Analyse woningmarkt Nieuwkoop

Transcriptie

1 Analyse woningmarkt Nieuwkoop Discussienotitie op basis van de resultaten van de bureaustudie Behorend bij Agendapunt 4 Meningsvormende Raad d.d. 18 maart 2010 Ties Teeuwen (Quintis) Sander Reith (Quintis) Nieuwegein, 11 maart 2010

2

3 Inhoud 1. Inleiding 2 2. Bevolkings- en huishoudensontwikkeling Bevolkingsontwikkeling Huishoudensontwikkeling 7 3. Woningvoorraad en toekomstige plannen Woningvoorraad Woningvoorraad van de sociale verhuurders in de gemeente Nieuwkoop Gemeentelijk nieuwbouwprogramma Nieuwkoop Groene Hart: achterblijvende bouwproductie Belang verbinding nieuw en bestaand: uitbreiding én dorpsvernieuwing Woonbehoefte Beeld van de sociale huurmarkt van de gemeente Nieuwkoop Effecten regionale toewijzing huurwoningen Actief inspelen op doorstroming: succesfactoren Beeld van de koopmarkt van de gemeente Nieuwkoop Positie doelgroepen in gemeenten in het Groene Hart Vraag naar en aanbod van zorgvoorzieningen Vraag naar zorg- en woonvoorzieningen Leefbaarheid en voorzieningenniveau in kernen Leefbaarheid onder druk Aandachtspunten voor de woonvisie Cijfers en bevindingen door de oogharen bezien: vragen, inzichten 29 Bijlage I. Bouwstenen Woonvisie 30 Structuurvisie Nieuwkoop Positionering gemeente Nieuwkoop in de regio 31 Leefbaarheid 32 Aansluiting Rijnstreek bij Holland-Rijnland 33 Masterplan Wonen, Welzijn, Zorg 34 Bijlage II. Tabellen en figuren 37 Bijlage III. Ambities lokale politiek 39 1

4 1. Inleiding Een nieuwe Woonvisie In juli 2009 is de structuurvisie Nieuwkoop 2040 door de gemeenteraad vastgesteld. Vanaf 2009 wordt de Structuurvisie 2040 in twee stappen geconcretiseerd. Eerst door een uitwerking van de visie voor de periode tot Daarna door de opgaven voor de komende tien jaar te vertalen in concrete projecten en activiteiten. Sectorale beleidsnota s, zoals een woonvisie, hebben daarin een belangrijke functie. Daarom wil de gemeente Nieuwkoop in nauwe samenwerking met de lokaal werkzame woningcorporaties Woondiensten Aarwoude, Vestia en Woningstichting Nieuwkoop een nieuwe Woonvisie opstellen. Het proces is in januari gestart. We volgen globaal drie stappen: Analyse Visie Uitvoering Deze notitie: cijfers, analyse, opmaat voor de visie De notitie die nu voorligt is een beknopte weergave van het resultaat van de eerste fase: de analyse. Op basis van diverse bestaande bronnen hebben we de belangrijkste aspecten rond het wonen in beeld gebracht en met elkaar verbonden in een analyse. De resultaten zoals die hier beschreven zijn, vormen samen met de Bouwstenennotitie een opmaat voor het vervolg: het formuleren van de visie. Thema s bouwstenennotitie: Demografische gegevens en prognoses; Woningvoorraad, doelgroepen, huur- en koopmarkt; De woningbouwopgave en financiering. Uit: Bouwstenennotitie, juli 2008 Proces: discussie in gemeenteraad, dan Woonplatform De resultaten van deze analyse dienen als input voor een discussie in een bijeenkomst van de gemeenteraad op 18 maart aanstaande. Daarna worden partijen in het veld bijeen geroepen om in een zogenaamd Woonplatform met elkaar in discussie te gaan over analyse en de visie. In tijd gezien: Gemeenteraad: 18 maart 2010 Woonplatform: 31 maart 2010 Daarna is naar verwachting voldoende input aanwezig voor het opstellen van een eerste concept-woonvisie. Opbouw notitie Deze notitie beschrijft de resultaten van een analyse van de woningmarkt van Nieuwkoop op de volgende voor de woonvisie relevante onderwerpen: De bevolkings- en huishoudensontwikkeling; De woningvoorraad; De woonbehoefte; De vraag naar en het aanbod van zorgvoorzieningen; De leefbaarheid en het voorzieningenniveau in kernen. 2

5 Ter afsluiting volgt op grond van de analyse een overzicht van aandachtspunten voor de woonvisie. 3

6 2. Bevolkings- en huishoudensontwikkeling In dit hoofdstuk zoomen we in op een aantal ontwikkelingen dat van belang is voor een goede inschatting van de toekomstige trends en behoeften op de woningmarkt. 2.1 Bevolkingsontwikkeling Bevolkingsomvang stabiel (zonder 520 extra woningen!) In de gemeente Nieuwkoop wonen per 1 januari inwoners (CBS-statline). Op basis van de prognose van Primos 2008 zal de bevolking in 2020 een omvang van circa bereiken. Tussen 2008 en 2010 neemt het aantal inwoners tijdelijk af met circa 300, in de periode daarna treedt naar verwachting weer een lichte groei op, waardoor het inwonertal in 2020 in vergelijk met 2008 met ruim 100 inwoners zal zijn afgenomen. De prognose van Primos gaat uit van een autonome ontwikkeling, waarin het effect van nieuwbouw van 520 woningen ten behoeve sanering glastuinbouw niet is doorgerekend. In de kernen Zevenhoven, Noordse Dorp en Nieuwveen wordt tot 2020 een (forse) afname van het aantal inwoners verwacht. In de kernen Nieuwkoop en Langeraar neemt de bevolking in omvang toe. De prognose van de provincie Zuid-Holland (2007) gaat uit van inwoners in 2010 en in 2020, en een woningvoorraad van in Tabel 2.1 Geïnterpoleerde prognoses met correctie voor definitieve bouwplannen, per kern, gemeente Nieuwkoop (excl. De Meije) Kernen groei Korteraar % Langeraar % Papenveer % Ter Aar % Nieuwkoop % Nieuwveen % Noorden % Noordse Dorp % Vrouwenakker % Woerdense Verlaat % Zevenhoven/Noordeinde % Gemeente totaal % Primos (2008). Dit is exclusief de kern De Meije, waar in 2008 circa 120 mensen wonen. Volgens de meest recente versie van de Primos prognose (2009) zal de bevolking van de gemeente Nieuwkoop in sterkere mate afnemen tot in Uit deze bijstelling blijkt dat Primos verwacht dat de bevolking al eerder in omvang zal gaan afnemen. We gaan er van uit dat Primos 2009 een meer realistische verwachting van de huishoudensontwikkeling geeft (zie paragraaf 2.2.). Voor het beeld van de bevolkingsontwikkeling op kernniveau houden we vast aan tabel 2.1, omdat we niet beschikken over de prognose van 2009 op kernniveau. 4

