Gezondheid in beeld:

Transcriptie

1 Gezondheid in beeld: Gemeente Reusel- De Mierden Gezondheidsmonitor 2012/2013

2 Inleiding Eind 2012 zijn de Volwassenmonitor en Ouderenmonitor tegelijkertijd verzonden naar ruim volwassenen (19 tot en met 64 jaar) en ruim ouderen (65 jaar en ouder) in de regio Zuidoost-Brabant. Volwassenenmonitor In de gemeente Reusel- De Mierden hebben 915 volwassenen de vragenlijst ontvangen. 446 van hen deden mee aan het onderzoek, daarmee bedroeg de respons 59%. In de hele regio Zuidoost-Brabant was de respons voor de groep volwassenen 42%. In de gemeente Reusel- De Mierden wonen volwassenen van 19 tot en met 64 jaar. Voor Reusel- De Mierden komt elke 1% dus overeen met 81 volwassenen. Ouderenmonitor Van alle inwoners van 65+ uit de gemeente Reusel- De Mierden hebben 630 ouderen de vragenlijst ontvangen. 58% van hen vulde deze vragenlijst in, dit komt neer op 366 ouderen. Voor de hele regio Zuidoost- Brabant was de respons onder ouderen 59%. In deze rapportage komt elke 1% overeen met 18 ouderen. In dit boekje worden kort enkele belangrijke en actuele resultaten uit beide monitors voor uw gemeente toegelicht. Met name relevante verschillen tussen uw gemeente en de regio en (mogelijke) trends worden belicht. Deze resultaten worden beschreven voor de volgende acht thema s: Gezondheid en welbevinden Zorg en hulp Leefstijl Participatie Leefomgeving en leefbaarheid Eenzaamheid Zelfredzaamheid Armoede en sociale uitsluiting De resultaten van de monitors zijn tevens gebundeld in een tabellenboek per gemeente. Resultaten uitgewerkt naar achtergrondkenmerken zijn gebundeld in een regio tabellenboek. Deze tabellenboeken kunt u raadplegen via of Rapportage gemeente Reusel- De Mierden 2

3 Gezondheid en welbevinden Hoge bloeddruk meest voorkomende chronische aandoening Ruim een derde van de volwassenen en driekwart van de ouderen in de gemeente Reusel- De Mierden heeft één of meer chronische aandoeningen. Een kleinere groep volwassenen (18%) en ouderen (43%) ervaart zijn of haar gezondheid als gaat wel tot slecht. Een hoge bloeddruk is onder volwassenen de meest voorkomende chronische aandoening waarvoor men op dit moment onder behandeling is van een arts (11%). Ook bij de ouderen komt een hoge bloeddruk het vaakst voor (39%), gevolgd door gewrichtsslijtage van de heupen of knieën (20%) en diabetes (16%). Bijna de helft van de diabetespatiënten in Reusel- De Mierden gebruikt insuline. Minder gevoelens van somberheid Van alle volwassen én ouderen uit Reusel- De Mierden voelt 16% zich psychisch ongezond. Iemand die zich psychisch ongezond voelt is onder andere vaker zenuwachtig, somber en neerslachtig en minder vaak gelukkig. Regionaal is een toename te zien van het aantal volwassenen dat zich psychisch ongezond voelt. Deze toenemende trend is ook te zien in Reusel- De Mierden, maar is niet significant (14% in 2009, 16% in 2012). In Reusel- De Mierden geven minder 19- tot en met 64-jarigen aan dat zij zich de afgelopen drie maanden (een beetje tot zeer) somber voelden, vergeleken met hun leeftijdsgenoten in de regio (4% versus 7%). Een vergelijkbare bevinding zien we voor de groep 65-plussers, de groep die zich de afgelopen maand somber voelde is kleiner dan in de regio (3% versus 6%). Bijna 40% van alle inwoners uit Reusel- De Mierden van 19 jaar en ouder heeft een matig tot hoog risico op psychiatrische aandoeningen. Drie procent heeft een hoog risico op psychische problemen. Het percentage volwassenen met een matig tot hoog risico op psychiatrische aandoeningen is de afgelopen jaren toegenomen in de regio. Deze trend is ook zichtbaar in Reusel- De Mierden, maar niet significant (34% in 2009, 38% in 2012). Rapportage gemeente Reusel- De Mierden 3

