Gezondheid in beeld:

Transcriptie

1 Gezondheid in beeld: Gemeente Son en Breugel Gezondheidsmonitor 2012/2013

2 Inleiding Eind 2012 zijn de Volwassenmonitor en Ouderenmonitor tegelijkertijd verzonden naar ruim volwassenen (19 tot en met 64 jaar) en ruim ouderen (65 jaar en ouder) in de regio Zuidoost-Brabant. Volwassenenmonitor In de gemeente Son en Breugel hebben 918 volwassenen de vragenlijst ontvangen. 420 van hen deden mee aan het onderzoek, daarmee bedroeg de respons 46%. In de hele regio Zuidoost-Brabant was de respons voor de groep volwassenen 43%. In de gemeente Son en Breugel wonen volwassenen van 19 tot en met 64 jaar. Voor Son en Breugel komt elke 1% dus overeen met 86 volwassenen. Ouderenmonitor Van alle inwoners van 65+ uit de gemeente Son en Breugel hebben 687 ouderen de vragenlijst ontvangen. 65% van hen vulde deze vragenlijst in, dit komt neer op 446 ouderen. Voor de hele regio Zuidoost-Brabant was de respons onder ouderen 59%. In deze rapportage komt elke 1% voor Son en Breugel overeen met 32 ouderen. In dit boekje worden kort enkele belangrijke en actuele resultaten uit beide monitors voor uw gemeente toegelicht. Met name relevante verschillen tussen uw gemeente en de regio en (mogelijke) trends worden belicht. Deze resultaten worden beschreven voor de volgende acht thema s: Gezondheid en welbevinden Zorg en hulp Zelfredzaamheid Leefomgeving en leefbaarheid Participatie Leefstijl Eenzaamheid Armoede en sociale uitsluiting De resultaten van de monitors zijn tevens gebundeld in een tabellenboek per gemeente. Resultaten uitgewerkt naar achtergrondkenmerken zijn gebundeld in een regio tabellenboek. Deze tabellenboeken kunt u raadplegen via of

3 Gezondheid en welbevinden Hoge bloeddruk meest voorkomende aandoening Ruim een derde van de volwassenen en 72% van de ouderen in de gemeente Son en Breugel heeft één of meer chronische aandoeningen. In de regio hebben meer ouderen last van chronische aandoeningen (77%). Een kleinere groep volwassenen (17%) en ouderen (36%) uit Son en Breugel ervaart zijn of haar gezondheid als gaat wel tot slecht. Bij volwassenen is een hoge bloeddruk de meest voorkomende aandoening waarvoor men onder behandeling is van een arts (8%). Ook bij de ouderen komt een hoge bloeddruk het vaakst voor (33%), gevolgd door diabetes (14%) en gewrichtsslijtage van de heupen of knieën (13%). In de regio hebben meer ouderen last van gewrichtsslijtage (19%) dan in Son en Breugel. Volwassenen in Son en Breugel scoren hoger op psychisch welbevinden Veertien procent van de volwassenen en ouderen in Son en Breugel voelt zich psychisch ongezond. Iemand die zich psychisch ongezond voelt is onder andere vaker zenuwachtig, somber en neerslachtig en minder vaak gelukkig. In de regio zijn er meer volwassenen (20%) en ouderen (19%) die zich psychisch ongezond voelen. Iets meer volwassenen uit Son en Breugel lijken zich psychisch ongezond te voelen dan in 2009 (11%) maar dit is niet significant. Wanneer gevraagd wordt of men zichzelf een gelukkig mens vindt, antwoordt 85% van de volwassenen dat hij of zij gelukkig tot erg gelukkig is. In de regio is dit percentage lager (79%). Van de ouderen geeft 81% aan zich gelukkig te voelen. Ruim een derde van de volwassenen en bijna 40% van de ouderen in de gemeente heeft een matig of hoog risico op het ontwikkelen van depressieve klachten in de toekomst. In de regio ligt dit percentage voor de volwassenen hoger (41%). Rapportage gemeente Son en Breugel 3

