Gezondheid in beeld: Gemeente Deurne

Transcriptie

1 Gezondheid in beeld: Gemeente Deurne Gezondheidsmonitor 2012/2013

2 Inleiding Eind 2012 zijn de Volwassenenmonitor en Ouderenmonitor tegelijkertijd verzonden naar ongeveer volwassenen (19 tot en met 64 jaar) en bijna ouderen (65 jaar en ouder) in de regio Zuidoost-Brabant. Dit is inclusief de ophoging van de steekproef in Eindhoven met ruim vragenlijsten. Volwassenenmonitor In de gemeente Deurne hebben 939 volwassenen de vragenlijst ontvangen. 483 van hen deden mee aan het onderzoek, daarmee bedroeg de respons 51%. In de hele regio Zuidoost-Brabant was de respons voor de groep volwassenen 41%. In de gemeente Deurne wonen volwassenen van 19 tot en met 64 jaar. Voor Deurne komt elke 1% dus overeen met 192 volwassenen. Ouderenmonitor Van alle inwoners van 65+ uit de gemeente Deurne hebben 712 ouderen de vragenlijst ontvangen. Zestig procent van hen vulde deze vragenlijst in, dit komt neer op 435 ouderen. Voor de hele regio Zuidoost- Brabant was de respons onder ouderen 59%. In deze rapportage komt elke 1% voor Deurne overeen met 52 ouderen. In dit rapport worden kort enkele belangrijke en actuele resultaten uit beide monitors voor uw gemeente toegelicht. Met name relevante verschillen tussen uw gemeente en de regio en (mogelijke) trends worden belicht. Deze resultaten worden beschreven voor de volgende acht thema s: Gezondheid en welbevinden Zorg en hulp Zelfredzaamheid Leefomgeving en leefbaarheid Participatie Leefstijl Eenzaamheid Armoede en sociale uitsluiting De resultaten van de monitors zijn tevens gebundeld in een tabellenboek per gemeente. Resultaten uitgewerkt naar achtergrondkenmerken zijn gebundeld in een regio tabellenboek. Deze tabellenboeken kunt u raadplegen via of

3 Gezondheid en welbevinden Ruim vier op de tien ouderen vinden de eigen gezondheid niet goed Vierenveertig procent van de ouderen in Deurne ervaart de eigen gezondheid als gaat wel tot zeer slecht (regio: 40%), bij de 19- tot en met 64-jarigen geldt dit voor 20% (regio: eveneens 20%). Bijna twee op de vijf volwassenen (38%) en vier op de vijf ouderen (82%) in de gemeente Deurne heeft één of meer chronische aandoeningen. Bij volwassenen is een hoge bloeddruk de meest voorkomende aandoening waarvoor men onder behandeling is van een arts (9%). Ook bij de ouderen komt een hoge bloeddruk het vaakst voor (35%), gevolgd door gewrichtsslijtage van heupen of knieën (19%) en diabetes (17%). Eén op de zes volwassenen in Deurne voelt zich psychisch ongezond Zestien procent van de volwassenen en 19% van de ouderen in Deurne ervaart problemen met de psychische gezondheid. Iemand die zich psychisch ongezond voelt is onder andere vaker zenuwachtig, somber en neerslachtig en minder vaak gelukkig. Bijna de helft van inwoners van 65 jaar en ouder en 38% van de 19- tot en met 64-jarigen heeft een matig tot hoog risico op psychiatrische aandoeningen. Regionaal is hier bij de 19- tot en met 64-jarigen een toename te zien sinds 2009, welke ook aanwezig lijkt te zijn in Deurne. Dit verschil is echter niet statistisch significant. Ook bij de ouderen in Deurne lijkt sprake te zijn van een stijging, maar ook deze kan niet statistisch worden aangetoond. Vijf procent van de volwassenen en 4% van de ouderen heeft een hoog risico op een psychiatrische aandoening. Kwart van de ouderen voelt zich niet zo gelukkig Een kwart van de 65-plussers in Deurne geeft aan zich niet (zo) gelukkig te voelen. Een op de elf voelde zich de afgelopen drie maanden somber, 40% was vrolijk. Van de volwassenen voelde 56% zich vrolijk en 7% somber. Bijna één op de vijf geeft aan zich niet (zo) gelukkig te voelen. Rapportage gemeente Deurne 3

