Gezondheid in beeld: Gemeente Oirschot

Transcriptie

1 Gezondheid in beeld: Gemeente Oirschot Gezondheidsmonitor 2012/ gemeente Oirschot 1 Rapportage

2 Inleiding Eind 2012 zijn de Volwassenmonitor en Ouderenmonitor tegelijkertijd verzonden naar ongeveer volwassenen (19 tot en met 64 jaar) en bijna ouderen (65 jaar en ouder) in de regio Zuidoost-Brabant. Dit is inclusief de ophoging van de steekproef in Eindhoven met ruim vragenlijsten. Volwassenenmonitor In de gemeente Oirschot hebben 924 volwassenen de vragenlijst ontvangen. 499 van hen deden mee aan het onderzoek, daarmee bedroeg de respons 54%. In de hele regio Zuidoost-Brabant was de respons voor de groep volwassenen 41%. In de gemeente Oirschot wonen volwassenen van 19 tot en met 64 jaar. Voor Oirschot komt elke 1% dus overeen met 108 volwassenen. Ouderenmonitor Van alle inwoners van 65+ uit de gemeente Oirschot hebben 675 ouderen de vragenlijst ontvangen. 62% van hen vulde deze vragenlijst in, dit komt neer op 418 ouderen. Voor de hele regio Zuidoost-Brabant was de respons onder ouderen 59%. In deze rapportage komt elke 1% overeen met 29 ouderen. In dit boekje worden kort enkele belangrijke en actuele resultaten uit beide monitors voor uw gemeente toegelicht. Met name relevante verschillen tussen uw gemeente en de regio en (mogelijke) trends worden belicht. Deze resultaten worden beschreven voor de volgende acht thema s: Gezondheid en welbevinden Zorg en hulp Zelfredzaamheid Leefstijl Participatie Armoede en sociale uitsluiting Eenzaamheid Leefomgeving en leefbaarheid De resultaten van de monitors zijn tevens gebundeld in een tabellenboek per gemeente. Resultaten uitgewerkt naar achtergrondkenmerken zijn gebundeld in een regio tabellenboek. Deze tabellenboeken kunt u raadplegen via of Rapportage gemeente Oirschot 2

3 Gezondheid en welbevinden Meer volwassenen ervaren hun gezondheid als goed De meerderheid van de 19- tot en met 64-jarigen in Oirschot ervaart zijn of haar gezondheid als (zeer) goed (85%), deze groep is groter dan gemiddeld in de regio (80%). Van de 65-plussers geeft 56% aan zijn eigen gezondheid als (zeer) goed te ervaren, dit is vergelijkbaar met de regio. Driekwart van ouderen heeft één of meer chronische ziekten Ruim een derde van de volwassenen en driekwart van de ouderen in de gemeente Oirschot heeft één of meer chronische aandoeningen waarvoor men op dit moment onder behandeling of controle is. Een hoge bloeddruk is onder zowel volwassenen als de ouderen de meest voorkomende chronische aandoening/risicofactor. Bij de 65-plussers wordt dit gevolgd door gewrichtsslijtage van de heupen of knieën (19%), diabetes (15%) en kanker (13%). In Oirschot hebben minder ouderen ooit een beroerte, hersenbloeding of hartinfarct gehad (5% versus 9% in regio). Psychische gezondheid van volwassenen wijkt niet af van regio Van de volwassen in Oirschot voelt 17% zich psychisch ongezond. Iemand die zich psychisch ongezond voelt is onder andere vaker zenuwachtig, somber en neerslachtig en minder vaak gelukkig. Regionaal is een toename te zien van het aantal volwassenen dat zich psychisch ongezond voelt. Deze toenemende trend lijkt ook zichtbaar in Oirschot. Bij de ouderen uit Oirschot zien we sinds 2005 juist een afname van 20% naar 15% in Bijna vier op de tien inwoners van 19 jaar en ouder heeft een matig tot hoog risico op psychiatrische aandoeningen. Drie procent van de volwassenen en 4% van de ouderen heeft een hoog risico. In de regio ligt dit percentage voor de volwassenen met 6% hoger dan in Oirschot. Inwoners Oirschot zijn gelukkiger In Oirschot geven meer 19- tot en met 64- jarigen aan dat zij zich (erg) gelukkig voelen, vergeleken met hun leeftijdsgenoten uit de regio (85% versus 79%). Hetzelfde geldt voor de groep 65-plussers (82% versus 77%). Rapportage gemeente Oirschot 3

