Gezondheid in beeld:

Transcriptie

1 Gezondheid in beeld: Gemeente Cranendonck Gezondheidsmonitor 2012/2013

2 Inleiding Eind 2012 zijn de Volwassenmonitor en Ouderenmonitor tegelijkertijd verzonden naar ruim volwassenen (19 t/m 64 jaar) en ruim ouderen (65 jaar en ouder) in de regio Zuidoost-Brabant. Volwassenenmonitor In de gemeente Cranendonck hebben 932 volwassenen de vragenlijst ontvangen. 417 van hen deden mee aan het onderzoek, daarmee bedroeg de respons 45%. In de hele regio Zuidoost-Brabant was de respons voor de groep volwassenen ook 43%. In de gemeente Cranendonck wonen volwassenen van 19 tot en met 64 jaar. Voor Cranendonck komt elke 1% dus overeen met 125 volwassenen. Ouderenmonitor Van alle inwoners van 65+ uit de gemeente Cranendonck hebben 691 ouderen de vragenlijst ontvangen. 60% van hen vulde deze vragenlijst in, dit komt neer op 418 ouderen. Voor de hele regio Zuidoost-Brabant was de respons onder ouderen 59%. In deze rapportage komt elke 1% overeen met 36 ouderen. In dit boekje worden kort enkele belangrijke en actuele resultaten uit beide monitors voor uw gemeente toegelicht. Met name relevante verschillen tussen uw gemeente en de regio en (mogelijke) trends worden belicht. Deze resultaten worden beschreven voor de volgende acht thema s: Gezondheid en welbevinden Zorg en hulp Zelfredzaamheid Leefomgeving en leefbaarheid Participatie Leefstijl Eenzaamheid Armoede en sociale uitsluiting De resultaten van de monitors zijn tevens gebundeld in een tabellenboek per gemeente. Resultaten uitgewerkt naar achtergrondkenmerken zijn gebundeld in een regio tabellenboek. Deze tabellenboeken kunt u raadplegen via of Rapportage gemeente Cranendonck 2

3 Gezondheid en welbevinden Hoge bloeddruk meest voorkomende aandoening Bijna 40% van de volwassenen en 81% van de ouderen in de gemeente Cranendonck heeft één of meer chronische aandoeningen. Een kleinere groep volwassenen (19%) en ouderen (40%) ervaart zijn of haar gezondheid als gaat wel tot slecht. Onder volwassenen is een hoge bloeddruk de meest voorkomende aandoening waarvoor men onder behandeling is van een arts (10%). Ook bij de ouderen komt een hoge bloeddruk het vaakst voor (38%), gevolgd door gewrichtsslijtage van de heupen of knieën (17%), diabetes en astma/copd (beide 12%). Deze percentages komen overeen met de regio. Meerderheid van inwoners voelt zich psychisch gezond Zestien procent van de Cranendonckse volwassenen en 19% van de ouderen voelt zich psychisch ongezond. Iemand die zich psychisch ongezond voelt is onder andere vaker zenuwachtig, somber en neerslachtig en minder vaak gelukkig. Maar het merendeel van de mensen voelt zich dus wél psychisch gezond. Wanneer gevraagd wordt of men zichzelf een gelukkig mens vindt, antwoordt ook ongeveer 80% van alle inwoners dat hij of zij gelukkig tot erg gelukkig is. Bijna vier op de tien inwoners van 19 tot en met 85 jaar heeft een matig of hoog risico op het ontwikkelen van depressieve klachten in de toekomst. Voor de volwassenen lijkt in de gemeente Cranendonck een licht stijgende trend zichtbaar wat betreft het risico op een depressie of angststoornis ten opzichte van 2009, dit is echter niet significant. Voor de regio is er wel een significante stijging aangetoond. Rapportage gemeente Cranendonck 3