4 Leefstijl Minder volwassenen hebben wel eens softdrugs gebruikt Zeventien procent van de volwassenen heeft wel eens softdrugs gebruikt, 6% heeft ooit harddrugs geprobeerd en 2% is bekend met het gebruik van paddo s. Het gebruik van softdrugs ligt lager dan in de regio (22%). In Zuidoost-Brabant en in de gemeente zien we een kleine toename sinds 2009, deze toename is echter alleen significant in de regio. (Overmatig) alcoholgebruik lijkt af te nemen onder volwassenen In Reusel- De Mierden drinkt bijna 90% van de volwassenen en 76% van de ouderen alcohol. In de regio is bij de ouderen sprake van een toename sinds 2009, terwijl het percentage in Reusel- De Mierden gelijk is gebleven. Bij de volwassenen is sprake van een afname; deze is alleen significant op regio niveau. Overmatig alcoholgebruik (mannen >21 glazen per week; vrouwen >14 glazen per week) komt voor bij 11% van de volwassenen en 5% procent van de ouderen. Eveneens 11% van de volwassenen is probleemdrinker (iemand die langere tijd veel drinkt en hierdoor problemen ondervindt in het dagelijks leven). In de regio is het aantal overmatige drinkers en probleemdrinkers bij volwassenen afgenomen ten opzichte van In Reusel- De Mierden zien we ook een (niet significante) afname op deze items. Ouderen kampen vaker met overgewicht en obesitas Vergeleken met de regio, hebben meer ouderen last van overgewicht (66% versus 59%) en obesitas (21% versus 15%). Van de volwassenen heeft 45% overgewicht en bij 13% is sprake van obesitas. Dit is de afgelopen jaren stabiel gebleven en is vergelijkbaar met de regio. maar merendeel voldoet wel aan de Norm Gezond Bewegen De Nederlandse Norm Gezond Bewegen ligt op minstens vijf dagen per week een half uur matig intensieve lichaamsbeweging. In Reusel- De Mierden voldoet ongeveer 70% van de inwoners van 19 jaar en ouder aan deze beweegnorm. In de regio is de groep volwassen die aan deze norm voldoet kleiner (65%). Regionaal is sinds 2009 zowel bij de volwassenen als ouderen een toename te zien. In Reusel- De Mierden lijken de inwoners ook vaker te voldoen aan deze norm, maar het verschil is niet significant. Ouderen maken ook vaker gebruik van sport- of bewegingsactiviteiten (13%), vergeleken met de ouderen uit de regio (8%). Rapportage gemeente Reusel- De Mierden 4

5 Leefomgeving en leefbaarheid Ervaren geluidshinder lager dan in de regio In Reusel- De Mierden wordt 9% van de volwassenen ernstig gehinderd door geluid, dit ligt beduidend lager dan het regiopercentage van 16%. Dit komt onder andere doordat men minder hinder ervaart door geluid van brommers en scooters (1% versus 5%), en helemaal geen last heeft van geluidshinder door trein- of vliegverkeer en bedrijven of industrie. Nog altijd veel geurhinder van landbouw en veeteelt activiteiten Volwassenen uit de gemeente worden wel vaker ernstig gehinderd door geur (13% versus 8% in de regio). Dit betreft vooral hinder door stallen met vee (7%), landbouw- en veeteelt activiteiten (6%) en het uitrijden van mest (3%). In de regio is een afname te zien van geurhinder door landbouw en veeteelt. In Reusel- De Mierden is juist een lichte stijging zichtbaar ten opzichte van Deze stijging is echter niet significant. en grote bezorgdheid over de invloed van veehouderijen op de gezondheid Acht procent van de 19- tot en met 64-jarigen is bezorgd over het effect van veehouderijen in de buurt op de gezondheid. Drie procent is bezorgd vanwege de aanwezige akker- en tuinbouw in de omgeving. In de regio liggen deze percentages lager (respectievelijk 2% en 1%). Daarnaast zijn inwoners ook bezorgd over het wonen in een drukke straat (3%). Meer tevredenheid over betrokkenheid van de buurt Volwassenen uit Reusel- De Mierden zijn vaker tevreden over de betrokkenheid van de buurt (75% versus 57% in de regio). Ook de tevredenheid omtrent gebruiksgroen (parken, bos en natuurgebied) en fiets- en wandelmogelijkheden ligt hoger dan in de regio. Eén op de vijf volwassenen is zelf actief geweest om de buurt te verbeteren. In de regio is men minder actief (15%). Daarnaast vindt één op de vier dat de gemeente voldoende doet om bewoners bij veranderingen in de buurt te betrekken, in de regio is men vaker tevreden hierover (31%). Meer gevoelens van veiligheid De meerderheid van de inwoners uit Reusel- De Mierden voelt zich overdag of s avonds/ s nachts veilig (86%). Voor de volwassenen ligt dit percentage aanzienlijk hoger dan in de regio. Ouderen zijn ook minder vaak slachtoffer geweest van huiselijk geweld (1% versus 4% in de regio). Rapportage gemeente Reusel- De Mierden 5