4 Zelfredzaamheid Meer dan een kwart van de ouderen is beperkt door zijn gezondheid In Oirschot is 16% van de volwassenen en 28% van de ouderen beperkt in het werk of andere bezigheden als gevolg van zijn of haar lichamelijke gezondheid. Eén op de twintig volwassenen kan vanwege gezondheidsproblemen niet altijd doen wat men graag zou willen. Bij de ouderen geldt dit voor bijna één op de vijf. Eén op de tien ouderen heeft een gehoorbeperking en een kwart heeft een beperking in de mobiliteit. Men ondervindt de meeste problemen in het dagelijks leven doordat men slecht kan lopen (35%) of lichamelijk sneller moe is (29%). Achttien procent van de ouderen heeft weinig eigen regie Ongeveer één op de vijf ouderen en één op de veertien volwassenen heeft weinig regie over het eigen leven. Deze groep geeft onder andere aan zich vaak hulpeloos te voelen en weinig controle te hebben over hetgeen hen overkomt. Ook hebben zij het gevoel weinig te kunnen veranderen aan het eigen leven en de toekomst. In de regio is het aantal volwassenen dat weinig regie heeft sinds 2009 toegenomen, terwijl het aantal in Oirschot gelijk is gebleven. Bij de ouderen is in regio én gemeente juist een afname te zien van 2%, maar deze afname is enkel in de regio significant. Ouderen zijn vooral psychisch kwetsbaar Meer dan een kwart van de 65-plussers in Oirschot is kwetsbaar. Iemand is kwetsbaar als hij of zij op lichamelijk, psychisch en/of sociaal gebied problemen ondervindt. Dit kunnen bijvoorbeeld problemen zijn met het geheugen (psychisch), gewichtsverlies (lichamelijk) of onvoldoende steun krijgen van anderen (sociaal). Ouderen lijken vaker psychisch kwetsbaar (23%), en minder vaak lichamelijk- (18%) of sociaal kwetsbaar (11%). In de regio is de groep kwetsbare ouderen ten opzichte van 2009 kleiner geworden. Dit beeld zien we niet terug in Oirschot. Rapportage gemeente Oirschot 4

5 Participatie Ruim één op de drie volwassenen is actief als vrijwilliger In Oirschot verricht 36% van de volwassenen vrijwilligerswerk. Deze groep is groter dan gemiddeld in de regio (28%). De door volwassenen meest genoemde reden om geen vrijwilligerswerk te doen is: Ik kan er geen tijd voor vrijmaken. Van de ouderen zet 30% zich actief in als vrijwilliger. In de regio is de groep ouderen die vrijwilligerswerk verricht de laatste jaren groter geworden (25% in 2009, 29% in 2012), in Oirschot is de groep ongeveer gelijk gebleven. Hoge deelname aan verenigingsleven Zes op de tien 19- tot en met 64- jarigen in Oirschot is lid van een vereniging of club. Bij de 65-plussers is dat zeven op de tien. In de regio zijn gemiddeld minder inwoners lid van een vereniging. Het aantal ouderen dat deelneemt aan kerkelijke bijeenkomsten en groepsbijeenkomsten is ook hoger dan in de regio (62% versus 44% en 65% versus 59%). Meer volwassenen en ouderen gaven het afgelopen jaar mantelzorg Het aantal volwassenen én ouderen dat in het afgelopen jaar mantelzorg gaf is toegenomen ten opzichte van voorgaande jaren. Sinds 2005 is het aantal volwassen mantelzorgers bijna verdubbeld van 11% in 2005 naar 21% in Ook bij de ouderen zien we eenzelfde toename van 9% in 2005 naar 19% in Van alle 19- tot en met 64-jarigen geeft 3% intensief mantelzorg (langer dan 3 maanden én meer dan 8 uur per week). Veertien procent van alle mantelzorgers voelt zich zwaar belast. Van alle 65-plussers geeft één op de twintig intensief mantelzorg. Elf procent van de oudere mantelzorgers voelt zich zwaar belast. Eveneens elf procent van hen geeft aan behoefte te hebben aan meer praktische ondersteuning. Het soort mantelzorg dat door volwassenen én ouderen het meest wordt gegeven is begeleiding en/of vervoer bij bezoek aan bijvoorbeeld een arts of kapper, en het bieden van gezelschap, troost en afleiding. Rapportage gemeente Oirschot 5