7 Tabel 2.2 Verandering leeftijdsopbouw gemeente Nieuwkoop Leeftijdsgroep groei jaar % jaar % jaar % jaar % jaar % jaar % % Totaal % Primos, 2008 Ook in Nieuwkoop: ontgroening en vergrijzing Als gevolg van demografische ontwikkelingen zal de samenstelling van de bevolking naar leeftijd tussen 2010 en 2020 veranderen. In de leeftijdsgroepen tot 55 jaar is een sterke afname te verwachten, met name in het aantal kinderen tot 14 jaar. Tegelijk is een sterke toename van het aantal inwoners te verwachten in de leeftijd boven 65 jaar. Migratie: vertrek naar Alphen en Utrecht, vestiging uit De Ronde Venen Door verhuizingen in de periode tussen 2005 en 2008 hebben per saldo ruim 150 inwoners gemiddeld per jaar de gemeente Nieuwkoop verlaten. Het merendeel van de migratierelaties van de gemeente Nieuwkoop met andere gemeenten is neutraal: vestiging en vertrek zijn min of meer in evenwicht. De Ronde Venen is een van de schaarse gemeenten waarmee Nieuwkoop een duidelijk positieve migratierelatie heeft. Met twee gemeenten heeft Nieuwkoop een duidelijk negatieve migratierelatie: Alphen a/d Rijn: tussen verhuisden bijna 500 personen meer van Nieuwkoop naar Alphen a/d Rijn dan andersom. De verklaring kan hier worden gezocht in het grotere aanbod (nieuwbouw)woningen in de gemeente Alphen a/d Rijn. Utrecht: tussen verhuisden tweemaal zoveel mensen van Nieuwkoop naar Utrecht dan andersom. Hier speelt het opleidingsaanbod in Utrecht een grote rol. 5

8 Figuur 2.1 De belangrijkste migratierelaties tussen de gemeente Nieuwkoop en andere gemeenten in de regio, Landsmeer Velsen Lelystad Haarlem Bloemendaal Zandvoort Amsterdam Almere Heemstede Diemen Zeewolde Bennebroek Muiden Haarlemmermeer Naarden Hillegom Weesp Ouder-Amstel Amstelveen Huizen Noordwijkerhout Blaricum Noordwijk Aalsmeer Abcoude Bussum Lisse Eemnes Uithoorn Laren Loenen Wijdemeren Hilversum Bunschoten Teylingen Nijker Ronde Venen Baarn Katwijk Kaag en Braassem Oegstgeest Nieuwkoop Breukelen Amersfoort Leiden Leiderdorp Soest Wassenaar Maarssen De Bilt Voorschoten Alphen aan den Rijn Leusden Zoeterwoude Rijnwoude Woerden Zeist Leidschendam-Voorburg Bodegraven Gemeente Nieuwkoop 's-gravenhage Boskoop Utrecht Vestiging en vertrek Woudenberg Zoetermeer Waddinxveen Reeuwijk Montfoort Rijswijk 500 Bunnik Pijnacker-Nootdorp Bleiswijk Oudewater IJsselstein Nieuwegein Utrechtse Heuvelrug Zevenhuizen-Moerkapelle Gouda estland Houten 100 Delft Berkel en Rodenrijs Moordrecht Wijk bij Duurstede Bergschenhoek Vlist Lopik naar Nieuwkoop Midden-Delfland Rotterdam Nieuwerkerk aan den IJssel Vianen uit Nieuwkoop Ouderkerk Buren Zederik Schiedam Schoonhoven Culemborg Per saldo: vertrek jongeren en ouderen, vestiging gezinnen De verhuisbewegingen laten een vrij structurele trend zien dat het aantal mensen in de leeftijd tussen 10 en 30 jaar (door opleiding, werk, gezinsvorming) en tussen 65 en 85 jaar dat de gemeente Nieuwkoop verlaat jaarlijks groter is dan het aantal dat zich in de gemeente vestigt. In het migratiesaldo van leeftijdsgroepen boven de 30 jaar lijkt vanaf 2006 een trendbreuk zichtbaar van overwegend positieve saldi naar negatieve saldi. Opvallend is ook dat het saldo van de jongste leeftijdsgroepen (0-10 jaar) al jaren positief is. Tabel 2.3 Migratie naar leeftijd gemeente Nieuwkoop, saldo saldo saldo saldo saldo

9 2.2 Huishoudensontwikkeling Groei aantal huishoudens, afname grootte In de gemeente Nieuwkoop wonen per 1 januari huishoudens (CBS-statline). De gemiddelde huishoudensgrootte neemt tot 2020 af van 2,61 naar circa 2,52. Het aantal huishoudens neemt tot 2020 verder toe tot circa Afname is te verwachten in de groep huishoudens tussen de 25 en 54 jaar (alle huishoudentypen). De groepen alleenstaanden (55+) en samenwoners (vooral 75+) nemen in dezelfde periode fors toe. Tabel 2.4 Ontwikkeling van het aantal huishoudens naar huishoudentype groei Alleen tot % Alleen % Alleen % Alleen % Aandeel alleen 23% 27% 29% +4% Samen tot % Samen % Samen % Samen % Aandeel samen 33% 36% 35% +3% Gezin tot % Gezin % Eenoudergezin tot % Eenoudergezin % Overig % Aandeel gezin 43% 37% 36% -6% Totaal % Bron: Primos 2009 De prognose van de provincie Zuid-Holland (2007) gaat uit van hoofdbewoners (huishoudens) in 2010 en hoofdbewoners in 2020, en een woningvoorraad van in Hoog inkomensniveau Het inkomensniveau van huishoudens in de gemeente Nieuwkoop ligt aanzienlijk hoger dan in Nederland. Van alle huishoudens heeft 28% een laag inkomen (Nederland 40%), en 31% een hoog inkomen (Nederland 20%). Tabel 2.5 Inkomensverdeling 2006 Nieuwkoop Rijnstreek Nederland laag (< ) 28% 31% 40% midden ( ) 40% 41% 40% hoog (>= ) 31% 27% 20% Bron: CBS-statline 7

10 Conclusies: Zonder extra woningbouw van 520 woningen zal de bevolking van de gemeente Nieuwkoop na jaren van lichte groei - tussen 2010 en 2020 licht in omvang afnemen. De krimp zal zich vooral voordoen in de kernen Zevenhoven en Noordse Dorp, terwijl de bevolking van de kernen Nieuwkoop en Langeraar in omvang zal toenemen. De afname is te verklaren door natuurlijke bevolkingsontwikkeling (geboorte en sterfte) en migratie (push- en pullfactoren). Vooral migratie is een sterke factor in de huishoudensontwikkeling geworden. Er is sprake van een structurele selectieve migratie naar leeftijd met: - vertrekoverschotten in de leeftijdsgroepen 10 tot 30 jaar en 65 tot 85 jaar; - vestigingsoverschotten in de leeftijdsgroepen 0 tot 5 jaar en 30 tot 50 jaar. Het aandeel lage inkomens is met 28% ver beneden het Nederlands gemiddelde (40%), maar normaal voor gemeenten met vergelijkbare verstedelijkingsgraad. Door gezinsverdunning zal het aantal huishoudens (en daarmee de woningbehoefte) tot 2020 nog gaan toenemen met circa 400. In de berekening van de verwachte toename is geen rekening gehouden met de plannen voor de ontwikkeling van 430 woningen ten behoeve van de sanering van de glastuinbouw. Dat zal dus nog een verdere toename van het aantal huishoudens tot gevolg hebben. In de samenstelling van de huishoudens zal het zwaartepunt verschuiven naar meer kleine huishoudens, zoals alleenstaanden (55+) en samenwoners (75+). Tegelijk vindt afname plaats van het aandeel gezinnen van 43% naar 37%. Binnen het gezinstype zien we een verschuiving van jonge (25-55 jaar en 0-13 jaar) naar oudere gezinnen (55+). Ook voor deze conclusie geldt dat het de situatie betreft zonder extra nieuwbouw van 520 woningen. 8

