Gezondheid in beeld:

Transcriptie

1 Gezondheid in beeld: Gemeente Asten Gezondheidsmonitor 2012/2013

2 Inleiding Eind 2012 zijn de Volwassenenmonitor en Ouderenmonitor tegelijkertijd verzonden naar ongeveer volwassenen (19 tot en met 64 jaar) en bijna ouderen (65 jaar en ouder) in de regio Zuidoost-Brabant. Dit is inclusief de ophoging van de steekproef in Eindhoven met ruim vragenlijsten. Volwassenenmonitor In de gemeente Asten hebben 920 volwassenen de vragenlijst ontvangen. 438 van hen deden mee aan het onderzoek, daarmee bedroeg de respons 48%. In de hele regio Zuidoost-Brabant was de respons voor de groep volwassenen 41%. In de gemeente Asten wonen volwassenen van 19 tot en met 64 jaar. Voor Asten komt elke 1% dus overeen met 97 volwassenen. Ouderenmonitor Van alle inwoners van 65+ uit de gemeente Asten hebben 671 ouderen de vragenlijst ontvangen. 60% van hen vulde deze vragenlijst in, dit komt neer op 405 ouderen. Voor de hele regio Zuidoost-Brabant was de respons onder ouderen 59%. In deze rapportage komt elke 1% voor Asten overeen met 27 ouderen. In dit boekje worden kort enkele belangrijke en actuele resultaten uit beide monitors voor uw gemeente toegelicht. Met name relevante verschillen tussen uw gemeente en de regio en (mogelijke) trends worden belicht. Deze resultaten worden beschreven voor de volgende acht thema s: Gezondheid en welbevinden Zorg en hulp Zelfredzaamheid Leefomgeving en leefbaarheid Participatie Leefstijl Eenzaamheid Armoede en sociale uitsluiting De resultaten van de monitors zijn tevens gebundeld in een tabellenboek per gemeente. Resultaten uitgewerkt naar achtergrondkenmerken zijn gebundeld in een regio tabellenboek. Deze tabellenboeken kunt u raadplegen via of

3 Gezondheid en welbevinden Minder ouderen last van gewrichtsslijtage Van de ouderen in Asten ervaart 40% zijn gezondheid als gaat wel tot zeer slecht. Bij de volwassenen gaat dit om 17%. Ruim een derde van de volwassenen en bijna driekwart van de ouderen in de gemeente Asten heeft één of meer chronische aandoeningen. Bij volwassenen is een hoge bloeddruk de meest voorkomende aandoening waarvoor men onder behandeling is van een arts (10%). Ook bij de ouderen komt een hoge bloeddruk het vaakst voor (34%), gevolgd door gewrichtsslijtage van heupen of knieën (13%) en door diabetes (13%). In Asten hebben minder ouderen last van gewrichtsslijtage dan in de regio (19%). Volwassenen in Asten scoren beter op psychisch welbevinden Dertien procent van de volwassenen voelt zich psychisch ongezond. Iemand die zich psychisch ongezond voelt is onder andere vaker zenuwachtig, somber en neerslachtig en minder vaak gelukkig. In de regio zijn er meer volwassenen (20%) die zich psychisch ongezond voelen en is er een stijgende trend zichtbaar sinds De volwassenen in Asten hebben verder minder vaak een hoog risico op een angststoornis of depressie dan hun leeftijdsgenoten in de regio (3% versus 6%). Het percentage mensen dat een matig tot hoog risico heeft op een angststoornis of depressie is zowel in de gemeente (36% versus 31%) als in de regio (41% versus 37%) toegenomen sinds Dit verschil is echter alleen significant op regioniveau. Eén op de zeven ouderen voelt zich psychisch ongezond Van de ouderen voelt 15% zich psychisch ongezond en heeft 39% een matig tot hoog en 4% een hoog risico op een angststoornis of depressie. Deze cijfers zijn vergelijkbaar met de regio. Rapportage gemeente Asten 3

