meer realistische model private consumptie private investeringen overheidsbestedingen directe impact op via overheidsbestedingen: G = G indirecte impact op via belastingen: T = ty (we veronderstellen belastingen proportioneel aan het inkomen) Y b = Y - T = Y - ty 0 < t < 1 C = + cy b = + c(y - T) = + c(y - ty) belastingvoet = + c(1 - t)y open economie (invoer en uitvoer) invoer: Z = Z 0 + zy Z 0 = autonome invoer z = marginale invoerquote 0 < z < 1 uitvoer: f ( Y van de landen waarnaar wij exporteren) wij veronderstellen: E = E (exogeen) de aggregatieve vraag in een open economie met overheid = C + I + G + E - Z met C = + c(1 - t)y I = I Betreft goederen en diensten G = G v.h. eigen land Z = Z 0 + zy E = E

8 Evenwicht algebraïsch structurele vorm van het model : = C + I + G + E Z C = + cy b Y b = Y T T = ty I = I G = G E = E Z = Z 0 + zy = Y evenwicht: = Y = C + I + G + E Z Y = + c(y ty) + I + G + E Z 0 zy (1 c + ct + z)y = + I + G + E Z 0 Y* = + I + G + E - Z c + ct + z de gereduceerde vorm van het model Beknopte evenwichtsvoorwaarde = Y = Y b + T = C + S + T = C + I + G + E - Z S + T + Z = I + G + E 3 koopkracht- = 3 koopkrachtlekken injecties OF (S - I) + (T - G) + (Z - E) = 0 som van de 3 netto-lekken = 0 (T - G) = saldo van de overheidsbegroting als T >(<) G, dan heeft de overheid een overschot (tekort) (E - Z) = saldo op de goederen- en dienstentransacties met het buitenland als E >(<) Z, dan is er een overschot (tekort)

9 grafisch (45-gradendiagram) + I + G + E + I + G + E - Z 0 E* C + I + G + E = C + I +G + E - Z C + I + G + I + G C + I + I C 45 Y* Y = C + I + G + E - Z = + c(y - ty) + I + G + E - Z 0 zy = ( + I + G + E - Z 0 ) + (c - ct - z)y d.i. een rechte met helling c(1 - t) - z en intercept ( + I + G + E - Z 0 ) = Y = 45-gradenlijn evenwicht: = : E* Y*

10 De investeringsmultiplicator (IM) definitie de investeringsmultiplicator (IM) geeft weer hoeveel Y* als I met 1 euro Stel I met I dan Y 0 * = + I + G + E - Z c + ct + z Y 1 * = + I + I + G +E - Z c + ct + z Y 1 * - Y 0 * = + I + G + E - Z 0 + I - - I - G - E + Z c + ct + z Y* = I 1 c + ct + z IM 1 = Y* = 1 = 1 I 1 c + ct + z 1 helling met helling = c (1 t) z = c ct z en 0 < c, z, t < 1-1 < helling < 1 IM = 1 > ½ 1 helling Als helling = 0 IM = 1 c (1 t) = z Als 0 < helling < 1 IM > 1 c(1 t) > z Als -1< helling < 0 ½ < IM < 1 c(1 t) < z 1 IM kan ook berekend worden als de partiële afgeleide van Y* = + I + G + E Z 0 met betrekking tot I. 1 c + ct + z

11 schematische voorstelling model = C + I + G + E - Z C = + cy b Y b = Y - T C = + c(1 - t)y T = ty I = I G = G E = E Z = Z 0 + zy = Y evenwicht: = stel I n 1 euro Y 1 euron (A volgt V) (bijv. I = 1 euro) C = + c(1 - t)y Z = Z 0 + zy C en Z nemen toe, IM = Y* = 1 = 1 bijgevolg worden ook I 1 - c(1 - t) + z 1 helling en Y beïnvloed 3 mogelijkheden (afhankelijk van c, t, z) c(1 - t ) > z c(1 - t ) < z c(1 - t ) = z C & Z & Y n... IM > 1 0 < helling < 1 C & Z & Y p... een deel van de initiële stijging in Y wordt teniet gedaan 1/2 < IM < 1-1 < helling < 0 C & Z & constant Y constant IM = 1 helling = 0

12 voorbeeld c = 0,5 t = 0,5 C = + c(1 - t)y = + 0,25Y z = 0,5 Z = Z 0 + 0,5Y c(1 - t) = 0,25 < 0,5 = z stel I met 256 met 256 Y met 256 (A volgt V) c(1 - t) = 0.25 z = 0.5 C met 64 Z met 128 met 64 met 128 Y met 64 Y met 128 Y met 64 c(1 - t) = 0.25 z = 0.5 C met 16 Z met 32 met 16 met 32 Y met 16 Y met 32 Y met Y met 4... Y met 1... als I met 256 dan Y* met ( ) d.i. 204,8 IM = Y* = 204,8 = 1 = 1 = 0,8 I c(1 - t) + z 1-0,25 + 0,5

13 grafische voorstelling gegeven: I stijgt met I: = C + I + G + E - Z = Y = 45-gradenlijn evenwicht: = : E* Y* = C + I + I + G + E - Z d.i. een verschuiving = Y = 45-gradenlijn evenwicht: = : E* Y* 3 mogelijkheden (1) c(1 - t) > z 0 < helling < 1 IM = 1 > c(1 - t) + z E* I E* Als I, dan Y* I < Y* 45 Y* Y* Y* Y

14 14 (2) c(1 - t) < z - 1 < helling < 0 IM = 1 < 1 (> 1/2) 1 - c(1 - t) + z I E* Als I, dan Y* I > Y* E* 45 Y* Y* Y* Y (3) c(1 - t) = z helling = 0 IM = 1 = c(1 - t) + z E* I E* Als I, dan Y* I = Y* 45 Y* Y* Y* Y

15 De -multiplicator Y* = c + ct + z 2.5. De G-multiplicator Y* = 1 G 1 - c + ct + z 2.6. De E-multiplicator Y* = 1 E 1 - c + ct + z 2.7. De Z 0 -multiplicator Y* = - 1 Z c + ct + z

Vergelijkbare documenten

HOOFDSTUK 21: OEFENINGEN

1 HOOFDSTUK 21: OEFENINGEN 1 In een gesloten economie zonder overheid, en waar de ondernemingen niet afschrijven noch winst reserveren, geldt : BNP = Y = consumptie + investeringen, BNP = Y = consumptie