4 Zelfredzaamheid Minder volwassenen met een mobiliteitsbeperking Vergelijkbaar met de regio, is 15% van de volwassenen in Cranendonck beperkt in zijn werk of andere bezigheden ten gevolge van de lichamelijke gezondheid. Volwassenen uit de gemeente Cranendonck hebben wel minder vaak een beperking in de mobiliteit (3% versus 6%). Een kwart van de ouderen is beperkt in het functioneren door zijn of haar lichamelijke gezondheid. Het aantal ouderen dat beperkingen ondervindt lijkt te zijn afgenomen ten opzichte van voorgaande jaren (30% in 2009 en 25% in 2012), dit geldt ook specifiek voor het aantal ouderen met een mobiliteitsbeperking (25% in 2009 en 20% in 2012). Enkel op regio niveau, waar we een vergelijkbare afname zien, is deze trend significant. Ten opzichte van de regio, zijn er in de gemeente Cranendonck meer ouderen die kampen met een gehoorbeperking (13% versus 9%). Eén op de vijf ouderen heeft weinig regie over eigen leven Iemand heeft weinig regie over het leven wanneer hij zich vaak hulpeloos voelt en weinig controle heeft over hetgeen hem overkomt. Ook heeft men het gevoel weinig te kunnen veranderen in het eigen leven en aan de toekomst. Zes procent van de volwassenen heeft weinig regie over het eigen leven, bij ouderen is dit percentage opgelopen tot 19%. Bij de ouderen lijkt echter wel een dalende trend zichtbaar ten opzichte van 2009, toen was dit 22%. Eén op de vier ouderen in Cranendonck is kwetsbaar Iemand is kwetsbaar wanneer hij op lichamelijk, psychisch en/of sociaal gebied problemen ondervindt. Dit kunnen bijvoorbeeld problemen zijn met het geheugen (psychisch), gewichtsverlies (lichamelijk) of onvoldoende steun krijgen van anderen (sociaal). Zesentwintig procent van de ouderen in Cranendonck is kwetsbaar te noemen, dit is vergelijkbaar met het regiopercentage (28%). In Cranendonck is men vaker psychisch kwetsbaar (25%) dan lichamelijk (16%) of sociaal kwetsbaar (15%). Het aantal kwetsbare ouderen lijkt ten opzichte van 2009 iets te zijn afgenomen in zowel de gemeente als de regio. Op gemeenteniveau is dit echter geen significant verschil. Rapportage gemeente Cranendonck 4

5 Participatie Meer dan een kwart verricht vrijwilligerswerk In Cranendonck is er sprake van een relatief grote deelname aan het verenigingsleven. Bijna zes op de tien volwassenen in Cranendonck is lid van een vereniging of club. Bij de ouderen is de deelname aan kerkelijke bijeenkomsten en groepsbijeenkomsten groter dan in de regio (60% versus 44% en 67% versus 59%). In Cranendonck verricht 26% van de volwassenen vrijwilligerswerk. Dit is vergelijkbaar met de regio (28%). Bij de ouderen verricht 27% vrijwilligerswerk. Dit lijkt iets toe te nemen, net als in de regio. Als belangrijkste reden om geen vrijwilligerswerk te doen wordt door de volwassenen genoemd: Ik kan er geen tijd voor vrijmaken. Duidelijke stijging in mantelzorg geven Zowel bij volwassenen als bij ouderen zien we een duidelijke stijging in het percentage dat (afgelopen jaar) mantelzorg heeft gegeven. Als we kijken naar de percentages mantelzorgers vanaf 2005 dan is deze trend nog duidelijker zichtbaar. Van de volwassenen geeft 14% momenteel mantelzorg. Dit is vergelijkbaar met de regio. Er geven wel iets minder mensen intensief (langer dan 3 maanden en meer dan 8 uur per week) mantelzorg (1% versus 3%). Van de mantelzorgers voelt 12% zich zwaar belast. Gezelschap, troost en afleiding is het soort mantelzorg dat het meest gegeven wordt, gevolgd door hulp bij huishoudelijk werk en begeleiding en /of vervoer (bij bezoek aan arts, kapper enz.). Bij de ouderen geeft eveneens 14% momenteel mantelzorg. Drie procent van de ouderen doet dit intensief. Van de oudere Crandendonckse mantelzorgers voelt 7% zich zwaar belast. Het soort mantelzorg dat gegeven wordt is hetzelfde als bij de volwassenen. Rapportage gemeente Cranendonck 5