11 3. Woningvoorraad en toekomstige plannen Toekomstige ontwikkelingen in de bevolking en huishoudensamenstelling zijn in beeld. In dit hoofdstuk kijken we naar de woningvoorraad in Nieuwkoop, en schetsen we een beeld van de plannen die in de gemeente op stapel staan. Daarbij benadrukken we, dat het daarbij niet alleen moet gaan om de nieuwbouwproductie. Ook in kleine gemeenten is een verschuiving in focus naar potenties van de bestaande woongebieden aan de orde: dorpsvernieuwing. 3.1 Woningvoorraad Beperkte groei woningvoorraad De woningvoorraad van de gemeente Nieuwkoop telt in 2009 bijna woningen. De woningvoorraad is de afgelopen jaren door toevoeging en onttrekking van woningen per saldo jaarlijks met enkele tientallen toegenomen. Tabel 3.1 Ontwikkeling woningvoorraad gemeente Nieuwkoop aantal toename abs toename % toevoegingen onttrekkingen ,9% ,5% ,4% ,0% ,9% Koop-huur traditioneel 70%-30%, nadruk eengezins, inhaalslag appartementen Met 70% heeft de koopsector het grootste aandeel in de totale woningvoorraad. Van de overige 30% huurwoningen behoort 23%(-punt) tot de sociale huursector. Deze woningen worden verhuurd door Woningstichting Nieuwkoop, Woondiensten Aarwoude en Vestia Midden-Nederland. De koopwoningen zijn hoofdzakelijk grondgebonden eengezinswoningen. Door nieuwbouw is het aantal koopwoningen vanaf 2005 met ruim 200 woningen toegenomen. Het aantal meergezinswoningen in de koopsector is bijna verdubbeld. Van de sociale huurwoningen in 2008 is eveneens het merendeel eengezinswoning (ca. 90%). Door onttrekking is de sociale huurwoningvoorraad vanaf 2005 met 60 eengezinswoningen afgenomen. 9

12 Tabel 3.2 Woningvoorraad naar type en eigendom % koop % egw % mgw % soc huur % egw % mgw % part huur % egw % mgw % totaal % totaal egw % totaal mgw % 3.2 Woningvoorraad van de sociale verhuurders in de gemeente Nieuwkoop (Bron: Informatie woningcorporaties en Masterplan Wonen, Welzijn en Zorg voor de gemeente Nieuwkoop, pp 66-69) Woningstichting Nieuwkoop: ca in Nieuwkoop en Noorden Voorraad Woningstichting Nieuwkoop heeft bijna woningen in bezit, vooral geconcentreerd in oude gemeente Nieuwkoop (kernen Nieuwkoop en Noorden): 55% gezinswoningen, 30% voor alleenstaanden en 15% seniorenwoningen. Tabel 3.3 Woningbezit Woningstichting Nieuwkoop, 2009 Eengezinswoningen Senioren Alleen staanden Kamer Totaal Nieuwkoop Noorden Woerdense Verlaat Totaal % 16% 27% 3% 100% Plannen (NB betreft indicaties, definitieve cijfers volgen in vervolgtraject) Woningstichting Nieuwkoop heeft tot 2012 bouwplannen voor 200 nieuwbouwwoningen. 10

13 Tabel 3.4 Bouwplannen WSN :199 woningen Nieuwkoop 4 appartementen (2 GGZ) eengezinswoningen appartementen (huur) zorgwoningen huurappartementen startersapp/koopgarant appartementen woningen huurzorgapp 2x7 groepswonen pg Nieuwveen 28 seniorenwoningen 2012 Woondiensten Aarwoude: ca 800 in Ter Aar en Langeraar Voorraad Woondiensten Aarwoude heeft bijna 800 woningen in bezit, vooral geconcentreerd in oude gemeente Ter Aar (kernen Ter Aar en Langeraar): 76% gezinswoningen, 10% jongerenwoningen en 14% seniorenwoningen. Tabel 3.5 Woningbezit Woondiensten Aarwoude, 2009 Eengezinswoningen Senioren Jongeren Totaal Langeraar Papenveer Ter Aar Totaal % 14% 10% 100% Plannen (NB betreft indicaties, definitieve cijfers volgen in vervolgtraject) Woondiensten Aarwoude heeft de komende jaren bouwplannen voor circa 140 nieuwbouwwoningen en 28 verpleeghuisplaatsen Tabel 3.6 Langeraar Ter Aar Bouwplannen Woondiensten Aarwoude 50 sociale huurwoningen; 10 vrije sectorwoningen 44 levensloopbestendige huurwoningen 13 koopgarant 20 zorgwoningen 28 verpleeghuisplaatsen Vestia Midden-Nederland: ca 560 in Nieuwveen, Zevenhoven/Noordeinde Voorraad Vestia Midden-Nederland heeft 558 woningen in bezit, vooral geconcentreerd in oude gemeente Liemeer (kernen Nieuwveen en Zevenhoven/Noordeinde): 83% gezinswoningen, 17% appartementen. In totaal zijn er 69 woningen (eengezins- of appartement) gelabeld voor senioren. Dat is 12% van de totale woningvoorraad van Vestia in de gemeente Nieuwkoop. 11

14 Tabel 3.7 Woningbezit Vestia Midden-Nederland, 2009 Eengezinswoningen App (2-3 kamers) Totaal Senioren (egw / app) Nieuwveen Zevenhoven/Noordeinde Totaal % 17% 100% 12% Tabel 3.8 De woningvoorraad van sociale verhuurders in de gemeente Nieuwkoop, naar prijsklasse en per kern goedkoop (tot 357,37) betaalbaar ( 357,37-548,18) duur (vanaf 548,18) totaal Nieuwveen Zevenhoven totaal Vestia MN % 68% 12% 100% Ter Aar Langeraar Papenveer totaal Woond. Aarwoude % 74% 9% 100% totaal Wst. Nieuwkoop pm totaal Nieuwkoop Pm Nog aan te vullen met gegevens Wst Nieuwkoop 12

