INLEIDING: Het BBP als welvaartsindicator van een land

Transcriptie

1 INLEIDING: Het BBP als welvaartsindicator van een land A. Inleidende begrippen 1. Het begrip BBP Het BBP is de som van alle bruto toegevoegde waarden geproduceerd door alle ondernemingen in 1 land in een welbepaalde periode (meestal 1 jaar). Om vergelijkingen met andere landen mogelijk te maken wordt het BBP meestal uitgedrukt per capita. 2. Berekening van de toegevoegde waarde Omzet - Aankopen grondstoffen, hulpstoffen, handelsgoederen - Diensten en diverse goederen Bruto toegevoegde waarde - Afschrijvingen Netto toegevoegde waarde - Loon - Intrest - Pacht Resultaat (winst of verlies) 3. Wat is economische groei? De toename van het reële 1 BBP per capita (per hoofd van de bevolking). 1 Rekening houdend met de waarde van het geld (prijsveranderingen).

2 4. Reële groei versus nominale groei van het BBP per capita We illustreren het onderscheid aan de hand van een eenvoudig cijfervoorbeeld. Nominaal BBP: 50 miljard EUR 54 miljard EUR Bevolking: personen personen Prijzen: 10 EUR 8 EUR Gevraagd: a. Bereken de procentuele verandering van het nominale BBP. b. Bereken de procentuele verandering van de bevolking. c. Bereken de procentuele verandering van de prijzen. d. Bereken de procentuele verandering van het nominale BBP per capita. e. Bereken de procentuele verandering van het reële BBP per capita.

3 B. Berekeningswijzen van het BBP a. Relaties tussen de gezinnen en de bedrijven Opgave: Y 300 mld EUR bg Cg 240 mld EUR I 60 mld EUR b Schema: (1) Gezinnen gaan werken bij de bedrijven. (2) Bedrijven geven een inkomen aan de gezinnen. (3) De gezinnen consumeren een deel van hun inkomen. (4) Bedrijven verkopen en leveren consumptiegoederen aan de gezinnen. (5) De gezinnen sparen een deel van hun inkomen en via de financiële instellingen komen deze spaargelden terecht bij de bedrijven die willen investeren. (6) Bedrijven die investeringsgoederen produceren, verkopen deze aan andere bedrijven die gaan investeren.

4 Nationale rekeningen: Formules: Bruto binnenlands product: de waarde van de geproduceerde goederen en diensten Bruto binnenlands inkomen: de som van de verdeelde inkomens Bruto binnenlandse bestedingen: de som van alle bestedingen

5 b. Relaties tussen de gezinnen, de bedrijven en de overheid Opgave: Factordiensten van de gezinnen aan de bedrijven 300 mld EUR (1) en aan de overheid 70 mld EUR (2). De gezinnen betalen 50 mld EUR directe belastingen (3) aan de overheid en de bedrijven betalen 25 mld EUR indirecte belastingen (4). De bedrijven verkopen consumptiegoederen aan de gezinnen voor 260 mld EUR (5), investeringsgoederen aan andere bedrijven voor 70 mld EUR (6) en aan de overheid voor 10 mld EUR (7). Schema:

6 Nationale rekeningen: Formules: Bruto binnenlands product: Bruto binnenlands inkomen: Bruto binnenlandse bestedingen:

7 c. Relaties tussen de gezinnen, de bedrijven, de overheid en het buitenland Opgave: Ybg 420 mld EUR (1) Td 60 mld EUR (3) Yog 100 mld EUR (2) Ti 45 mld EUR (4) Cg 410 mld EUR (5) Io 15 mld EUR (6) Ib 70 mld EUR (7) Export = X = 85 mld EUR (8) Import = M = 105 mld EUR (9) Schema:

