FACTSHEET GEZONDHEIDSPEILING VOLWASSENEN Resultaten van de gezondheidsenquête onder inwoners van 19 tot 65 jaar in de regio Gooi en Vechtstreek

Transcriptie

1 FACTSHEET GEZONDHEIDSPEILING VOLWASSENEN 8 Resultaten van de gezondheidsenquête onder inwoners van 19 tot 65 jaar in de regio Gooi en Vechtstreek

2 Over het onderzoek GGD Gooi & Vechtstreek heeft in het voorjaar van 8 een Gezondheidspeiling gehouden onder 6.7 inwoners van 19 tot 65 jaar. De GGD deed dit in opdracht van de gemeenten Blaricum, Bussum, Hilversum, Huizen, Laren, Muiden, Naarden, Weesp en Wijdemeren. De 6.7 aangeschreven inwoners zijn per toeval gekozen uit de bevolkingsregisters. Ruim inwoners stuurden een goed ingevulde vragenlijst terug naar de GGD. Met dit onderzoek heeft de GGD actuele gegevens verzameld over de gezondheidssituatie, de leefstijl en het welzijn van volwassenen in de regio. De resultaten vormen de basis voor het beleid dat door de GGD en gemeenten in de regio Gooi en Vechtstreek wordt ontwikkeld. In deze factsheet kunt u de belangrijkste resultaten van de Gezondheidspeiling Volwassenen 8 lezen. Lichamelijke gezondheid Overgrote deel is nog steeds tevreden met de eigen gezondheid Van de respondenten beoordeelt 91% de eigen gezondheid als goed tot uitstekend. Negen procent vindt de eigen gezondheid matig of slecht. Dat is gelijk aan 4 en gelijk aan de rest van Nederland. De ervaren gezondheid hangt samen met het opleidingsniveau en met het inkomen: hoe lager, hoe slechter men de eigen gezondheid vindt. Steeds meer mensen worden te zwaar 42% is te zwaar: 33% heeft matig overgewicht en 9% heeft ernstig overgewicht. Dit is een toename van 3% ten opzichte van 4. Ten opzichte van Nederlandse cijfers zit de regio Gooi en Vechtstreek aan de lage kant, maar het verschil is klein. Matig overgewicht komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen. Zes van de tien mannen in de leeftijd van 5 tot en met 64 jaar is te zwaar. Mensen met een lagere opleiding hebben vaker overgewicht dan mensen met een hogere opleiding. Vier op de tien volwassenen heeft minimaal één chronische ziekte of aandoening 41% kruiste tenminste één chronische ziekte aan. In 4 was dat nog 49%. In de top 5 van de meest voorkomende chronische ziekten staan: 1. hoge bloeddruk 2. migraine of regelmatig ernstige hoofdpijn 3. ernstige of hardnekkige aandoening van de rug (incl. hernia) 4. ernstige of hardnekkige aandoening van de nek of schouder (geen reuma) en 5. gewrichtsslijtage (artrose, slijtagereuma) van heupen of knieën. Ook in 4 stonden bovengenoemde ziekten in de top 5. Vrouwen hebben vaker een chronische ziekte dan mannen en het vóórkomen neemt toe met de leeftijd. De meest voorkomende chronische aandoeningen bij 5-plussers zijn hoge bloeddruk en gewrichtsslijtage van heupen en knieën. Anno 154 Anno 9? 1% 8% 6% 4% Ernstig overgewicht Matig overgewicht Normaal gewicht Ondergewicht % % man vrouw man vrouw man vrouw 19 t/m 34 jr 35 t/m 49 jr 5 t/m 64 jr Gewicht naar leeftijd en geslacht GGD Gooi & Vechtstreek - Factsheet Gezondheidspeiling 8 / blz. 2