4 Zelfredzaamheid Bijna een kwart van de ouderen is beperkt in bezigheden door de lichamelijke gezondheid Vergelijkbaar met de regio is 15% van de volwassenen in Asten beperkt in bezigheden door de lichamelijke gezondheid en is 11% beperkt in gehoor, gezichtsvermogen en of/mobiliteit. Bij de ouderen zijn deze percentages respectievelijk 24% en 28% en ook vergelijkbaar met de regio. Het percentage ouderen dat beperkt is in bezigheden door de lichamelijke gezondheid is afgenomen sinds Dit verschil is echter alleen significant op regioniveau. Verder geeft 7% van de volwassenen en 16% van de ouderen aan dat ze vanwege de gezondheid niet de dingen kunnen doen die men zou willen doen. Tot slot geeft 12% van de ouderen aan grote moeite met of hulp nodig te hebben bij één of meer dagelijkse handelingen. Bijna één op de vijf ouderen heeft weinig regie over eigen leven Iemand heeft weinig regie over het leven wanneer hij zich vaak hulpeloos voelt en weinig controle heeft over hetgeen hem overkomt. Ook heeft men het gevoel weinig te kunnen veranderen in het eigen leven en aan de toekomst. Eén op de 17 volwassenen heeft weinig regie over het eigen leven, bij ouderen is dit bijna 1 op de 5. Steeds meer ouderen hebben wel eigen regie; deze toename is echter alleen significant op regioniveau. Bij de volwassenen lijkt er juist sprake te zijn van een lichte afname in eigen regie; ook deze trend is alleen in de regio significant. Ruim een kwart van de ouderen is kwetsbaar In Asten is 27% van de ouderen kwetsbaar. Iemand is kwetsbaar als hij op lichamelijk, psychisch en/of sociaal gebied problemen ondervindt. Bijvoorbeeld problemen met het geheugen (psychisch), gewichtsverlies (lichamelijk) of onvoldoende steun krijgen van anderen (sociaal). Steeds minder ouderen zijn kwetsbaar; deze trend is echter alleen significant in de regio. Rapportage gemeente Asten 4

5 Participatie Hoge deelname aan verenigingsleven in Asten De inwoners van Asten zijn vaker lid van een vereniging of club dan gemiddeld in de regio. Bij de volwassenen geldt dit voor 59% (versus 53% in de regio). Van de ouderen is 71% lid van een vereniging of club (versus 60% in de regio). In de regio is het aantal volwassenen dat lid is van een vereniging of club afgenomen; in Asten lijkt dit ook het geval te zijn maar daar is deze trend niet significant. Verder zijn er in Asten meer ouderen die groepsbijeenkomsten (70% versus 59%) en kerkelijke bijeenkomsten (60% versus 44%) bezoeken. Regionaal is een afname te zien in het aantal ouderen dat groepsbijeenkomsten of kerkelijke bijeenkomsten bezoekt. Bij de ouderen in Asten is deze trend alleen zichtbaar voor het bezoeken van kerkelijke bijeenkomsten, maar is dit verschil niet significant. Ouderen in Asten verrichten vaak vrijwilligerswerk. In Asten verricht 30% van de volwassenen en 38% van de ouderen vrijwilligerswerk; dit laatste is meer dan in de regio waar 29% van de ouderen vrijwilligerswerk verricht. Als belangrijkste reden om geen vrijwilligerswerk te doen wordt door de volwassenen genoemd: Ik kan er geen tijd voor vrijmaken. In de regio zijn de percentages volwassenen en ouderen die vrijwilligerswerk verrichten toegenomen. In Asten lijkt dit voor de ouderen ook het geval te zijn, maar daar is deze trend niet significant. Eén op de vijf volwassenen heeft het afgelopen jaar mantelzorg gegeven In Asten heeft 21% van de volwassenen en 16% van de ouderen het afgelopen jaar mantelzorg gegeven. Ten opzichte van voorgaande jaren zijn er zowel in de regio als in de gemeente steeds meer mensen mantelzorg gaan geven. Dit verschil is echter alleen op regioniveau significant. Drie procent van de inwoners van Asten geeft momenteel intensief mantelzorg (langer dan 3 maanden en meer dan 8 uur per week). Van de volwassen mantelzorgers voelt 16% zich zwaar belast; bij de ouderen bedraagt dit percentage 15%. Rapportage gemeente Asten 5