6 Eenzaamheid Bijna de helft van de ouderen is eenzaam In Cranendonck is ruim een derde van de volwassenen eenzaam; 6% geeft aan (zeer) ernstig eenzaam te zijn. Van de ouderen is 45% eenzaam en geeft 11% aan (zeer) ernstig eenzaam te zijn. Cranendonck verschilt hierin niet van de regio. In de regio zijn de percentages (zeer) ernstig eenzame volwassenen en ouderen toegenomen sinds 2009; in Cranendonck lijkt deze trend ook zichtbaar te zijn maar deze is niet significant. Meer ouderen willen hulp bij eenzaamheid Wel gunstig is de dalende trend in het percentage ouderen dat zelf zegt eenzaam te zijn (subjectieve eenzaamheid). Meer mensen (81%) dan destijds (69%) geven aan niet eenzaam te zijn. Van de mensen die zichzelf eenzaam voelen, willen er relatief meer hulp ontvangen om hieraan iets te doen. In 2009 wilde ruim een derde van de eenzamen hulp, nu is dat ruim de helft. Eén op de vijf eenzame ouderen ontvangt deze hulp op dit moment nog niet. Ouderen in Cranendonck hebben goed sociaal netwerk Uit regionale analyses blijkt dat vooral ouderen die geen lokaal sociaal netwerk hebben en gereserveerd zijn in hun sociale contacten, eenzaam zijn. De meeste ouderen in Cranendonck hebben een sterk sociaal netwerk wat onder meer blijkt uit het feit dat ruim 90% van de ouderen aangeeft voldoende steun van anderen te ontvangen. In Cranendonck behoren verder meer ouderen tot het netwerktype lokaal geïntegreerd (Wij kennen elkaar allemaal in de buurt en zorgen voor elkaar. Er komt altijd wel iemand kijken hoe het met me gaat) (40% versus 34% in de regio) en horen minder mensen tot het netwerktype lokaal gereserveerd (ik hou ervan op mezelf te zijn, maar ik weet dat de buren er zijn als ik ze nodig heb) (19% versus 28% in de regio). Rapportage gemeente Cranendonck 6

7 Zorg en hulp Huisartsbezoek lijkt te zijn toegenomen onder ouderen Meer dan de helft van alle ouderen uit Cranendonck heeft in de afgelopen twee maanden de huisarts bezocht. Op regionaal niveau is een significante toename in huisartsbezoek zichtbaar tussen 2009 en Ook in de gemeente Cranendonck is er sprake van een toename van 10% ten opzichte van 2009, maar deze is niet significant. Inwoners ontvangen vooral hulp van professionals Een kwart van de ouderen ontvangt hulp vanwege hun gezondheid. Voor de 19 tot en met 64 jarigen is dit 4%. Bij beide leeftijdsgroepen betreft dit vooral betaalde hulp. Elf procent van de ouderen krijgt hulp van een mantelzorger en 2% van een vrijwilliger. Een kleine groep ouderen in de gemeente heeft behoefte aan extra hulp vanwege zijn gezondheid (3%). Inwoners Cranendonck meer hulp omgeving tot hun beschikking Van de volwassenen in Cranendonck kan 81% rekenen op hulp van een huisgenoot indien zij nu of in de toekomst zorg of hulp nodig hebben, dit ligt hoger dan het regiogemiddelde van 75%. Eén op de vijf ouderen in de regio geeft aan géén hulp tot zijn of haar beschikking te hebben wanneer dit nodig zou zijn, terwijl dit in Cranendonck maar geldt voor één op de zeven ouderen. Voldoende diensten en voorzieningen aanwezig voor ouderen Bijna de helft van de ouderen in Cranendonck geeft aan vanuit de eigen woning gebruik te kunnen maken van verpleging of verzorging op afroep, in de regio ligt dit percentage met 38% duidelijk lager. Ook de mogelijkheid om gebruik te kunnen maken van huishoudelijke hulp en maaltijdvoorzieningen ligt hoger dan het regiopercentage (55% versus 46%). Van de ouderen weet 55% waar men in de gemeente terecht kan met vragen over WMO-voorzieningen, terwijl 17% dit niet weet maar wel graag informatie zou ontvangen hierover. Met name voor ondersteuning bij mantelzorg weten de ouderen in de gemeente beter waar ze terecht kunnen (43% versus 36% in de regio). Drieënveertig procent van de ouderen maakt gebruik van één of meer welzijnsvoorzieningen. Vergeleken met de regio, maken ouderen significant vaker gebruik van een eetpunt (9% versus 4%). Rapportage gemeente Cranendonck 7

