Inleiding. Meer informatie of vragen?

Transcriptie

1 Gezondheid in beeld: Gezondheidsmonitor 2012/2013 Gemeente Veldhoven Gezondheidsmonitor 2012/

2 Inleiding Meer informatie of vragen? Eind 2012 zijn de Volwassenmonitor en Ouderenmonitor tegelijkertijd verzonden naar ruim volwassenen (19 t/m 64 jaar) en ruim ouderen (65 jaar en ouder) in de regio Zuidoost-Brabant. Volwassenenmonitor In de gemeente Veldhoven hebben 947 volwassenen de vragenlijst ontvangen. 470 van hen deden mee aan het onderzoek, daarmee bedroeg de respons 50%. In de hele regio Zuidoost-Brabant was de respons voor de groep volwassenen 43%. In de gemeente Veldhoven wonen volwassenen van 19 tot en met 64 jaar. Voor Veldhoven komt elke 1% dus overeen met 267 volwassenen. Ouderenmonitor Van alle inwoners van 65+ uit de gemeente Veldhoven hebben 729 ouderen de vragenlijst ontvangen. 63% van hen vulde deze vragenlijst in, dit komt neer op 461 ouderen. Voor de hele regio Zuidoost-Brabant was de respons onder ouderen 59%. In deze rapportage komt elke 1% overeen met 74 ouderen. In dit boekje worden kort enkele belangrijke en actuele resultaten uit beide monitors voor uw gemeente toegelicht. Met name relevante verschillen tussen uw gemeente en de regio en (mogelijke) trends worden belicht. Soms wordt een vergelijking gemaakt met Tilburg, de tweede grootste stad van Brabant. De resultaten worden beschreven voor de volgende acht thema s: Gezondheid en welbevinden Zorg en hulp Zelfredzaamheid Leefomgeving en leefbaarheid Participatie Leefstijl Eenzaamheid Armoede en sociale uitsluiting De resultaten van de monitors zijn tevens gebundeld in een tabellenboek per gemeente. Resultaten uitgewerkt naar achtergrondkenmerken zijn gebundeld in een regio tabellenboek. Deze tabellenboeken kunt u raadplegen via of Voor meer informatie kunt u terecht op een van onderstaande websites: - GGD Gezondheidsatlas: - Regionaal kompas GGD Brabant-Zuidoost: Tabellenboeken Op deze websites vindt u onder meer de tabellenboeken van de Volwassenmonitor 19 t/m 64 jaar en de Ouderenmonitor , en andere monitors van de GGD. De cijfers van uw gemeente kunt u hier ook vergelijken met omringende gemeenten in Zuidoost-Brabant. Regionale factsheets Ook te downloaden via bovenstaande websites zijn de regionale thema factsheets. Hierin zijn regionale cijfers en verschillen tussen gemeenten beschreven, evenals verschillen tussen specifieke groepen (leeftijd, geslacht, burgerlijke staat, etniciteit en opleiding). Deze rapportage geeft inzicht in risicogroepen en biedt meer achtergrondinformatie over de verschillende thema s. Kenniscentrum De GGD Brabant-Zuidoost adviseert uw gemeente graag op maat naar aanleiding van deze resultaten. De gegevens kunnen als basis dienen voor het gezondheidsbeleid in uw gemeente, maar zijn ook bruikbaar voor andere beleidsterreinen zoals de WMO en de transities. Binnen het Kenniscentrum Onderzoek kunnen specifieke vragen ingediend worden. Resultaten kunnen bijvoorbeeld verder worden toegelicht in een persoonlijk gesprek, een uitgebreidere rapportage of een presentatie. Contact Voor meer informatie of voor vragen kunt u ook contact opnemen met: Loes Pouwels, Onderzoeksfunctionaris Tel.: , l.pouwels@ggdbzo.nl Kim Ensinck, Onderzoeksfunctionaris Tel.: , k.ensinck@ggdbzo.nl U kunt uiteraard ook altijd contact opnemen met de adviseur Lokaal Gezondheidsbeleid van uw gemeente. Rapportage gemeente Veldhoven 2 Rapportage gemeente Veldhoven 11

