1 Inhoud voorstel (beoogd resultaat/doel)

Transcriptie

1 STATENBRIEF Onderwerp: Implementatie Wet natuurbescherming Doel van deze brief: Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om: Te besluiten conform het ontwerpbesluit Over de inhoud van deze brief te overleggen De inhoud van deze brief voor kennisgeving aan te nemen (informatieplicht) HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH 1 Inhoud voorstel (beoogd resultaat/doel) De nieuwe wet Natuurbescherming vervangt de Natuurbeschermingswet, Flora- en faunawet en Boswet en treedt 1 januari 2017 in werking. De nieuwe wet geeft provincies extra bevoegdheden, taken en verantwoordelijkheden om het natuurbeleid te realiseren. Hierover zijn afspraken gemaakt in het Decentralisatie Akkoord natuur en het Natuurpact. Gedeputeerde Staten () hebben Provinciale Staten al geïnformeerd over de nieuwe bevoegdheden voor fauna en faunabeheer ( ). Met deze statenbrief informeren Provinciale Staten over de overige nieuwe bevoegdheden. Voorbeelden hiervan zijn onder meer het vaststellen van een provinciale Natuurvisie, het aanwijzen van gebieden met een speciale bescherming, beleid voor ontheffingen voor ruimtelijke ingrepen met effect op beschermde soorten en bestrijding van door de Minister aangewezen exoten, criteria voor houtopstanden en een programmatische aanpak voor soorten en gebieden. richten zich in eerste instantie op het goed regelen van deze taken en zetten het bestaande beleid met de invoering van de wet voort. nodigen Provinciale Staten uit om met voorstellen te komen voor het opstellen van een natuurvisie en het verder invullen van de provinciale bevoegdheden. Ook de maatschappelijke partners zullen actief benaderd worden om ideeën en wensen hiervoor kenbaar te maken. 2 Aanleiding In het Decentralisatieakkoord natuur ( ) is afgesproken dat de wetgever de decentralisatie van rijkstaken in het landelijk gebied naar provincies formaliseert. Met de nieuwe Wet Natuurbescherming (Wnb) geeft het Rijk invulling aan de afspraken uit het Decentralisatieakkoord en het Natuurpact ( ) 1. De Wnb is het sluitstuk op de decentralisatie van het natuurbeleid. De Provincie krijgt nieuwe bevoegdheden. De verwachting is dat de Wnb op 1 januari 2017 in werking zal treden. 1 In het Natuurpact (september 2013) is opgenomen dat: De verantwoordelijkheid van de provincies betrekking heeft op het beheer en de ontwikkeling van het Natuurnetwerk Nederland in de Natura 2000gebieden, het agrarisch natuurbeheer en het soortenbeleid binnen en buiten het Natuurnetwerk Nederland. Inlichtingen bij: mevr. A.G.M. Kromwijk telefoonnummer ( ) mailadres: post@gelderland.nl

2 3 Bestaand beleid c.q. kader De Wet Natuurbescherming (Wnb) vervangt het huidige wettelijke stelsel voor de natuurbescherming, zoals neergelegd in de Natuurbeschermingswet 1998, de Flora- en faunawet en de Boswet. Volgens deze wetten hebben wij diverse bevoegdheden: In het kader van de Natuurbeschermingswet stellen wij beheerplannen Natura 2000 op, wij verlenen vergunningen voor activiteiten die een mogelijk significant effect hebben en handhaven deze. De Flora- en faunawet beoogt de bescherming van flora en fauna, en regelt de jacht. Wij zijn onder meer verantwoordelijk voor het verlenen van ontheffing, vrijstelling of het geven van een aanwijzing voor ingrepen in populaties. Het gaat hierbij vooral om beheer en schadebestrijding. Verder is de provincie bevoegd gezag voor het sluiten van de jacht bij bijzondere (weers-)omstandigheden. De Boswet is primair gericht op de instandhouding van het Nederlandse bos. De instrumenten hierbij zijn een meldingsplicht bij een voornemen om een houtopstand te vellen en de hieraan verbonden herplantplicht. Het Ministerie van Economische Zaken (EZ) is het bevoegd gezag, de provincie adviseert EZ over alle uitvoerings- en handhavingstaken en over de behandeling van bezwaren. 4 Argumenten/afwegingen/risico's De doelstelling van de Wnb is in de wet als volgt omschreven. De wet is gericht op het beschermen en ontwikkelen van de natuur, mede vanwege de intrinsieke waarde, en het behouden en herstellen van de biologische diversiteit; op het doelmatig beheren, gebruiken en ontwikkelen van de natuur ter vervulling van maatschappelijke functies, en op het verzekeren van een samenhangend beleid gericht op het behoud en beheer van waardevolle landschappen, vanwege hun bijdrage aan de biologische diversiteit en hun cultuurhistorische betekenis, mede ter vervulling van maatschappelijke functies. De Wnb regelt allereerst de taken en bevoegdheden ten behoeve van de bescherming van natuurgebieden en planten- en diersoorten. Daarnaast bevat de Wnb onder meer bepalingen over beheer, schadebestrijding, jacht en over houtopstanden. De Wnb gaat in op de bescherming van kwetsbare natuurwaarden waarvoor de internationale verplichtingen zijn vastgesteld. Met de Wnb wordt door het Rijk invulling gegeven aan afspraken die gemaakt zijn in het Decentralisatieakkoord Natuur ( ) en het Natuurpact ( ). 2