15 3.3 Gemeentelijk nieuwbouwprogramma Nieuwkoop Ruim woningen tot 2020, ca 270 sloop Het totale woningbouwprogramma van de gemeente Nieuwkoop (oktober 2009) gaat uit van toevoeging van nieuwbouwwoningen in de periode tot 2020, en sloop van 271 woningen. De bouwplannen voor 892 woningen zijn hard. In de Woonvisie zullen we nader bezien wat de mate van realiteit van dit bouwprogramma is. Tabel 3.9 Woningbouwprogramma Nieuwkoop tot 2020, oktober 2009 Bouw Sloop 271 Prijsklasse soc % Prijsklasse vrij % Type EGW % Type MGW % Type Zorg 10 1% Huur % Koop % Hard % Zacht % Bron: Overzicht gemeente Nieuwkoop, oktober 2009, inclusief 430 woningen structuurvisie tbv sanering glastuinbouw. De totalen (prijsklasse, type, huur/koop, etc.) kunnen verschillen, omdat de kenmerken van een deel van de plannen nog niet bekend zijn. Kenmerken nieuwbouwprogramma: 30% van alle nieuwbouwwoningen in de sociale prijsklasse; 23% van alle nieuwbouwwoningen in de (sociale) huursector, 77% in de koopsector; 59% eengezins, 40% meergezins, 1% zorg; Accent op periode (1.245 woningen gepland, 892 hard) 3.4 Groene Hart: achterblijvende bouwproductie De provincie heeft enige tijd geleden geconstateerd, dat in verschillende kernen van het Groene Hart sprake is van bevolkingskrimp. Nader onderzoek door de Universiteit van Amsterdam (Tussen Groei en Krimp) heeft geleerd, dat dit voor een deel te verklaren is door het achterblijven van de bouwproductie. Opvallend, gelet op het feit, dat vanaf 2001 het voordien strikt planologisch contingentenbeleid voor het Groene Hart is verruimd. Gemeenten kunnen bouwen voor de eigen woningbehoefte (migratiesaldo 0), maar onderzoek leert dat zij dat niet of te weinig gedaan hebben. Een ander deel van de verklaring is, dat in de Rijnstreek sprake is van een relatief eenzijdige samenstelling van de woningvoorraad of de woonomgeving. Dit vormt naast de minder goede werkgelegenheidssituatie en de relatief hoge grondprijs een belangrijke verklaring. 13

16 3.5 Belang verbinding nieuw en bestaand: uitbreiding én dorpsvernieuwing Vaak wordt in woonbeleid en prestatieafspraken sterk gefocust op de benodigde nieuwbouwproductie. Het belang hiervan staat buiten kijf. Echter, het wordt steeds belangrijker om ook de potentie en toekomstwaarde van bestaande woongebieden onder de loop te leggen. In de gemeente Nieuwkoop kan dat gevat worden onder de noemer dorpsvernieuwing. De gemeente Nieuwkoop is daar al in een aantal projecten mee bezig. De Woonvisie zal het belang van dorpsvernieuwing en de kansen die dit biedt goed duiden en verder uitwerken in de opgave voor de bestaande woningvoorraad. Ten behoeve hiervan zullen de nieuwbouwplannen in het vervolgtraject van de woonvisie op kernniveau in beeld worden gebracht, uitgesplitst naar uitbreiding en inbreiding. Ook de plannen voor dorpsvernieuwing worden hierbij in beeld gebracht en in verhouding tot de nieuwbouw worden geanalyseerd. Conclusies: De woningvoorraad van Nieuwkoop bestaat voor 30% uit huur- en voor 70% uit koopwoningen. Zowel in de huursector als de koopsector bestaat de voorraad vooral uit grondgebonden woningen. Inmiddels zijn de corporaties bezig met plannen voor het toevoegen van meer gestapelde woonvormen aan de woningvoorraad. Daarmee anticiperen zij op de verwachte vergrijzing. Er is ook (beperkt) aanbod voor jongeren. Daadwerkelijk toename van de woningvoorraad is vanaf 2005 vooral gerealiseerd door nieuwbouw van koopwoningen (+200), met accent op meergezinswoningen (appartementen). In de sociale huur is het aantal woningen vanaf 2005 afgenomen met 60 (eengezins)woningen door onttrekking. In toenemende mate is dorpsvernieuwing van belang. Dat zal in de Woonvisie verder worden uitgewerkt. In het meest recente Nieuwbouwprogramma van de gemeente Nieuwkoop zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd voor de toevoeging van 520 woningen in kader van structuurvisie: - 30% sociale prijsklasse - 23% sociale huur / 77% koop - 59% eengezins / 40% meergezins / 1% zorg - Nieuwbouw : woningen gepland, 892 hard - Sloop 271 woningen 14

17 4. Woonbehoefte In dit hoofdstuk schetsen we op basis van bestaande bronnen een beeld van de markt voor huurwoningen en koopwoningen. 4.1 Beeld van de sociale huurmarkt van de gemeente Nieuwkoop Om het beeld van de sociale huurmarkt te schetsen zijn de jaarverslagen van Woonmarkt Rijnstreek van 2005 tot 2008 geraadpleegd. Woonmarkt Rijnstreek maakt al enige jaren geen onderscheid meer tussen starters en doorstromers. Inschrijfduur is bepalend voor alle woningzoekenden. 20% van woningzoekenden zijn actief: relatief laag Per zijn ruim woningzoekenden in Nieuwkoop geregistreerd bij Woonmarkt Rijnstreek. In 2008 was één op de vijf woningzoekenden in Nieuwkoop actief op zoek naar een woning. Dat aandeel is in vergelijking met naburige gemeenten die tot Woonmarkt Rijnstreek behoren aan de lage kant. Tabel 4.1 Actief woningzoekenden Woonmarkt Rijnstreek gemeente ingeschreven actief % actief Alphen a/d Rijn % Jacobswoude % Nieuwkoop % Rijnwoude % Buiten regio % Totaal % Per 1 januari 2007 zijn de gemeenten Liemeer, Ter Aar en Nieuwkoop samengevoegd tot de huidige gemeente Nieuwkoop. De gemeente is daardoor aanzienlijk groter geworden. Een administratief gevolg is dat de groep huishoudens die in Nieuwkoop op zoek is naar een woning, per 2007 bijna verdubbeld is. Tabel 4.2 Actief woningzoekenden Nieuwkoop jaar ingeschreven actief % actief % % % % jaar meest actief Naar leeftijd bezien is zowel het aandeel 65-plussers, als het aandeel jongeren tot 23 jaar dat in Nieuwkoop een woning zoekt in relatie tot andere gemeenten vrij beperkt. Van alle leeftijdsgroepen maken de woningzoekenden in de leeftijd tussen 23 en 34 jaar het grootste 15

18 deel uit van het totaal aantal woningzoekenden. Echter, beide groepen nemen langzaam in omvang toe. Tabel 4.3 Actief woningzoekenden Nieuwkoop naar leeftijd jaar tot totaal % totaal % 52% 31% 4% 100% % 53% 26% 5% 100% % 49% 31% 6% 100% % 45% 32% 7% 100% 502 Figuur 4.1 Actief woningzoekenden Woonmarkt Rijnstreek in 2008 naar leeftijd Naar inkomen bezien wisselt het aandeel lage inkomens in de totale groep actief woningzoekenden de afgelopen jaren, maar bedraagt grosso modo 50% tot 60%. Circa 10% van de woningzoekenden heeft een hoog inkomen. Tabel 4.4 Actief woningzoekenden Nieuwkoop in 2008 naar inkomen (inkomensgrenzen conform BBSH) Nieuwkoop primair secundair hoog totaal % 37% 100% % 36% 11% 100% % 31% 10% 100% % 35% 10% 100% Lage mutatiegraad huursector: 5% In 2008 zijn in Nieuwkoop 114 van de sociale huurwoningen op de markt vrijgekomen. De gemiddelde mutatiegraad van sociale huurwoningen kwam daarmee in 2008 uit op 5%. Gemiddeld reageerden 25 mensen op het vrijkomen van een van de woningen. In Alphen a/d Rijn (47) en Rijnwoude (30) was het gemiddeld aantal reacties groter, in Jacobswoude iets kleiner (21). 50% van de reacties Nieuwkopers, 30% uit Alphen a/d Rijn Analyse van de reacties leert dat ongeveer de helft (1.500) van alle reacties op in Nieuwkoop vrijgekomen woningen afkomstig zijn van mensen uit Nieuwkoop. De overige reacties zijn 16