4 Zelfredzaamheid Bijna een derde van de ouderen is beperkt door zijn gezondheid In Deurne is 17% van de volwassenen en 30% van de ouderen beperkt in het werk of andere bezigheden als gevolg van zijn of haar lichamelijke gezondheid. Zes procent van de volwassenen kan vanwege gezondheidsproblemen niet altijd doen wat men graag zou willen. Bij de ouderen geldt dit voor 18%. Eén op de elf ouderen heeft een gehoorbeperking en ongeveer één op de vijf heeft een beperking in de mobiliteit. Men ondervindt de meeste problemen in het dagelijks leven doordat men slecht kan lopen of lichamelijk sneller moe is (beiden 32%). Tien procent van de volwassenen heeft weinig eigen regie Onder volwassenen heeft één op de tien weinig regie over het eigen leven. Deze groep geeft onder andere aan zich vaak hulpeloos te voelen en weinig controle te hebben over hetgeen hen overkomt. Ook hebben zij het gevoel weinig te kunnen veranderen aan het eigen leven en de toekomst. In de regio is het aantal volwassenen dat weinig eigen regie heeft sinds 2009 toegenomen. Ook in Deurne lijkt dit het geval, alleen is deze toename niet significant. Bij de ouderen is in de regio en op gemeenteniveau juist een afname te zien van 2%, maar deze afname is enkel in de regio statistisch aantoonbaar. Zestien procent van de 65-plussers in Deurne heeft weinig eigen regie. Ouderen zijn vooral psychisch kwetsbaar Bijna drie op de tien 65-plussers in Deurne is kwetsbaar. Iemand is kwetsbaar als hij of zij op lichamelijk, psychisch en/of sociaal gebied problemen ondervindt. Dit kunnen bijvoorbeeld problemen zijn met het geheugen (psychisch), gewichtsverlies (lichamelijk) of onvoldoende steun krijgen van anderen (sociaal). Ouderen lijken vaker psychisch kwetsbaar (28%), en minder vaak lichamelijk- (19%) of sociaal kwetsbaar (16%). Rapportage gemeente Deurne 4

5 Participatie Drie op de tien inwoners actief als vrijwilliger In Deurne verricht 29% van de volwassenen en 30% van de ouderen vrijwilligerswerk. Deze percentages zijn vergelijkbaar met die van de regio Zuidoost-Brabant. Regionaal zijn de percentages volwassenen en ouderen die vrijwilligerswerk verrichten toegenomen. In Deurne is het aantal vrijwilligers stabiel gebleven. Als belangrijkste reden om geen vrijwilligerswerk te doen wordt door de volwassenen genoemd: Ik kan er geen tijd voor vrijmaken. Deze reden wordt in Deurne overigens minder vaak genoemd dan in de regio. Relatief weinig mantelzorgers tot 65 jaar voelen zich zwaar belast Vijftien procent van de volwassen inwoners in Deurne geeft mantelzorg, 3% hiervan voelt zich zwaar belast. In de regio Zuidoost-Brabant zijn fors meer mantelzorgers zwaar belast dan in Deurne; 14% geeft mantelzorg en van deze groep voelt 13% zich zwaar belast. Van de mantelzorgers in Deurne van 65 jaar en ouder voelt 15% zich zwaar belast. Ten opzichte van voorgaande jaren zijn er regionaal gezien steeds meer mensen mantelzorg gaan geven. Ook in Deurne lijkt sprake van een stijging, alleen is deze niet statistisch aantoonbaar. Eén op de vijf oudere mantelzorgers heeft behoefte aan hulp Dat het geven van mantelzorg als belastend kan worden ervaren blijkt mede uit het feit dat bij een bepaalde groep de behoefte aan hulp bestaat bij hun taak als mantelzorger. Van de oudere mantelzorgers heeft één op de vijf behoefte aan hulp. Dit komt neer op ongeveer 160 personen. Bij de 19- tot en met 64-jarigen heeft 1% behoefte aan ondersteuning, dit zijn ongeveer 190 personen. In totaal hebben dus ongeveer 350 inwoners van Deurne behoefte aan ondersteuning bij hun taak als mantelzorger. De grootste behoefte ligt bij het ontvangen van informatie en advies, bij de 19- tot 64- jarigen bestaat daarnaast behoefte aan emotionele steun. Rapportage gemeente Deurne 5