3 Ten opzichte van de Natuurbeschermingswet, Boswet, en Flora- en faunawet biedt de Wnb daartoe nieuwe taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden. De belangrijkste wijzigingen betreffen: Algemeen Bescherming gebieden Natura 2000 Bescherming soorten Faunabeheer Decentralisatie Faunafonds Bescherming houtopstanden Nieuwe bevoegdheid voor Provincie Het opstellen van een provinciale Natuurvisie Het aanwijzen van gebieden met een speciale bescherming Vrijstelling vergunning plicht Actieve soorten bescherming Programmatische aanpak voor soorten en gebieden Beleid ontwikkelen voor ontheffingen voor ruimtelijke ingrepen met effect op beschermde soorten Beleid ontwikkelen voor het uitzetten van soorten Criteria vaststellen voor Faunabeheerplannen, voor de Faunabeheereenheid en Wildbeheereenheid De bestrijding van de door de Minister aangewezen exoten Interprovinciale uitvoeringsdienst voor verlenen van tegemoetkoming schade Criteria vaststellen voor melding van boskap, herplantplicht, ontheffingverlening en vrijstelling Bevoegdheid Tot aan de inwerkingtreding van de wet ontwikkelen wij geen nieuw beleid. Ons College is voornemens voorrang te geven aan de onderwerpen die geïmplementeerd moeten zijn zodra de wet in werking treedt: - Bij verordening vaststellen van criteria voor Faunabeheerplannen, Faunabeheereenheid, Wildbeheereenheid en houtopstanden. - De decentralisatie van het Faunafonds. - Het actualiseren van processen voor vergunningverlening en handhaving. Een belangrijk onderdeel van het invoeringstraject van de nieuwe wet door het Rijk is de totstandkoming van de uitvoeringsregelgeving. Het gaat onder meer om regels over de programmatische aanpak stikstof, de aanwijzing van categorieën van gevallen waarin de minister van Economische Zaken in plaats van Gedeputeerde Staten het bevoegd gezag is voor de verlening van Natura 2000-vergunningen en Flora- en faunaontheffingen, nadere regels over de jacht, het gebruik van het geweer en andere middelen om dieren te vangen en te doden en regels over het verhandelen en bezit van dieren en planten van beschermde soorten en producten daarvan. De provinciale verordening Wnb dient in overeenstemming te zijn met de regelgeving door het Rijk. De verwachting is dat de ontwerpen in mei 2016 aan de Tweede en Eerste Kamer worden aangeboden. Hierdoor is het mogelijk dat de verordening Wnb niet klaar is als het actualisatieplan Omgevingsverordening wordt voorgelegd aan. In dat geval zal deze verordening, bij de actualisatie in juli 2017, opgaan in de omgevingsverordening. 3

4 5 Uitwerking bevoegdheden Ons College heeft uw Staten geïnformeerd over de volgende nieuwe bevoegdheden op het gebied van fauna en faunabeheer ( ): - Actieve soortenbescherming, - Beleid ontwikkelen voor het uitzetten van soorten, - Criteria vaststellen voor faunabeheerplannen, Faunabeheereenheid en Wildbeheereenheid, - Decentralisatie van het faunafonds. In deze brief gaan wij in op de belangrijkste overige nieuwe taken en bevoegdheden ten opzichte van de vigerende wetgeving: Het opstellen van een provinciale Natuurvisie De nieuwe Wet Natuurbescherming geeft aan dat uw Staten een Natuurvisie vaststellen. Wij beschouwen de Beleidsuitwerking Natuur en Landschap ( ) als de basis van onze Natuurvisie. Wij hebben de Manifestpartners gevraagd op welke punten wij de beleidsuitwerking kunnen aanvullen. Wij kwamen met hen op de volgende drie hooflijnen: - Wat wil de Gelderse burger qua natuur? - Wat kunnen Gelderse bedrijven aan natuur toevoegen? - Wat willen we aan natuur en landschap realiseren buiten het GNN? Wij horen graag de mening van uw Staten over de aanpak en inhoud van een Natuurvisie, waarmee wij na de zomer van 2016 willen starten. Het aanwijzen van gebieden met een speciale bescherming De Wet natuurbescherming biedt de mogelijkheid voor Gedeputeerde Staten om in de provinciale natuurvisie gebieden gelegen buiten het natuurnetwerk Nederland aan te wijzen die van provinciaal belang zijn vanwege hun natuurwaarden of landschappelijke waarden, met inachtneming van hun cultuurhistorische kenmerken. kunnen beleid voeren wat gericht is op het behoud, beheer en herstel van deze waardevolle gebieden, of op het behoud en het mogelijk versterken van de recreatieve, educatieve en belevingswaarde van natuur en landschap. De Wnb wijst op de mogelijkheid voor de provincie om hiertoe gebruik te maken van instrumenten als de provinciale verordening op grond van de Wet ruimtelijke ordening, inpassingsplannen, de milieutoets volgens de Omgevingsverordening, de provinciale milieuverordening en subsidies. Wij zullen vooralsnog geen gebieden met speciale bescherming aanwijzen. Als er vanuit de gebieden een verzoek komt voor een speciale bescherming, dan zullen wij op basis van hiervoor genoemde natuur- of landschappelijke waarden een afweging maken en uw Staten hierover informeren via een Statenbrief. 4

