Werken voor loon of voor winst? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 4 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 1.9 en 1.

Transcriptie

1 Werken voor loon of voor winst? bij Pincode 5e ed. 4GT Hoofdstuk 4 aanvullend lesmateriaal n.a.v. vernieuwde syllabus EC/K/5A: 1.9 en 1.10 Als jij een baan hebt naast je schoolwerk, ben je waarschijnlijk niet in vaste dienst. Ook als je over een aantal jaren een beroepsopleiding hebt afgerond, zul je niet meteen een vaste aanstelling krijgen. De arbeidsmarkt wordt namelijk steeds flexibeler. Maar misschien ga je helemaal niet voor een baas werken, maar begin je je eigen bedrijf. Als zelfstandig ondernemer moet je je goed voorbereiden. Je moet in elk geval bedenken wat voor ondernemingsvorm je kiest. In deze lesbrief leer je meer over soorten banen en ondernemingsvormen. 1 Lees het bericht hieronder. a Welke drie groepen flexwerkers worden genoemd? b Noem alle redenen van werkgevers om flexwerkers in dienst te nemen. c Waarom willen veel flexwerkers liever een vaste baan, denk je? Wordt een vaste baan zeldzaam? Het aantal vaste banen neemt af en de flexbanen nemen toe. Als het zo doorgaat, zijn er volgend jaar twee miljoen mensen die een tijdelijk contract of een uitzendbaan hebben, of oproepkracht zijn. Werkgevers kiezen vooral voor flexwerkers als ze tijdelijk meer werk te doen hebben. Uitzendkrachten of tijdelijke werknemers worden ingezet bij ziekte, zwangerschap of verlof van personeel. Tijdelijke contracten worden ook gebruikt als verlenging van de proefperiode. Ondernemers zijn tevreden, maar van de werknemers wil bijna negentig procent liever een vaste baan vanwege de zekerheid. Bron: CBS / Trouw, 19 september 2015 Noordhoff Uitgevers, 2016 Pincode Lesbrief 4GT - Werken voor loon of voor winst 1

2 Als je werkt, kun je in loondienst of als zelfstandige aan de slag. In loondienst heb je als werknemer een arbeidsovereenkomst met je werkgever. Je verdient dan een afgesproken loon en hebt recht op vakantiedagen én vakantiegeld. Ook ben je zeker van een inkomen bij werkloosheid, ziekte en arbeidsongeschiktheid. De meeste werknemers vinden het prettig om in vaste dienst te zijn. Je hebt dan meer zekerheid over het aantal uren dat je werkt en je kunt minder makkelijk ontslagen worden. Ongeveer 13% van alle werkenden zijn zelfstandigen. Zij hebben een eigen onderneming. De winst die ze daarmee behalen is hun inkomen. Een deel van deze ondernemers heeft personeel in dienst, de rest is zzp er (zelfstandige zonder personeel). 2 Bekijk de grafiek Steeds meer flexwerkers op de vorige bladzijde. Maak voor de periode tussen 2005 en 2015 een schatting van: a de daling in procenten van het aantal vaste banen. b de procentuele stijging van het aantal flexibele banen. c de procentuele stijging van het aantal zzp ers. 3 Mieke werkt als fotograaf in loondienst bij tijdschrift Look. Ze verdient bruto per jaar, inclusief vakantiegeld. Een ander tijdschrift, de Scene, heeft Mieke gevraagd om als zzp er voor hen te gaan werken. Als er voldoende opdrachten zijn, kan ze daarmee per jaar verdienen. a Waarom is het voor Mieke niet per se financieel voordeliger om als zzp er voor het andere tijdschrift te gaan werken? b Wat kan voor de Scene een reden zijn om Mieke wel als zzp er voor hen te laten werken, maar niet in loondienst? c Wat kan voor Mieke aantrekkelijk zijn om als zzp er te werken? Als je zelfstandig ondernemer bent, moet je een ondernemingsvorm kiezen. Veel voorkomende ondernemingsvormen zijn: Eenmanszaak: er is één eigenaar die zelf de leiding heeft. De eigenaar kan wel personeel in dienst hebben. Vof (vennootschap onder firma): er zijn twee of meer eigenaren (vennoten of firmanten) die samen de leiding hebben. Voor de eigenaars van een eenmanszaak en vof is de winst hun inkomen. Daarover betalen zij inkomstenbelasting. Dat is een belasting die iedereen over zijn privé-inkomen moet betalen. In een vof spreken de vennoten af hoe zij de winst verdelen. Als hun bedrijf schulden heeft, zijn de eigenaars van een eenmanszaak en een vof ook met hun privévermogen aansprakelijk. 4 Noem een overeenkomst en een verschil tussen een ondernemer die zzp er is en een ondernemer die een eenmanszaak heeft. Noordhoff Uitgevers, 2016 Pincode Lesbrief 4GT - Werken voor loon of voor winst 2

