Resultaten Volwassenen- en Ouderenmonitor Heeze-Leende

Transcriptie

1 Resultaten Volwassenen- en Ouderenmonitor Heeze-Leende

2 Voorwoord Een goede gezondheid zowel lichamelijk als psychisch vergroot de mogelijkheden van mensen om (langer) mee te doen in het maatschappelijke leven. De inwoners van Heeze-Leende zijn over het algemeen positief over hun gezondheid. De onderlinge betrokkenheid is groot en ook de deelname aan sociale activiteiten ligt hoog. Daarnaast zet de trend naar een gezondere leefstijl zich door. Mooie resultaten, waar de gemeente, gezondheidszorg, welzijnswerk en andere partners dagelijks hun bijdrage aan leveren! Natuurlijk blijven er ook punten van zorg. Ik denk bijvoorbeeld aan de 770 volwassenen en ouderen in Heeze-Leende die (zeer) ernstig eenzaam zijn. Daarnaast is het aantal mantelzorgers de afgelopen jaren in Heeze-Leende sterk toegenomen. In deze rapportage kunt u de belangrijkste cijfers en trends van de Volwassenen- en Ouderenmonitor voor Heeze-Leende lezen. Wij zijn blij u deze resultaten ook voor drie deelgebieden te kunnen presenteren. De onderwerpen van deze monitors worden gerapporteerd in vier thema s: de sociale wijk, de gezonde wijk, de zorgzame wijk en de leefbare wijk. Vanuit de inhoudsopgave kunt u klikken naar de resultaten voor elk thema. De resultaten bieden veel aanknopingspunten om gezamenlijk te blijven werken aan de gezondheid in Heeze-Leende. Vanuit de GGD dragen wij daar natuurlijk graag ons steentje aan bij! Marlieke de Jong Gezondheidsmakelaar

3 Volwassenen- en ouderenmonitor Monitors in 21 gemeenten Zuidoost-Brabant Steekproef van 19 t/m 64 jarigen en 65-plussers Schriftelijke of online vragenlijst naar keuze Eerdere vergelijkbare monitors uitgevoerd in 2009 en 2012 Deelname in Heeze-Leende: 394 volwassenen (38% respons) 435 ouderen (50% respons) GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

4 Volwassenen- en ouderenmonitor Resultaten: - Heeze-Leende totaal en 3 wijkclusters: 1. Heeze 2. Leende en Leenderstrijp 3. Sterksel - Vergelijking met Zuidoost-Brabant en Nederland - Trends Resultaten in % en absolute aantallen (Heeze-Leende): volwassenen: 1% = 90 personen ouderen: 1% = 35 personen GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

5 Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om naar de betreffende pagina te gaan Sociale wijk Sociale betrokkenheid Eenzaamheid Participatie Zorgzame wijk Hulp en vraagverlegenheid Voorzieningen en hulpmiddelen Mantelzorg Gezonde wijk Ervaren gezondheid Psychische gezondheid Zingeving Leefstijl Leefbare wijk Woonomgeving Geur- en geluidshinder Bezorgdheid woonomgeving Achtergrondkenmerken Leeftijd, huishouden en opleiding Financiën

6 Sociale betrokkenheid Eenzaamheid Participatie 1

7 Sociale betrokkenheid In Heeze-Leende ervaren relatief veel inwoners sociale betrokkenheid bij buurtgenoten. Ook de sociale samenhang is groot in de gemeente. In vergelijking tot de regio is de sociale samenhang die inwoners in Heeze-Leende ervaren relatief groot. Zo n 70% van de inwoners ervaart voldoende sociale samenhang in hun buurt, tegenover 53% van de volwassenen en 61% van de ouderen in de regio. Bijna 90% van de inwoners in Heeze-Leende heeft regelmatig (tenminste 2x per maand) contact met buren. Voor volwassenen is dit percentage aanzienlijk hoger dan in de regio (76%). Bovendien doen zij ook vaker iets voor hun buurtgenoten. Vier op de vijf volwassenen geeft aan af en toe iets voor de buren te doen, in de regio bedraagt dit 71%. Jongvolwassenen (19-24 jaar) hebben het minst vaak frequent contact met buren. Daarna wordt dit meer naarmate de leeftijd toeneemt. Inwoners van éénpersoonshuishoudens, mensen met een lager inkomen en inwoners met een migratieachtergrond hebben ook minder vaak contact met hun buren. Er zijn geen grote verschillen tussen de wijken en ook niet eenduidig. In Sterksel heeft men iets minder vaak contact met de buren, maar hier lijkt men weer vaker actief te zijn om de buurt te verbeteren. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

8 % % Sociale betrokkenheid Ervaart voldoende sociale samenhang in de buurt Heeze-Leende vs. Zuidoost-Brabant Heeft regelmatig (>=2x/mnd) contact met buren Heeze-Leende vs. Zuidoost-Brabant Volwassenen jaar Ouderen Volwassenen jaar Ouderen 65+ Heeze-Leende Zuidoost-Brabant Heeze-Leende Zuidoost-Brabant GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

9 Eenzaamheid Ruim 750 inwoners in Heeze-Leende zijn (zeer) ernstig eenzaam. Eenzaamheid hangt sterk samen met het missen van eigen regie en steun uit de omgeving. Eenzaamheid blijft een belangrijk aandachtspunt, zowel bij volwassenen als ouderen. Vier op de 10 volwassenen en ongeveer de helft van alle ouderen voelt zich in bepaalde mate eenzaam. Het aantal eenzamen neemt toe in zowel Heeze-Leende als in de regio. In Heeze-Leende is 5% van de volwassenen en 8% van de ouderen (zeer) ernstig eenzaam. In totaal zijn dit ongeveer 770 inwoners. Met name bij de ouderen lijkt er een stijging te zijn van het aandeel mensen dat (zeer) ernstig eenzaam is. Deze stijging zien we eveneens in de gehele regio Zuidoost-Brabant; overigens ook bij de volwassenen. In Sterksel is het percentage (zeer) ernstig eenzamen bij volwassenen het hoogst en in Leende en Leenderstrijp het laagste (resp. 12% en 3%). In Sterksel is men vaker emotioneel eenzaam (hierbij gaat het om het missen van een intieme (levens)partner). Bij de ouderen lijken we precies het omgekeerde beeld te zien en lijkt (zeer) ernstige eenzaamheid en emotionele eenzaamheid juist minder voor te komen in Sterksel. Inwoners die alleenwonend of alleenstaande ouder zijn, zijn vaker (zeer) ernstig eenzaam. Ook bij inwoners met een migratieachtergrond, met name bij de niet-westerse groep, is eenzaamheid een punt van aandacht. Zeker bij de ouderen. