Onderbouwing bij de notitie Kernpunten gezondheidsmonitors als evaluatie en vertrekpunt voor het Wmo-beleid 2012 t/m 2015 van de gemeente Heeze-Leende

Transcriptie

1 Bijlage Onderbouwing bij de notitie Kernpunten gezondheidsmonitors als evaluatie en vertrekpunt voor het Wmo-beleid 2012 t/m 2015 van de gemeente Heeze-Leende Meer informatie over de vragen en de resultaten van de gezondheidsmonitors is te vinden op en PV1. Het bevorderen van de sociale samenhang in en leefbaarheid van dorpen, wijken en buurten. Jeugd 0-11 jaar, 2008 Lid van een vereniging (vanaf 4 jaar) - lid van een sportvereniging Sociale cohesie en participatie 86% vs. 80% 71% vs. 66% Jeugd 12 t/m 18 jaar, 2007 Lid van een club Van welke vereniging of organisatie ben je lid? (keuze uit sportvereniging, zang-, muziek-, of toneelvereniging, organisatie op het gebied van natuur of milieu, jeugdvereniging, vereniging of organisatie van kerk of moskee, ander soort vereniging of organisatie, geen lid van vereniging) Lid van een club - Lid van een sportclub Volwassenen (19 t/m 64 jaar), 2009 Lidmaatschap vereniging Bent u lid van een vereniging of club? Meerdere antwoorden mogelijk. Lid van een vereniging - lid van sportvereniging Buurtparticipatie Betrokken bij buurt Voelt zich medeverantwoordelijk voor de leefbaarheid in de buurt Actief geweest om buurt te verbeteren Vindt dat de gemeente voldoende doet om bewoners bij veranderingen in buurt te betrekken 86% vs. 81% 77% vs. 71% 68% vs. 57% 50% vs. 40% 69% vs. 58% 70% vs. 67% 13% vs. 15% 24% vs. 35% Ouderen (65+), 2009 Deelname bijeenkomsten Bezoekt u wel eens bijeenkomsten van een vereniging, een club, een lezing, of iets dergelijks? Bezoekt u kerkelijke bijeenkomsten? (antwoordcategorieën: ja, regelmatig; ja, af en toe; nee). 64% vs. 61% 64% vs. 52% Sociaal netwerk - Behorende tot netwerktype lokaal familie afhankelijk (ik heb gelukkig familie in de buurt. Zij zullen zonodig voor mij zorgen) 27% vs. 25% 1

2 - Behorend tot netwerktype 'lokaal geïntegreerd' (Wij kennen elkaar allemaal in de buurt en zorgen voor elkaar. Er komt altijd wel iemand kijken hoe het met me gaat) - Behorend tot netwerktype 'lokaal gereserveerd' (Ik hou ervan op mezelf te zijn, maar ik weet dat de buren er zijn als ik ze nodig heb) - Behorend tot netwerktype 'gericht op wijdere samenleving' (Al mijn familie woont ver weg, maar gelukkig heb ik goede vrienden die me zonodig zullen helpen) - Behorend tot netwerktype 'privacy gericht' (Ik heb niet veel contact met mensen in de buurt, maar ik ben misschien altijd al te onafhankelijk) 34% vs. 37% 25% vs. 24% 9% vs. 6% 5% vs. 7% Conclusies Gemeenschappen met meer sociale cohesie zijn gezonder dan gemeenschappen waar dit minder het geval is. Sociale cohesie is een multidimensioneel begrip en wordt in onderzoek op uiteenlopende manieren gemeten. In de meeste gevallen gebeurt dit door te kijken naar de participatie in formele organisaties (zoals religieuze organisaties of verenigingen) en informele sociale contacten, en de mate van identificatie met de groep of samenleving. Meerderheid voelt zich betrokken bij eigen buurt, inzet van bewoners echter nog gering Een groot deel van de volwassenen in Heeze-Leende voelt zich betrokken bij de buurt (69%). Daarnaast voelen zeven op de tien inwoners zich mede verantwoordelijk voor de leefbaarheid in de buurt (70%). Het percentage volwassenen dat actief is geweest om de buurt te verbeteren is echter -net als in de regio- slechts 13% (regio 15%). Bijna een kwart van de volwassenen vindt dat de gemeente voldoende doet om bewoners te betrekken bij veranderingen in de buurt (24%), dit is minder dan gemiddeld in de regio (35%). Relatie tussen deelname aan (sport)verenigingen, buitenschoolse opvang en inkomen Heeze-Leende kent een actief verenigingsleven en er wordt veel gesport in verenigingsverband. Bijna negen op de tien kinderen van 4-11 jaar in Heeze-Leende zijn in 2008 lid van een vereniging (86%). Van de 12 t/m 18 jarigen is in 2007 eveneens 86% lid van een club. Deze beide percentages liggen hoger dan gemiddeld in de regio. Ten opzichte van 2003 is het aantal jongeren dat lid is van een club wel iets afgenomen, destijds was dit nog 89%. Er zijn echter wel meer jongeren lid geworden van een sportvereniging; zo n driekwart van de jongeren is daar lid van. Uit de regiocijfers blijkt dat kinderen die naar de buitenschoolse opvang gaan, iets minder vaak sporten buiten schooltijd (22%, versus 27% van de kinderen die niet naar de BSO gaan). In Heeze-Leende maakt 17% van de 4-11 jarigen gebruik van buitenschoolse opvang (~256 kinderen). Het inkomen van de ouders kan deelname aan (sport) verenigingen aanzienlijk verkleinen. Regiocijfers laten zien dat van de kinderen uit gezinnen met een hoger inkomen 21% niet sport buiten school, terwijl dit voor kinderen uit gezinnen met een minimuminkomen ( 1300 of lager) dubbel zo vaak het geval is (ruim 40% van deze kinderen sport niet!). Ook bij de ouders die grote moeite hebben om rond te komen met hun inkomen ligt het percentage kinderen dat niet sport hoger (38% versus 22%). Voor Heeze-Leende geldt dat 4% van de 0-11 jarige kinderen (~83 kinderen) in een gezin leeft met een minimuminkomen en 0,6% van de kinderen (~12 kinderen) heeft ouders die grote moeite hebben met rondkomen. Daarnaast zijn het opleidingsniveau, de gezinssamenstelling en de werksituatie van ouders van invloed op deelname aan (sport)verenigingen. Bij de volwassenen hangen inkomen en opleiding eveneens samen met lidmaatschap van een (sport)vereniging of club. Uit de regionale cijfers blijkt dat van de volwassenen met een inkomen tot 1350,-, 29% lid is van een sportvereniging, versus 42% met een inkomen boven 1350,-. Volwassenen met een hoge opleiding (HBO / WO) zijn drie keer zo vaak lid van een sportvereniging dan mensen met een lage opleiding (geen opleiding of LO): regionaal 48% versus 17%. In Heeze-Leende is de deelname aan (sport-) verenigingen vrij hoog te noemen: 68% van de volwassenen is lid van een vereniging (regio 57%, significant lager) en 50% is lid van een sportvereniging (regio wederom lager: 40%). Bijna tweederde van de ouderen bezoekt groeps- en/of kerkelijke bijeenkomsten In 2009 bezoekt 64% van de ouderen in Heeze-Leende groepsbijeenkomsten van bijvoorbeeld een vereniging (regio 61%). Evenzoveel ouderen bezoeken kerkelijke bijeenkomsten (64% vs. 52% in de regio). Ten opzichte van 2006 zijn deze percentages niet veranderd. Iets minder vaak dan in de regio behoren ouderen in Heeze-Leende tot het netwerktype lokaal geïntegreerd (34% vs. 37%), maar desondanks is dit wel het netwerktype dat het vaakst voorkomt, gevolgd door de netwerktypes lokaal familie afhankelijk (27% vs. 25%) en lokaal gereserveerd (25% vs. 24%). 2