5 Vrijstelling vergunningplicht N 2000 gebieden De bescherming van gebieden vloeit rechtstreeks voort uit de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn. Gebiedsbescherming vindt plaats via de beheerplannen voor de aangewezen Natura 2000 gebieden en via vergunningverlening. De ruimte voor eigen provinciaal beleid op grond van deze wet is beperkt. Voor aangelegenheden die eenheid van beleid vergen of de provincieschaal overstijgen bevat de wet algemene kaders. De wet biedt geen ruimte voor bijvoorbeeld het stellen van aanvullende provinciale doelen voor Natura 2000-gebieden. De provincies zijn gehouden te handelen in overeenstemming met de strikte internationale kaders voor de gebiedsbescherming en soortenbescherming, zoals deze zijn omgezet in de wet. De lastenreductie door provincies kan vooral worden gevonden in een effectieve en efficiënte uitvoering van de natuurwetgeving. De wet biedt de mogelijkheid om via een provinciale verordening vrijstelling te verlenen van de vergunningplicht. Een dergelijke verordening geeft aan voor welke handelingen bij welke Natura2000-gebieden geen vergunning nodig is. Uw Staten krijgen de mogelijkheid om voor activiteiten met beperkte gevolgen algemene regels ter bescherming van Natura2000-gebieden vast te stellen ter vervanging van de vergunningplicht. Hoewel dit duidelijkheid kan bieden aan ondernemers, is er nog onvoldoende kennis om een dergelijke verordening te onderbouwen. Voordat ons College overweegt om een vrijstellingsverordening op te stellen willen wij tijdens de uitvoering van de beheerplannen voor de Natura2000-gebieden casussen verzamelen die geschikt zouden kunnen zijn voor een eventuele vrijstellingsverordening. Beleid voor ontheffingen voor ruimtelijke ingrepen met effect op beschermde soorten De Wnb regelt dat de hele soortenbescherming bij ruimtelijke ingrepen bij de provincie komt te liggen. Gedeputeerde Staten wordt het bevoegde gezag voor het verlenen van ontheffingen in geval soorten worden verstoord of aangetast als gevolg van ruimtelijke ingrepen. Op basis van de Flora- en faunawet ligt deze taak momenteel bij het Rijk. Dit betekent dat de provincie, die al vaak in andere rollen bij ruimtelijke ontwikkelingen betrokken is, nu ook verantwoordelijk is voor een correcte ontheffingverlening en handhaving wanneer effecten op beschermde soorten aan de orde zijn. In 2013 ging het om circa 600 ontheffingsaanvragen in Gelderland. Inmiddels is het aantal ontheffingen toegenomen. De verwachting is dat met de invoering van de Wnb dit aantal nog verder zal groeien omdat we, onder andere via inzet van instrumenten, nauw betrokken zijn bij projecten. Dit vraagt om een goede voorbereiding met gemeenten en omgevingsdiensten. Aanvragen voor ontheffing waarbij ook een omgevingsvergunning aan de orde is komen bij de gemeente binnen (WABO), de provincie geeft vervolgens de gemeente een Verklaring van geen bedenking (vvgb). Overige aanvragen komen rechtstreeks bij de provincie binnen. Dit betekent een sterke toename van procedures waarbij de gemeente de vergunning verleent en de provincie een vvgb afgeeft. Wij zullen een communicatietraject richting gemeenten inzetten om de overgang naar de nieuwe situatie soepel te laten verlopen. 5