6 Zelfredzaamheid Meer ouderen hebben problemen met vervoer In Reusel- De Mierden is 13% van de volwassenen en 28% van de ouderen beperkt in het werk of andere bezigheden als gevolg van zijn of haar lichamelijke gezondheid. Eén op de 14 volwassenen kan hierdoor niet altijd doen wat men graag zou willen. Bij de ouderen geldt dit voor bijna één op de vijf. Deze cijfers komen overeen met de regio. In de gemeente Reusel- De Mierden kan een grotere groep ouderen niet geheel zelfstandig gebruik maken van eigen of openbaar vervoer (16% versus 11% in de regio). Twintig procent van de ouderen heeft weinig regie over eigen leven Bijna één op de vijf ouderen en één op de elf volwassenen heeft weinig regie over het eigen leven. Deze groep geeft onder andere aan zich vaak hulpeloos te voelen en weinig controle te hebben over hetgeen hen overkomt. Ook hebben zij het gevoel weinig te kunnen veranderen aan het eigen leven en de toekomst. In de regio is het aantal volwassenen dat weinig regie heeft sinds 2009 toegenomen. In Reusel- De Mierden is ook een toename te zien van 7% naar 9% maar deze is niet significant. Bij de ouderen uit Reusel- De Mierden is juist een afname te zien van 22% in 2009 naar 18% in Ook deze is niet statistisch significant, in tegenstelling tot de regio waar eenzelfde afname zichtbaar is. Ouderen zijn vooral psychisch kwetsbaar Bijna een derde van de ouderen in Reusel- De Mierden is kwetsbaar. Iemand is kwetsbaar als hij of zij op lichamelijk, psychisch en/of sociaal gebied problemen ondervindt. Dit kunnen bijvoorbeeld problemen zijn met het geheugen (psychisch), gewichtsverlies (lichamelijk) of onvoldoende steun krijgen van anderen (sociaal). Ouderen lijken vaker psychisch- (23%) of lichamelijk kwetsbaar (20%), en minder vaak sociaal kwetsbaar (15%). In de gemeente is het aantal kwetsbare ouderen de afgelopen jaren min of meer stabiel gebleven, terwijl we in de regio een kleine afname zien. Rapportage gemeente Reusel- De Mierden 6

7 Zorg en hulp Huisartsbezoek onder ouderen sinds 2009 fors toegenomen Bijna 60% van de ouderen heeft in de afgelopen twee maanden de huisarts bezocht. In 2009 wat dit 38%. Ook in de regio is deze toename zichtbaar. In de regio zien we ook dat meer volwassenen het afgelopen jaar contact hadden met de huisarts. Deze trend zien we niet in Reusel- De Mierden. In tegenstelling tot de regio geen toename aantal ouderen dat mantelzorg ontvangt Meer dan een kwart van alle 65-plussers ontvangt hulp in verband met gezondheid. Voor de 19- tot en met 64-jarigen is dit 6%. Van de 65- plussers ontvangt 18% betaalde hulp, 14% krijgt hulp van een mantelzorger en slechts 3% van een vrijwilliger. In de regio is het aandeel volwassenen én ouderen dat mantelzorg ontvangt ten opzichte van 2009 significant toegenomen: voor ouderen van 11% naar 13% en bij volwassenen van 2% naar 5%. In Reusel- De Mierden zien we voor volwassenen dezelfde trend. Maar bij de ouderen is juist een dalende trend te zien. Beide trends zijn niet significant. Volwassenen hebben in toekomst vaker hulp van huisgenoot tot hun beschikking In Reusel- De Mierden geven meer volwassenen aan dat zij bij gezondheidsproblemen in de toekomst kunnen rekenen op hulp van een huisgenoot (84% versus 75% in de regio). Eén op de 14 volwassenen en ongeveer één op de zeven ouderen verwacht helemaal geen hulp tot zijn beschikking te hebben. Meer dan de helft van de ouderen geeft aan vanuit de eigen woning gebruik te kunnen maken van diensten zoals huishoudelijke hulp of een maaltijdservice (regio 46%). Steeds meer mensen kunnen sinds 2009 gebruik maken van verpleging of verzorging op afroep (2009; 37%, 2012; 42%), maar deze toename is alleen op regioniveau significant. Grote bekendheid met voorzieningen De meerderheid van de inwoners uit Reusel- De Mierden weet over het algemeen goed waar ze terecht kunnen voor vragen en informatie over WMO-voorzieningen. Zij weten dit beter dan hun leeftijdsgenoten in de regio. In vergelijking met de regio maken ouderen ook vaker gebruik van de verschillende welzijnsvoorzieningen. Zo krijgen zij vaker hulp in en om huis of hulp bij het regelen administratieve of financiële activiteiten. Rapportage gemeente Reusel- De Mierden 7