3 5 Vergelijk een eenmanszaak met een vof. Een voordeel van een vof is dat je samen meer eigen geld in de zaak kunt investeren. a Bedenk nog een ander voordeel dat je met een vof hebt. b Wat kan een nadeel zijn voor de eigenaren van een vof? Een bv (= besloten vennootschap) en een nv (= naamloze vennootschap) zijn ondernemingsvormen waarbij het privégeld van de eigenaren en het geld van de onderneming strikt van elkaar gescheiden zijn. De eigenaren zijn aandeelhouders. Het geld dat zij in de zaak steken is hun aandeel. Voor de dagelijkse leiding hebben bv s en nv s een of meer directeuren in loondienst. Bv s hebben soms maar één aandeelhouder. Die is dan gewoonlijk als directeur in dienst van zijn eigen bv. Aandelen van een bv worden niet vrij verhandeld. Van een nv worden de aandelen verhandeld op de effectenbeurs. De prijs waarvoor een aandeel verkocht wordt, noem je de aandelenkoers. Het stijgen en dalen van die koers geeft een indruk hoe goed het gaat met het bedrijf. Door te beleggen in aandelen loop je risico. Maar meer dan je belegging kun je niet verliezen. Bv s en nv s betalen over hun winst vennootschapsbelasting. De winst die overblijft kan de bv of nv als dividend uitkeren aan de aandeelhouders. Ook kan de winst gebruikt worden voor nieuwe investeringen of het aflossen van schulden. Als bv s en nv s meer geld nodig hebben, kunnen ze nieuwe aandelen uitbrengen. 6 Welke begrippen horen bij de volgende omschrijvingen? a Winstuitkering aan aandeelhouders. b Belasting die een nv en bv over hun winst betalen. c De prijs van een aandeel. d Plaats waar aandelen verhandeld worden. 7 Lees hieronder het verhaal van Bob. a Bereken hoeveel belasting Bob minder betaalt als hij zijn eenmanszaak omzet in een bv. b Leg uit waarom Bob minder risico loopt als zijn zaak een bv is. Bouwbedrijf Bob Bob heeft een eigen bouwbedrijf. Het is een eenmanszaak met drie man personeel. Zijn nettowinst is per jaar. Daarover betaalt hij gemiddeld 36% inkomstenbelasting. Een vriend adviseert Bob om zijn zaak om te zetten in een bv. Je betaalt jezelf dan salaris. Daarover ben je 32% kwijt aan belasting. Over de rest van je winst betaalt jouw bv 20% vennootschapsbelasting. Je loopt bovendien minder risico als je zaak ooit eens failliet zou gaan. Noordhoff Uitgevers, 2016 Pincode Lesbrief 4GT - Werken voor loon of voor winst 3