3 Armoede en sociale uitsluiting Gezondheid en welbevinden Een op de vijf volwassenen heeft moeite met rondkomen Van de inwoners van 19 t/m 64 jaar uit Veldhoven heeft 20% moeite om rond te komen van hun inkomsten. In de regio is dit vergelijkbaar. De groep ouderen die moeite heeft met rondkomen is kleiner, namelijk 10%. Bij de volwassenen in de regio is er een licht stijgende trend zichtbaar ten opzichte van 2009 (van 20% naar 22%). Hoewel niet significant, lijkt dit in Veldhoven ook het geval te zijn. Hoge bloeddruk meest voorkomende aandoening (risicofactor) Iets meer dan driekwart van de ouderen en 37% van de volwassenen in de gemeente Veldhoven heeft één of meer chronische aandoeningen. Een kleinere groep volwassenen (17%) en ouderen (39%) ervaart zijn of haar gezondheid echter als gaat wel tot slecht. Onder volwassenen is een hoge bloeddruk de meest voorkomende aandoening waarvoor men onder behandeling is van een arts (10%). Ook bij de ouderen komt een hoge bloeddruk het vaakst voor (40%), gevolgd door gewrichtsslijtage van de heupen of knieën (18%) en diabetes (13%). Deze percentages komen overeen met de regio. Vier procent van de volwassenen sociaal uitgesloten. Van de volwassenen in Veldhoven is 4% matig tot sterk sociaal uitgesloten. In de regio is dit percentage vergelijkbaar. Bij het bepalen van sociale uitsluiting zijn vier dimensies meegenomen. Sociale participatie (betreft gevoelens van sociale en emotionele eenzaamheid en de frequentie van contact met buren of mensen in de straat), sociale grondrechten (bestrijkt een divers aantal grondrechten waaronder een goede woning en medische zorg), materiële deprivatie (deze schaal meet in hoeverre huishoudens over voldoende financiële middelen beschikken om de in Nederland gangbare goederen en diensten te betalen) en normatieve integratie (refereert naar het naleven van centrale normen en waarden van de Nederlandse samenleving). Als men naar de afzonderlijke items kijkt, ervaren volwassenen in Veldhoven minder vaak een leegte om zich heen (3%) dan in de regio (6%). 79% voelt zich (erg) gelukkig Negentien procent van de Veldhovense volwassenen (19 tot en met 64 jaar) voelt zich psychisch ongezond, bij ouderen is dit percentage 16%. Iemand die zich psychisch ongezond voelt is onder andere vaker zenuwachtig, somber en neerslachtig en minder vaak gelukkig. Wanneer gevraagd wordt of men zichzelf een gelukkig mens vindt, antwoordt 79% van alle inwoners dat hij of zij gelukkig tot erg gelukkig is. Iets meer dan vier op de tien inwoners van 19 tot en met 64 jaar in de gemeente heeft een matig of hoog risico op het ontwikkelen van een angststoornis of depressie in de toekomst. Voor de volwassenen lijkt in de gemeente Veldhoven een licht stijgende trend zichtbaar wat betreft het (matig tot hoog) risico op een depressie of angststoornis ten opzichte van Dit is echter niet significant. Voor de regio is er wel een significante stijging aangetoond. Rapportage gemeente Veldhoven 10 Rapportage gemeente Veldhoven 3

4 Zelfredzaamheid Leefstijl In Veldhoven minder ouderen met een gezichtsbeperking Vergelijkbaar met de regio, is 16% van de volwassenen in Veldhoven beperkt in zijn werk of andere bezigheden ten gevolge van de lichamelijke gezondheid. Volwassenen uit de gemeente Veldhoven hebben wel minder vaak een beperking in de mobiliteit (3% versus 6%). Een kwart van de ouderen is beperkt in het functioneren door zijn of haar lichamelijke gezondheid. In de regio is het percentage ouderen dat beperkingen ondervindt afgenomen (van 30% in 2009 naar 26% in 2012). Hoewel niet significant lijkt dit in Veldhoven ook het geval te zijn. Ten opzichte van de regio, zijn er in de gemeente