Burn-out in arbeidsbeloning

Transcriptie

1 Burn-out in arbeidsbeloning Door economen wordt er voortdurend op gehamerd dat onze productiviteit naar boven moet. Productiviteit wordt gezien als de relatie in de economie waarmee productiemiddelen kunnen worden omgezet naar producten. Hoe efficiënter de productiemiddelen worden ingezet, des te meer er geproduceerd kan worden. Bij gelijkblijvende arbeids- en overige kosten, zorgt meer efficiëncy voor meer eenheden producten tegen dezelfde kosten. Dus meer winst. Productiviteitsstijgingen kunnen bereikt worden door beter geschoolde arbeidskrachten en/of betere kapitaalgoederen waarmee efficiënter gewerkt kan worden. Denk hierbij aan informatietechnologie en robotisering. Per werknemer kan er dan meer worden geproduceerd, zowel met diensten als in goederen. Een betere productiviteit kan de economische groei in een land sterk beïnvloeden. Als het aantal werkenden gelijk blijft, maar zij meer produceren, dan gaat de kostprijs per eenheid product naar beneden. Hierdoor kan bijvoorbeeld de concurrentiepositie van een land verbeteren. Vooral vanuit de informatietechnologie en door robotisering wordt een sterke groei van de productiviteit verwacht. Het is uiteraard belangrijk om als land in de voorhoede te zitten. Want productiviteitsstijgingen zullen waarschijnlijk mondiaal plaatsvinden. Waarbij landen met een relatief sterke achterstand veel makkelijker winst kunnen behalen dan reeds efficiënt werkende landen. De productiviteit in Nederland is volgens dataleverancier van economische indicatoren Tradingeconomics sinds de eeuwwisseling behoorlijk toegenomen. Deze is met ca. 8% gestegen. Heel opvallend is de daling ten tijde van de kredietcrisis. Tussen 2007 en 2009 was de Nederlandse economie duidelijk minder efficiënt. De meest waarschijnlijke verklaring hiervoor is dat de economie kromp terwijl het aantal werknemers nauwelijks afnam. In Nederland hebben wij te maken met lage flexibiliteit op de arbeidsmarkt. Het is moeilijk om personeel direct te ontslaan. Dit zijn langdurige processen waarbij sociale plannen dienen te worden opgemaakt. Flexibilisering is al jaren een hot-item die vooral de werkgevers wensen. Door de inflexibiliteit van de arbeidsmarkt duurde het betrekkelijk lang voordat het werkloosheidspercentage in Nederland begon op te lopen. In februari 2008 bereikte het Nederlandse werkloosheidspercentage haar dieptepunt, met slechts 3,6% werklozen van de beroepsbevolking. Een jaar later, begin 2009, was het werkloosheidspercentage nog nauwelijks gestegen. Dit terwijl de kredietcrisis al in volle gang was. Sindsdien is de werkloosheid gaan stijgen en de productiviteit ook! Om de relatie tussen productiviteit en arbeidsmarkt te verduidelijken is het goed om beide grafieken te combineren. De productiviteit begon te stijgen toen het dieptepunt op de arbeidsmarkt al voorbij w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 1

2 was. De productiviteit is nu aan het dalen, kort nadat de werkloosheid is gaan afnemen. Het bestuderen van geaggregeerde grootheiden is leuk, maar wat zegt het? De productiviteitsstijging van de afgelopen jaren is vooral te danken door hetzelfde aantal producten te maken met minder mensen. Hele organisaties staan onder druk, het aantal burn-outs lijkt enkel maar toe te nemen. De werknemers die het geluk hadden om na de kredietcrisis hun baan te behouden, moeten over het algemeen steeds meer op hun tenen lopen om de gestelde doelen te bereiken en dit veelal tegen hetzelfde salaris. De term burn-out zegt het al, het is een energiestoornis. Veel werknemers zijn uitgeblust en kunnen niet meer leveren wat zij vroeger wel konden. Eén op de zeven werknemers heeft ermee te maken. Volgens de stichting Burnout is de gemiddelde verzuimduur 189 dagen. Weg productiviteit! Een belangrijk onderliggend probleem waardoor de werkloosheids- en productiviteitscijfers beïnvloed worden, is de beloningscomponent. Er heerst sterk de indruk dat de beloning voor het hoogste kader en het streven naar winstoptimalisatie ten koste gaat van de beloning voor de werkvloer. Beloningen van topbestuurders zijn over het algemeen de afgelopen jaren sterk gestegen en liggen in veel gevallen ver boven het niveau van voor de kredietcrisis. Daarnaast zijn de winstcijfers van beursgenoteerde ondernemingen sterk verbeterd door kostenminimalisatie, ten gunste van de aandeelhouders. De laatste weken wordt er in de media veel aandacht besteed aan dit onderwerp. Er wordt steeds meer ingezien dat de inkomens scheefgroei aangepakt dient te worden. Zo stond er in de Volkskrant een aantal weken een column van Frank Kalshoven over de strijd tussen arbeid en kapitaal. Ook econoom Martin Visser besteedde er recent aandacht aan in De Financiële Telegraaf. De Nederlandsche Bank (DNB) heeft een herberekening gemaakt van het arbeidsinkomensquote. Welk deel van het bruto binnenlands product gaat naar de factor arbeid? Dit zou volgens DNB niet 78% maar slechts 73,5% van het BBP zijn. Klaas Knot, president van DNB, bepleit al geruime tijd dat er meer ruimte is voor hogere lonen. En deze mening delen wij. Een meer evenwichtige beloning in de samenleving is goed voor de economie. Minder verdienenden hebben een ander bestedingspatroon dan veel verdieners. Deze laatste groep heeft ook de neiging om consumptie uit te stellen. Zij hebben waarschijnlijk al genoeg. De werkgeversorganisaties zijn hier uiteraard op tegen. Zij dienen de belangen van de werkgever. Die wil meer winst om zowel aan zichzelf meer dividend als een hogere managementfee uit te keren. En de werkgever wil zijn financiers goed gezind blijven door meer dividend aan hen uit te keren. Onder het mom dat de concurrentiepositie aangetast wordt, voeren zij uiteraard een tegencampagne. Deels hebben zij wel gelijk, maar het gaat niet om hogere kosten maar om een herverdeling van de omzet/winst. Minder naar kapitaalverschaffers en een meer gelijke verdeling tussen de verschillende w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 2