6 Wij zullen zorgen dat we voor de inwerkingtreding van de Wnb klaar zijn voor de uitvoering van onze nieuwe taken. Hiertoe is het in eerste instantie nodig om beleidsneutraal de taken van het Rijk over te nemen. Dit betekent dat wij de huidige werkwijze van het Rijk waar mogelijk overnemen. De bestrijding van de door de Minister aangewezen exoten In de nieuwe wet is opgenomen dat de Minister in overeenstemming met Gedeputeerde Staten soorten kan aanwijzen waarvoor Gedeputeerde Staten maatregelen moet treffen om de aantallen zoveel mogelijk terug te brengen. De aanwijzing van deze soorten heeft nog niet plaatsgevonden. Zo ook wacht de aanpak nog op nadere uitwerking. Het betreffende wetsartikel vloeit voort uit de Europese wens tot samenwerking om problemen met uitheemse soorten in een vroeg stadium een halt toe te roepen. Vorig jaar is daartoe een Europese richtlijn aangenomen die thans verder wordt uitgewerkt, bijvoorbeeld in de vorm van een lijst van aan te wijzen soorten. Het Ministerie van Economische Zaken is een overleg met verschillende overheden gestart om deze richtlijn in ons land te implementeren. Wij zullen uw Staten van ontwikkelingen op dit vlak op de hoogte houden. Criteria vaststellen voor melding van boskap, herplantplicht, ontheffing verlening en vrijstelling. In de huidige situatie is het Ministerie van Economische Zaken bevoegd gezag voor de Boswet. Voor bepaalde houtopstanden geldt voor het vellen een meldplicht bij het Ministerie van Economische Zaken. Deze meldplicht kan voor de minister aanleiding zijn tot het opleggen van een kapverbod. Na een velling ontstaat een herplantplicht. De provincie houdt toezicht op de vellingen en herplantverplichting. Verder adviseert de provincie de minister over alle uitvoeringsen handhavingstaken en over de behandeling van bezwaren. Het beleid op grond waarvan de provincie adviseert is vastgelegd in de brochure de Boswet in Gelderland uit Na invoering van de nieuwe wet komen bovengenoemde bevoegdheden bij de provincie te liggen. De kapmelding moet dan niet bij de minister maar bij de provincie worden gedaan. De provincie bepaalt of er een kapverbod opgelegd moet worden en handhaaft de herplantplicht (zowel bestuursrechtelijk als strafrechtelijk). Voorafgaand aan de inwerkingtreding van de Wnb leggen wij uw Staten een verordening voor met regels voor de meldplicht, de herplantplicht, de ontheffingverlening en de vrijstellingen op basis van de nieuwe wet en op basis van het huidige provinciale bosbeleid wat is vastgelegd in de brochure de Boswet in Gelderland. Omdat het provinciale bosbeleid niet meer actueel is zal ons College na invoering van de wet en in overleg met maatschappelijke partners het beleid ten aanzien van instandhouding van houtopstanden actualiseren. Het gaat daarbij om het beleid voor het opleggen van een kapverbod, het ontheffingen- en vrijstellingbeleid en regels voor de herplantplicht. Op basis van het overleg zullen wij in 2017 met een voorstel komen. 6

7 6 Financiële consequenties In het Decentralisatieakkoord en het Natuurpact zijn afspraken gemaakt over de decentralisatie van het Faunafonds en de nieuwe Natuurwet en de daaraan verbonden middelen. Het Rijk stelt middelen beschikbaar via het Provinciefonds voor uitvoering van het Faunafonds, maatregelen ter bescherming van prioritaire soorten en voor de uitvoering van de nieuwe Natuurwet door de provincies. 7 Proces en evaluatie Gemeenten komen met de Wet natuurbescherming in de praktijk meer dan nu het geval is met gebieds- en soortenbescherming in aanraking. Dat komt omdat de wet voorziet in de mogelijkheid om het natuurdeel integraal op te nemen in de omgevingsvergunning (indien deze nodig is). Deze wetswijziging heeft invloed op de werkprocessen en beschikbare capaciteit en kennis bij de betrokken medewerkers. Wij zijn met gemeenten en omgevingsdiensten een proces gestart om de impact voor vergunningverlening en handhaving in beeld te brengen. De bevoegdheden zullen worden geregeld in de door uw Staten vast te stellen geactualiseerde Omgevingsverordening. Deze verordening wordt in december 2016 aangeboden aan uw Staten. Wij zullen u na de zomer informeren over het procesontwerp voor de natuurvisie. Arnhem, 29 maart zaaknummer Gedeputeerde Staten van Gelderland C.G.A. Cornielje - Commissaris van de Koning P.G.G. Hilhorst - secretaris Bijlagen: Ontwerpbesluit Begrotingswijziging Bijlage bij Statenbrief Tekst 7