Veldhoven minder ouderen die kampen met een gezichtsbeperking (5% versus 9%). Bij de 19 tot en met 64 jarigen zegt 7% vanwege de gezondheid niet de dingen te doen die men zou willen doen. Bij de ouderen ligt dit percentage hoger, namelijk op 16%. Beide zijn wel vergelijkbaar met de regio. Bij de ouderen heeft 17% weinig regie over eigen leven Iemand heeft weinig regie over het leven wanneer hij zich vaak hulpeloos voelt en weinig controle heeft over hetgeen hem overkomt. Ook heeft men het gevoel weinig te kunnen veranderen in het eigen leven en aan de toekomst. Zeven procent van de volwassenen heeft weinig regie over het eigen leven, bij ouderen is dit percentage opgelopen tot 17%. Eén op de vier ouderen in Veldhoven is kwetsbaar De groep kwetsbare ouderen in Veldhoven bedraagt 25%, dit is vergelijkbaar met het regiopercentage (28%). Iemand is kwetsbaar wanneer hij op lichamelijk, psychisch en/of sociaal gebied problemen ondervindt. Dit kunnen bijvoorbeeld problemen zijn met het geheugen (psychisch), gewichtsverlies (lichamelijk) of onvoldoende steun krijgen van anderen (sociaal). In Veldhoven is men vaker psychisch kwetsbaar (24%) dan lichamelijk (16%) of sociaal kwetsbaar (14%). Het aantal kwetsbare ouderen lijkt ten opzichte van 2009 te zijn afgenomen in zowel de gemeente als de regio. Op gemeenteniveau is dit echter geen significant verschil. Bijna één op de vier volwassenen in Veldhoven rookt Van de volwassenen in Veldhoven rookt 24% (6% is zware roker); bij de ouderen ligt dit percentage op 12% (3% is zware roker). Beide percentages zijn vergelijkbaar met de regio. In de regio is het percentage zware rokers onder volwassenen afgenomen. Zeven procent drinkt overmatig alcohol Van de volwassenen in Veldhoven geeft 88% aan alcohol te drinken, bij de ouderen ligt dit percentage op 80%. Momenteel drinkt 7% van de volwassenen en 8% van de ouderen in Veldhoven overmatig (mannen >21 glazen per week; vrouwen >14 glazen per week). Dit is vergelijkbaar met de regio. Bij de volwassenen lijkt dit percentage afgenomen te zijn ten opzichte van 2009 (7% versus 11%) maar dit verschil is niet significant. Wel is het percentage volwassenen dat voldoet aan de norm aanvaardbaar alcohol gebruik significant gestegen van 30% in 2009 naar 42% in Zes op de tien ouderen te zwaar Momenteel is 43% van de volwassenen in de gemeente te zwaar en heeft 11% ernstig overgewicht/obesitas. Van de ouderen is 60% te zwaar en heeft 14% ernstig overgewicht/obesitas. Deze percentages zijn vergelijkbaar met de regio en vergelijkbaar met maar het merendeel krijgt wel voldoende beweging De Nederlandse Norm Gezond Bewegen voor volwassenen en ouderen ligt op minstens 5 dagen per week een half uur matig intensieve lichaamsbeweging. In Veldhoven voldoet twee derde van de volwassenen (65%) aan de norm gezond bewegen. Bij de ouderen voldoet 70% aan deze norm; deze percentages zijn gelijk aan de regio en aan die in 2009 Rapportage gemeente Veldhoven 4 Rapportage gemeente Veldhoven 9

5 Leefomgeving en leefbaarheid Participatie Meeste geluidshinder door brommers/ scooters. In Veldhoven wordt, vergelijkbaar met de regio, 14% van de volwassenen ernstig gehinderd door geluid. Evenals in de regio ervaren ze de meeste geluidshinder van brommers/scooters (7%) gevolgd door buren (4%), wegverkeer op wegen waar je niet harder mag dan 50 km per uur (4%) en vliegverkeer (1%). Ten opzichte van 2009 heeft er in zowel de regio als in Veldhoven een significante daling plaatsgevonden in geluidshinder door verkeer op wegen waar je harder mag dan 50 km per uur en