6 Eenzaamheid Vier op de tien ouderen zijn eenzaam In Asten is een derde van de volwassenen eenzaam en is 8% (zeer) ernstig eenzaam. Van de ouderen is 40% eenzaam en is eveneens 8% (zeer) ernstig eenzaam. In de regio zijn de percentages (zeer) ernstig eenzame volwassenen en ouderen toegenomen sinds 2009; in Asten is deze trend ook zichtbaar bij de volwassenen, maar is deze niet significant. maar niet iedereen voelt zichzelf eenzaam Naast deze objectieve manier, hebben we eenzaamheid bij ouderen ook subjectief vastgesteld aan de hand van de vraag: Wilt u hulp om iets aan uw eenzaamheid te doen?. Dan antwoordt 82% dat hij of zij niet eenzaam is. Dit is toegenomen sinds 2009 toen dit percentage 72% bedroeg. Vergelijkbaar met de regio geeft 11% aan wel eenzaam te zijn, maar geen hulp te willen ontvangen om iets aan de eenzaamheid te doen. Dit percentage is zowel in de gemeente als in de regio afgenomen ten opzichte van Drie procent van de ouderen wil graag hulp, maar krijgt deze nog niet. Ouderen in Asten hebben een goed sociaal netwerk Uit regionale analyses blijkt dat vooral ouderen die geen lokaal sociaal netwerk hebben en gereserveerd zijn in hun sociale contacten, eenzaam zijn. De meeste ouderen in Asten hebben een sterk lokaal sociaal netwerk wat onder meer blijkt uit het feit dat 94% van hen aangeeft voldoende steun van anderen te ontvangen. In Asten behoren verder de meeste ouderen (37%) tot het netwerktype lokaal geïntegreerd (wij kennen elkaar allemaal in de buurt en zorgen voor elkaar. Er komt altijd wel iemand kijken hoe het met me gaat). Daarnaast is de groep lokaal familie afhankelijken (Ik heb gelukkig familie in de buurt. Zij zullen zo nodig voor mij zorgen) ook groter dan gemiddeld in Zuidoost-Brabant (31% versus 24%). In Asten behoren tot slot minder ouderen tot het netwerktype privacy gericht (ik heb niet veel contact met mensen in de buurt maar ik ben misschien altijd al te onafhankelijk) (3% versus 8% in de regio). Rapportage gemeente Asten 6

7 Zorg en hulp Huisartsbezoek onder ouderen sinds 2009 fors toegenomen Bijna de helft van de ouderen heeft in de afgelopen twee maanden de huisarts bezocht. Er is, net als in de regio, een significante toename in huisartsbezoek zichtbaar tussen 2009 (34%) en 2012 (49%). Ouderen ontvangen vooral hulp van professionals Ruim 20% van de ouderen en 4% van de volwassenen ontvangen hulp in verband met de gezondheid. Bij de ouderen gaat het vooral om betaalde hulp (17%), bij de volwassenen staan betaalde hulp en hulp van een mantelzorger (2%) op de eerste plaats. Van de ouderen in de gemeente geeft 4% aan in verband met de gezondheid behoefte te hebben aan extra hulp. Dit geldt met met name voor hulp bij huishoudelijk werk. Inwoners van Asten hebben vaker hulp in omgeving ter beschikking In vergelijking met de regio geven de inwoners van Asten vaker aan hulp in de omgeving tot de beschikking te hebben indien zij nu of in de toekomst zorg of hulp nodig hebben. Bijna 80% van de volwassenen kan rekenen op hulp van een huisgenoot. Bij de ouderen bedraagt dit percentage 61%; dit is meer dan in de regio (54%). Ouderen in Asten maken meer gebruik van welzijnsvoorzieningen Van de ouderen weet de helft waar men in de gemeente terecht kan met vragen over WMO-voorzieningen. Vergelijkbaar met de regio, geeft 16% aan wel informatie te willen over WMO-voorzieningen maar niet te weten waar deze te verkrijgen is. In Asten maken meer ouderen (46%) dan in de regio (39%) wel eens gebruik van 1 of meer welzijnsvoorzieningen en hebben minder ouderen behoefte aan bepaalde welzijnsvoorzieningen. Men maakt met name meer gebruik van recreatieve of culturele activiteiten en hulp bij administratie of financiële activiteiten. Rapportage gemeente Asten 7