3 Psychische gezondheid Eenderde heeft een matig tot hoog risico op een angststoornis of depressie Eenderde van alle respondenten heeft een matig tot hoog risico op een angststoornis of depressie: 29% heeft een matig risico en 4% heeft een hoog risico. Ruim 1 op de 1 respondenten heeft een waarschijnlijk klinisch relevante depressie. In 4 was dat nog iets hoger: 17%. Risicogroepen zijn: laag opgeleiden, vrouwen, weduwen en weduwnaars, alleenstaande ouders, gescheiden mensen, mensen die aangeven moeite te hebben met rondkomen, arbeidsongeschikten en werklozen. % respondenten met hoge CES-D score niet eenzaam matig eenzaam ernstig eenzaam zeer ernstig eenzaam niet eenzaam matig eenzaam 19 t/m 34 jr 35 t/m 49 jr 5 t/m 64 jr Percentage respondenten met een waarschijnlijk klinisch relevante depressie (=een hoge CES-D score) naar de mate van eenzaamheid per leeftijdscategorie ernstig eenzaam zeer ernstig eenzaam niet eenzaam matig eenzaam ernstig eenzaam zeer ernstig eenzaam Nog steeds vrij veel eenzaamheid Bijna eenderde van alle respondenten voelt zich matig tot (zeer) ernstig eenzaam: een kwart matig en 5% (zeer) ernstig. Dit is minder dan in 4, maar meer dan het gemiddelde van Nederland. In heel Nederland voelt 25% zich matig tot zeer ernstig eenzaam. Eenzaamheid komt vaker voor onder lager opgeleiden. Ook alleenstaanden en alleenstaande ouders voelen zich vaker eenzaam. Eenzaamheid hangt sterk samen met het vóórkomen van depressiviteit t/m 34 jr 35 t/m 49 jr 5 t/m 64 jr Leefstijl Gebruik van alcohol is afgenomen 88% van de respondenten drinkt (wel eens) alcohol. In 4 was dat hoger (91%). 12% drinkt nooit: 4% drinkt niet meer en 8% heeft nooit gedronken. Mannen drinken vaker alcohol dan vrouwen. 11% is een zware drinker (4: 14%). Onder zwaar drinken wordt verstaan: minimaal 1x per week 6 glazen alcohol op één dag (dit geldt zowel voor mannen als voor vrouwen). Zwaar drinken komt meer voor in de jongste leeftijdsgroep: bijna een kwart van de mannen in de leeftijd van 19 tot en met 34 jaar in Gooi en Vechtstreek is een zware drinker. Onder de lager opgeleiden komen meer zware drinkers voor. Van alle respondenten die wel eens alcohol drinken geeft 13% aan minder te willen drinken. 5 Man Vrouw Het percentage zware drinkers, naar leeftijd en geslacht GGD Gooi & Vechtstreek - Factsheet Gezondheidspeiling 8 / blz. 3

4 7 Percentage rokers is weer verder gedaald Een kwart van de volwassenen rookt. In 4 rookte nog %, dus is het percentage rokers met 5% afgenomen. En in 1999 rookte 33%. Dit is in lijn met de landelijk dalende trend. Uit de gegevens blijkt verder dat 4% van de respondenten nog nooit heeft gerookt en dat 35% een ex-roker is. Mannen roken vaker dan vrouwen. De grootste groep rokers zit in de leeftijdsgroep van 19 tot en met 34 jaar en ook lager opgeleiden roken vaker. Acht procent van de sigarettenrokers is een zware roker (meer dan een pakje per dag) Man Vrouw 19 t/m 34 jr 35 t/m 49 jr 5 t/m 64 jr Percentage rokers naar opleidingsniveau, geslacht en leeftijd Lager Midden Hoog Ruim de helft nog steeds gezond in beweging 58% voldoet aan de Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen (NNGB), in 4 was dat 6%. 42% beweegt dus (te) weinig. Gemiddeld genomen voldoen meer vrouwen dan mannen aan de norm. Vijftigplussers en midden opgeleiden voldoen het vaakst aan de norm. Het meest wordt gewandeld, maar ook fietsen en tuinieren wordt veel gedaan. Populaire sporten zijn: fitness, tennis, zwemmen, hardlopen, golf, squash en hockey Man Vrouw Het percentage respondenten dat voldoet aan de NNGB naar leeftijd en geslacht 19 t/m 34 jr 35 t/m 49 jr 5 t/m 64 jr Wat vindt men van de eigen leefstijl? Bijna driekwart beschouwt de eigen manier van leven als (zeer) gezond, een kwart zegt de leefstijl niet gezond en niet ongezond te vinden en twee procent geeft het oordeel (zeer) ongezond. Ten opzichte van 4 is men positiever over hoe gezond de eigen manier van leven is. Opvallend is dat regelmatig roken of veel alcohol drinken door de meeste rokers en zware drinkers niet als ongezond gedrag wordt gezien. Van de mensen met ernstig overgewicht zegt 46% dat ze (zeer) gezond leeft en vindt 5% de eigen leefstijl niet gezond, niet ongezond. Gebruik van zorg en tevredenheid Meeste contact met tandarts en mondhygiënist In het voorgaande jaar heeft driekwart van de mensen contact gehad met de huisarts, dit is gelijk aan 4. Het meest was er contact met de tandarts en/of mondhygiënist: 84%. De cijfers voor zorggebruik in de regio zijn nagenoeg gelijk aan landelijke cijfers. De meeste mensen zijn tevreden over de contacten die ze hebben gehad met de diverse zorgverleners en instellingen, maar minder tevreden is men over het WMO-loket en Symfora/GGZ. Griepprik wordt nog te weinig gehaald Van de respondenten heeft 22% ooit een griepprik gekregen, waarvan 14% in het afgelopen jaar. Met name 5-plussers halen een griepprik: bijna een kwart van hen heeft het afgelopen jaar een griepprik gehaald. Risicogroepen voor griep zijn mensen met chronische ziekten zoals hart-, diabetes- en longpatiënten. Dit zijn relatief vaak laag opgeleiden. Van hen blijkt ruim de helft (58%) het afgelopen jaar gevaccineerd te zijn tegen griep. Dit percentage ligt ruim onder de landelijke cijfers (74%). GGD Gooi & Vechtstreek - Factsheet Gezondheidspeiling 8 / blz. 4