6 Eenzaamheid Ernstige eenzaamheid vooral probleem onder volwassenen De mate van eenzaamheid is vastgesteld aan de hand van 11 stellingen. Een derde van de volwassenen in Oirschot is in bepaalde mate eenzaam. Zes procent is zelfs (zeer) ernstig eenzaam. Regionaal is ernstige eenzaamheid toegenomen sinds 2009, van 7% naar 9%. In Oirschot lijkt dit ook het geval, het verschil (4% in 2009) is echter niet statistisch significant. Bijna de helft van alle ouderen is eenzaam Van de 65-plussers is 46% eenzaam en 4% in (zeer) ernstige mate. In de regio is de (zeer) ernstige eenzaamheid sinds 2009 toegenomen, maar in Oirschot zien we deze toename niet. Bovendien is de groep ernstig eenzame ouderen ook kleiner dan in de regio (9%). maar niet iedereen voelt zichzelf eenzaam (subjectief) Behalve op deze objectieve manier, hebben we eenzaamheid onder ouderen ook subjectief vastgesteld aan de hand van de vraag: Wilt u hulp om iets aan uw eenzaamheid te doen?. Dan antwoordt 83% van de ouderen dat hij niet eenzaam is. Hieruit leiden we af dat 17% van de ouderen zichzelf eenzaam voelt. Van deze groep wil ongeveer 60% geen hulp en 12% krijgt nog geen hulp maar zou dit wel graag willen. Ouderen in Oirschot hebben een goed sociaal netwerk De meeste ouderen uit Oirschot hebben een sterk sociaal netwerk. Ouderen behoren vaker tot het netwerktype lokaal familie afhankelijk (Ik heb gelukkig familie in de buurt. Zij zullen zo nodig voor mij zorgen) (30% versus 24% in de regio). En zij behoren juist minder vaak tot het netwerktype lokaal gereserveerd (ik hou ervan op mezelf te zijn, maar ik weet dat de buren er zijn als ik ze nodig heb) (22% versus 28% in de regio). Daarnaast geeft de meerderheid van de ouderen aan dat zij voldoende steun ontvangen van andere mensen. Uit regionale analyses blijkt dat vooral ouderen die geen lokaal sociaal netwerk hebben en gereserveerd zijn in hun sociale contacten, eenzaam zijn. Rapportage gemeente Oirschot 6

7 Zorg en hulp Ouderen ontvangen vooral hulp van professionals Meer dan een kwart van alle 65-plussers ontvangt hulp in verband met de gezondheid. Twintig procent ontvangt betaalde hulp, 12% krijgt hulp van een mantelzorger en slechts 2% van een vrijwilliger. In de regio is het aandeel volwassenen én ouderen dat het afgelopen jaar mantelzorg ontving ten opzichte van 2009 significant toegenomen: voor ouderen van 11% naar 13% en bij volwassenen van 2% naar 5%. In Oirschot zien we voor ouderen dezelfde, maar niet significante, trend. Het aantal volwassenen dat het afgelopen jaar mantelzorg heeft ontvangen is gelijk gebleven. Volwassenen verwachten in toekomst meer hulp vanuit omgeving In Oirschot geven meer volwassenen dan gemiddeld in de regio aan dat zij bij gezondheidsproblemen in de toekomst kunnen rekenen op hulp van een huisgenoot (84% versus 75%). Eén op de twintig volwassenen verwacht helemaal geen hulp tot hun beschikking te hebben. In de regio geldt dit voor een grotere groep volwassenen (8%). In Oirschot meer diensten beschikbaar voor ouderen Meer dan 60% van alle 65-plussers kán vanuit de eigen woning gebruik maken van diensten zoals huishoudelijke hulp of een maaltijdservice, terwijl deze groep in de regio kleiner is (46%). Ouderen maken tevens meer gebruik van dergelijke diensten. Daarnaast kan 53% gebruik maken van verpleging of verzorging op afroep. Ook dit ligt in de regio lager (38%). Ouderen maken meer gebruik van welzijnsvoorzieningen In vergelijking met de regio maken ouderen vaker gebruik van welzijnsvoorzieningen (46% versus 39%). Zij maken onder andere vaker gebruik van een maaltijdservice en een eetpunt. Bij ongeveer een kwart van de ouderen die nog geen welzijnsvoorzieningen gebruikt, bestaat wel de behoefte. Vijftien procent van de 65-plussers heeft in het afgelopen jaar gebruik gemaakt van een WMOvoorziening of heeft hieraan behoefte. De meerderheid weet over het algemeen goed waar ze terecht kunnen voor vragen en informatie over WMO-voorzieningen (63%). Rapportage gemeente Oirschot 7