4 Zelfredzaamheid Een kwart van de ouderen is beperkt in het functioneren door de lichamelijke gezondheid Vergelijkbaar met de regio is 17% van de volwassenen in Son en Breugel beperkt in het werk of andere bezigheden ten gevolge van de lichamelijke gezondheid. Verder heeft 9% een beperking in zijn of haar gehoor/ gezichtsvermogen en/of de mobiliteit. Het is logisch dat ouderen iets vaker beperkingen ervaren. Een kwart van hen heeft een beperking in zijn of haar gehoor/gezichtsvermogen en/of de mobiliteit. Tevens is een kwart van de ouderen beperkt in het functioneren door zijn of haar lichamelijke gezondheid. Het aantal ouderen dat beperkingen ondervindt door de lichamelijke gezondheid lijkt licht te zijn afgenomen ten opzichte van voorgaande jaren. Deze trend is echter alleen op regioniveau significant. Inwoners van Son en Breugel meer regie over eigen leven Iemand heeft weinig regie over het leven wanneer hij zich vaak hulpeloos voelt en weinig controle heeft over hetgeen hem overkomt. Ook heeft men het gevoel weinig te kunnen veranderen in het eigen leven en aan de toekomst. Vijf procent van de volwassenen heeft weinig regie over het eigen leven, bij ouderen is dit percentage opgelopen tot 12%. Beide percentages liggen lager dan de regionale percentages (volwassenen 9% en ouderen 17%). Minder kwetsbare ouderen in Son en Breugel Het percentage kwetsbare ouderen in Son en Breugel bedraagt 22%, dit is lager dan het regiopercentage (28%). Iemand is kwetsbaar wanneer hij op lichamelijk, psychisch en/of sociaal gebied problemen ondervindt. Dit kunnen bijvoorbeeld problemen zijn met het geheugen (psychisch), gewichtsverlies (lichamelijk) of onvoldoende steun krijgen van anderen (sociaal). Rapportage gemeente Son en Breugel 4

5 Participatie Een derde verricht vrijwilligerswerk In Son en Breugel verricht, vergelijkbaar met de regio, 32% van de volwassenen en ouderen vrijwilligerswerk. In de regio zijn de percentages volwassenen en ouderen die vrijwilligerswerk verrichten toegenomen. In Son en Breugel lijkt deze trend ook aanwezig, maar is deze niet significant. Als belangrijkste reden om geen vrijwilligerswerk te doen wordt door de volwassenen genoemd: Ik kan er geen tijd voor vrijmaken. Bijna zes op de tien volwassenen in Son en Breugel is lid van een vereniging of club en 44% is lid van een sportvereniging of sportclub. Dit laatste percentage is hoger dan in de regio, waar 37% lid is van een sportvereniging of sportclub. Bij de ouderen bezoekt, vergelijkbaar met de regio, 40% wel eens kerkelijke bijeenkomsten. De deelname aan groepsbijeenkomsten ligt bij de ouderen in Son en Breugel hoger dan in de regio (66% versus 59%). Duidelijke stijging in mantelzorg geven bij volwassenen Van de volwassenen in Son en Breugel heeft 20% het afgelopen jaar mantelzorg gegeven en geeft 13% momenteel mantelzorg. Gezelschap, troost en afleiding is het soort mantelzorg dat het meest gegeven wordt, gevolgd door begeleiding en /of vervoer (bij bezoek aan arts, kapper enz.) en hulp bij huishoudelijk werk. Er is een duidelijke stijging te zien in het percentage volwassenen in Son en Breugel dat het afgelopen jaar mantelzorg heeft gegeven. Ook het percentage volwassenen dat momenteel mantelzorg geeft lijkt te zijn toegenomen, maar dit verschil is niet significant. Vier procent van de volwassenen geeft aan momenteel intensief mantelzorg te geven (langer dan 3 maanden en meer dan 8 uur per week). Van de mantelzorgers voelt 13% zich zwaar belast. Bij de ouderen heeft 18% het afgelopen jaar mantelzorg gegeven en geeft 13% momenteel mantelzorg. In de regio is een duidelijke stijging te zien in het aantal ouderen dat het afgelopen jaar mantelzorg heeft gegeven/momenteel mantelzorg geeft. In Son en Breugel is deze trend ook zichtbaar maar is dit verschil niet significant. Zes procent van de ouderen geeft aan op dit moment intensief mantelzorg te geven. Van de oudere mantelzorgers voelt 27% zich zwaar belast. Dit ligt een stuk hoger dan in de regio, waar 14% zich zwaar belast voelt. Rapportage gemeente Son en Breugel 5