3 arbeidsniveaus binnen een onderneming. Maar alles overziend, vinden wij dit een discussie over de geaggregeerde grootheden. Het gaat over één totaal cijfer zonder te kijken naar de dieper onderliggende factoren. Kijk maar naar het eerste voorbeeld over de productiviteitsstijging in Nederland. Die stijgt! Komt dit omdat we meer maken met hetzelfde aantal handjes? Nee, slechts gedeeltelijk. Dit komt omdat we waarschijnlijk meer hetzelfde maken met minder mensen, die harder moeten werken tegen hetzelfde salaris. Een groep mensen die steeds vaker te maken krijgt met extreme stress, een burn-out. Hierdoor neemt het gevaar van een juist lagere productiviteit toe. Is het niet veel verstandiger om meer mensen te betrekken in het arbeidsproces en de arbeidsbeloning te herzien? Bij veel bedrijven hebben wij de afgelopen jaren discussies gezien over het inleveren van salaris om de bedrijfscontinuïteit te waarborgen. Wij denken dan bijvoorbeeld aan V&D en de piloten van KLM. Maar vaak is men hiertoe niet bereid. Toch zal de economie beter gaan functioneren als er niet enkel naar de korte termijn wordt gekeken en naar het eigen belang. Bedrijven zullen zich niet enkel dienen te focussen op aandeelhouderswaarde, waarbij ieder kwartaal de lat weer hoger wordt gelegd. Bedrijven moeten zich niet enkel concentreren op korte termijn winst door kostenbesparingsprogramma s door te voeren en reorganisaties toe te passen. Nee, focus op de kwaliteit van het product, het onderscheidende vermogen en een gezonde arbeidssfeer zullen op lange termijn het succes van een onderneming bepalen. Het Centraal Bureau voor de Statistiek, het CBS, bepaalde vorig jaar al dat het gemiddelde loon was afgenomen en de gemiddelde productiviteit was gestegen. Maar ja, hoe juist is deze conclusie? Op basis van de formule klopt de uitkomst, maar op basis van een kwalitatieve analyse zou deze uitkomst zomaar anders kunnen zijn. Het arbeidsinkomensquote bedroeg in de jaren 80 nog 87,5%, ruim hoger dan vandaag de dag. De loonmatigingen die toen zijn afgesproken, hebben ervoor gezorgd dat de concurrentiepositie van Nederland verbeterde. Maar sinds de jaren 80 heeft er mondiaal een verschuiving plaatsgevonden met één grote winnaar: HET KAPITAAL. Niet alleen in Nederland, maar vooral in de VS waaide de kapitalistische wind. Een kapitalistisch systeem die nu zwaar uit de bocht aan het vliegen is. En dat realiseren de centrale bankiers, overheden en topbestuurders zich maar al te goed. Om het huidige kapitalistische systeem te redden, is één van de belangrijkste oplossingen een rechtvaardiger beloningsbeleid en niet alleen sturen op kille ratio s, geaggregeerde grootheden en winstmaximalisatie. Het polderen is doorgeslagen. Internationale concurrentiekracht zit niet enkel in relatief lage lonen. Het zit meer in een gelijkwaardige beloning, zonder dat de som daarbij hoeft toe te nemen. Gezonde werknemers, zonder burn-out verschijnselen, zijn veel productiever. Een extra mannetje of vrouwtje erbij zorgt op termijn wellicht tot juist veel meer winst, in plaats van de veronderstelde minder winst gedachte. Een gezonde geest, zonder stress, genereert ook nieuwe innovatieve ideeën. Ideeën die de productiviteit werkelijk doen verbeteren. Waardoor de concurrentiekracht stijgt en het bedrijf nog succesvoller wordt. Waardoor het groeit en nieuwe mensen kan aannemen. Het huidige systeem van denken is achterhaald. Het is ziek. De rente is 0%, de inflatie is rond de 0% en de uurlonen stegen ook nauwelijks. Maar sinds vorig jaar is er een stijgende lijn te w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 3