3 Jeugd 12 t/m 18 jaar, 2007 Voorzieningen Voorzieningen in gemeenten Welk rapportcijfer (van 1-10) geef jij de buurt waarin je woont? Vind je dat er in de buurt voldoende leuke dingen voor jongeren georganiseerd worden? Welke van de volgende plekken mis je in jouw buurt? Rapportcijfer 6 of hoger voor de buurt (veel) te weinig leuke dingen voor jongeren georganiseerd in de buurt Mist één of meer ontmoetingsplaatsen in de buurt 93% vs. 91% 41% vs. 43% 42% vs. 47% Volwassenen (19 t/m 64 jaar), 2009 Ontevreden over voorzieningen in de buurt Hieronder wordt een aantal voorzieningen in uw buurt genoemd. Wilt u voor elk van deze voorzieningen aangeven of u daar zeer tevreden, tevreden, ontevreden of zeer ontevreden mee bent? (Zeer) Ontevreden over voorzieningen in de buurt (selectie) - voorzieningen voor jongeren - openbaar vervoer - speelmogelijkheden voor kinderen - bibliotheek - basisonderwijs - sportvoorzieningen Conclusies 16% vs. 14% 24% vs. 12% 8% vs. 9% 9% vs. 4% 4% vs. 2% 2% vs. 3% Het grootste deel van de bevolking is tevreden met de voorzieningen in de buurt. De volwassenen in Heeze-Leende zijn relatief het minst tevreden over het openbaar vervoer; bijna een kwart is hier ontevreden over. Dit is hoger dan gemiddeld in de regio (12%). Daarnaast zijn relatief meer volwassenen in Heeze-Leende dan in de regio ontevreden over de bibliotheek (9% versus 4%). Zestien procent van de volwassenen in Heeze-Leende vindt dat er te weinig voorzieningen voor jongeren zijn. Dit is vergelijkbaar met de regio. Van de jongeren zelf geeft 42% in 2007 aan dat ze één of meer ontmoetingsplaatsen in de buurt missen. Ten opzichte van de meting in 2003 is dit percentage echter behoorlijk gedaald, toen miste maar liefst 59% een ontmoetingsplaats. Ruim 40% van de jongeren vindt dat er te weinig leuke dingen voor jongeren in de buurt worden georganiseerd. Vergelijkbaar met de regio geeft 93% van de jongeren in Heeze-Leende zijn of haar eigen buurt het rapportcijfer 6 of hoger. 3

4 PV2. Op preventie gerichte ondersteuning bieden aan jongeren met problemen met opgroeien en aan ouders met opvoedproblemen. Ouders van kinderen 0 11 jaar (jeugdmonitor 0-11, 2008) Ouder heeft soms tot vaak vragen over opvoeding Ouder ervaart soms tot vaak problemen bij opvoeding - ouder ervaart vaak problemen bij de opvoeding Ouder ervaart (zeer) veel stress bij de opvoeding Ouder heeft momenteel behoefte aan professionele ondersteuning bij opvoeding Ouder heeft professionele hulp of advies gevraagd voor problemen Opvoeding 47% vs. 47% 39% vs. 37% 1% vs. 2% 9% vs. 13% 5% vs. 6% 13% vs. 14% In het afgelopen jaar hulp gezocht bij een professionele hulpverlener (excl. CJG) Meest genoemde hulpverleners: - Consultatiebureau of schoolarts / verpleegkundige GGD (buiten reguliere controles) - Psycholoog / psychiater / orthopedagoog Gewenste vorm opvoedondersteuning - Internet - Centraal punt voor advies en informatie - Persoonlijke begeleiding van hulpverlener 14% vs. 19% 10% vs. 12% 4% vs. 5% 41% vs. 37% 28% vs. 31% 25% vs. 24% Ouders van kinderen 4-11 jaar: Ouder heeft (beetje) moeite met praten met kind over: - Seks - Voortplanting / zwangerschap - Homoseksualiteit Ouder praat niet met kind over: - Seks - Homoseksualiteit - Voortplanting / zwangerschap Ouder heeft behoefte aan ondersteuning bij seksuele en relationele vorming kind Autisme Heeft autisme vastgesteld door arts Wordt momenteel onderzocht op autisme Ouder heeft behoefte aan informatie of ondersteuning bij (mogelijke) autisme kind 31% vs. 31% 25% vs. 24% 12% vs. 14% 17% vs. 19% 14% vs. 16% 13% vs. 14% 17% vs. 15% 2% vs. 3% 0,6% vs. 1% 0,9% vs. 2% 4

5 Conclusies Opvoeden van jonge kinderen is niet altijd makkelijk Met de meeste ouders in Heeze-Leende gaat het goed bij de opvoeding van hun kinderen. Maar dat opvoeden niet voor iedereen meevalt, blijkt uit het feit dat 9% van de ouders (met kinderen 0-11 jaar) hierbij (zeer) veel stress ervaart, wat overigens wel minder is dan in de regio (13%). Dit verklaart mogelijk ook waarom in Heeze-Leende minder ouders afgelopen jaar hulp hebben gezocht bij een professionele hulpverlener (14% t.o.v. 19% in de regio). Vier op de tien ouders (39%) ervaren wel eens problemen, hetgeen vergelijkbaar is met gemiddeld in de regio (37%). Eén procent van de ouders heeft deze opvoedingsproblemen vaak. Bijna de helft van de ouders geeft aan wel eens vragen te hebben over de opvoeding van hun kind (47%). Opvoedproblemen betreffen vooral problemen met luisteren / gehoorzamen en het houden aan en stellen van grenzen / regels. Bekendheid met en gebruik van professionele hulp Veertien procent van de ouders in Heeze-Leende met kinderen van 0-11 jaar heeft in 2008 professionele hulp gezocht bij opvoedproblemen (naast de bezoeken waarvoor ze een oproep krijgen), wat minder is dan gemiddeld in de regio (19%). Meest genoemd is het consultatiebureau (8%), gevolgd door een psycholoog / psychiater / orthopedagoog (4%). Bij zowel de schoolarts / jeugdarts / verpleegkundige van de GGD, als het schoolmaatschappelijk werk is 2% van alle ouders geweest. Het Centrum Jeugd en Gezin is in 2008 nog niet bij alle ouders bekend. Vijfendertig procent heeft hier dan nog nooit van gehoord. Daarnaast blijken MEE en Novadic-Kentron onbekende organisaties, respectievelijk 49% en 42% van de ouders in Heeze-Leende hebben hier nog nooit van gehoord. Risicogroepen Niet-westers allochtone ouders, lager opgeleide ouders (ten hoogste MAVO/MBO-kort) en ouders in éénoudergezinnen en nieuwgevormde gezinnen ervaren relatief vaker stress bij de opvoeding. Ook inkomen hangt samen met het ervaren van problemen met de opvoeding. Uit de regionale cijfers blijkt dat van alle ouders met kinderen van 0-11 jaar relatief meer ouders met een inkomen lager dan 1300,- (zeer) veel stress ervaren (23% versus 12%) en professionele hulp vragen voor problemen rondom de opvoeding (20% versus 14%). Behoefte aan persoonlijke begeleiding door deskundig hulpverlener Aan alle ouders in Heeze-Leende is gevraagd in welke vorm zij opvoedondersteuning wensen te ontvangen indien zij nu of in de toekomst hieraan behoefte hebben. Uit de regionale cijfers blijkt dat internet en een centraal adviescentrum relatief vaker worden genoemd door ouders met jonge kinderen (0-3 jaar), terwijl de behoefte aan persoonlijke begeleiding vaker gewenst is door ouders met iets oudere kinderen (8-11 jaar). Indien specifiek gekeken wordt naar de voorkeur van ouders die momenteel behoefte hebben aan ondersteuning, dan scoort de wens van persoonlijke begeleiding door een deskundig hulpverlener het hoogste (65% regionaal). Maar ook een video/dvd met informatie, een voorlichtingsbijeenkomst en een opvoedcursus samen met andere ouders scoren relatief hoog. Twaalf procent noemt hierbij het Centrum voor Jeugd en Gezin. Ondersteuning gewenst bij voorlichting over seksualiteit en autisme De behoefte aan ondersteuning bij ouders is specifiek nagevraagd voor het thema seksuele / relationele vorming. Door 17% van de ouders van kinderen in de leeftijd van 4 t/m 11 jaar in Heeze-Leende is hier bevestigend op geantwoord (regio: 15%). Veel ouders vinden het (een beetje) moeilijk om met hun kind te praten over seks (31%). Daarnaast praat 17% hier helemaal niet over met hun kind. Ook het bespreken van de thema s zwangerschap / voortplanting en homoseksualiteit is voor ouders (een beetje) moeilijk (respectievelijk 25% en 12%). Veertien procent spreekt helemaal niet over homoseksualiteit en 13% niet over zwangerschap / voortplanting. Opvallend is dat ouders van jongens minder over deze thema s praten dan ouders van meisjes. Aan de ouders van kinderen van 4 t/m 11 jaar is ook gevraagd of bij hun kind een vorm van autisme is vastgesteld door een arts / psycholoog. In Heeze-Leende geeft 2% van de ouders aan dat hun kind inderdaad de diagnose autisme heeft gekregen (~30 kinderen van 4-11 jaar) en 0,6% van de ouders geeft aan dat hun kind momenteel op autisme wordt onderzocht (~9 kinderen van 4-11 jaar). Van de ouders in de regio die een kind hebben met de diagnose autisme, heeft meer dan de helft behoefte aan ondersteuning. Ten opzichte van 2005 zien we in de gehele regio Zuidoost Brabant een toename van het percentage ouders dat aangeeft dat hun kind last heeft van slaapproblemen (van 4% naar 10%), zindelijkheidsproblemen (van 5% naar 9%), eetproblemen (van 5% naar 7%), problemen met de motoriek (van 3% naar 6%) en taal- of spraakproblemen (van 5 naar 8%). 5

6 Jeugd 12 t/m 18 jaar (jeugdmonitor 12-19, 2007) Voorzieningen en hulpverlening voor jongeren Problemen Hieronder worden dingen genoemd, w aar je mee kunt zitten of waar je problemen mee kunt hebben. Waar zit jij mee? (antwoorden: ik zit hier (bijna) nooit mee, ik zit hier regelmatig mee, dit probleem houdt mij dag en nacht bezig) Heeft (alleen) regelmatig problemen Heeft één of meer problemen die dag en nacht spelen Top 3 problemen: 1. Schoolprestaties 2. Uiterlijk 3. Relaties 57% vs. 60% 9% vs. 13% 31% vs. 37% 26% vs. 30% 20% vs. 22% Hulp Als je ergens echt mee zit en je kunt het probleem niet zelf oplossen, waar ga je dan naar toe voor informatie of hulp? Zoekt nooit informatie / hulp Zoekt alleen informatie / hulp bij directe omgeving Zoekt (ook) informatie / hulp bij professional 4% vs. 3% 52% vs. 52% 41% vs. 43% Niet alle dingen w aar mensen mee zitten, kunnen ze zelf oplossen. Ze vragen hier dan hulp bij. Bij de volgende organisaties en personen kun je die hulp krijgen. Kruis bij elke organisatie / persoon één van de antwoorden aan (antwoorden: heb ik nooit van gehoord; heb ik wel van gehoord, maar nooit hulp bij gezocht; heb ik in de afgelopen 12 maanden hulp bij gezocht; heb ik hulp bij gezocht, maar dat is meer dan 12 maanden geleden). Top 3 onbekende hulpverleners: 1. COC (informatiepunt voor homoseksualiteit) 2. Novadic / Kentron (vroeger CAD) 3. Jongeren Informatie Punt (JIP) Top 4 bekende hulpverleners: 1. leerlingenbegeleider / mentor 2. huisarts 3. politie 4. kindertelefoon Heeft recent hulp gezocht bij één of meer hulpverleners Top 3 recente hulpverleners: 1. leerlingbegeleider / mentor 2. huisarts 3. vertrouwenspersoon op school 66% vs. 65% 63% vs. 62% 50% vs. 46% 98% vs. 97% 97% vs. 96% 96% vs. 95% 96% vs. 94% 24% vs. 24% 14% vs. 15% 5% vs. 7% 6

7 Conclusies Problemen waar jongeren mee zitten Minder 12 t/m 18 jarige jongeren in Heeze-Leende dan gemiddeld in de regio hebben problemen waar zij dag en nacht mee zitten (9% vs. 13%). Wel is het aantal jarige jongeren dat regelmatig problemen heeft toegenomen sinds 2003 (52% vs. 56%). Meest genoemde problemen zijn problemen met betrekking tot schoolprestaties (31%), uiterlijk (26%) en relaties (20%). Schoolprestaties houden jongeren in Heeze-Leende minder vaak bezig dan in de regio, waar gemiddeld 37% daar problemen mee heeft. Meer meisjes dan jongens hebben problemen, vooral wat betreft het uiterlijk (40% meisjes versus 20% jongens). Meer informatie over psychische problemen bij jongeren (o.a. angsten, depressies en zelfdoding) is te vinden op pag. 22. Leerlingbegeleider is belangrijke hulpverlener De meest bekende hulpverleners zijn de leerlingbegeleider / mentor, de huisarts en de politie. In 2007 wisten de jongeren voor hulp vooral de leerlingbegeleider / mentor te vinden (24%). Ook de huisarts wordt regelmatig genoemd (14%). Sinds 2003 is er toename zichtbaar in het aantal jongeren dat recent hulp heeft gezocht bij een hulpverlener, met name de leerlingbegeleider / mentor werd in 2007 vaker om hulp gevraagd. In 2007 is het Centrum voor Jeugd en Gezin nog niet opgenomen in de antwoordmogelijkheden. Jongeren met problemen in relatie tot de opleiding van hun ouders Uit de regionale cijfers blijkt dat relatief meer jongeren waarvan de ouders laag opgeleid zijn één of meer problemen hebben die dag en nacht spelen, dan jongeren waarvan de ouders niet laag opgeleid zijn (29% vs. 12%). De groep die nooit hulp zoekt is echter groter (7% vs. 3%). Jongeren van laag opgeleide ouders die wel hulp zoeken, halen deze vaker alleen in hun directe omgeving (63% vs. 51%) en minder bij een professional. De prestaties binnen dit programma worden gemeten aan de hand van de volgende gegevens 7

8 PV3. Het geven van informatie, advies en cliëntondersteuning Informatie over maatschappelijke participatie is ondergebracht bij prestatieveld 1. Sociale cohesie en participatie (blz. 1-2) Volwassenen (19 t/m 64 jaar), 2009 Bekendheid met Wmo- voorzieningen Bekendheid met Wmo-voorzieningen Weet u waar u in uw gemeente terecht kunt voor vragen en informatie over de volgende voorzieningen? Wil informatie maar weet voor 1 of meer Wmo voorzieningen niet waar deze te verkrijgen is 6% vs. 7% Ouderen (65+), 2009 Bekendheid met Wmo-voorzieningen Weet u waar u in uw gemeente terecht kunt voor vragen en informatie over de volgende voorzieningen? Wil informatie maar weet voor 1 of meer Wmo voorzieningen niet waar deze te verkrijgen is Heeft nog geen (extra) professionele zorg omdat: - Men niet weet dat of waar men deze hulp kan aanvragen Conclusies 16% vs. 22% 2% vs. 2% Eén op de zes ouderen in Heeze-Leende weet niet waar informatie over gewenste Wmo-voorzieningen te verkrijgen is In Heeze-Leende wil ongeveer één op de zes ouderen informatie over Wmo-voorzieningen, maar weet niet waar deze te verkrijgen is. Daarnaast bestaat er een groep ouderen die geen (extra) professionele hulp krijgt omdat men niet weet waar deze kan worden aangevraagd, dit is bij 2% van de ouderen in Heeze-Leende het geval. Meer informatie over gebruik en behoefte aan Wmo-voorzieningen is te vinden op pag. 17 en 18. 8

9 Volwassenen (19 t/m 64 jaar), 2009 Regie over eigen leven Heeft weinig regie over eigen leven Zelfredzaamheid 5% vs. 8% Ouderen (65+), 2009 Zelfredzaamheid Heeft grote moeite met of hulp nodig bij 1 of meer dagelijkse handelingen Kan 1 of meer huishoudelijke activiteiten niet uitvoeren Niet zelfstandig in vervoer Niet zelfredzaam Regie over eigen leven Heeft weinig regie over eigen leven 9% vs. 15% 27% vs. 28% 9% vs. 11% 12% vs. 14% 15% vs. 19% Conclusies Vijftien procent ouderen heeft weinig regie over het eigen leven In Heeze-Leende heeft 15% van de ouderen weinig regie over het eigen leven, voor de volwassenen is dit 5%. Deze percentages wijken niet significant af van de regio. Daarnaast is één op de acht ouderen niet zelfredzaam. Ruim een kwart van de ouderen in Heeze-Leende kan één of meer huishoudelijke activiteiten niet uitvoeren (27%). Daarnaast is 9% niet zelfstandig in vervoer en heeft eveneens 9% grote moeite met of hulp nodig bij één of meer dagelijkse handelingen. Dit laatste percentage ligt lager dan gemiddeld in de regio (15%). Risicogroepen Ouderen met een lage sociaaleconomische status (laag inkomen, lage opleiding) blijken vaker niet zelfredzaam te zijn dan ouderen met een hoge(re) sociaaleconomische status Regionaal gezien is een kwart van de ouderen met een laag inkomen ( 1350,- of minder) niet zelfredzaam ten opzichte van 11% van de ouderen met een hoger inkomen. Negenentwintig procent van de ouderen in Heeze-Leende heeft een inkomen van 1350,- of minder. Niet-zelfredzaamheid komt daarnaast meer voor bij alleenwonende ouderen (20% vs. 12%). In Heeze-Leende is 26% van de ouderen alleenwonend. 9

10 PV 4. Het ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers Jeugd 12 t/m 18 jaar, 2007 Geeft mantelzorg Mantelzorg 6% vs. 9% Volwassenen (19 t/m 64 jaar), Geeft momenteel mantelzorg - Geeft intensief mantelzorg (langer dan 3 maanden en meer dan 8 uur per week) - Voelt zich (tamelijk) zwaar belast door het geven van mantelzorg Heeft als mantelzorger behoefte aan (meer) hulp - Nee - Informatie en advies - Belangenbehartiging - Vervanger - Emotionele ondersteuning - Ontspannen activiteiten Ontvangt momenteel mantelzorg 12% vs. 10% 4% vs. 3% 1% vs. 1% 10% vs. 9% 0,8% vs. 0,8% 0,2% vs. 0,2% 0,1% vs. 0,3% 0% vs. 0,4% 0,1% vs. 0,4% 0,8% vs. 1% Ouderen (65+), 2009 Geeft momenteel mantelzorg Geeft intensief mantelzorg (langer dan 3 maanden en meer dan 8 uur per week) Voelt zich (tamelijk) zwaar belast door het geven van mantelzorg Heeft als mantelzorger behoefte aan (meer) hulp - Nee - Informatie en advies - Vervanger - Emotionele ondersteuning - Ontspannen activiteiten - Belangenbehartiging Ontvangt momenteel mantelzorg 10% vs. 10% 3% vs. 4% 1% vs. 2% 7% vs. 7% 2% vs. 0,9% 1% vs. 0,7% 0% vs. 0,4% 0% vs. 0,5% 0% vs. 0,3% 9% vs. 10% Conclusies Eén op de acht volwassenen in Heeze-Leende geeft mantelzorg Vergelijkbaar met de regio geeft 10% van de ouderen en 12% van de volwassenen in Heeze-Leende mantelzorg. Ook zijn de percentages intensieve mantelzorgers in Heeze- Leende ongeveer even hoog als in de regio. Vier procent van de volwassenen en 3% van de ouderen geeft al langer dan 3 maanden meer dan 8 uur per week mantelzorg. Door de jeugdige inwoners (12 t/m 18 jaar) in Heeze-Leende wordt minder vaak mantelzorg gegeven dan door leeftijdgenoten in de regio (6% vs. 9%). In de leeftijdsgroep 8 t/m 11 10

11 jarigen geeft 3% mantelzorg, voornamelijk in de vorm van hulp bij het huishouden. De groep volwassenen in Heeze-Leende die mantelzorg geeft is niet veranderd ten opzichte van Zowel door de volwassenen als de ouderen wordt mantelzorg vooral gegeven in de vorm van gezelschap, troost of afleiding, begeleiding en/of vervoer en hulp in de huishouding. Bij de ouderen worden daarnaast ook het regelen van geldzaken of andere administratie en het klaarmaken van warme maaltijden geregeld genoemd als taken. Weinig behoefte aan hulp Van alle volwassenen voelt ongeveer 1% zich (tamelijk) zwaar belast door het geven van mantelzorg. Bij de ouderen is ongeveer één op de tien mantelzorgers (tamelijk) zwaar belast: dit is 1% van alle ouderen. Bijna 90 volwassen en circa 30 oudere inwoners van Heeze-Leende zijn dus zwaar belast door het geven van mantelzorg. Zowel bij de volwassenen als de ouderen in Heeze-Leende hebben de meeste mantelzorgers geen behoefte aan hulp. De hulp die de volwassen en oudere mantelzorgers wensen, is met name informatie en advies. Afname in aantal inwoners dat mantelzorg ontvangt In Heeze-Leende is een daling te zien in het percentage volwassenen dat mantelzorg ontvangt, in 2005 was dit 4% en in 2009 nog 1%. Van de ouderen krijgt 9% momenteel mantelzorg. Beide percentages zijn vergelijkbaar met die van de regio. De ouderen krijgen deze mantelzorg vooral in de vorm van hulp in de huishouding en het regelen van geldzaken of het doen van de administratie. Ze krijgen deze hulp vooral van hun (schoon)kinderen of partner. Bij de volwassenen krijgt men de mantelzorg zowel van de partner als van de (schoon)ouders of een andere huisgenoot. Voor beide groepen geldt dat mensen met een lage opleiding vaker mantelzorg ontvangen dan mensen met een hoge opleiding. 11

12 Jeugd 12 t/m 18 jaar, 2007 vrijwilligerswerk Doet vrijwilligerswerk Vrijwilligerswerk 8% vs. 8% Volwassenen (19 t/m 64 jaar), 2009 Vrijwilligerswerk Doet u vrijw illigerswerk? (hieronder wordt verstaan: werk dat in georganiseerd verband, bijvoorbeeld binnen sportvereniging, kerkbestuur, school, onbetaald wordt uitgevoerd) Verricht vrijwilligerswerk Als u geen vrijw illigerswerk verricht, wat is daarvoor dan de belangrijkste reden? - de mogelijkheid heeft zich nog niet voorgedaan - onbekendheid met waar ik dan precies aan begin - ik kan er geen tijd voor vrij maken - ik besteed mijn tijd liever aan andere zaken - ik wil me niet vastleggen - ik heb als vrijwilliger niets te bieden 32% vs. 25% 6% vs. 8% 0,9% vs. 2% 29% vs. 28% 12% vs. 13% 10% vs. 10% 0,3% vs. 1% Ouderen (65+), 2009 Vrijwilligerswerk Doet u vrijwilligerswerk? Hieronder wordt verstaan: werk dat in georganiseerd verband (bijv. sportvereniging, kerkbestuur, school) onbetaald wordt uitgevoerd 36% vs. 25% Conclusies Ouderen in Heeze-Leende verrichten vaker vrijwilligerswerk Ruim eenderde van alle ouderen in Heeze-Leende verricht vrijwilligerswerk, wat beduidend meer is dan de 25% in de regio Zuidoost-Brabant. Van de volwassenen in Heeze- Leende doet 32% vrijwilligerswerk (regio: 25%). Uit de regionale gegevens blijkt dat meer mannen dan vrouwen dit doen. Bij de 65-plussers verrichten relatief meer jarigen dan 75-plussers vrijwilligerswerk. Het percentage jongeren van 12 t/m 17 jaar uit Heeze-Leende dat vrijwilligerswerk doet is nauwelijks veranderd sinds 2003, destijds deed 6% vrijwilligerswerk, in 2007 is dat 8%. Er is sprake van een relatie tussen inkomen en het wel of niet verrichten van vrijwilligerswerk. Uit de regionale cijfers blijkt dat 21% van de volwassenen met een inkomen tot 1350,- vrijwilligerswerk verricht, versus 27% van de volwassenen met een inkomen boven 1350,-. Bij de ouderen is dit verschil 19% versus 30%. Personen met een hoger inkomen verrichten dus vaker vrijwilligerswerk. Uit de regionale cijfers blijkt ook dat vrijwilligerswerk vooral wordt gedaan door volwassenen die met vervroegd pensioen zijn gegaan (41%) en volwassenen met een parttime baan van minder dan 12 uur per week (37%). Van de mensen zonder baan (werkzoekend, arbeidsongeschikt, bijstandsuitkering) is ongeveer 23% actief als vrijwilliger. Dit komt overeen met de groep mensen die meer dan 20 uur werkt. Redenen om geen vrijwilligerswerk te doen De meest genoemde reden voor volwassenen om geen vrijwilligerswerk te doen is dat men er geen tijd voor vrij kan maken en dat men zijn tijd liever aan andere zaken besteedt. Een op de tien volwassenen zegt dat men zich niet wil vastleggen. De groep volwassenen zonder baan (werkzoekend, arbeidsongeschikt, bijstandsuitkering) geeft als belangrijkste reden dat de mogelijkheid zich nog niet heeft voorgedaan. 12

13 PV 5. Het bevorderen van de deelname aan het maatschappelijke verkeer en van het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en van mensen met een psychosociaal probleem. Jeugd 0 t/m 11 jaar, 2008 Beperkingen als gevolg van lichamelijke en geestelijke gezondheid Langdurige ziekten / aandoeningen (door arts vastgesteld) Eén of meer langdurige ziekten / aandoeningen - Eczeem - Astma of bronchitis - Buikklachten langer dan 3 maanden - Diabetes mellitus Sterk belemmerd door langdurige ziekte / aandoening Jeugd 12 t/m 18 jaar, 2007 Aandoening / handicap Heeft één of meer chronische aandoeningen vastgesteld door een arts Wordt erg belemmerd door chronische aandoening Volwassenen (19 t/m 64 jaar), 2009 Chronische ziekten Heeft één of meer chronische ziekten vastgesteld door arts Meest genoemde chronische ziekten, vastgesteld door arts Hoge bloeddruk Gewrichtsslijtage (artrose, slijtagereuma) Ernstige of hardnekkige aandoening van de rug (incl. hernia) Andere ernstige aandoening van nek of schouder Belemmerd in het dagelijks functioneren als gevolg van één of meer chronische aandoeningen Dagelijks functioneren Beperkt in bezigheden als gevolg van lichamelijke gezondheid Beperkt in bezigheden als gevolg van emotionele problemen 16% vs. 19% 8% vs. 10% 5% vs. 7% 2% vs. 2% 0,3% vs. 0,4% 2% vs. 2% 18% vs. 19% 3% vs. 3% 41% vs. 37% 14% vs. 10% 9% vs. 7% 6% vs. 7% 6% vs. 6% 29% vs. 28% 16% vs. 18% 6% vs. 10% Ouderen (65+), 2009 Chronische ziekten Heeft één of meer chronische ziekten, vastgesteld door arts Meest genoemde chronische ziekten, vastgesteld door arts Hoge bloeddruk 65% vs. 74% 29% vs. 32% 13

14 Gewrichtsslijtage (artrose, slijtage reuma) Andere ernstige hartaandoening Ernstige of hardnekkige aandoening van de rug (incl hernia) Belemmerd in het dagelijks functioneren als gevolg van één of meer chronische aandoeningen Heeft gehoorbeperking Heeft gezichtsbeperking Heeft mobiliteitsbeperking Dagelijks functioneren Beperkt in bezigheden als gevolg van lichamelijke gezondheid Beperkt in bezigheden als gevolg van emotionele problemen 21% vs. 27% 10% vs. 9% 10% vs. 12% 48% vs. 53% 9% vs. 9% 5% vs. 9% 18% vs. 24% 24% vs. 30% 7% vs. 10% Conclusies Beperkingen in dagelijks functioneren als gevolg van lichamelijke en geestelijke gezondheid Naarmate men ouder wordt, heeft men steeds vaker last van chronische aandoeningen (oplopend van 16% onder kinderen tot 65% onder ouderen in Heeze-Leende). Hierdoor worden ook steeds meer mensen belemmerd in hun dagelijks functioneren (van de jongste groep wordt 2% ernstig belemmerd door ziekte, van de ouderen ondervindt bijna de helft belemmeringen in het dagelijks functioneren). In Heeze-Leende kampen relatief minder ouderen met een chronische aandoening dan gemiddeld in de regio (65% vs. 74%). Zo hebben deze ouderen o.a. minder last van gewrichtsslijtage, minder gezichtsbeperkingen en minder vaak een mobiliteitsbeperking. Het is dan ook niet verwonderlijk dat ouderen in Heeze-Leende zich minder vaak beperkt voelen in de dagelijkse bezigheden als gevolg van hun gezondheid (24% versus 30% in de regio). Beperkingen als gevolg van emotionele problemen spelen bij volwassenen al een minstens zo grote rol (6%) als bij ouderen (7%); in de regio speelt dit bij 10% van de volwassenen en ouderen. Risicogroepen Uit regionale cijfers blijkt dat het percentage ouderen en volwassenen dat beperkt wordt als gevolg van hun lichamelijke of geestelijke gezondheid significant hoger is bij laag opgeleiden en mensen met een laag inkomen of alleen AOW. Beperkingen als gevolg van emotionele problemen komen meer voor bij kwetsbare ouderen (zie prestatieveld 7) dan bij niet kwetsbare ouderen. Ook blijken deze risicogroepen vaker belemmerd te worden door één of meer chronische aandoeningen. 14

15 Volwassenen (19 t/m 64 jaar), 2009 Eenzaamheid Eenzaamheid objectief gemeten. In de GGD monitors is eenzaamheid gemeten met de eenzaamheidsschaal van De Jong Gierveld. Hierbij w ordt uitgegaan dat eenzaamheid wordt veroorzaakt door een gebrek aan relatiesaan de hand van 11 vragen wordt een eenzaamheidsscore berekend. De score op deze schaal vormt een objectieve maat voor eenzaamheid. Is eenzaam (matig t/m zeer ernstig) - is (zeer) ernstig eenzaam 30% vs. 39% 5% vs. 7% Ouderen (65+), 2009 Eenzaamheid objectief gemeten. Is eenzaam (matig t/m zeer ernstig) - (zeer) ernstig eenzaam 39% vs. 44% 5% vs. 8% Subjectieve eenzaamheid Gestelde vraag: Als mensen die nooit eenzaam zijn 1 punt krijgen en mensen die altijd eenzaam zijn 10 punten, hoeveel punten zou u zichzelf dan geven? Mate waarin men zich eenzaam voelt (gemiddelde score: 1=nooit eenzaam; 10 = altijd eenzaam) 3,0 vs. 3,0 Als u eenzaam bent, wilt u dan hulp om daar iets aan te doen? - ik ben niet eenzaam - ja, ik krijg al hulp - ja, maar ik krijg nog geen hulp - nee, ik wil geen hulp 67% vs. 71% 3% vs. 6% 5% vs. 4% 25% vs. 20% Conclusies Ook jongere mensen zijn eenzaam, maar minder vaak dan in de regio De eenzaamheid onder de volwassenen (19 t/m 64 jaar) is in Heeze-Leende een relatief minder groot probleem dan in de regio (30% vs. 39%). In deze leeftijdsgroep is in % (zeer) ernstig eenzaam. Dit is vergelijkbaar met de regio (8%) en is ook niet veranderd ten opzichte van Twee op de vijf ouderen in Heeze-Leende is eenzaam Hoewel regionaal een daling is te zien in het percentage eenzame ouderen, is deze in Heeze-Leende minder uitgesproken: in 2006 was 42% van de ouderen in Heeze- Leende volgens objectieve maatstaven eenzaam, in %. Dit percentage lijkt wel iets gunstiger af te steken t.o.v. de regio (echter niet significant), waar 44% van de ouderen eenzaam is. Voor 5% is deze eenzaamheid (zeer) ernstig. Het aantal ouderen dat zélf aangeeft eenzaam te zijn is 33% (subjectieve meting), wat meer is dan in 2006 (26%). Van deze groep wil 15% hulp, maar krijgt deze nog niet. Ook deze groep is groter geworden sinds Volgens de subjectieve meting zouden in Heeze-Leende tenminste 915 ouderen zich eenzaam voelen (volgens de objectieve meting ongeveer 1090) en plussers hulp willen om iets aan de eenzaamheid te doen, maar deze nog niet krijgen. 15

16 Risicogroepen Uit regionale cijfers blijkt dat het percentage eenzamen bij de volwassenen significant hoger is onder alleenstaanden en onder mensen met een lager inkomen. Bij de volwassenen (19 t/m 64) is dit 49% tegenover 35% bij de niet alleenstaanden. Van de volwassenen met een inkomen onder modaal is de helft eenzaam. In de regio is bij de 65-plussers 57% van de alleenstaanden eenzaam. En bij 14% is sprake van (zeer) ernstige eenzaamheid. Van de ouderen waarvan het (gezamenlijk) inkomen bestaat uit alleen AOW is 48% eenzaam ( versus 43%). In Heeze-Leende is deze groep even groot als in de rest van de regio (19%). Ook de zgn. kwetsbare ouderen zijn veel vaker (zeer) ernstig eenzaam. Meer informatie over deze risicogroep is verderop in deze notitie opgenomen. Ouderen (65+), 2009 Kwetsbare ouderen Hoge draaglast: - beperkt in lichamelijke gezondheid - hoog risico angst/depressie - niet zelfredzaam Lage draagkracht is: - weinig regie over eigen leven - alleenwonend - alleen AOW Kwetsbare ouderen 17% vs. 23% 28% vs. 35% 30% vs. 30% 2% vs. 5% 12% vs. 14% 40% vs. 49% 15% vs. 19% 26% vs. 31% 19% vs. 19% Conclusies Eén op de zes ouderen in Heeze-Leende is kwetsbaar Kwetsbaar is in de ouderenmonitor gedefinieerd als een combinatie van een hoge draaglast (beperkt in lichamelijke gezondheid, depressieve klachten of niet zelfredzaam) en een lage draagkracht (weinig regie over eigen leven, alleenwonend of alleen AOW). De kans dat deze groep ouderen ernstige gezondheidsproblemen krijgt en in een verzorgings- of verpleeghuis terecht komt is veel groter dan hun gezondere leeftijdgenoten. In Heeze-Leende is in 2009 één op de zes ouderen kwetsbaar. Dit is lager dan gemiddeld in de regio. Uit de regionale gegevens blijkt dat relatief meer vrouwen dan mannen en meer 75 plussers dan jarigen kwetsbaar zijn. Uit de regiocijfers blijkt ook dat de gezondheid van kwetsbare ouderen beduidend slechter is dan die van niet-kwetsbare ouderen. Zo hebben kwetsbare ouderen relatief meer kans op: - Ernstig overgewicht (23% vs. 13%; bij de totale groep ouderen is het 15%). - Last van (zeer) ernstige eenzaamheid (18% vs. 5%; bij de totale groep ouderen is het 8%) - Minimaal 1 probleem met medicijngebruik (24% vs. 9%; bij de totale groep ouderen 13%). Kwetsbare ouderen krijgen niet altijd de (extra) hulp die ze nodig hebben Daarnaast bewegen kwetsbare ouderen veel minder dan gemiddeld en hebben vaker behoefte aan (extra) hulp. Ze krijgen deze hulp niet omdat ze zelf niemand kennen om dit aan te vragen of ze weten niet waar ze deze hulp kunnen vragen. De voorkeur gaat uit naar een professionele zorgverlener, gevolgd door een vrijwilliger. Het is te verwachten dat ouderen met bovengenoemde (gezondheids)problemen in beeld zijn bij de huisarts. Ruim de helft van deze groep heeft de twee maanden voor het onderzoek inderdaad de huisarts bezocht, dat is relatief meer dan bij de niet-kwetsbare ouderen (56% vs. 37%). Toch is er ook een groep kwetsbare ouderen die al langer dan 16

17 een jaar niet bij de huisarts is geweest (8%, versus 20% van de niet kwetsbare ouderen). 17

18 PV 6. Het verlenen van voorzieningen aan mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en aan mensen met een psychosociaal probleem ten behoeve van het behoud van hun zelfstandig functioneren of hun deelname aan het maatschappelijk verkeer. Informatie over bekendheid en gebruik lokaal loket is ondergebracht bij prestatieveld 3. Wmo-voorzieningen (blz. 8) Volwassenen (19 t/m 64 jaar), 2009 Wmo voorzieningen Heeft afgelopen jaar gebruik gemaakt van 1 of meer Wmo-voorzieningen, zoals: - hulp in de huishouding - opgroei- en opvoedingsondersteuning voor ouders met kinderen in de leeftijd van 0-23 jaar - een rolstoel of scootmobiel - een vervoersvoorziening omdat u i.v.m. een beperking geen gebruik kunt maken van het openbaar vervoer (bijv. regiotaxi of deeltaxi) - een woningaanpassing i.v.m. een beperking Heeft behoefte aan 1 of meer Wmo-voorziening, zoals: - opgroei- en opvoedingsondersteuning voor ouders met kinderen in de leeftijd van 0-23 jaar - een vervoersvoorziening omdat u i.v.m. een beperking geen gebruik kunt maken van het openbaar vervoer (bijv. regiotaxi of deeltaxi) Professionele zorg ontvangen Ontvangt momenteel professionele zorg - Hulp in de huishouding (boodschappen, schoonmaken) Ouderen (65+), 2009 Heeft afgelopen jaar gebruik gemaakt van 1 of meer Wmo-voorzieningen, zoals: - hulp in de huishouding - een vervoersvoorziening omdat u i.v.m. een beperking geen gebruik kunt maken van het openbaar vervoer (bijv. regiotaxi of deeltaxi) - een woningaanpassing i.v.m. een beperking - een rolstoel of scootmobiel Heeft behoefte aan 1 of meer Wmo-voorziening, zoals: - een vervoersvoorziening omdat u i.v.m. een beperking geen gebruik kunt maken van het openbaar vervoer (bijv. regiotaxi of deeltaxi) - hulp in de huishouding Beschikbaarheid (zorg)voorzieningen in de buurt - Kunt u vanuit uw woning gebruik maken van diensten, zoals huishoudelijke hulp of maaltijdverzorging, bij een nabijgelegen dienstencentrum, bejaarden- of verzorgingstehuis? - Maakt u weleens gebruik van deze diensten vanuit uw woning? - Heeft u behoefte om vanuit huis gebruik te kunnen maken van deze diensten? 2% vs. 6% 1% vs. 2% 0,8% vs. 3% 0,6% vs. 0,9% 0,4% vs. 0,8% 0,7% vs. 0,9% 4% vs. 6% 1% vs. 2% 0,5% vs. 1% 1% vs. 2% 0,7% vs. 1% 22% vs. 29% 16% vs. 20% 6% vs. 12% 7% vs. 9% 5% vs. 7% 10% vs. 14% 5% vs. 5% 3% vs. 5% 43% vs. 46% 10% vs. 12% 4% vs. 5% 18

19 - Kunt u vanuit de woning bij een nabijgelegen bejaarden- of verzorgingstehuis of dienstencentrum op afroep gebruik maken van verpleging of verzorging Professionele zorg ontvangen Ontvangt momenteel professionele zorg - Hulp in de huishouding (boodschappen, schoonmaken) Heeft i.v.m. gezondheid behoefte aan meer hulp bij: - huishoudelijk werk (huishouden en warme maaltijden klaarmaken) 32% vs. 35% 22% vs. 25% 16% vs. 20% 4% vs. 6% Conclusies Beschikbaarheid, behoefte en gebruik van Wmo-voorzieningen In Heeze-Leende wordt relatief weinig gebruik gemaakt van Wmo-voorzieningen. Van de volwassenen heeft in 2009 slechts 2% (regio 6%) gebruik gemaakt van één of meerdere voorzieningen, bij de ouderen in Heeze-Leende geldt dit voor 22%. Ook dit is beduidend minder dan in de regio (29%). Als we dan kijken naar de aard van de gebruikte voorzieningen, zien we eigenlijk op vrijwel alle fronten een iets lager gebruik in Heeze-Leende. Voor het gebruik van vervoersvoorzieningen door ouderen is het verschil het duidelijkst: 6% in Heeze-Leende, tegenover 12% in de regio. Eerder zagen we (PV 5) dat ouderen uit Heeze-Leende minder vaak gewrichtsslijtage hebben en ook minder mobiliteitsbeperkingen, hetgeen wellicht kan verklaren waarom ook minder vaak een beroep wordt gedaan op vervoersvoorzieningen. Ook de behoefte aan Wmo-voorzieningen lijkt iets lager dan in de regio, zij het dat de gevonden verschillen niet significant zijn. Eén op de tien ouderen heeft behoefte aan 1 of meer Wmo-voorzieningen (10%, versus 14% in de regio). Drieënveertig procent van de ouderen in Heeze-Leende geeft aan (indien nodig) gebruik te kunnen maken van diensten zoals huishoudelijke hulp of maaltijdverzorging, bij een nabijgelegen dienstencentrum, bejaarden- of verzorgingstehuis. Met betrekking tot de verpleging en verzorging die vanuit deze instellingen wordt aangeboden, geeft 32% aan hier gebruik van te kunnen maken. Deze beide percentages zijn iets lager dan in de regio. De groep ouderen die op het moment van onderzoek professionele zorg ontvangt omvat in Heeze-Leende 22%, wat vergelijkbaar is met de regio (25%). In Heeze-Leende weten de meeste ouderen waar ze Wmo-voorzieningen kunnen aanvragen (84% vs. 78% in de regio). Meer Informatie over bekendheid met Wmovoorzieningen (inclusief Loket maatschappelijke ondertsteuning ) en informatie over zelfredzaamheid is te vinden bij prestatieveld 3 blz. 8. Lager inkomen meer behoefte aan Wmo-voorzieningen Inkomen speelt een rol bij de behoefte aan informatie en het gebruik van Wmo-voorzieningen. Uit de regionale cijfers blijkt dat van de ouderen met een inkomen tot 1350,- : - 25% informatie over Wmo-voorzieningen wil, maar niet weet waar deze te verkrijgen is (vs. 21%) - 49% het afgelopen jaar gebruik heeft gemaakt van 1 of meer Wmo-voorzieningen (vs. 22%) - 20% behoefte heeft aan 1 of meer Wmo-voorzieningen (vs. 12%) 19

20 Maatschappelijke opvang, OGGZ en verslavingsbeleid (prestatieveld 7, 8 en 9) PV 7. Maatschappelijke opvang, advies en steunpunten huiselijk geweld Volwassenen (19 t/m 64 jaar), 2009 Ooit slachtoffer geweest huiselijk geweld - langer dan 5 jaar geleden - afgelopen 5 jaar: - tussen 1 en 5 jaar geleden - 1 jaar geleden of korter Soort huiselijk geweld - psychisch of emotioneel huiselijk geweld - lichamelijk huiselijk geweld - ongewenste seksuele toenadering - seksueel misbruik Huiselijk geweld 5% vs. 8% 3% vs. 6% 2% vs. 2% 1% vs. 1% 0,9% vs. 0,9% 4% vs. 6% 2% vs. 5% 0,4% vs. 1% 0,4% vs. 1% Ouderen (65+), 2009 Ooit slachtoffer geweest huiselijk geweld - langer dan 5 jaar geleden - tussen 1 en 5 jaar geleden - 1 jaar geleden of korter Soort huiselijk geweld - psychisch of emotioneel huiselijk geweld - lichamelijk huiselijk geweld - ongewenste seksuele toenadering - seksueel misbruik Registratiegegevens 2009 Aantal meldingen huiselijk geweld (bron Neos) Aantal aangiften huiselijk geweld (Politie BZO) Aantal opgelegde huisverboden Oorzaken en gevolgen huiselijk geweld 3% vs. 3% 2% vs. 2% 0,3% vs. 0,3% 0,3% vs. 0,3% 2% vs. 2% 2% vs. 1% 0,3% vs. 0,3% 0% vs. 0,3% Heeze-Leende vs. regio 9 vs (regio Eindhoven) 8 vs vs. 73 (- = onbekend) Huiselijk geweld is geweld dat door iemand uit de huiselijke- of familiekring van het slachtoffer wordt gepleegd. Hieronder vallen lichamelijke en seksuele geweldpleging, belaging en bedreiging. Er is altijd sprake van een machtsverschil tussen dader en slachtoffer. Uit onderzoek blijkt dat plegers de meest kwetsbare personen kiezen als slachtoffer. Een ander kenmerk van huiselijk geweld is de omstandigheid dat dader en slachtoffer (waaronder ook minderjarige slachtoffers) desondanks - en soms noodgedwongen blijvend deel uitmaken van elkaars leef- en woonomgeving. Hiermee hangt samen dat huiselijk geweld vaak een stelselmatig karakter heeft en er een hoog 20