5 Opvoedondersteuning Van de huishoudens met thuiswonende kinderen heeft 1% vaak of (bijna) altijd vragen over de opvoeding. 9% heeft vaak of (bijna) altijd zorgen over de opvoeding. Ouders met jonge kinderen hebben vaker vragen dan zorgen. Voor ouders is de moeilijkste leeftijdsgroep van hun kinderen die van 12 tot en met 17 jaar: 12% geeft aan (vaak of altijd) zorgen te hebben. Lager opgeleiden en éénoudergezinnen hebben vaker zorgen over de opvoeding en vaker behoefte aan deskundige hulp. De belangrijkste onderwerpen die lastig zijn voor ouders zijn: (1) het houden aan of stellen van grenzen, regels en afspraken (2) luisteren en gehoorzamen (3) (faal)angst en onzekerheid (4) schoolprestaties en (5) sociaal contact, spelen. Mantelzorg Ruim één op de tien mantelzorgers is zwaar tot overbelast 18% van de respondenten heeft in het afgelopen jaar mantelzorg gegeven: 14% geeft die mantelzorg nu nog. In 4 gaf 16% mantelzorg. Vrouwen en vijftigplussers geven relatief vaak mantelzorg. Van alle mantelzorgers geeft 13% aan tamelijk zwaar belast tot overbelast te zijn. Zwaar belaste mantelzorgers zijn vaker depressief en somber en beoordelen hun eigen gezondheid vaker als matig/slecht. De helft van hen geeft aan het Steunpunt Mantelzorg niet te kennen. Binnen- en buitenmilieu Binnenmilieu (ventilatiegedrag) De meeste respondenten (67%) hebben een natuurlijk ventilatiesysteem in hun huis, 31% heeft een mechanisch ventilatiesysteem en 2% iets anders. Het ventilatiegedrag is veelal niet voldoende: in de woonkamer blijkt de ventilatie het slechtst, 6% ventileert onvoldoende. De slaapkamer wordt relatief het best geventileerd % Huiselijk geweld Eén op de twaalf heeft ooit te maken gehad met huiselijk geweld Huiselijk geweld is geweld dat door iemand uit de huiselijke kring wordt gepleegd (gezin, familie, (ex)partner, huisvrienden). Het gaat om lichamelijk, seksueel of geestelijk geweld. Slachtoffers en plegers van geweld kunnen mannen, vrouwen of kinderen zijn. 8% van alle respondenten is ooit slachtoffer geweest van huiselijk geweld, dit betreft meer vrouwen dan mannen. Laag en midden opgeleiden zijn vaker ooit slachtoffer geweest van huiselijk geweld dan hoog opgeleiden. De meest voorkomende vormen van geweld zijn psychisch/emotioneel geweld en lichamelijk geweld. De daders zijn in de meeste gevallen de ex-partner of (stief)ouder(s). Slachtoffers van huiselijk geweld blijken vaker somber, beoordelen hun eigen gezondheid minder positief en bezoeken vaker de huisarts. 1 Woonkamer Slaapkamer Badkamer Keuken Percentage respondenten dat onvoldoende ventileert Buitenmilieu (ervaren milieuproblemen en ernstige geluidshinder) Driekwart van de respondenten ervaart minstens één milieuprobleem. Hondenpoep wordt met 4% als het grootste milieuprobleem ervaren, gevolgd door geluidsoverlast (28%) en rommel op straat (25%). Bijna tweederde van de respondenten geeft aan geluidshinder te hebben en ruim een kwart voelt zich hierdoor ernstig gehinderd. Ernstige hinder komt voornamelijk door het geluid van brommers, geluid van verkeer op wegen waar je niet harder mag dan 5 km/uur, van buren en van vliegtuigen. GGD Gooi & Vechtstreek - Factsheet Gezondheidspeiling 8 / blz. 5