6 Eenzaamheid Bijna de helft van de ouderen is eenzaam In Deurne is 45% van de 65-plussers eenzaam; 9% is zelfs (zeer) ernstig eenzaam. Deze percentages zijn vergelijkbaar met die van de regio. Ernstige eenzaamheid onder ouderen is regionaal gezien toegenomen. Ook in Deurne lijkt er sprake van een toename, deze is echter niet significant. ondanks dat veel ouderen een goed sociaal netwerk lijken te hebben Uit regionale analyses blijkt dat vooral ouderen die geen lokaal sociaal netwerk hebben en gereserveerd zijn in hun sociale contacten, eenzaam zijn. De meeste ouderen in Deurne hebben een sterk lokaal sociaal netwerk wat onder meer blijkt uit het feit dat 93% van hen aangeeft voldoende steun van anderen te ontvangen. In Deurne behoren verder de meeste ouderen (34%) tot het netwerktype lokaal geïntegreerd (buurtgenoten kennen elkaar en zorgen voor elkaar). Daarnaast is de groep die lokaal familie afhankelijk (familie in de buurt die zo nodig voor mij zorgen) is met 31% groter dan gemiddeld in Zuidoost-Brabant (24%). Niet alleen ouderen zijn eenzaam Vaak wordt gedacht dat eenzaamheid voornamelijk voorkomt onder ouderen. Dat het echter ook een probleem vormt onder 19- tot en met 64-jarigen blijkt uit het feit dat ruim een derde van deze leeftijdsgroep in Deurne eenzaam is. Vijf procent is zelfs ernstig eenzaam. Regionaal gezien blijkt dat eenzaamheid al op jonge leeftijd een probleem kan vormen, gezien het gegeven dat een derde van de jongvolwassenen (19 tot en met 24 jaar) in Zuidoost-Brabant eenzaam is. In Deurne zijn minder mensen dan gemiddeld in de regio emotioneel eenzaam (20% versus 27%). Dit betekent dat men een leegte ervaart en een goede vriend(in) mist. Regionaal gezien is emotionele eenzaamheid toegenomen, in Deurne is het percentage hetzelfde gebleven. Sociale eenzaamheid (bij niemand terecht kunnen en niet veel mensen volledig kunnen vertrouwen) komt onder volwassenen juist steeds minder vaak voor. Dit is alleen op regioniveau significant. Rapportage gemeente Deurne 6

7 Zorg en hulp Huisartsbezoek onder ouderen fors toegenomen Net als in de regio Zuidoost-Brabant is in Deurne onder 65-plussers het huisartsencontact flink toegenomen. In 2009 had nog 36% in de twee maanden voorafgaand aan het onderzoek contact gehad met de huisarts, in 2012 ligt dit op 55%. Twaalf procent heeft in die twee maanden meer dan twee keer contact gehad met de huisarts. Ouderen ontvangen vooral hulp van professionals Een kwart van de Deurnese 65-plussers ontvangt hulp in verband met de gezondheid. Van deze groep ontvangen vier op de vijf professionele hulp. Dit is 20% van de totale groep ouderen. Daarnaast ontvangt 11% hulp van een mantelzorger en 2% van een vrijwilliger. Vier procent heeft behoefte aan (meer) hulp en krijgt deze momenteel nog niet. De grootste hulpbehoefte ligt bij het doen van huishoudelijk werk. Van de volwassenen ontvangt 4% reeds hulp, bij driekwart van deze groep gaat het om hulp van een mantelzorger. Meerderheid heeft voldoende hulp uit omgeving ter beschikking Van de volwassenen in Deurne kan 81% rekenen op hulp van een huisgenoot indien zij nu of in de toekomst zorg of hulp nodig hebben. Dit is hoger dan het regiopercentage van 75%. Van de ouderen kan 51% rekenen op hulp. Vergelijkbaar met de regio, geeft 19% van de ouderen aan géén hulp uit de omgeving tot de beschikking te hebben wanneer dit nodig is. Dit zelfde geldt voor één op de twintig 19- tot en met 64-jarigen. De helft van de ouderen is bekend met WMO-voorzieningen Elf procent van de ouderen heeft in het jaar voorafgaand aan het onderzoek gebruik gemaakt van of heeft behoefte aan een WMO-voorziening. Ruim de helft van alle ouderen weet waar men terecht kan voor informatie hierover. Er is echter ook een groep inwoners die behoefte heeft aan informatie over een WMO-voorziening, maar niet weten waar ze daarvoor moeten zijn. In Deurne geldt dat voor bijna één op de vijf ouderen en één op de veertien volwassenen. Rapportage gemeente Deurne 7