8 Nationale rekeningen: Formules: Bruto binnenlands product: Bruto binnenlands inkomen: Bruto binnenlandse bestedingen:

9 Wat is buitenlands sparen? Het verschil tussen de inkomsten die voortvloeien uit de export van goederen en diensten en de uitgaven die het gevolg zijn van de import van goederen en diensten. M > X: sparen van het buitenland S W > 0 M < X: ontsparen van het buitenland S W < 0 Opmerkingen: 1. Belastingen en transferten: De gezinnen en de bedrijven ontvangen transferten van de overheid. Netto directe belastingen: directe belastingen toelagen Netto indirecte belastingen: indirecte belastingen subsidies 2. Bruto en netto binnenlands product: Netto binnenlands product = bruto binnenlands product - afschrijvingen 3. Binnenlands product tegen marktprijzen en factorkosten: Om alle goederen en diensten te kunnen optellen drukken we ze uit in eenzelfde waardemeter (geld). We vertrekken van de prijzen die de goederen op de markt hebben en bekomen het binnenlands product tegen marktprijzen. Waaruit bestaat de marktprijs? De verkoopprijs van een pakje sigaretten bedraagt 5 EUR, het werd geproduceerd (beloning van de productiefactoren) voor 1,2 EUR. Het verschil (3,8 EUR) zijn indirecte belastingen. De verkoopprijs van een busticket bedraagt 1,5 EUR; beloning van de productiefactoren = 2 EUR. Het verschil (0,50 EUR) zijn subsidies. Binnenlands product tegen factorprijzen = binnenlands product tegen marktprijzen indirecte belastingen + subsidies Y Y T F Y T F Y T bf bm i b bm i b bm in Ynf Ybm Tin A

10 Synthese Bruto binnenlands product tegen marktprijzen: Y C C I I X M (1) bm g o b o Bruto binnenlands inkomen tegen marktprijzen: Ybm Ybg Yog Tin Sb Ybg Yog Tin Ab R (2) Bruto binnenlandse bestedingen tegen marktprijzen: Ybm Cg Co Sg So Sb Cg Co S n (3) Bruto binnenlands product/inkomen/bestedingen tegen factorkosten: Ybf Ybm Tin Ybg Yog S b Uit (1) en (3) volgt: I I X M S S S S b o g b o n Sw I I S S S S S S b o g b o w n w

11 C. OEFENINGEN Oefening 1: De gezinnen leveren factordiensten aan de bedrijven voor 150 mld EUR en aan de overheid voor 38 mld EUR. De bedrijven verkopen consumptiegoederen aan de gezinnen voor 110 mld EUR en investeringsgoederen aan andere bedrijven voor 60 mld EUR en aan de overheid voor 10 mld EUR. De overheid heft voor 40 mld EUR directe belastingen en voor 15 mld indirecte belastingen. Ze verleent voor 10 mld EUR subsidies aan de bedrijven en voor 5 mld EUR toelagen aan de gezinnen. De export bedraagt 22 mld EUR en de import 20 mld EUR. De bedrijven schrijven af voor 5 mld EUR en de overheid voor 2 mld EUR. a. Stel de relaties tussen de gezinnen, bedrijven, overheid en buitenland schematisch voor (zoals afgesproken). b. Stel de nationale rekeningen op. c. Bereken Y bm op 3 manieren. d. Bereken de reserves van de bedrijven. Oefening 2: De gezinnen verstrekken factordiensten aan de bedrijven voor 246 mld EUR en aan de overheid voor 90 mld EUR. De bedrijven verkopen consumptiegoederen aan de gezinnen voor 220 mld EUR. Ze produceren investeringsgoederen die aan andere bedrijven worden verkocht voor 80 mld EUR en aan de overheid voor 10 mld EUR. De overheid heft voor 80 mld EUR directe belastingen en voor 30 mld EUR indirecte belastingen. De overheid verleent subsidies aan de bedrijven voor 6 mld EUR en transferinkomens aan de gezinnen voor 14 mld EUR.

12 De export bedraagt 100 mld EUR en de import 110 mld EUR. De bedrijven reserveren voor 20 mld EUR en schrijven af voor 10 mld EUR. a. Stel de relaties tussen de gezinnen, bedrijven, overheid en buitenland schematisch voor (zoals afgesproken). b. Stel de nationale rekeningen op. c. Bereken Y bm op 3 manieren. d. Bereken Y bf. Oefening 3: Van een open economie zijn met betrekking tot een bepaalde periode de volgende gegevens bekend (alle bedragen zijn in mld EUR): - door gezinnen ontvangen inkomens van het bedrijfsleven: 105; - door gezinnen ontvangen inkomens van de overheid: 15; - verkopen van consumptiegoederen door bedrijven aan de gezinnen: 85; - verkopen van consumptiegoederen door bedrijven aan de overheid: 9; - verkopen van kapitaalgoederen door bedrijven aan bedrijven: 35; - door gezinnen betaalde directe belastingen aan de overheid: 15; - door bedrijven betaalde indirecte belastingen aan de overheid: 10; - in de sector bedrijven werden aan afschrijvingen genoteerd: 12; - de uitvoer bedroeg: 73; - de invoer bedroeg: 75. a. Stel de relaties tussen de gezinnen, bedrijven, overheid en buitenland schematisch voor (zoals afgesproken). b. Stel de nationale rekeningen op. c. Bereken Y bm op 3 manieren. Oefening 4: Gegeven: (alle bedragen zijn in mld EUR). Y bg = 360 F g = 30 Y og = 240 M = 110 S w = -10 I b =? F b = 20 I o = 60 T i = 46 T d = 58 R = 40 C o = 270 A b = 20 C g = 300 A o = 30