8 Leefomgeving en leefbaarheid Daling in geluidshinder door vliegverkeer In Cranendonck wordt, vergelijkbaar met de regio, 18% van de volwassenen ernstig gehinderd door geluid. Meer dan gemiddeld in de regio ervaren zij last van geluidshinder van vliegverkeer (4% versus 2%). Ten opzichte van 2009 heeft er wel een sterke daling plaatsgevonden in de geluidshinder die men ervaart ten aanzien van vliegverkeer (van 13% naar 4%). Verder wordt 9% van de volwassenen in Cranendonck ernstig gehinderd door geur (vergelijkbaar met de regio). Meer dan gemiddeld in de regio ervaren zij last van geurhinder door stallen met vee, pluimvee enz. (3% versus 1%). Meer bezorgdheid over de invloed van de veehouderij in de buurt In Cranendonck geeft 15% van de volwassenen aan bezorgd te zijn over de invloed van de omgeving op de gezondheid. In de regio is de mate van bezorgdheid vergelijkbaar. Maar inwoners van Cranendonck zijn wél vaker bezorgd over de invloed van de veehouderij in de buurt (4% versus 2%). Minder tevreden over inzet gemeente om bewoners bij veranderingen in de buurt te betrekken In vergelijking met de regio zijn de volwassenen in Cranendonck minder tevreden over de pogingen van de gemeente om bewoners bij veranderingen in de buurt te betrekken (21% versus 31%). Meer gevoelens van veiligheid dan in de regio In vergelijking met de regio voelen meer volwassenen in Cranendonck zich overdag of s avonds/ s nachts veilig (85% versus 77%). Bij de ouderen voelt -net als in de regio- 84% zich overdag of s avonds/ s nachts veilig. In Cranendonck zijn verder minder ouderen die aangeven ooit slachtoffer geweest te zijn van huiselijk geweld (0,6% versus 4% in de regio). Bij de volwassenen is er op dit gebied geen verschil te zien met de regio (7% versus 8%). Rapportage gemeente Cranendonck 8

9 Leefstijl Bijna één op de vijf volwassenen in Cranendonck rookt Van de volwassenen in Cranendonck rookt 19% (5% is zware roker), bij de ouderen ligt dit percentage op 12% (2% is zware roker). Beide percentages zijn vergelijkbaar met de regio. In de regio is het percentage zware rokers onder volwassenen afgenomen. In Cranendonck lijkt deze trend ook zichtbaar maar deze is niet significant. Bijna één op de tien mensen drinkt overmatig Van de volwassenen in Cranendonck geeft 90% aan alcohol te drinken, bij de ouderen ligt dit percentage op 80%. Beide percentages zijn vergelijkbaar met de regio. Bij de ouderen lijkt er een stijging te zijn ten opzichte van 2009 (80% versus 72%) maar deze stijging is niet significant. Momenteel drinkt zowel van de volwassenen als van de ouderen in Cranendonck 9% overmatig (mannen >21 glazen per week; vrouwen >14 glazen per week). Dit is vergelijkbaar met de regio. Bij de volwassenen lijkt dit percentage afgenomen te zijn ten opzichte van 2009 (9% versus 14%) maar ook dit verschil is niet significant. Obesitas bij ouderen is fors afgenomen.momenteel is 48% van de volwassenen in de gemeente te zwaar en heeft 13% last van ernstig overgewicht/obesitas. Deze percentages zijn vergelijkbaar met de regio en vergelijkbaar met Van de ouderen is 59% te zwaar en heeft 9% last van ernstig overgewicht/obesitas. Dit laatste percentage is lager dan in de regio waar 15% van de ouderen ernstig overgewicht/obesitas heeft en is tevens afgenomen ten opzichte van 2009 (9% versus 16%). en meer ouderen krijgen voldoende beweging De Nederlandse Norm Gezond Bewegen voor volwassenen en ouderen ligt op minstens 5 dagen per week een half uur matig intensieve lichaamsbeweging. In Cranendonck voldoet twee derde van de volwassenen (66%) aan de Norm Gezond Bewegen. Dit lijkt toegenomen te zijn ten opzichte van 2009 (57%) maar deze toename is niet significant. Bij de ouderen voldoet bijna driekwart (73%) aan deze norm; dit percentage is gelijk aan de regio en wel significant toegenomen sinds 2009 (59%). Rapportage gemeente Cranendonck 9