8 Leefomgeving en leefbaarheid Volwassenen in Asten minder bezorgd over de invloed van de omgeving In Asten worden minder volwassenen(9%) ernstig gehinderd door geluid dan gemiddeld in de regio (16%). Men wordt met name minder gehinderd door brommers/scooters (3%) en buren (2%). Van de volwassenen in Asten wordt vergelijkbaar met de regio 7% erg gehinderd door geur. Het meest wordt men gehinderd door openhaard/allesbrander/andere houtkachel (3%). In vergelijking met de regio is men in Asten minder bezorgd over de invloed van de omgeving op de gezondheid (7% versus 14%). Ook is men minder bezorgd over infectieziekten die overdraagbaar zijn van dier op mens en/of resistente bacteriën en/of fijnstof (23% versus 28%). en geven vaker een voldoende voor eigen buurt In vergelijking met de regio geven de volwassenen in Asten vaker een voldoende voor de eigen buurt (94% versus 91%) en zijn ze tevredener over de betrokkenheid in de buurt (70% versus 57%). Tot slot zijn ze ook tevredener over de fiets-en wandelmogelijkheden in de omgeving. Volwassenen in Asten voelen zich vaker veilig In vergelijking met de regio voelen volwassenen in Asten zich vaker overdag of s avonds/ s nachts veilig (85% versus 77%). Bij de ouderen voelt, vergelijkbaar met de regio, 87% zich overdag of s avonds/ s nachts veilig. en zijn minder vaak slachtoffer van huiselijk geweld In Asten is 4% van de volwassenen ooit slachtoffer geweest van huiselijk geweld. In de regio ligt dit cijfer met 8% hoger. Vooral psychisch of emotioneel geweld komt in Asten minder vaak voor. Rapportage gemeente Asten 8

9 Leefstijl In Asten rookt één op de vijf volwassenen Van de volwassenen in Asten rookt 20% en is 4% zware roker. Van de ouderen in Asten rookt 12% en is 2% zware roker. In de regio is het aantal zwaar rokende volwassenen gedaald ten opzichte van 2009; in Asten is deze trend ook aanwezig maar is het verschil niet significant. Ouderen in Asten voldoen vaker aan de norm aanvaardbaar alcoholgebruik en zijn minder vaak overmatig drinker In Asten drinkt vergelijkbaar met de regio 89% van de volwassenen alcohol. Meer volwassenen voldoen niet aan de norm van aanvaardbaar alcoholgebruik (68% versus 62% in de regio). Van de ouderen in Asten drinkt 79% alcohol. Dit is vergelijkbaar met de regio waar sprake is van een kleine toename in alcoholgebruik. In Asten lijkt deze trend ook aanwezig maar daar is de toename niet significant (71% in 2009). Bij de ouderen voldoen juist minder mensen niet aan de norm aanvaardbaar alcoholgebruik(48% versus 54% in de regio). Ook drinken minder ouderen overmatig (mannen >21 glazen per week; vrouwen >14 glazen per week) in vergelijking met de regio (5% versus 9%). Minder volwassenen met ernstig overgewicht/obesitas Momenteel is 45% van de volwassenen in de gemeente te zwaar en heeft 8% last van ernstig overgewicht/obesitas. In de regio zijn er meer volwassenen met ernstig overgewicht/obesitas (12%). Van de ouderen is 57% te zwaar en heeft 15% last van ernstig overgewicht/obesitas. Het merendeel van de mensen krijgt voldoende beweging De Nederlandse Norm Gezond Bewegen voor volwassenen en ouderen ligt op minstens 5 dagen per week een half uur matig intensieve lichaamsbeweging. In Asten voldoet 67% van de volwassenen en 71% van de ouderen aan deze beweegnorm. Voor zowel de volwassenen als de ouderen lijkt er een toename te zijn ten opzichte van 2009, maar deze toename is alleen op regioniveau significant. Rapportage gemeente Asten 9