6 Eenzaamheid Bijna de helft van de ouderen is eenzaam In Son en Breugel is een derde van de volwassenen eenzaam; 5% geeft aan (zeer) ernstig eenzaam te zijn. Van de ouderen is 43% eenzaam en is 7% (zeer) ernstig eenzaam. Son en Breugel verschilt hierin niet van de regio. In Son en Breugel is, net als in de regio, het percentage eenzame ouderen afgenomen tussen 2006 (49%) en 2009 (38%). Deze daling heeft zich niet voortgezet na In de regio zijn de percentages (zeer) ernstig eenzame volwassenen en ouderen toegenomen sinds 2009; in Son en Breugel lijkt deze trend ook zichtbaar te zijn maar deze is niet significant. Gunstig is wel de dalende trend in het percentage ouderen dat zelf zegt eenzaam te zijn (subjectieve eenzaamheid). In 2013 geven meer ouderen in Son en Breugel (82%) dan destijds (72%) aan niet eenzaam te zijn. Net als in de regio geeft 1 op de 9 ouderen (11%) aan, wel eenzaam te zijn, maar geen hulp te willen ontvangen om iets aan de eenzaamheid te doen. Dit percentage lijkt zowel in de gemeente als in de regio afgenomen te zijn ten opzichte van Op gemeenteniveau is dit echter geen significant verschil. Ouderen in Son en Breugel hebben een goed sociaal netwerk Uit regionale analyses blijkt dat vooral ouderen die geen lokaal sociaal netwerk hebben en gereserveerd zijn in hun sociale contacten, eenzaam zijn. De meeste ouderen in Son en Breugel hebben een sterk sociaal netwerk wat onder meer blijkt uit het feit dat 93% van hen aangeeft voldoende steun van anderen te ontvangen. In Son en Breugel behoren de meeste ouderen (35%) tot het netwerktype lokaal gereserveerd (ik hou ervan op mezelf te zijn, maar ik weet dat de buren er zijn als ik ze nodig heb). In de regio ligt dit percentage lager (28%). Op de tweede plaats staat het netwerktype lokaal geïntegreerd (wij kennen elkaar allemaal in de buurt en zorgen voor elkaar. Er komt altijd wel iemand kijken hoe het met me gaat) (29%). Rapportage gemeente Son en Breugel 6

7 Zorg en hulp Huisartsbezoek toegenomen onder ouderen Iets minder dan de helft (47%) van alle ouderen uit Son en Breugel heeft in de afgelopen twee maanden de huisarts bezocht. Dit percentage ligt lager dan het regiopercentage (53%). Er is, net als in de regio, een significante toename in huisartsbezoek zichtbaar tussen 2009 (36%) en 2012 (47%). Inwoners ontvangen vooral hulp van professionals Ongeveer een kwart van de ouderen ontvangt hulp vanwege de gezondheid, bij de volwassenen is dit 6%. Bij beide leeftijdsgroepen betreft dit vooral betaalde hulp. Tien procent van de ouderen krijgt hulp van een mantelzorger en 2% van een vrijwilliger. Een kleine groep ouderen in de gemeente heeft in verband met de gezondheid behoefte aan extra hulp (6%). Meerderheid heeft voldoende hulp uit omgeving ter beschikking Van de volwassenen in Son en Breugel kan, vergelijkbaar met de regio, 79% rekenen op hulp van een huisgenoot indien zij nu of in de toekomst zorg of hulp nodig hebben. Bij de ouderen bedraagt dit percentage 57%. Net als in de regio, geeft ongeveer één op de vijf ouderen geeft aan géén hulp uit de omgeving tot de beschikking te hebben wanneer dit nodig is. Goede bekendheid WMO-voorzieningen Bijna de helft (45%) van de ouderen in Son en Breugel geeft aan vanuit de eigen woning gebruik te kunnen maken van verpleging of verzorging op afroep. In de regio ligt dit percentage lager (38%) en is er sprake van een toename sinds In de gemeente lijkt er ook een toename te zijn maar deze is niet significant. De mogelijkheid om gebruik te kunnen maken van huishoudelijke hulp en maaltijdvoorzieningen bedraagt 49%. Van de ouderen weet verder 58% waar men in de gemeente terecht kan met vragen over WMO-voorzieningen, dit percentage ligt hoger dan in de regio (49%). Met name voor ondersteuning bij mantelzorg en ondersteuning/hulp bij gezondheidsproblemen weten de ouderen in de gemeente beter waar ze terecht kunnen. Vergelijkbaar met de regio geeft 14% aan wel informatie te willen over WMO-voorzieningen maar niet te weten waar deze te verkrijgen is. Verder geeft 31% van de ouderen aan gebruik te maken van één of meer welzijnsvoorzieningen. Dit is lager dan in de regio (39%). Men maakt in de gemeente met name minder gebruik van hulp bij administratieve of financiële activiteiten (9% versus 16%). Rapportage gemeente Son en Breugel 7