4 bespeuren in de uurlonen. Het herstel lijkt ingetreden. De uurlonen stijgen weer harder dan de inflatie. Netto zal dit het besteedbaar inkomen doen toenemen. Als deze hogere salarissen consumptief worden besteed dan zal in de nabije toekomst ook de inflatie weer gaan stijgen en t.z.t. ook de rente. De redding lijkt nabij. Nu maar hopen dat deze gemiddelde uurloonstijging evenwichtig verdeeld is over alle werknemers en niet wordt veroorzaakt door uitschieters in een bepaalde sector of een relatief kleine groep werknemers. Veel economen verwachten dat de lonen pas gaan stijgen als er krapte op de arbeidsmarkt is. Lonen zijn immers de resultante tussen vraag en aanbod. Zolang er een grote pool werkzoekenden is, is er nog geen opwaartse druk op de lonen. Dit is een mooie economische theorie, maar het hoeft zo niet te werken. Lonen kunnen wel degelijk stijgen terwijl er nog veel werkzoekenden zijn. Het gaat om mentaliteit. Neemt de werkgever genoegen met een kleiner deel van de koek? Uiteraard wel meer dan zijn personeel, want wij zijn voor het kapitalisme, maar dan wel de gezonde variant. Neemt de aandeelhouder genoegen met een lager dividend? Natuurlijk betekent dit op korte termijn een lagere vergoeding voor de eigenaren en bestuurders, maar op lange termijn verdienen zij deze waarschijnlijk dubbel terug. Echter, het is moeilijk voor de mens om op korte termijn genoegen te nemen met een zekere kleinere vergoeding terwijl het hogere resultaat op langere termijn onzeker is. Toch is dit laatste juist ondernemen! Donald Trump lijkt het te begrijpen. Als hij president van de VS wordt, zal hij vermogenden zwaarder belasten en streven naar meer werkgelegenheid. Als bestuurders namelijk zelf niet eerlijker willen delen met hun werknemers, dan moet de overheid maar een bemiddelende rol spelen. Degene die zich het meest toe-eigent wordt zwaarder belast. Wij realiseren ons dat het bovenstaande lang niet op iedere bestuurder/werkgever van toepassing is. Gelukkig zijn er veel menselijke organisaties. Maar ja, in de economie schrijven wij vooral over de gemiddelde ondernemer, de gemiddelde consument, de ratio s en andere economische variabelen. Geaggregeerd kan er nog veel verbeteren, gelukkig zijn er ook genoeg positieve uitzonderingen. w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 4

5 Disclaimer Golden Crosses B.V.: Op deze publicatie is de disclaimer van Golden Crosses B.V. van toepassing. Verkorte disclaimer: Alle aanbevelingen inzake de aantrekkelijkheid van bepaalde effecten dienen niet gezien te worden als aanbod om effecten en/of andere zakelijke waarden te kopen of te verkopen, noch als een uitnodiging of aansporing tot het doen van enige investering. Alle communicatie is generiek van aard en houdt geen rekening met de specifieke beleggingsdoelstellingen, de persoonlijke financiële situatie, kennis en ervaring en beleggingshorizon van de betreffende lezer. Alle informatie mag dan ook niet worden aangemerkt als een persoonlijk advies. De waarde van beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Opinies, feiten en meningen kunnen zonder nadere aankondiging worden gewijzigd. De verspreiding van alle uitingen van Golden Crosses in andere jurisdicties dan in Nederland is mogelijk aan restricties onderhevig en de lezer dient zelf de restricties te achterhalen. Golden Crosses verbiedt het geheel of gedeeltelijk verspreiden van alle uitingen van Golden Crosses en aanvaart geen enkele aansprakelijkheid voor de acties van derden op grond van inzichten van Golden Crosses. Het intellectueel eigendom van alle publicaties van Golden Crosses behoort toe aan Golden Crosses. De gehele disclaimer kunt u lezen op de website w w w. g o l d e n c r o s s e s. n l i n f g o l d e n c r o s s e s. n l Pagina 5