10 Armoede en sociale uitsluiting Ouderen in Asten moeten vaker rondkomen van alleen AOW Van de inwoners van 19 tot en met 64 jaar in Asten heeft 18% moeite om rond te komen van hun inkomsten. Er is een toename te zien in het percentage volwassenen dat moeite heeft met rondkomen, maar dit verschil is alleen op regioniveau significant. Ouderen in Asten ontvangen vaker alleen AOW (34% versus 22% in de regio) en hebben vaker een lager inkomen (max ) dan de ouderen in de regio (15% versus 10%). Ze hebben daarentegen niet meer dan gemiddeld in de regio moeite om rond te komen van hun inkomsten (11%). Drie procent van de volwassenen is sociaal uitgesloten Van de volwassenen in Asten is, vergelijkbaar met de regio, 3% (matig tot sterk) sociaal uitgesloten. Bij het bepalen van sociale uitsluiting zijn 4 dimensies meegenomen: - sociale participatie (betreft gevoelens van sociale en emotionele eenzaamheid en de frequentie van contact met buren of mensen in de straat); - sociale grondrechten (bestrijkt een divers aantal grondrechten waaronder een goede woning en medische zorg); - materiële deprivatie (deze schaal meet in hoeverre huishoudens over voldoende financiële middelen beschikken om de in Nederland gangbare goederen en diensten te betalen); - normatieve integratie (refereert naar het naleven van centrale normen en waarden van de Nederlandse samenleving). De volwassenen in Asten wijken met name op het gebied van materiele deprivatie gunstig af ten opzichte van de regio. Ze hebben minder vaak onvoldoende geld om een lidmaatschap van sportclub of vereniging te betalen. Ook kunnen ze minder vaak niet een onverwachte uitgave van 1000 doen. Daarnaast hebben minder mensen onvoldoende toegang tot basale sociale rechten. Rapportage gemeente Asten 10

11 Meer informatie of vragen? Voor meer informatie kunt u terecht op een van onderstaande websites: - GGD Gezondheidsatlas: - Regionaal kompas GGD Brabant-Zuidoost: Tabellenboeken Op deze websites vindt u onder meer de tabellenboeken van de Volwassenmonitor 19 tot en met 64 jaar en de Ouderenmonitor , en andere monitors van de GGD. De cijfers van uw gemeente kunt u hier ook vergelijken met omringende gemeenten in Zuidoost-Brabant. Regionale factsheets Ook te downloaden via bovenstaande websites zijn de regionale thema factsheets. Hierin zijn regionale cijfers en verschillen tussen gemeenten beschreven, evenals verschillen tussen specifieke groepen (leeftijd, geslacht, burgerlijke staat, etniciteit en opleiding). Deze rapportage geeft inzicht in risicogroepen en biedt meer achtergrondinformatie over de verschillende thema s. Kenniscentrum De GGD Brabant-Zuidoost adviseert uw gemeente graag op maat naar aanleiding van deze resultaten. De gegevens kunnen als basis dienen voor het gezondheidsbeleid in uw gemeente, maar zijn ook bruikbaar voor andere beleidsterreinen zoals de WMO en de transities. Binnen het Kenniscentrum Onderzoek kunnen specifieke vragen ingediend worden. Resultaten kunnen bijvoorbeeld verder worden toegelicht in een persoonlijk gesprek, een uitgebreidere rapportage of een presentatie. Contact Voor meer informatie of voor vragen kunt u ook contact opnemen met: Kim Ensinck, Onderzoeksfunctionaris Tel.: , k.ensinck@ggdbzo.nl Reineke Horbach, Adviseur Lokaal Gezondheidsbeleid Tel.: , r.horbach@ggdbzo.nl Rapportage gemeente Asten 11

12 Gezondheidsmonitor 2012/2013