8 Leefstijl Gebruik softdrugs lager dan in regio Dertien procent van de volwassenen heeft wel eens softdrugs gebruikt, 5% heeft ooit harddrugs geprobeerd en 2% is bekend met het gebruik van paddo s. In de regio heeft 22% wel eens softdrugs gebruikt. Meer volwassenen die binge drinken In Oirschot drinkt 88% van de volwassenen en 77% van de ouderen alcohol. Bij de ouderen is er sprake van een toename van alcoholgebruik sinds 2009, maar deze trend is alleen significant op regio niveau. Overmatig alcoholgebruik (mannen >21 glazen per week; vrouwen >14 glazen per week) komt voor bij 9% van de volwassenen. Gunstig is dat de daling sinds 2005 heeft doorgezet en dat deze groep gehalveerd is. Zestien procent van de volwassenen in Oirschot is te categoriseren als bingedrinker, dit betekent dat men minstens één keer per week 6 glazen of meer drinkt op een dag. Dit percentage ligt hoger dan in de regio (11%). Hoewel we ook op dit punt een afname lijken te zien, is deze afname niet statistisch significant. Meer dan de helft van de ouderen is te zwaar Momenteel is 46% van de volwassenen in Oirschot te zwaar en 12% heeft zelfs last van ernstig overgewicht (obesitas). Van de ouderen heeft 59% overgewicht. Zestien procent is obees. Deze cijfers zijn de afgelopen jaren stabiel gebleven en zijn vergelijkbaar met de regio. maar merendeel voldoet wel aan de Norm Gezond Bewegen De Nederlandse Norm Gezond Bewegen ligt op minstens vijf dagen per week een half uur matig intensieve lichaamsbeweging. In Oirschot voldoet ongeveer 70% van de inwoners van 19 jaar en ouder aan deze beweegnorm, dit is vergelijkbaar met de regio. Voor de 19- tot en met 64- jarigen is dit ook gelijk aan De 65-plussers lijken vaker te voldoen aan deze norm dan in In Oirschot maken ouderen daarnaast vaker gebruik van sport- of bewegingsactiviteiten (13%), vergeleken met 65- plussers uit de regio (8%). Rapportage gemeente Oirschot 8

9 Armoede en sociale uitsluiting Minder volwassenen hebben moeite met rondkomen Zestien procent van de volwassenen heeft moeite om rond te komen van hun inkomsten. In de regio is deze groep groter (22%). In de regio zien we sinds 2008 een toename in het aantal mensen dat moeite heeft met rondkomen, in Oirschot zien we geen stijgende lijn. Er zijn in Oirschot minder volwassenen met een laag inkomen van minder dan netto per jaar (6% versus 14% in de regio). Het inkomen van ouderen is vergelijkbaar met de regio, maar zij moeten vaker leven van enkel inkomen uit AOW (33% versus 22% in de regio). Zij hebben daarentegen niet meer moeite met rondkomen dan leeftijdsgenoten uit de regio. en maar weinig volwassenen voelen zich sociaal uitgesloten Van de volwassenen in Oirschot is 0,9% matig tot sterk sociaal uitgesloten. In de regio geldt dit voor een beduidend grotere groep volwassenen (5%). Bij het bepalen van sociale uitsluiting zijn vier dimensies meegenomen: - sociale participatie (betreft gevoelens van sociale en emotionele eenzaamheid en de frequentie van contact met buren of mensen in de straat); - sociale grondrechten (bestrijkt een divers aantal grondrechten waaronder een goede woning en medische zorg); - materiele deprivatie (deze schaal meet in hoeverre huishoudens over voldoende financiële middelen beschikken om de in Nederland gangbare goederen en diensten te betalen); - normatieve integratie (refereert naar het naleven van centrale normen en waarden van de Nederlandse samenleving). Volwassenen uit Oirschot wijken op een aantal punten gunstig af ten opzichte van de regio. Ze doen onder andere vaker iets voor de buren, hebben meer contact met hun buren en voelen zich minder vaak gediscrimineerd. Bovendien geven minder volwassenen aan dat zij niet in staat zijn een onverwachte uitgave te moeten doen van 1000 euro (11% versus 20% in de regio), of het lidmaatschap van een sportvereniging te betalen (8% versus 16% in de regio). Rapportage gemeente Oirschot 9