8 Leefomgeving en leefbaarheid Daling in geluidshinder door wegverkeer In Son en Breugel wordt 17% van de volwassenen ernstig gehinderd door geluid. Meer dan gemiddeld in de regio ervaren zij last van geluidshinder van vliegverkeer (6% versus 2%) en van verkeer op wegen waar je harder mag dan 50 km/uur (5% versus 2%). Ten opzichte van 2009 heeft er een enorme daling plaatsgevonden in de geluidshinder die men ervaart ten aanzien van verkeer op wegen waar je niet harder mag dan 50 km/uur (van 9% naar 2%). Ook heeft er een lichte daling plaatsgevonden wat betreft geluidshinder door treinverkeer. Verder wordt 10% van de volwassenen in Son en Breugel ernstig gehinderd door geur. Meer dan gemiddeld in de regio ervaren zij last van geurhinder door andere bedrijven (2% versus 0,9%). Tot slot geeft, vergelijkbaar met de regio, 18% van de volwassenen aan bezorgd te zijn over de invloed van de omgeving op de gezondheid. Volwassenen meer tevreden over de betrokkenheid in de buurt In vergelijking met de regio zijn de volwassenen in Son en Breugel tevredener over de betrokkenheid in de buurt (67% versus 57%). Ook zijn ze tevredener over voorzieningen als kijkgroen (plantsoenen, bomen), gebruikersgroen (parken, bos en natuurgebied) en fiets- en wandelmogelijkheden. Meer gevoelens van veiligheid s avonds/ s nachts In vergelijking met de regio voelen meer volwassenen in Son en Breugel zich s avonds/ s nachts veilig (82% versus 77%). Bij de ouderen voelt, net als in de regio, 84% zich s avonds/ s nachts veilig. Overdag voelen nog meer volwassenen (95%) en ouderen (93%) in de gemeente zich veilig. In Son en Breugel is verder 7% van de volwassenen en 3% van de ouderen ooit slachtoffer geweest van huiselijk geweld. Deze cijfers zijn vergelijkbaar met de regio. In de regio is er bij de ouderen een lichte toename te zien van huiselijk geweld, in de gemeente is deze trend niet zichtbaar. Rapportage gemeente Son en Breugel 8

9 Leefstijl Eén op de vijf volwassenen in Son en Breugel rookt Van de volwassenen in Son en Breugel rookt 21% (4% is zware roker), bij de ouderen ligt dit percentage op 13% (1% is zware roker). Van de volwassenen drinkt één op de negen overmatig Van de volwassenen in Son en Breugel geeft 86% aan alcohol te drinken, bij de ouderen ligt dit percentage op 83%. In de regio is er bij de volwassenen sprake van een afname in het percentage mensen dat alcohol drinkt. Veertig procent van de 19 tot en met 64 jarigen en 42% van de ouderen voldoet aan de Norm Aanvaardbaar Alcoholgebruik. In de regio is het percentage volwassenen dat voldoet aan deze norm toegenomen sinds In Son en Breugels zien we ook een toename, deze is echter niet significant. Overmatig alcoholgebruik (mannen >21 glazen per week; vrouwen >14 glazen per week) komt voor bij 8% van de volwassenen en 11% van de ouderen in Son en Breugel. Verder is 5% van de volwassenen probleemdrinker (iemand die langere tijd veel drinkt en hierdoor problemen ondervindt in het dagelijks leven). In de regio is het aantal overmatige drinkers en probleemdrinkers onder de volwassenen afgenomen ten opzichte van In Son en Breugel zien we deze trend ook, maar is de afname niet significant. Ongeveer de helft van de mensen is te zwaar Momenteel is 48% van de volwassenen in de gemeente te zwaar en heeft 8% last van ernstig overgewicht/obesitas. Deze percentages zijn vergelijkbaar met de regio en ook vergelijkbaar met die in Van de ouderen is, tevens vergelijkbaar met de regio en de vorige meting, 55% te zwaar en heeft 13% last van ernstig overgewicht/obesitas..maar het merendeel krijgt wel voldoende beweging De Nederlandse Norm Gezond Bewegen voor volwassenen en ouderen ligt op minstens 5 dagen per week een half uur matig intensieve lichaamsbeweging. In Son en Breugel voldoet 60% van de volwassenen aan deze beweegnorm. Dit lijkt te zijn toegenomen ten opzichte van 2009 (57%) maar deze toename is niet significant. Bij de ouderen voldoet, vergelijkbaar met de regio, 69% aan deze norm. Rapportage gemeente Son en Breugel 9