4 8 Lees het nieuwsbericht (van enkele jaren geleden) over Ajax hieronder. a Heeft Ajax afgelopen jaar winst behaald? Verklaar je antwoord. b Waaruit blijkt dat Ajax een naamloze vennootschap is? c Johan bezit aandelen van Ajax. Ook al krijg ik nu geen dividend, toch verwacht ik aan mijn belegging te gaan verdienen, zegt hij. Geef een verklaring voor Johans mening. d Loopt Johan veel risico door in aandelen van Ajax te beleggen? Verklaar je antwoord. Ajax keert geen dividend uit Ajax keert over het afgelopen jaar geen dividend uit aan de aandeelhouders. In plaats daarvan wordt het positieve resultaat aan de reserves toegevoegd, aldus de enige beursgenoteerde voetbalclub van Nederland. Door deelname aan de Champions League en met transferinkomsten verwacht Ajax komend jaar weer een positief resultaat te behalen. Bron: nu.nl Organisaties die zich inzetten voor goede doelen hebben vaak de vorm van een stichting. Een stichting is een instelling die opgericht is om een bepaald doel te verwezenlijken. Daarvoor krijgt een stichting meestal donaties of subsidie. Een stichting wordt geleid door een bestuur. Bestuursleden mogen zelf niet aan de stichting verdienen. Als de stichting geld overhoudt, mag dat alleen gebruikt worden voor het doel van de stichting. Voor het uitvoeren van alle taken kan de stichting wel werknemers in dienst nemen. 9 Net buiten het centrum kom je weleens langs de Voedselbank. De Stichting Voedselbank heeft als doel armoede te bestrijden. Ook proberen ze verspilling van voedsel tegen te gaan. Beschrijf in eigen woorden wat voedselbanken doen om hun doelen te bereiken. Noordhoff Uitgevers, 2016 Pincode Lesbrief 4GT - Werken voor loon of voor winst 4

5 10 Wat kan het doel van de volgende stichtingen zijn? a Stichting Vluchtelingenwerk b Stichting Artsen zonder Grenzen c Hartstichting 11 Mag een stichting winst maken? A Ja, maar de winst moet voor het doel van de stichting gebruikt worden. B Ja, maar de winst mag alleen aan de bestuurders worden uitgekeerd. C Nee, een stichting mag aan het eind van het jaar geen geld overhouden. D Nee, als er geld over blijft, moet dat aan de werknemers worden uitgekeerd. 12 De aandelen van uitzendbureau Randstad worden verhandeld op de effectenbeurs. Welke ondernemingsvorm heeft Randstad? 13 Het komt voor dat een bv of nv winst heeft behaald, maar toch geen dividend uitkeert aan zijn aandeelhouders. Wat kan hiervoor een reden zijn? 14 In de krant staat: Vennootschapsbelasting vorig jaar flink gestegen. a Voor welke ondernemingsvormen geldt de vennootschapsbelasting? b Waarover wordt deze belasting geheven? 15 Het voortbestaan van een onderneming kan in gevaar komen als de eigenaar ziek wordt of overlijdt. a Bij welke ondernemingsvorm is dit risico het grootst? b Bij welke ondernemingsvorm is dit risico het kleinst? Verklaar in beide gevallen je antwoord. 16 Een directeur-aandeelhouder van een bv klaagt dat hij twee keer belasting betaalt over de winst van zijn onderneming. Verklaar zijn opvatting. Noordhoff Uitgevers, 2016 Pincode Lesbrief 4GT - Werken voor loon of voor winst 5

6 Om te onthouden Bv Eenmanszaak Flexibele baan Inkomstenbelasting Nv Stichting Tijdelijke baan Vaste baan Vennootschapsbelasting Vof Zelfstandige Zzp er Besloten vennootschap. Onderneming met één of enkele eigenaren als aandeelhouder. De aandelen zijn niet voor iedereen te koop. Onderneming met één persoon die eigenaar is en de leiding heeft. Je werkt alleen wanneer de werkgever je nodig heeft. Bijvoorbeeld met uitzendwerk of als oproepkracht. Belasting die iedereen over zijn privé-inkomen moet betalen. Naamloze vennootschap. Onderneming met meerdere eigenaren die aandeelhouder zijn. De aandelen worden vrij verhandeld op de effectenbeurs. Instelling die opgericht is om een bepaald doel te verwezenlijken en niet op winst gericht is. Baan voor een bepaalde tijd die eindigt op een afgesproken einddatum. Baan waarbij geen einddatum is afgesproken. Belasting die nv s en bv s over hun winst betalen. Vennootschap onder firma. Een onderneming met meer eigenaren die samen de leiding hebben. Iemand die met een eigen onderneming zijn inkomen verdient. Zelfstandige zonder personeel. Noordhoff Uitgevers, 2016 Pincode Lesbrief 4GT - Werken voor loon of voor winst 6