19 afkomstig van woningzoekenden uit Alphen a/d Rijn (866) en van buiten de regio. Het aantal woningzoekenden uit Jacobswoude en Rijnwoude dat heeft gereageerd op een woning in Nieuwkoop is beperkt. Tabel 4.5 Herkomst van reacties in 2008 in percentages gemeente advertentie Alphen a/d Rijn Jacobswoude Nieuwkoop Rijnwoude Buiten regio Totaal Alphen a/d Rijn 78% 3% 6% 4% 9% 100% Jacobswoude 33% 37% 8% 5% 16% 100% Nieuwkoop 30% 2% 51% 3% 14% 100% Rijnwoude 24% 2% 3% 56% 15% 100% Totaal 68% 4% 10% 8% 10% 100% In 2008 zijn in Nieuwkoop 101 sociale huurwoningen via reguliere weg toegewezen aan woningzoekenden, vooral aan jarigen. In relatie tot het aandeel actief woningzoekenden vinden er minder toewijzingen aan jonge woningzoekenden tot 23 jaar plaats, en relatief meer aan 65-plussers. Een verklaring hiervoor is dat actief woningzoekende senioren over het algemeen beter weten wat voor een woning zij willen, waardoor actief zoeken vaker tot daadwerkelijke toewijzing leidt. Tabel 4.6 Toewijzingen in 2008 naar leeftijd tot totaal totaal Alphen a/d Rijn 14% 45% 29% 12% 100% 541 Jacobswoude 20% 45% 24% 12% 100% 51 Nieuwkoop 13% 42% 35% 11% 100% 101 Rijnwoude 14% 50% 22% 14% 100% 86 Totaal 14% 45% 29% 12% 100% 779 Actief woningzoekenden Nieuwkoop % 45% 32% 7% 100% 502 De woningen die tussen 2005 en 2009 zijn toegewezen zijn hoofdzakelijk verhuurd aan woningzoekende uit de gemeente Nieuwkoop. Tabel 4.7 Toewijzing naar woonplaats woningzoekende Nieuwkoop advertentie Nieuwkoop Alphen a/d Rijn Jacobswoude Nieuwkoop Liemeer Ter Aar Rijnwoude Buiten regio Totaal Lokale slaagkans relatief klein De lokale slaagkans van woningzoekenden in Nieuwkoop is klein in vergelijking met andere gemeenten in de regio Rijnstreek. De regionale slaagkans (de slaagkans van een woningzoekende om ofwel in Nieuwkoop, ofwel in de regio een woning te vinden) is een stuk 17

20 groter en beter vergelijkbaar met de regionale slaagkansen van woningzoekenden uit andere regiogemeenten. Figuur 4.2 Slaagkans naar herkomst woningzoekende Woningzoekenden uit de gemeente Nieuwkoop hebben al vanaf 2004 een langere inschrijfduur nodig om een woning te verkrijgen dan woningzoekenden uit andere gemeenten in de regio Rijnstreek. 18

21 De benodigde inschrijfduur voor huishoudens (jongeren) die een goedkope huurwoning zoeken (tot 348,99) is gemiddeld 38 maanden. Dat is 10 maanden korter dan de benodigde inschrijfduur in Alphen a/d Rijn, maar ook 6 tot 8 maanden langer dan in Rijnwoude en Jacobswoude. Tabel 4.8 Gemiddeld benodigde inschrijfduur in maanden per huurklasse, 2008 Figuur 4.3 Ontwikkeling benodigde inschrijfduur per gemeente in maanden Vanaf 2007 het jaar waarin de gemeenten Nieuwkoop, Liemeer en Ter Aar opgaan in de nieuwe gemeente Nieuwkoop is de slaagkans van woningzoekenden circa 20%. Voor de primaire doelgroep is de slaagkans al jaren vergelijkbaar met hogere inkomensgroepen. Het jaar 2008 laat een afname van de slaagkans van hoge inkomensgroepen zien. De totale slaagkans en de slaagkans van huishoudens die tot de primaire doelgroep behoren lagen in de jaren vóór 2008 in de Rijnstreek op een beduidend hoger niveau dan in Nieuwkoop. In 2008 zijn ook in de regio deze slaagkansen afgenomen tot 20% Tabel 4.9 gemeente Nieuwkoop Slaagkans naar inkomen, gemeente Nieuwkoop en Rijnstreek primair secundair hoog slaagkans slaagkans Nieuwkoop Rijnstreek totaal primair slaagkans Rijnstreek totaal 2005* 14% 11%** 13% 18% 19% 2006* 19% 17% 20% 18% 31% 29% % 22% 20% 21% 27% 26% % 21% 12% 20% 20% 20% * exclusief Liemeer en Ter Aar ** niet-primair 19

22 4.2 Effecten regionale toewijzing huurwoningen In de periode van maart tot en met september 2009 werden woningen in de Rijnstreek voor het eerst toegewezen volgens het nieuwe convenant Woonruimteverdeling. Volgens dit convenant wordt 70% van alle vrijkomende huurwoningen zonder lokale voorrang geadverteerd. De overige 30% plus eventuele nieuwbouwwoningen mogen als lokale beleidsruimte worden ingezet. Het is de vraag welke effecten dit op de toewijzing van huurwoningen heeft. Weliswaar is de periode waarover we uitspraken kunnen doen nog erg kort, maar desalniettemin kunnen we een aantal voorlopige conclusies trekken: De openstelling van de regionale woningmarkt heeft tot meer verhuisbewegingen vanuit Alphen aan den Rijn naar het platteland geleid. Geen van de plattelandscorporaties wordt echter overspoeld door woningzoekenden uit Alphen aan den Rijn. In alle gemeenten is het percentage toewijzingen aan eigen inwoners rond de 70% gebleven. Hierbij past echter wel de kanttekening dat de lokale beleidsruimte zijn werk goed heeft gedaan. Zonder de lokale beleidsruimte zou het marktaandeel van de eigen inwoners in de plattelandsgemeenten nog verder zijn afgenomen. Er is op dit moment geen aanleiding om de spelregels bij te stellen. De resultaten onderschrijven echter wel het belang om de lokale beleidsruimte in stand te houden en bij eventuele aansluiting bij Holland Rijnland deze lokale beleidsruimte te behouden. Zeker gezien het feit dat wordt aangesloten bij een woningmarkt die nog krapper is dan die in de Rijnstreek. De consequenties van de nieuwe Huisvestingswet mogelijk in 2011 van kracht wordt, zullen hierbij nader moeten worden bezien. 4.3 Actief inspelen op doorstroming: succesfactoren Woondiensten Aarwoude heeft recent drie nieuwbouwprojecten verhuurd en bij twee daarvan actief op doorstroming gestuurd. Dat heeft in 2007 tot een recorddoorstroming geleid (1,5 keer zoveel vrijkomende woningen als normaal, exclusief de oplevering van de nieuwbouwwoningen). De ervaring heeft geleerd dat een aantal randvoorwaarden gelden voor een succesvolle doorstroming: Het expliciet benoemen wie je wilt laten doorstromen (zodat bijvoorbeeld niet onbedoeld mensen uit de koopsector in duurdere huurwoningen terecht komen). Met toewijzingscriteria gericht woningen toewijzen aan mensen die vervolgens woningen achterlaten die de corporatie vrij wil laten komen voor de doelgroep. Persoonlijke begeleiding geven aan woningzoekenden: mensen helpen een beeld te vormen en ze over de drempel helpen afscheid te nemen van een vertrouwde woning. Realistisch zijn en inzien dat mensen die heel goedkoop wonen niet snel bereid zijn fors meer te gaan betalen voor een woning, ook al is die kwalitatief veel beter. 20