10 Leefomgeving en leefbaarheid Vooral geluidsoverlast door weg- en vliegverkeer In Oirschot wordt 12% van de volwassenen ernstig gehinderd door geluid. Zij ervaren de meeste geluidshinder van weg- en vliegverkeer (beide 3%). Het percentage volwassenen dat gehinderd wordt door geur bedraagt 7%. Belangrijkste oorzaken hiervan zijn de open haard of houtkachel en stallen met (pluim)vee. Alle cijfers zijn vergelijkbaar met de regio. Grotere bezorgdheid over invloed hoogspanningslijnen, veehouderijen en overdraagbare infectieziekten Vergeleken met de regio, zijn volwassenen uit Oirschot vaker bezorgd over de invloed van hoogspanningslijnen (7% versus 2%) en veehouderijen in de buurt (6% versus 2%) op hun gezondheid. Daarnaast zijn zij ook meer bezorgd over infectieziekten die overdraagbaar zijn van dier op mens (23% versus 17%). Meer tevredenheid over eigen woning en buurt De overgrote meerderheid van de volwassenen uit Oirschot geeft een voldoende voor zijn/haar woning (96%) en buurt (95%), deze percentages liggen hoger dan in de regio (93% en 91%). Bovendien zijn zij ook vaker tevreden over de betrokkenheid van de buurt (73% versus 57% in de regio). Ook de tevredenheid omtrent kijkgroen (plantsoen en bomen) en fiets- en wandelmogelijkheden ligt hoger dan in de regio. Meer gevoelens van veiligheid onder volwassenen In vergelijking met de regio voelen meer volwassenen in Oirschot zich s overdag of avonds/ s nachts veilig (85% versus 77%). Zij voelen zich met name in de avond en nacht minder vaak onveilig. Bij de ouderen voelt 84% zich overdag of s avonds/ s nachts veilig. Volwassenen zijn ook minder vaak slachtoffer geweest van huiselijk geweld (4% versus 8% in de regio). Zij hebben met name minder vaak te maken gehad met psychisch/emotioneel en lichamelijk geweld. Rapportage gemeente Oirschot 10

11 Meer informatie of vragen? Voor meer informatie kunt u terecht op een van onderstaande websites: - GGD Gezondheidsatlas: - Regionaal kompas GGD Brabant-Zuidoost: Tabellenboeken Op deze websites vindt u onder meer de tabellenboeken van de Volwassenmonitor 19 t/m 64 jaar en de Ouderenmonitor , en andere monitors van de GGD. De cijfers van uw gemeente kunt u hier ook vergelijken met omringende gemeenten in Zuidoost-Brabant. Regionale factsheets Ook te downloaden via bovenstaande websites zijn de regionale thema factsheets. Hierin zijn regionale cijfers en verschillen tussen gemeenten beschreven, evenals verschillen tussen specifieke groepen (leeftijd, geslacht, burgerlijke staat, etniciteit en opleiding). Deze rapportage geeft inzicht in risicogroepen en biedt meer achtergrondinformatie over de verschillende thema s. Kenniscentrum De GGD Brabant-Zuidoost adviseert uw gemeente graag op maat naar aanleiding van deze resultaten. De gegevens kunnen als basis dienen voor het gezondheidsbeleid in uw gemeente, maar zijn ook bruikbaar voor andere beleidsterreinen zoals de WMO en de transities. Binnen het Kenniscentrum Onderzoek kunnen specifieke vragen ingediend worden. Resultaten kunnen bijvoorbeeld verder worden toegelicht in een persoonlijk gesprek, een uitgebreidere rapportage of een presentatie. Contact Voor meer informatie of voor vragen kunt u ook contact opnemen met: Michelle Hoeijmakers, Onderzoeksmedewerker Tel.: , m.hoeijmakers@ggdbzo.nl Marjolijn van Niekerk, Adviseur Lokaal Gezondheidsbeleid Tel.: , m.van.niekerk@ggdbzo.nl Rapportage gemeente Oirschot 11

12 Gezondheidsmonitor 2012/2013