8 Participatie Eén op de drie inwoners is actief als vrijwilliger Ruim een derde van alle volwassenen in de gemeente verricht vrijwilligerswerk. Deze groep is groter dan in de regio (28%). De door volwassenen meest genoemde reden om geen vrijwilligerswerk te doen is: Ik kan er geen tijd voor vrijmaken. Van de ouderen zet 31% zich actief in als vrijwilliger. Dit is vergelijkbaar met de regio (29%). Hoge deelname aan verenigingsleven Zowel bij de volwassenen als bij de ouderen is sprake van een relatief hoge deelname aan het verenigingsleven. Ruim zes op de tien volwassenen in Reusel- De Mierden is lid van een vereniging of club. Bij de 65-plussers is dat zeven op de tien. In de regio zijn gemiddeld minder inwoners lid van een vereniging. Het aantal ouderen dat deelneemt aan kerkelijke bijeenkomsten en groepsbijeenkomsten is ook hoger dan in de regio (65% versus 44% en 67% versus 59%). Meer volwassenen en ouderen geven mantelzorg Het aantal volwassenen én ouderen in de regio dat in het afgelopen jaar mantelzorg gaf of op dit moment mantelzorg geeft, is toegenomen ten opzichte van voorgaande jaren. In Reusel- De Mierden zien we deze stijgende lijn vooral bij de volwassenen. Het aantal mantelzorgers is bijna verdubbeld van 8% in 2005 naar 15% in Van alle volwassenen geeft 2% deze zorg intensief (langer dan 3 maanden én meer dan 8 uur per week). Begeleiding en/of vervoer (bij bezoek aan arts, kapper etc.) is samen met gezelschap, troost en afleiding het soort mantelzorg dat het meest gegeven wordt. Het aantal mantelzorgers dat zich zwaar belast voelt en het aantal mantelzorgers dat behoefte heeft aan meer hulp liggen beiden op 10%. Ook 3% van de ouderen geeft intensief mantelzorg. Deze hulp bestaat vooral uit het uitvoeren van huishoudelijk werk. Eén op de elf oudere mantelzorgers voelt zich zwaar belast. Een vergelijkbare groep geeft aan behoefte te hebben aan meer praktische ondersteuning. Rapportage gemeente Reusel- De Mierden 8

9 Eenzaamheid Ruim vier op de tien ouderen is eenzaam Van de 65-plussers is 42% eenzaam en 6% is (zeer) ernstig eenzaam. In de regio is de (zeer) ernstige eenzaamheid sinds 2009 toegenomen, maar in Reusel- De Mierden is deze groep gelijk gebleven. In de gemeente behoren meer ouderen tot het netwerktype lokaal familie afhankelijk (Ik heb gelukkig familie in de buurt. Zij zullen zo nodig voor mij zorgen) (38% versus 24% in de regio). En zij behoren juist minder vaak tot het netwerktype lokaal gereserveerd (ik hou ervan op mezelf te zijn, maar ik weet dat de buren er zijn als ik ze nodig heb) (18% versus 28% in de regio). Ouderen uit Reusel- De Mierden zijn dus minder op zichzelf gericht en meer op hun familie. Bovendien nemen zij vaker deel aan recreatieve en culturele activiteiten speciaal voor ouderen (24% versus 14% in de regio). Volwassenen vaker voldoende mensen op wie men kan terugvallen Ook onder volwassenen komt eenzaamheid voor, een derde van hen is eenzaam. Bij 6% is sprake van (zeer) ernstige eenzaamheid. In de regio zijn er, ten opzichte van 2009, steeds meer volwassenen emotioneel eenzaam (zoals ervaren van leegte en missen van een goede vriend(in)) en minder volwassenen sociaal eenzaam (zoals bij niemand terecht kunnen en niet veel mensen volledig kunnen vertrouwen). Deze trend zien we ook duidelijk in deze gemeente terug, maar die is in tegenstelling tot de regio niet significant. Vergeleken met de regio, geven volwassenen minder vaak aan dat zij niet genoeg mensen hebben op wie men kan terugvallen in geval van narigheid (4% versus 8%). Ouderen hebben meer behoefte aan hulp bij eenzaamheid Aan de ouderen is gevraagd of ze hulp willen om iets aan hun eenzaamheid te doen. Hierop antwoordt 3% van alle ouderen dat ze wel graag hulp willen, maar deze nog niet krijgen. Uitgaande van de groep ouderen die zichzelf eenzaam voelt is dit 15%. Dit is relatief groter dan in 2009 (10%). Rapportage gemeente Reusel- De Mierden 9