23 4.4 Beeld van de koopmarkt van de gemeente Nieuwkoop Ecorys heeft in een recente onderzoeksrapportage ten behoeve de ontwikkeling in Aardam Oost de woningmarkt en de te verwachten woningbehoefte in de toekomst voor de gehele gemeente in beeld gebracht. Een aantal zaken daaruit vatten we hier kort samen. In de gemeente Nieuwkoop vinden gemiddeld 194 transacties per jaar plaats in de bestaande grondgebonden koopsector. De gemiddelde prijs is over de afgelopen tien jaar jaarlijks gestegen met circa 2,6% in Ter Aar en 2,8% in de gemeente Nieuwkoop. Gemiddeld kost een grondgebonden koopwoning in de gemeente in 2009 op ongeveer ,-. In de appartementensector ligt het gemiddelde aantal transacties op 17 per jaar. De gemiddelde prijs is ,-. Ecorys komt op basis van cijfers van het landelijke WoON-onderzoek 2006 tot een theoretische vraagberekening. Daarbij zijn twee opmerkingen aan de orde: De jaarlijkse theoretische vraag houdt rekening met instroom van buitenaf van 21%. Het gaat dus om lokale én regionale marktcapaciteit, en niet alleen om de lokale woningbehoefte. In de cijfers zit nog niet het effect van de economische crisis verdisconteerd. Het spreekt voor zich dat dit invloed heeft. Ecorys hanteert in de volgende tabel een gemiddelde variant. In de huidige omstandigheden tendeert de markt naar een door Ecorys in beeld gebracht minimumvariant, waarbij het totaal én de aantallen in de verschillende categorieën circa 25-30% lager uitvallen (totaal op jaarbasis 220 woningen). Tabel 4.10 Totaal jaarlijkse vraag naar prijsklasse in Nieuwkoop Koop/huur huur koop totaal egw mgw egw mgw huur koop goedkoop middelduur duur extra duur totaal gem Bron: Ecorys, februari 2010 Recente impressie van de markt Drieman garantiemakelaars trekt een aantal conclusies op basis van een recente analyse van de woningmarkt. Dit zal in de woonvisie verder meegewogen moeten worden in de keuzes die gemaakt worden: Comfortverhuizers haken de laatste tijd massaal af, door teveel onzekerheid rond verkoop van het eigen huis, dalende prijzen, en dergelijke) Starters hebben moeite met het prijsniveau. Als producten niet voldoen aan de vraag, dan worden massaal geboycot. 21

24 4.5 Positie doelgroepen in gemeenten in het Groene Hart Zoals reeds aangegeven bij de ontwikkeling van huishoudens spelen zowel vraag- en aanbodfactoren een rol bij de woonbehoefte van huishoudentypen. Starters Onderzoek naar de concurrentiepositie van het Groene Hart leert dat starters vaak sterk verbonden zijn aan het Groen Hart. Maar een deel van de uitstroom van jongeren is onvermijdelijk als werk, studie en voorzieningen de motieven vormen. Ook beschikbaarheid van woningen speelt een rol, omdat starters te weinig passend en betaalbaar woningaanbod vinden. In het vervolgtraject en in het gesprek met de stakeholders trachten we een scherper beeld te krijgen van het aantal starters dat zich op de markt meldt en de vraag die daaruit naar voren komt. Vast staat dat deze groep specifieke aandacht verdient in de Woonvisie. Gezinnen Gezinnen weten het Groene Hart nog steeds goed te vinden. De fysieke woonomgeving is een sterk punt. Het hoge prijsniveau is een reden voor gezinnen (zelfs met hogere inkomens) om het Groene Hart te verlaten. Voor gezinnen is het wonen in kleine kernen echter minder aantrekkelijk aan het worden. Door toenemend tweeverdienerschap moeten deze huishoudens de opvang en dagelijkse begeleiding van kinderen anders regelen en zijn zij in toenemende mate aangewezen op familie of vrienden die in hun nabijheid wonen, of professionele organisaties voor kinderopvang die meestal inde grotere kernen zijn gevestigd. De afnemende vraag van gezinnen naar woningen in kleine kernen is de afgelopen jaren versterkt door de ontwikkeling van grote uitbreidingslocaties rondom de grote steden, met aantrekkelijke groene woonmilieus. Het succes van het Vinex-beleid remt de groeikansen voor het Groene Hart. (bron: Tussen groei en krimp) Senioren De binding van senioren met het Groene Hart is opvallend laag. Per saldo stromen senioren uit het Groen Hart naar andere regio s. De vertrekmotieven zijn divers, maar de behoefte aan specifiek woningaanbod voor senioren (kleiner, comfortabeler en veiliger) nabij voorzieningen speelt een rol. Een tegenbeweging vormen de vitale senioren van buiten de regio die in het Groene Hart de ruimte zoeken. Hun binding aan het gebied is echter minder sterk. In het Groene Hart hebben de stedelijke gebieden een sterke concurrentiepositie voor het aantrekken van jonge huishoudens en senioren die het voorzieningenaanbod sterk in hun woonbehoefte laten meewegen. Het platteland biedt juist gezinnen een prettige woonomgeving en veel ruime woningen. Bovengenoemde algemene tendensen in het Groene Hart treden ook op in de gemeenten van de Rijnstreek. De verklaring voor het vertrekoverschot in sommige kernen in de Rijnstreek ligt voor een belangrijk deel (40%) in het gebrek aan aanbod van nieuwe woningen (Tussen groei en krimp), namelijk door procedurele en institutionele belemmeringen en gebrek aan draagvlak voor nieuwbouw bij politiek of bevolking. In 60% van de gevallen ligt de oorzaak van vertrek bij een gebrek aan vraag, bijvoorbeeld door eenzijdige of minder aantrekkelijke 22