8 Leefomgeving en leefbaarheid Volwassenen in Deurne ervaren vooral geurhinder door stallen en mest Eén op de tien volwassen inwoners van Deurne wordt erg gehinderd door geur. Het meest, en ook meer dan gemiddeld, wordt men gehinderd door stallen met vee (4%) en het uitrijden van mest (4%). Elf procent geeft aan bezorgd te zijn over de invloed van de omgeving op de gezondheid. Bij 5% vormen de veehouderijen in de buurt de aanleiding voor deze bezorgdheid. Dit percentage ligt hoger dan het regiopercentage (1%). Daarnaast vormt akker- of tuinbouw in de nabije omgeving vaker dan gemiddeld een reden tot bezorgdheid (3% versus 1% in de regio). Van de volwassenen is verder 26% bezorgd over infectieziekten die overdraagbaar zijn van dier op mens en/of resistente bacteriën en/of fijnstof. Fijnstof vormt echter minder reden tot bezorgdheid dan gemiddeld in de regio (14% versus 19%). Sociale cohesie hoger dan gemiddeld In vergelijking met de regio zijn de volwassenen in Deurne meer tevreden over de betrokkenheid in de buurt (65% versus 57%). Men is echter vaker van mening dat de gemeente te weinig doet om de inwoners te betrekken bij veranderingen in de buurt (75% versus 69%). Vergelijkbaar met de regio voelt 62% van de 19- tot en met 64-jarigen zich medeverantwoordelijk voor de leefbaarheid in de buurt en is 14% ook daadwerkelijk actief geweest om de buurt te verbeteren. Volwassenen in Deurne voelen zich vaker veilig In vergelijking met de regio voelen volwassenen in Deurne zich minder vaak s avonds/ s nachts onveilig in de eigen woonomgeving (18% versus 23%). Van de ouderen voelt, vergelijkbaar met de regio, 17% zich wel eens onveilig. In Deurne is verder 4% van de volwassenen en eveneens 4% van de ouderen ooit slachtoffer geweest van huiselijk geweld. In de regio ligt het cijfer voor de volwassenen hoger (8%). Rapportage gemeente Deurne 8

9 Leefstijl Volwassenen drinken meer dan gemiddeld in de regio In Deurne drinkt 88% van de volwassenen alcohol. Er is sprake van een afname in alcoholgebruik sinds 2009 maar deze trend is alleen significant op regioniveau. Het percentage bingedrinkers (minstens één keer per week zes glazen of meer per dag) onder volwassenen in Deurne ligt hoger dan gemiddeld in de regio (17% versus 11%). Ook zijn er relatief meer overmatige drinkers (mannen: >21 glazen/week; vrouwen: >14 glazen/week). In Deurne is ongeveer één op de acht 19- tot en met 64- jarigen overmatig drinker, in de regio geldt dat voor één op de elf. Iemand die langere tijd veel drinkt en hierdoor problemen ondervindt in het dagelijks leven noemen we een probleemdrinker, dit geldt voor 12% van de volwassenen in Deurne. Tot slot voldoet 71% van de volwassenen niet aan de norm aanvaardbaar alcoholgebruik, in de gehele regio voldoet 62% niet. terwijl 65-plussers juist gematigder zijn met alcohol Van de ouderen in Deurne drinkt 71% alcohol, wat minder is dan gemiddeld in de regio (79%). Eveneens minder vaak dan in de regio, voldoet bijna de helft (46%) van de ouderen niet aan de norm aanvaardbaar alcoholgebruik (regio: 54%) en is 5% overmatig drinker (regio: 9%). Meerderheid ouderen is te zwaar Momenteel heeft 60% van de 65-plussers en 46% van de 19- tot en met 64-jarigen in de gemeente overgewicht. Ernstig overgewicht (obesitas) komt voor bij één op de zes ouderen en één op de tien volwassenen. Deze percentages zijn vergelijkbaar met de regiogemiddelden en stabiel over de afgelopen jaren. Het merendeel van de mensen krijgt voldoende beweging In Deurne voldoet 69% van de volwassenen en 66% van de ouderen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (minstens vijf dagen per week een half uur matig intensieve lichaamsbeweging). Naast deze beweegnorm, bestaat ook nog de Fitheidsnorm. Deze norm staat voor drie keer per week minimaal 20 minuten zwaar intensief bewegen. Voor de 65-plussers is een afname te zien in het percentage dat aan deze norm voldoet. In 2009 was dat nog 52%, in 2012 ligt het percentage met 41% fors lager. Rapportage gemeente Deurne 9