treinverkeer. In de regio is er ook een significante daling te zien bij vliegverkeer en bedrijven/industrie. Deze is er ook in Veldhoven, echter niet significant. In tegenstelling tot in de regio is er in Veldhoven geen daling te zien bij geluid door brommers/ scooters. Verder wordt 6% van de volwassenen in Veldhoven ernstig gehinderd door geur (vergelijkbaar met de regio). Meer dan gemiddeld bezorgd over het vliegveld in de buurt In Veldhoven geeft 13% van de volwassenen aan bezorgd te zijn over de invloed van de omgeving op de gezondheid. In de regio is de mate van bezorgdheid vergelijkbaar. Maar inwoners van Veldhoven zijn wél vaker bezorgd over de invloed van het vliegveld in de buurt (9% versus 3%). Meer bewoners voelen zich medeverantwoordelijk voor de leefbaarheid in de buurt. In vergelijking met de regio voelen meer volwassenen in Veldhoven zich medeverantwoordelijk voor de leefbaarheid in de buurt (72% versus 66%).Twaalf procent is zelf actief geweest om de buurt te verbeteren. Percentage dat ooit slachtoffer is geweest van huiselijk geweld neemt toe. Bij de volwassenen voelt net als in de regio 22% zich s avonds/ s nachts onveilig. Bij de ouderen is dit 18%. Bij de volwassenen is 11% ooit slachtoffer geweest van huiselijk geweld. Dit is hoger dan in de regio (8%) en ook hoger dan in 2009 ( 4%). Met name lichamelijk geweld (7% versus 5%) en ongewenste seksuele toenadering (3% versus 1%) scoren hoger dan in de regio. Bij de 65-plussers is het aantal slachtoffers van huiselijk geweld wel vergelijkbaar met de regio (5%). Percentage oudere vrijwilligers neemt toe Bij de volwassenen in Veldhoven neemt 53% deel aan het verenigingsleven. Vier op de tien 19 tot en met 64 jarigen is lid van een sportvereniging of club. Bij de ouderen is 62% lid van een vereniging of club (28% van een sportvereniging). De deelname aan kerkelijke bijeenkomsten (39%) en groepsbijeenkomsten (58%) is vergelijkbaar met de regio. Net als in de regio verricht in Veldhoven 28% van de volwassenen vrijwilligerswerk. Bij de ouderen verricht 33% vrijwilligerswerk. Dit neemt net als in de regio significant toe. In 2009 verrichtte slechts 23% van de ouderen vrijwilligerswerk. Als belangrijkste reden om geen vrijwilligerswerk te doen wordt door de volwassenen genoemd: Ik kan er geen tijd voor vrijmaken. Duidelijke stijging in mantelzorg geven Zowel bij volwassenen als bij ouderen zien we in de regio een duidelijke stijging in het percentage dat (afgelopen jaar) mantelzorg heeft gegeven. Hoewel niet significant lijkt dit ook in de gemeente het geval te zijn. Als we kijken naar de percentages mantelzorgers vanaf 2005 dan is deze trend nog duidelijker zichtbaar. Van de volwassenen geeft 12% momenteel mantelzorg. Dit is vergelijkbaar met de regio. Vier procent geeft intensief (langer dan 3 maanden en meer dan 8 uur per week) mantelzorg. Van de mantelzorgers voelt 19% zich zwaar belast. Gezelschap, troost en afleiding is het soort mantelzorg dat het meest gegeven wordt, gevolgd door begeleiding en /of vervoer (bij bezoek aan arts, kapper enz.). Bij de ouderen geeft 17% momenteel mantelzorg. Vier procent doet dit intensief. Van de oudere Veldhovense mantelzorgers voelt 6% zich zwaar belast. Het soort mantelzorg dat gegeven wordt is hetzelfde als bij de volwassenen. Opvallend is dat het percentage ouderen dat mantelzorg geeft aan buren, vrienden, kennissen hoger is dan in de regio (6% versus 3%). Rapportage gemeente Veldhoven 8 Rapportage gemeente Veldhoven 5