25 samenstelling van de woningvoorraad of de woningomgeving, minder goede werkgelegenheidssituatie en het hoge grondprijsniveau. Conclusies In 2008 zijn 500 ingeschreven woningzoekenden in de gemeente Nieuwkoop actief op zoek naar een woning. Dat aantal is 20% van het totaal aantal ingeschreven woningzoekenden. Het aandeel actieve 65-plussers en jongeren tot 23 jaar is relatief beperkt, maar vertoont tussen 2005 en 2008 een duidelijke toename: senioren van 4% naar 7%, jongeren tot 23 jaar van 13% naar 17%. Van de actief woningzoekenden heeft 55% een laag inkomen, 35% een middeninkomen en 10% een hoog inkomen. Het vrijkomend aanbod op de sociale huurmarkt is beperkt. In 2008 was de mutatiegraad van sociale huurwoningen 5%. Slechts de helft van het aantal reacties op vrijkomende sociale huurwoningen komt uit Nieuwkoop zelf maar bijna alle woningen worden toegewezen aan inwoners van Nieuwkoop. De lokale slaagkans is klein in vergelijking met andere gemeenten in de Rijnstreek. Woningzoekenden hebben een langere inschrijfduur nodig om aan een woning te komen dan woningzoekenden uit andere gemeenten van de Rijnstreek. In totaal is de jaarlijkse behoefte aan extra woningen, rekening houdend met 21% instroom, circa woningen. De verhouding huur/koop ligt rond 30-70%. De economische crisis heeft echter op dit moment grote invloed op marktpotentie en afzetmogelijkheden van nieuwbouw. Op grond van onderzoek in het Groene Hart worden voor Nieuwkoop de volgende voorzichtige conclusies getrokken: Starters hebben een sterke binding hebben met de eigen gemeente. Motieven als werk, studie en aanbod van voorzieningen leiden echter onvermijdelijk tot een vertrekoverschot, in beperkte mate speelt ook het aanbod van woningen een rol. Voor gezinnen is de mooie woonomgeving en het aanbod aan ruime woningen aantrekkelijk, maar in kleine kernen worden de mogelijkheden voor opvang van kinderen meer en meer beperkt. Dat zal de aantrekkingskracht verder gaan beperken. Senioren hebben geen sterke binding. Door gebrek aan passende woningen (kleiner, comfortabeler en veiliger) zijn senioren geneigd de gemeente te verlaten. Alleen vitale senioren van buiten de gemeente zullen vanwege de behoefte aan ruimte zich aangetrokken voelen in gemeenten als Nieuwkoop een woning te zoeken. 23

26 5. Vraag naar en aanbod van zorgvoorzieningen 5.1 Vraag naar zorg- en woonvoorzieningen Sterke stijging behoefte door vergrijzing De vraag naar zorgvoorzieningen is sterk afhankelijk van de ontwikkeling van het aantal inwoners boven de 55 jaar. Voor 2020 wordt een zorgvraag verwacht bij inwoners van de gemeente Nieuwkoop boven de 55 jaar, 600 meer dan in Tabel 5.1 Zorgvraagontwikkeling 55-plussers per kern, % Korteraar % Langeraar % Nieuwkoop % Nieuwveen % Noorden % Noordse Dorp % Papenveer % Ter Aar % Vrouwenakker % Woerdense Verlaat % Zevenhoven/Noordeinde % Totaal % Bron: Masterplan, Wonen Welzijn en Zorg voor de gemeente Nieuwkoop, exclusief De Meije In 2020 zal de zorgvraag per type voorziening ten opzichte van 2010 met 40% toegenomen zijn. De toename betreft alle onderscheiden typen voorzieningen. Tabel 5.2 Zorgvraagontwikkeling per type voorziening, Type voorziening % geclusterde woningen % woonzorgcombinaties % woningen in wozoco door zorgvragers bewoond % aanpasbare woningen in woonzorgzones % woningen in woonzorgzones door zorgvragers bewoond % thuisz. ov % Totaal aantal benodigde woningen % Bron: Masterplan, Wonen Welzijn en Zorg voor de gemeente Nieuwkoop 24

27 Aanbod geschikte woningen neemt toe Het aanbod van seniorenwoningen zal de komende jaren bijna verdubbelen, door nieuwbouw van woningen in de A-kernen Langeraar, Nieuwkoop, Nieuwveen en Ter Aar. Opgemerkt dient te worden dat tabel 5.3 het huidige aantal geschikte of geschikt te maken seniorenwoningen weergeeft. Wanneer alle geplande bouwprojecten worden uitgevoerd, zullen de woningcorporaties in Nieuwkoop in 2020 gezamenlijk over 597 woningen beschikken die geschikt zijn voor senioren. Tabel 5.3 Huidig aanbod van geschikte of geschikt te maken seniorenwoningen van Nieuwkoopse woningcorporaties en geplande toevoeging per kern huidig gepland Korteraar 0 0 Langeraar Nieuwkoop Nieuwveen 16* 28 Noorden 21 9 Noordse Dorp 0 0 Papenveer 0 0 Ter Aar Vrouwenakker 0 0 Woerdense Verlaat 0 0 Zevenhoven/Noordeinde 51* 0 Totaal Bron: Masterplan, Wonen Welzijn en Zorg voor de gemeente Nieuwkoop * Meest recente aantallen: Nieuwveen 12, Zevenhoven/Noordeinde 57. Tabel 5.4 Berekend tekort aan aanpasbare (levensloop-/nultreden) huurwoningen van Nieuwkoopse woningcorporaties Aantal inwoners Nieuwkoop 2020: Aanpasbare woningen (=levensloop-/nultreden): norm levensloopgeschikte woningen (500 per inwoners) norm nultredenwoningen (700 per inwoners) Behoefte 2020 op basis van norm Volgens huidige plannen corporaties gereed in Huidige voorraad corporaties (+plannen) als percentage van behoefte % Aandeel huur 28% Behoefte aandeel huur 892 Aandeel koop 72% Behoefte aandeel koop Verwacht tekort (huur) / opgave woningcorporaties van Verwacht tekort als aandeel van totale behoefte (aandeel huur) 33% Bron: tabel o.b.v. Masterplan, Wonen Welzijn en Zorg, p.103 Tekort aan geschikte woningen, met name in Nieuwveen en Nieuwkoop In verhouding tot de landelijke norm voor geschikte seniorenwoningen lijkt er ondanks de huidige plannen van de woningcorporaties (tabel 5.3) - een tekort aan geschikte woningen (van circa 33%) te ontstaan binnen de gemeente Nieuwkoop in 2020 (Masterplan Wonen, Welzijn en Zorg, p.103). In verhouding tot het aandeel 75-plussers per kern kunnen we 25