10 Armoede en sociale uitsluiting Volwassenen in Deurne hebben minder moeite om rond te komen Van de inwoners van 19 tot en met 64 jaar in Deurne heeft 14% moeite om rond te komen van hun inkomsten. Dit ligt lager dan het regionale percentage van 22%. De groep ouderen in Deurne die moeite heeft met rondkomen is 9%. Hoewel dit vergelijkbaar is met de regio, ontvangen zij vaker alleen AOW dan gemiddeld (33% versus 22% in de regio) en hebben zij minder vaak een hoger inkomen (> ) dan de ouderen in de regio (12% versus 17%). Twee procent van de volwassenen is sociaal uitgesloten Van de volwassenen in Deurne is, vergelijkbaar met de regio, 2% matig tot sterk sociaal uitgesloten. Bij het bepalen van sociale uitsluiting zijn 4 dimensies meegenomen: - sociale participatie (betreft gevoelens van sociale en emotionele eenzaamheid en de frequentie van contact met buren of mensen in de straat); - sociale grondrechten (bestrijkt een divers aantal grondrechten waaronder een goede woning en medische zorg); - materiële deprivatie (deze schaal meet in hoeverre huishoudens over voldoende financiële middelen beschikken om de in Nederland gangbare goederen en diensten te betalen); - normatieve integratie (refereert naar het naleven van centrale normen en waarden van de Nederlandse samenleving). De volwassenen in Deurne wijken met name op het gebied van materiële deprivatie gunstig af ten opzichte van de regio. Ze hebben minder vaak onvoldoende geld om een lidmaatschap van sportclub of vereniging te betalen en kunnen daarnaast minder vaak een onverwachte uitgave van 1000 niet betalen. Rapportage gemeente Deurne 10

11 Meer informatie of vragen? Voor meer informatie kunt u terecht op een van onderstaande websites: - GGD Gezondheidsatlas: - Regionaal kompas GGD Brabant-Zuidoost: Tabellenboeken Op deze websites vindt u onder meer de tabellenboeken van de Volwassenenmonitor 19 tot en met 64 jaar en de Ouderenmonitor , en andere monitors van de GGD. De cijfers van uw gemeente kunt u hier ook vergelijken met omringende gemeenten in Zuidoost-Brabant. Regionale factsheets Ook te downloaden via bovenstaande websites zijn de regionale thema factsheets. Hierin zijn regionale cijfers en verschillen tussen gemeenten beschreven, evenals verschillen tussen specifieke groepen (leeftijd, geslacht, burgerlijke staat, etniciteit en opleiding). Deze rapportage geeft inzicht in risicogroepen en biedt meer achtergrondinformatie over de verschillende thema s. Kenniscentrum De GGD Brabant-Zuidoost adviseert uw gemeente graag op maat naar aanleiding van deze resultaten. De gegevens kunnen als basis dienen voor het gezondheidsbeleid in uw gemeente, maar zijn ook bruikbaar voor andere beleidsterreinen zoals de WMO en de transities. Binnen het Kenniscentrum Onderzoek kunnen specifieke vragen ingediend worden. Resultaten kunnen bijvoorbeeld verder worden toegelicht in een persoonlijk gesprek, een uitgebreidere rapportage of een presentatie. Contact Voor meer informatie of voor vragen kunt u ook contact opnemen met: Mieke van Duijnhoven, Onderzoeksmedewerker Tel.: , m.van.duijnhoven@ggdbzo.nl Reineke Horbach, Adviseur Lokaal Gezondheidsbeleid Tel.: , r.horbach@ggdbzo.nl Rapportage gemeente Deurne 11

12 Gezondheidsmonitor 2012/2013