6 Eenzaamheid Zorg en hulp Acht procent van de inwoners is (zeer) ernstig eenzaam In Veldhoven is ruim een derde van de volwassenen eenzaam; 8% geeft aan (zeer) ernstig eenzaam te zijn. Van de ouderen is 40% eenzaam. Eveneens 8% is (zeer) ernstig eenzaam. Veldhoven verschilt hierin niet van de regio. In de regio zijn de percentages (zeer) ernstig eenzame volwassenen en ouderen toegenomen sinds 2009; in Veldhoven lijkt deze trend ook zichtbaar te zijn maar deze is niet significant. Wel gunstig is de dalende trend in het percentage ouderen dat zelf zegt eenzaam te zijn (subjectieve eenzaamheid). Meer mensen (83%) dan destijds (73%) geven aan niet eenzaam te zijn. Uit regionale analyses blijkt dat vooral ouderen die geen lokaal sociaal netwerk hebben en gereserveerd zijn in hun sociale contacten, eenzaam zijn. De meeste ouderen in Veldhoven hebben een sterk sociaal netwerk wat onder meer blijkt uit het feit dat ruim 90% van de ouderen aangeeft voldoende steun van anderen te ontvangen. In Veldhoven behoren de meeste ouderen (32%) tot het netwerktype lokaal geïntegreerd (Wij kennen elkaar allemaal in de buurt en zorgen voor elkaar. Er komt altijd wel iemand kijken hoe het met me gaat) gevolgd door het netwerktype lokaal gereserveerd (ik hou ervan op mezelf te zijn, maar ik weet dat de buren er zijn als ik ze nodig heb), (29%). Het aantal ouderen dat aangeeft eenzaam te zijn maar geen hulp te willen ontvangen om iets aan de eenzaamheid te doen bedraagt vergelijkbaar met de regio 11%. Dit percentage is afgenomen sinds 2009; toen bedroeg dit percentage 19%. Ouderen ontvangen vooral hulp van professionals Bijna een kwart van de ouderen ontvangt hulp vanwege hun gezondheid. Bij de 65-plussers betreft dit vooral betaalde hulp (19%). Negen procent van de ouderen krijgt hulp van een mantelzorger en 1% van een vrijwilliger. Een kleine groep ouderen in de gemeente heeft behoefte aan extra hulp vanwege zijn gezondheid (5%). Inwoners Veldhoven meer hulp huisgenoot tot hun beschikking Van de volwassenen in Veldhoven kan 83% rekenen op hulp van een huisgenoot indien zij nu of in de toekomst zorg of hulp nodig hebben; dit ligt hoger dan het regiogemiddelde van 75%. Bij de ouderen heeft 60% hulp beschikbaar van een huisgenoot. Ook dat is hoger dan in de regio (54%). Van de ouderen geeft 16% aan géén hulp tot zijn of haar beschikking te hebben wanneer dit nodig zou zijn. Dit is vergelijkbaar met de regio. Bij de volwassenen is dit 7% (eveneens vergelijkbaar met de regio). Voldoende diensten en voorzieningen aanwezig voor ouderen Meer dan de helft van de ouderen in Veldhoven geeft aan vanuit de eigen woning gebruik te kunnen maken van diensten (zoals huishoudelijke hulp of maaltijdverzorging) van een nabijgelegen dienstencentrum. In de regio ligt dit percentage met 46% duidelijk lager. De mogelijkheid om gebruik te kunnen maken van verpleging of verzorging op afroep is vergelijkbaar (45%) met de regio. Van de ouderen weet 57% waar men in de gemeente terecht kan met vragen over WMO-voorzieningen, terwijl 10% dit niet weet maar wel graag informatie zou ontvangen hierover. Dit is beide beter dan in de regio (49% en 17%). Met name voor ondersteuning bij mantelzorg en ondersteuning bij vrijwilligerswerk weten de ouderen in de gemeente beter waar ze terecht kunnen. Veertig procent van de ouderen maakt gebruik van één of meer welzijnsvoorzieningen. Het meest wordt er gebruik gemaakt van hulp bij administratieve of financiële activiteiten (18%) gevolgd door recreatieve/ culturele activiteiten voor ouderen (14%) en een algemene gezondheidscheck (13%). Rapportage gemeente Veldhoven 6 Rapportage gemeente Veldhoven 7