28 concluderen dat Nieuwveen momenteel relatief weinig geschikte woningen heeft, terwijl de kernen Zevenhoven en Noordeinde gezamenlijk relatief veel geschikte woningen hebben. In 2020 zullen Langeraar en Ter Aar naar verhouding veel geschikte woningen hebben. Hierbij moet in ogenschouw genomen worden dat beide kernen een zorggebied vormen met andere kleine kernen zonder geschikte woningen. Daarentegen zal de kern Nieuwkoop relatief weinig geschikte woningen hebben. Het aantal geschikte woningen in de overige kernen (rekening houdend met de indeling in zorggebieden) komt nu en in de toekomst redelijk overeen met het relatieve aantal 75-plussers. Tabel 5.5 Plannen voor woonzorgzones Ter Aar Brede school Woonzorgcomplex met 28 plaatsen psychogeriatrie, 20 plaatsen somatiek Woonzorgcomplex nabij winkels en openbare omgeving Herstructurering, bouw van (levensloopgeschikte) woningen Mogelijke herstructurering sportvoorzieningen Nieuwkoop Bouw van circa 250 (levensloopgeschikte) koop- en huurappartementen Ruimte voor zorgleveranciers, zoals huisarts/apotheek Dorpswelzijnvoorziening Woon- en voorzieningencentrum, capaciteit van 55 plaatsen Nieuwveen 18 sociale huurwoningen 24 eenheden verpleeghuiszorg 16 eenheden voor mensen met een verstandelijke beperking 10 koopappartementen Mogelijk een algemene ruimte Langeraar Zorgcentrum, 27 plaatsen verzorgingshuiszorg, 46 plaatsen verpleeghuiszorg, 4 tijdelijke plaatsen verzorgingshuiszorg Rooms-Katholieke kerk Brede school Welzijns- en sportvoorzieningen in de omgeving Noorden Kleinschalige woonvoorziening, 14 verpleeghuiszorg en zes voor beschreven zorg Supermarkt Bron: Masterplan, Wonen Welzijn en Zorg voor de gemeente Nieuwkoop Kansen voor woonzorgzones in grotere kernen Het Masterplan Wonen, Welzijn en Zorg (zie toelichting bijlage) concludeert dat door de verdubbeling van het aantal 75+-ers tot 2030, die vooral in de grotere kernen van de gemeente Nieuwkoop optreedt, er voldoende draagvlak voor woonzorgzones in en rond de grote kernen lijkt te ontstaan. In de zorggebieden rondom Nieuwkoop, Nieuwveen en Ter Aar lijkt momenteel al voldoende behoefte te zijn voor het rendabel exploiteren van geclusterd wonen voor PG en somatiek. 26

29 Wanneer wordt gekeken naar de zorggebieden lijkt in de gebieden rond Nieuwveen, Nieuwkoop, Ter Aar en Langeraar in 2010 al voldoende behoefte te zijn om één of meerdere woonzorgcombinatie(s) rendabel te exploiteren. Voor het zorggebied Noorden gaat dit naar verwachting gelden in de loop van de periode Het Masterplan trekt de conclusie dat de eerstelijnsvoorzieningen goed verspreid zijn over de verschillende kernen. Het huidige aanbod aan huisartsen benadert de berekende te verwachten behoefte aan huisartsenzorg in de periode tot Tot 2030 is een behoorlijke stijging in de behoefte aan huisartsenzorg te zien. Dit vraagt dus om een uitbreiding van het aantal huisartsen in fte. De behoefte aan thuiszorg neemt in dezelfde periode tot 2030 ook flink toe in de gemeente Nieuwkoop. Conclusies: De gemeente Nieuwkoop krijgt te maken met een toename van 600 zorgvragers in de leeftijd boven de 55 jaar tot in totaal De toename van de zorgvraag betreft alle verschillende type woonvoorzieningen min of meer in gelijke mate. Het aanbod seniorenwoningen neemt door nieuwbouw (conform huidige plannen) toe van 330 tot circa 600. Het Masterplan Wonen, Welzijn en Zorg gaat ervan uit dat er voldoende draagvlak is voor woonzorgzones in en rond de grote kernen van Nieuwkoop. Het Masterplan verdeelt de gemeente Nieuwkoop in vijf zorggebieden, waarvan Nieuwkoop, Nieuwveen en Ter Aar en de middelgrote kernen Noorden en Langeraar in functionele zin elk het middelpunt van de verschillende zorggebieden vormen. In de zorggebieden rondom Nieuwkoop, Nieuwveen en Ter Aar lijkt momenteel al voldoende behoefte te zijn voor het rendabel exploiteren van geclusterd wonen voor PG en somatiek. In de gebieden rond Nieuwveen, Nieuwkoop, Ter Aar en Langeraar lijkt in 2010 al voldoende behoefte te zijn om één of meerdere woonzorgcombinatie(s) rendabel te exploiteren. Voor het zorggebied Noorden gaat dit naar verwachting gelden in de loop van de periode De eerstelijnsvoorzieningen zijn goed verspreid over de verschillende kernen. Het huidige aanbod aan huisartsen benadert de berekende te verwachten behoefte aan huisartsenzorg in de periode tot Na 2020 is uitbreiding noodzakelijk, ook van de thuiszorg. In verhouding tot de landelijke norm voor geschikte seniorenwoningen lijkt er een tekort aan geschikte woningen (van circa 33%) te ontstaan binnen de gemeente Nieuwkoop in

30 6. Leefbaarheid en voorzieningenniveau in kernen 6.1 Leefbaarheid onder druk Wat is leefbaarheid? In Nederland gaat de laatste jaren veel aandacht uit naar leefbaarheid. Vaak blijft echter onduidelijk wat leefbaarheid precies is. Doorgaans wordt met leefbaarheid in kleinere kernen het voorzieningenniveau bedoeld. In wijken van grote steden wordt direct een sterkere relatie gelegd met onveiligheid, verrommeling en een verouderde eenzijdig samengestelde woningvoorraad. Dorpsplan Nieuwveen geeft kader De leefbaarheid van de kleine kernen van de gemeente Nieuwkoop staat onder druk. Het dorp Nieuwveen heeft een dorpsplan ontwikkeld en gaat volgens zes strategieën de leefbaarheid verbeteren: 1. realiseren van woningbouw en huisvestingsmogelijkheden 2. verbeteren van het verkeer, verkeersveiligheid 3. het versterken van het welzijn en de welzijnsvoorzieningen van het dorp 4. aandacht geven aan de groene omgeving en het landschap en het versterken van de mogelijkheden voor recreatie en toerisme 5. respectvol met elkaar om te gaan in Nieuwveen 6. stimuleren van de lokale middenstand en ondernemers Leefbaarometer VROM: 6 dimensies Om een beter inzicht en betere indicatoren te hebben van de ontwikkeling van de leefbaarheid in Nederland, heeft VROM de leefbaarometer ontwikkeld. Het geeft een indicatie van de leefbaarheidsituatie en ontwikkeling van een zestal dimensies. Deze zes dimensies zijn: woningvoorraad bevolkingssamenstelling publieke ruimte niveau voorzieningen veiligheid sociale samenhang De score op deze dimensies zijn ieder afzonderlijk bepaald op basis van een aantal indicatoren. De score op de indicatoren bepaalt uiteindelijk de algemene score per dimensie. Een score boven of onder het landelijk gemiddelde, geeft aan hoe de wijk scoort ten opzichte van de rest van Nederland. Woonvisie: leefbaarheid verhelderen In de Woonvisie hebben we een kans om het begrip te verhelderen en verdiepen. Gekeken kan worden naar de mogelijkheden om met woningbouw en het aanbod van welzijnsvoorzieningen een bijdrage te leveren in het versterken van de leefbaarheid van kleinen kernen. Maar dat is niet het enige. Het Dorpsplan van Nieuwveen is mogelijk een goed voorbeeld om breder in de kernen onder de aandacht te brengen. Conclusies: De leefbaarheid van de kleinste kernen staat onder druk, mede door verschraling van het aanbod van voorzieningen. Deze conclusie is niet gebaseerd op kwantitatief onderzoek. Leefbaarheid is nog een vaag begrip, dat in de Woonvisie verscherpt kan worden. 28