21 recidiverisico is. (Factsheet Huiselijk Geweld Movisie, 2009). Risicofactoren relationeel geweld - een laag zelfbeeld of weinig zelfvertrouwen - een lage economische status - overmatig alcohol en druggebruik - relationele factoren, zoals snelle relatievorming - opgegroeid in gezin met gebrek aan aandacht - opgroeien in gezin waarin mishandeling en verwaarlozing spelen (Van Schaik; Mastenbroek, in Movisie, 2009) Slachtoffers van huiselijk geweld hebben of kunnen ernstige lichamelijke en/of psychische klachten krijgen, waaronder lichamelijk letsel, spier- en gewrichtspijnen, hoofdpijn, onverklaarbare chronische buikklachten, nervositeit, angst, slaapproblemen, minderwaardigheidsgevoelens, faalangst, depressie, suïcidale gedachten en posttraumatische stressstoornis. Ze leven vaak, mede door de (opgedrongen) geheimhouding, in een isolement. Per jaar sterven naar schatting tachtig vrouwen en vijftig kinderen als gevolg van het geweld. Huiselijk geweld brengt ook enorme verborgen kosten met zich mee door huisartsen- en specialistenbezoek, medicijngebruik, bezoeken aan de Spoedeisende Hulp, ziekenhuisopnamen en werkverzuim (Reijnders & Drijber, 2006; Drijber & Reijnders, 2006). Conclusies Ongeveer 90 inwoners in 2009 slachtoffer van huiselijk geweld Uit de GGD monitors blijkt dat in Heeze-Leende 5% van de volwassenen en 3% van de ouderen ooit slachtoffer is geweest van huiselijk geweld. In het jaar voorafgaande aan de monitor, was bijna 1% van de volwassenen en 0.3% van de ouderen uit Heeze-Leende slachtoffer van huiselijk geweld. Omgerekend naar de bevolkingsaantallen betekent dit dat in Heeze-Leende in 2009 ongeveer plussers slachtoffer zijn geweest van huiselijk geweld. In de regio zou het om ruim plussers gaan. Omdat het om zelfgerapporteerde gegevens gaat, betreft het waarschijnlijk een onderschatting. Seksueel misbruik wordt in Heeze-Leende relatief weinig genoemd als vorm van huiselijk geweld. De meeste gevallen van huiselijk geweld worden niet gemeld Op basis van de registratiegegevens van de instellingen is het moeilijk een eenduidig beeld te krijgen over het aantal slachtoffers, daders en betrokken minderjarige kinderen van huiselijk geweld. Dit komt onder andere omdat verschillende organisaties hierover registreren en deze organisaties verschillende methoden hanteren. Uit de gegevens van Neos blijkt dat het aantal meldingen van huiselijk geweld veel lager is dan het aantal 19-plussers dat in de monitors aangeeft het afgelopen jaar slachtoffer te zijn geweest van huiselijk geweld. Dit is deels te verklaren door het gegeven dat huiselijk geweld vaak onzichtbaar is. Neos heeft in meldingen van huiselijk geweld uit Heeze-Leende gehad. Bij de politie zijn in aangiften van huiselijk geweld uit Heeze-Leende geregistreerd. Omdat politie vaak de melder is bij de steunpunten huiselijk geweld, kunnen de gegevens van Neos en de politie niet bij elkaar opgeteld worden. 21

22 PV 8. OGGZ Jeugd 12 t/m 18, 2007 Psychisch ongezond Afgelopen 12 maanden zelfdoding overwogen Heeft afgelopen 12 maanden suïcidepoging ondernomen Psychische gezondheid 11% vs. 14% 7% vs. 9% 0,6% vs. 1% Volwassenen (19 t/m 64 jaar), 2009 Psychisch ongezond Gemeten met de MHI 5 lijst, gestandaardiseerde lijst, 5 vragen. Algemeen beeld psychisch functioneren, met afkappunten. Risico angststoornis/depressie Gemeten met gestandaardiseerde vragenlijst, uitgebreid Matig/hoog risico angststoornis of depressie - Hoog risico angststoornis of depressie Gebruikt u momenteel medicijnen voor angst, depressie, spanning of stress? 13% vs. 17% 26% vs. 37% 2% vs. 5% 4% vs. 5% Ouderen (65+), 2009 Psychisch ongezond Matig/hoog risico angststoornis of depressie - Hoog risico angststoornis of depressie Gebruikt u momenteel medicijnen voor angst, depressie, spanning of stress? Regionaal 14% vs. 19% jaar vs. 75+: 16% vs. 23% 33% vs. 41% 2% vs. 5% 7% vs. 8% Psychische ongezonde mensen hebben last van psychische klachten (bijv. gevoelens van angst of depressie) of zelfs van psychische stoornissen (bijv. schizofrenie, angststoornissen) (Schoemaker, 2010). Een verminderde psychische gezondheid kan leiden tot zichtbaar leed, een (gedeeltelijk) onvermogen tot functioneren en een verhoogd risico op sterfte, pijn en beperkingen (Schoemaker, 2010). Conclusies Psychische problemen komen voor onder alle leeftijdsgroepen In Heeze-Leende voelt 11% van de 12 t/m 18 jarigen zich psychisch ongezond. Voor de volwassenen is dit percentage 13% en voor de ouderen 14%. Hoewel al deze percentages iets lager lijken dan die in de regio, zijn de verschillen niet significant. Uit de regionale gegevens blijkt dat relatief meer vrouwen dan mannen zich psychisch ongezond voelen en dat psychische ongezondheid relatief meer voorkomt bij 75 plussers. Ook jongeren uit éénouder- of nieuw gevormde gezinnen en niet schoolgaande jongeren hebben vaker een slechte psychische gezondheid. Van de volwassen bevolking met een inkomen beneden modaal is ruim een kwart psychisch ongezond. Dit geldt ook voor mensen met een laag opleidingsniveau (ten hoogste lagere school). 22

23 Minder inwoners dan in de regio lopen risico om een depressie of angststoornis te krijgen Uit de gezondheidsmonitors voor volwassenen en ouderen blijkt dat 1 op de 4 volwassenen en 1 op de 3 ouderen uit Heeze-Leende een matig of hoog risico heeft om een depressie of angststoornis te krijgen. Bij beide groepen is het percentage beduidend lager dan gemiddeld in de regio. Een hoog risico bestaat bij 2% van de volwassenen en 2% van de ouderen (regio 5%). Van de volwassenen gebruikt 4% medicijnen voor angst, depressie, spanning of stress. Bij de ouderen is dit percentage 7%. Landelijk onderzoek toont aan dat angsten en depressies ook een groter probleem zijn onder jongeren dan tot voor kort bekend was. Van de jongeren onder de 18 jaar heeft 15 procent wel eens een depressieve periode meegemaakt. 1 op de 3 jongeren met psychische problemen denkt aan zelfdoding De jeugdmonitor laat zien dat 9% van de jarige jongeren in Heeze-Leende dag en nacht piekert. Vooral schoolprestaties, uiterlijk en relaties worden veel genoemd. Uit de KIPVA-vragenlijst van de GGD blijkt dat 16% van de leerlingen in klas 2 van het VO een verhoogde score heeft op het krijgen van psychosociale problemen. Zeven procent van de jongeren in Heeze-Leende heeft de maanden voorafgaande aan het invullen van de jeugdmonitor zelfdoding overwogen en 0,6% (absolute aantal ongeveer 9 jongeren) zegt ook daadwerkelijk een poging te hebben gedaan. Uit de regionale gegevens blijkt dat dit vaker bij meisjes dan bij jongens voorkomt. Van de groep jongeren die zich psychisch ongezond voelen heeft 35% het afgelopen jaar aan zelfdoding gedacht. De regiocijfers laten ook zien dat 9% van de jongeren met een slecht ervaren psychische gezondheid behoefte heeft aan professionele hulp. Meer informatie over Voorzieningen en hulpverlening voor jongeren is te vinden op pag. 6 en 7. Registratiegegevens 2009 Aantal cliënten bemoeizorg (MW Dommelregio) Aantal incidenten overlast i.v.m. drugs (Politie BZO) Overige informatie uit de OGGZ-monitor Heeze-Leende vs. regio 1 vs. 114 (Dommelregio) 0 vs. 364 (regio ZOB) Aantal veelplegers (politie BZO) 5 vs. 682 Risicoprofiel sociale uitsluiting Risicoprofiel Heeze-Leende Gebaseerd op cijfers uit de volwassenen - en ouderenmonitor (2009) en bevolkingsaantallen CBS. Let op, bij de aantallen gaat het mogelijk om een onderschatting. De aantallen zijn afgerond op tientallen. Risicofactoren sociale uitsluiting 19 t/m 64 jaar - Gering psychisch welbevinden (score kleiner dan 60 op MHI. Let op, andere definitie dan in monitors!) - Laag inkomen (minder dan 1000,-) - Werkeloosheid (werkeloos/bijstand of arbeidsongeschikt) - Slechte algemene gezondheid (ervaart eigen gezondheid als matig tot slecht) Combinatie van 4 bovenstaande risicofactoren Combinatie gering psychisch welbevinden en laag inkomen Percentages Heeze-Leende vs. regio 8% vs. 13% 9% vs. 10% 6% vs. 9% 9% vs. 10% 1.2% vs. 0.8% 2.9% vs. 2.8% Aantallen Heeze-Leende