10 Armoede en sociale uitsluiting Minder volwassenen hebben moeite met rondkomen Dertien procent van de volwassenen heeft moeite om rond te komen van hun inkomsten. In de regio is deze groep beduidend groter (22%). Daarnaast zien we in de periode een afname in het aantal mensen dat moeite heeft met rondkomen, maar sinds 2009 weer een toename. In Reusel- De Mierden zien we sinds 2005 een constante afname van 21% naar 13%. Opmerkelijk is dat de meeste volwassenen een gemiddelde opleiding hebben genoten (MAVO, HAVO, MBO), maar dat zij vaker een hoger inkomen hebben van meer dan netto per jaar (31% versus 25% in de regio). Het inkomen van ouderen is vergelijkbaar met de regio, maar zij moeten vaker leven van enkel inkomen uit AOW (31% versus 22% in de regio). Twee procent van de volwassenen is sociaal uitgesloten Van de volwassenen in Reusel- De Mierden is 2% matig tot sterk sociaal uitgesloten. In de regio is dit vergelijkbaar. Bij het bepalen van sociale uitsluiting zijn vier dimensies meegenomen. Sociale participatie (betreft gevoelens van sociale en emotionele eenzaamheid en de frequentie van contact met buren of mensen in de straat), sociale grondrechten (bestrijkt een divers aantal grondrechten waaronder een goede woning, medische zorg en discriminatie in het algemeen), materiele deprivatie (deze schaal meet in hoeverre huishoudens over voldoende financiële middelen beschikken om de in Nederland gangbare goederen en diensten te betalen) en normatieve integratie (refereert naar het naleven van centrale normen en waarden van de Nederlandse samenleving). De inwoners van Reusel- De Mierden wijken op een aantal punten gunstig af ten opzichte van de regio. Ze geven vaker geld aan goede doelen, doen vaker iets voor de buren en voelen zich minder vaak gediscrimineerd. Bovendien geven minder volwassenen aan dat zij niet in staat zijn een onverwachte uitgave te moeten doen van 1000 euro (10% versus 20% in de regio), of het lidmaatschap van een sportvereniging te betalen (8% versus 16% in de regio). Rapportage gemeente Reusel- De Mierden 10

11 Meer informatie of vragen? Voor meer informatie kunt u terecht op een van onderstaande websites: - GGD Gezondheidsatlas: - Regionaal kompas GGD Brabant-Zuidoost: Tabellenboeken Op deze websites vindt u onder meer de tabellenboeken van de Volwassenmonitor 19 t/m 64 jaar en de Ouderenmonitor , en andere monitors van de GGD. De cijfers van uw gemeente kunt u hier ook vergelijken met omringende gemeenten in Zuidoost-Brabant. Regionale factsheets Ook te downloaden via bovenstaande websites zijn de regionale thema factsheets. Hierin zijn regionale cijfers en verschillen tussen gemeenten beschreven, evenals verschillen tussen specifieke groepen (leeftijd, geslacht, burgerlijke staat, etniciteit en opleiding). Deze rapportage geeft inzicht in risicogroepen en biedt meer achtergrondinformatie over de verschillende thema s. Kenniscentrum De GGD Brabant-Zuidoost adviseert uw gemeente graag op maat naar aanleiding van deze resultaten. De gegevens kunnen als basis dienen voor het gezondheidsbeleid in uw gemeente, maar zijn ook bruikbaar voor andere beleidsterreinen zoals de WMO en de transities. Binnen het Kenniscentrum Onderzoek kunnen specifieke vragen ingediend worden. Resultaten kunnen bijvoorbeeld verder worden toegelicht in een persoonlijk gesprek, een uitgebreidere rapportage of een presentatie. Contact Voor meer informatie of voor vragen kunt u ook contact opnemen met: Michelle Hoeijmakers, Onderzoeksmedewerker Tel.: , m.hoeijmakers@ggdbzo.nl Kim Ensinck, Onderzoeksfunctionaris Tel.: , k.ensinck@ggdbzo.nl U kunt uiteraard ook altijd contact opnemen met de adviseur Lokaal Gezondheidsbeleid van uw gemeente. Rapportage gemeente Reusel- De Mierden 11

12 Gezondheidsmonitor 2012/2013