10 Armoede en sociale uitsluiting Eén op de vijf volwassenen heeft moeite met rondkomen Van de inwoners van 19 tot en met 64 jaar in Son en Breugel heeft 19% moeite om rond te komen van hun inkomsten. In de regio is dit vergelijkbaar. Bij de volwassenen in de regio is er een licht stijgende trend zichtbaar ten opzichte van 2009 (van 20% naar 22%). In Son en Breugel is deze trend ook zichtbaar maar deze is niet significant. De groep ouderen die moeite heeft met rondkomen is kleiner, namelijk 11%. De ouderen in Son en Breugel ontvangen minder vaak alleen AOW en hebben vaker een hoger inkomen dan de ouderen in de regio. Twee procent van de volwassenen is sociaal uitgesloten Van de volwassenen in Son en Breugel is, vergelijkbaar met de regio, 2% matig tot sterk sociaal uitgesloten. Bij het bepalen van sociale uitsluiting zijn 4 dimensies meegenomen: - sociale participatie (betreft gevoelens van sociale en emotionele eenzaamheid en de frequentie van contact met buren of mensen in de straat); - sociale grondrechten (bestrijkt een divers aantal grondrechten waaronder een goede woning en medische zorg); - materiële deprivatie (deze schaal meet in hoeverre huishoudens over voldoende financiële middelen beschikken om de in Nederland gangbare goederen en diensten te betalen); - normatieve integratie (refereert naar het naleven van centrale normen en waarden van de Nederlandse samenleving). De volwassenen in Son en Breugel wijken op een aantal punten gunstig af ten opzichte van de regio. Ze geven vaker geld aan goede doelen, doen vaker iets voor de buren, voelen zich minder vaak gediscrimineerd, hebben vaker contact met buren of mensen uit de straat en missen minder vaak gezelligheid om zich heen. Rapportage gemeente Son en Breugel 10

11 Meer informatie of vragen? Voor meer informatie kunt u terecht op een van onderstaande websites: - GGD Gezondheidsatlas: - Regionaal kompas GGD Brabant-Zuidoost: Tabellenboeken Op deze websites vindt u onder meer de tabellenboeken van de Volwassenmonitor 19 tot en met 64 jaar en de Ouderenmonitor , en andere monitors van de GGD. De cijfers van uw gemeente kunt u hier ook vergelijken met omringende gemeenten in Zuidoost-Brabant. Regionale factsheets Ook te downloaden via bovenstaande websites zijn de regionale thema factsheets. Hierin zijn regionale cijfers en verschillen tussen gemeenten beschreven, evenals verschillen tussen specifieke groepen (leeftijd, geslacht, burgerlijke staat, etniciteit en opleiding). Deze rapportage geeft inzicht in risicogroepen en biedt meer achtergrondinformatie over de verschillende thema s. Kenniscentrum De GGD Brabant-Zuidoost adviseert uw gemeente graag op maat naar aanleiding van deze resultaten. De gegevens kunnen als basis dienen voor het gezondheidsbeleid in uw gemeente, maar zijn ook bruikbaar voor andere beleidsterreinen zoals de WMO en de transities. Binnen het Kenniscentrum Onderzoek kunnen specifieke vragen ingediend worden. Resultaten kunnen bijvoorbeeld verder worden toegelicht in een persoonlijk gesprek, een uitgebreidere rapportage of een presentatie. Contact Voor meer informatie of voor vragen kunt u ook contact opnemen met: Kim Ensinck, Onderzoeksfunctionaris Tel.: , k.ensinck@ggdbzo.nl Michelle Hoeijmakers, Onderzoeksmedewerker Tel.: , m.hoeijmakers@ggdbzo.nl Monique Mentjens, Adviseur Lokaal Gezondheidsbeleid Tel: , m.mentjens@ggdbzo.nl Rapportage gemeente Son en Breugel 11

12 Gezondheidsmonitor 2012/2013