6 Het thema: Maatschappelijke participatie Gezond zijn belangrijke voorwaarde voor maatschappelijke participatie 9% van de respondenten voelt zich belemmerd om deel te nemen aan het maatschappelijke leven. Bijna de helft van deze mensen geeft aan een betere lichamelijke gezondheid nodig te hebben om dit te veranderen en bijna eenderde een betere psychische gezondheid. Vrouwen voelen zich vaker belemmerd dan mannen en vijftigplussers vaker dan jongere mensen. Lager opgeleiden, mensen zonder betaalde baan, arbeidsongeschikten, werklozen en mensen met een inkomen beneden modaal voelen zich vaker belemmerd. Bijna eenderde van de volwassenen doet vrijwilligerswerk % van de respondenten doet vrijwilligerswerk (4: 26%). Het meeste vrijwilligerswerk wordt verricht voor de sportclub, de (muziek)vereniging, de school en voor de kerk. De belangrijkste reden dat men geen vrijwilligerswerk doet, is dat men er geen tijd voor kan vrijmaken; ook besteedt men de eigen tijd liever aan andere zaken en wil men zich niet vastleggen. Meer mannen dan vrouwen doen vrijwilligerswerk, en in de leeftijdsgroep van 35 t/m 49 jaar wordt het meest vrijwilligerswerk gedaan. Hoog opgeleiden doen vaker vrijwilligerswerk dan lager opgeleiden. Een goede gezondheid lijkt medebepalend voor het al dan niet doen van vrijwilligerswerk. Conclusie Het regelmatig houden van een Gezondheidspeiling in de regio is een belangrijk instrument om de vinger aan de pols te houden van de gezondheid en het welzijn van de bevolking. Voor zover een vergelijking met landelijke gegevens mogelijk is, kunnen we stellen dat de regio Gooi en Vechtstreek over het algemeen niet van de landelijke gemiddelden afwijkt of er zelfs positief bij afsteekt. Er is sinds 4 een aantal gunstige ontwikkelingen. Zo is het percentage rokers ten opzichte van 4 met 5% gedaald naar 25% en wordt er minder (zwaar) alcohol gedronken. Deze gunstige ontwikkelingen benadrukken dat de onderwerpen roken en alcoholgebruik terecht de continue aandacht hebben van de gezondheidsbevordering. Hieronder volgt een opsomming van de percentages die in deze regio mogelijk aandacht behoeven. Het betreft het percentage (in willekeurige volgorde): 1. overgewicht (gestegen met 3%); 2. respondenten met een matig tot hoog risico op een angststoornis of depressie (33%); 3. respondenten dat zich (in meer of mindere mate) eenzaam voelt (%); 4. rokers, zware drinkers en respondenten met ernstig overgewicht dat de eigen manier van leven als (zeer) gezond beoordeelt; 5. volwassenen dat te weinig beweegt (42%); 6. respondenten dat geen griepprik krijgt, maar wél tot de risicogroep voor griep behoort (42% van de risicogroep); 7. ouders dat aangeeft in de afgelopen 12 maanden behoefte te hebben gehad aan deskundige hulp of advies inzake de opvoeding van de kinderen (24%); 8. mantelzorgers dat zich zwaar belast of overbelast (13% van de mantelzorgers) voelt; 9. respondenten dat ooit slachtoffer is geweest van huiselijk geweld (8%); 1. respondenten dat de eigen woning onvoldoende ventileert (6% ventileert de woonkamer onvoldoende); 11. ernstig geluidgehinderden (27%) en het percentage mensen dat zich ergert aan hondenpoep op straat (4%); 12. respondenten dat zich belemmerd voelt tot deelname aan het maatschappelijke leven (9%). Hiernaast valt op dat ook in een zeer welvarende regio als de regio Gooi en Vechtstreek sociaal-economische gezondheidsverschillen bestaan. Dit komt duidelijk uit het onderzoek naar voren. Regelmatig blijkt uit de resultaten dat risicogroepen worden gevormd door de laag opgeleiden, werklozen, arbeidsongeschikten en mensen met een beneden modaal inkomen. In de toekomstige werkconferenties ten bate van het regionale gezondheidsbeleid zal besloten worden welke resultaten of signalen aanleiding zijn voor aanpassingen in het gezondheidsbeleid. Het volledige rapport en deze factsheet zijn te downloaden via Hierin zijn ook de resultaten op gemeenteniveau weergegeven. Colofon Uitgave van GGD Gooi & Vechtstreek / Postbus 514, 1 AM Hilversum / Tekst: M.B. van Acker, epidemioloog / Vormgeving: D. Jongerden Mei 9