10 Armoede en sociale uitsluiting Ouderen hebben minder vaak moeite met rondkomen Van de inwoners van 19 tot en met 64 jaar uit Cranendonck heeft 18% moeite om rond te komen van hun inkomsten. In de regio is dit vergelijkbaar. De groep ouderen die moeite heeft met rondkomen is kleiner, namelijk 14%. Bij de volwassenen in de regio is er een licht stijgende trend zichtbaar ten opzichte van 2009 (van 20% naar 22%). In Cranendonck lijkt het percentage mensen dat moeite heeft met rondkomen, zowel onder volwassenen als ouderen, stabiel te blijven. In Cranendonck zijn minder mensen sociaal uitgesloten Van de volwassenen in Cranendonck is 0,5% matig tot sterk sociaal uitgesloten. In de regio ligt dit percentage hoger, namelijk 5%. Bij het bepalen van sociale uitsluiting zijn vier dimensies meegenomen. Sociale participatie (betreft gevoelens van sociale en emotionele eenzaamheid en de frequentie van contact met buren of mensen in de straat), sociale grondrechten (bestrijkt een divers aantal grondrechten waaronder een goede woning en medische zorg), materiële deprivatie (deze schaal meet in hoeverre huishoudens over voldoende financiële middelen beschikken om de in Nederland gangbare goederen en diensten te betalen) en normatieve integratie (refereert naar het naleven van centrale normen en waarden van de Nederlandse samenleving). De Cranendonckse volwassenen wijken in gunstige zin af als het gaat om materiele deprivatie. Zij geven minder vaak aan problemen te hebben met het betalen van lidmaatschappen (10% versus 16%), geld om hun huis te verwarmen (1% versus 4%), geld om bij familie/vrienden langs te gaan (3% versus 7%) en onverwachte uitgaven. Twaalf procent is niet in staat een onverwachte uitgave te doen van 1000 euro. In de regio is dit 20%. Rapportage gemeente Cranendonck 10

11 Meer informatie of vragen? Voor meer informatie kunt u terecht op een van onderstaande websites: - GGD Gezondheidsatlas: - Regionaal kompas GGD Brabant-Zuidoost: Tabellenboeken Op deze websites vindt u onder meer de tabellenboeken van de Volwassenmonitor 19 t/m 64 jaar en de Ouderenmonitor , en andere monitors van de GGD. De cijfers van uw gemeente kunt u hier ook vergelijken met omringende gemeenten in Zuidoost-Brabant. Regionale factsheets Ook te downloaden via bovenstaande websites zijn de regionale thema factsheets. Hierin zijn regionale cijfers en verschillen tussen gemeenten beschreven, evenals verschillen tussen specifieke groepen (leeftijd, geslacht, burgerlijke staat, etniciteit en opleiding). Deze rapportage geeft inzicht in risicogroepen en biedt meer achtergrondinformatie over de verschillende thema s. Kenniscentrum De GGD Brabant-Zuidoost adviseert uw gemeente graag op maat naar aanleiding van deze resultaten. De gegevens kunnen als basis dienen voor het gezondheidsbeleid in uw gemeente, maar zijn ook bruikbaar voor andere beleidsterreinen zoals de WMO en de transities. Binnen het Kenniscentrum Onderzoek kunnen specifieke vragen ingediend worden. Resultaten kunnen bijvoorbeeld verder worden toegelicht in een persoonlijk gesprek, een uitgebreidere rapportage of een presentatie. Contact Voor meer informatie of voor vragen kunt u ook contact opnemen met: Kim Ensinck, Onderzoeksfunctionaris Tel.: , k.ensinck@ggdbzo.nl Loes Pouwels, Onderzoeksfunctionaris Tel.: , l.pouwels@ggdbzo.nl Monique Mentjens, Adviseur Lokaal Gezondheidsbeleid Tel.: , m.mentjens@ggdbzo.nl Rapportage gemeente Cranendonck 11

12 Gezondheidsmonitor 2012/2013