13 Gevraagd: a. Bereken X. b. Bereken S b. c. Bereken I b. d. Volstaat het binnenlands sparen om de totale investeringen te financieren? (Een ja of een neen volstaat niet! Bereken alle componenten van het binnenlands sparen en alle componenten van de totale investeringen!) e. Bereken Y bm op 3 manieren. f. Bereken Y nf. Oefening 5 : Aankoop van consumptiegoederen door de gezinnen voor 220 mld EUR en door de overheid voor 12 mld EUR. Levering van factordiensten door de gezinnen aan de bedrijven voor 205 mld EUR en aan de overheid voor 78 mld EUR. De directe belastingen bedragen 32 mld EUR en de indirecte belastingen 79 mld EUR. De bedrijven investeren voor 42 mld EUR en de overheid voor 23 mld EUR. Transferinkomens van de overheid aan de gezinnen voor 20 mld EUR en aan de bedrijven voor 10 mld EUR. De bedrijven schrijven af voor 8 mld EUR. De invoer bedraagt 61 mld EUR en de uitvoer 80 mld EUR. a. Stel de nationale rekeningen op. b. Bereken Y bm op 3 manieren. c. Bereken Y nf. d. Bereken het bedrag dat de bedrijven reserveren. Oefening 6: Gegeven: (alle bedragen zijn in mld EUR). Y bg = 310 R = 50 Y og = 140 S g = 60 I b = 70 I o = 40 T in = 50 T dn = 70 A b = 15 X = 90 M = 95 Bereken: a. C g

14 b. Y bm c. S n d. Sparen de bedrijven voldoende om hun investeringen te financieren? e. Volstaan de binnenlandse besparingen om de investeringen te financieren? Oefening 7: Aankopen van consumptiegoederen Totale afschrijvingen: 110 door gezinnen:? Export: 120 door de overheid: 20 Import:? Levering van factordiensten door gezinnen Reserves aangelegd door bedrijven: 100 aan bedrijven: 250 Er wordt gespaard aan de overheid: 120 door de gezinnen: 20 Belastingen door de overheid: -80 Directe: 80 door de bedrijven: 190 Indirecte: 50 door het buitenland: -20 Investeringen Transferinkomens van de overheid door de bedrijven: 70 aan gezinnen:? door de overheid: 40 aan bedrijven : 40 a. Bereken de import. b. Bereken de transferinkomens van de overheid aan de gezinnen. c. Bereken het bedrag van de consumptiegoederen dat aangekocht werd door de gezinnen. d. Bereken het bedrag dat afgeschreven wordt door de overheid. e. Bereken Y nf. Oefening 8: a. De bevolking heeft schrik dat de banken failliet zullen gaan. Zij trekken hun spaargelden terug van bij de banken en kopen er staatsobligaties mee. De vergoeding op beide beleggingsvormen mag gelijk beschouwd worden. Hoe zal dit het nationaal inkomen beïnvloeden? b. Veronderstel dat alle ondernemingen door een wet verplicht worden een groter deel van hun winst als dividend uit te keren, nl. 50 mld EUR. Hiermee gaan de gezinnen voor 30

15 mld EUR meer consumeren, voor 10 mld EUR meer sparen en tenslotte moeten ze hierdoor 10 mld EUR extra aan directe belastingen betalen. Zal Y bm hierdoor in waarde veranderen? Bereken deze (eventuele) wijziging en toon dit nauwkeurig aan, aan de hand van de 3 berekeningswijzen. Oefening 9: Het inkomen uitgekeerd door de overheid aan de gezinnen neemt met 50 mld EUR toe. Hiermee gaan de gezinnen voor 20 mld EUR meer consumeren, voor 20 mld EUR meer sparen en tenslotte moeten ze hierdoor 10 mld EUR extra aan directe belastingen betalen. Zal Y bm hierdoor in waarde veranderen? Bereken deze (eventuele) wijziging en toon dit nauwkeurig aan de hand van de 3 berekeningswijzen.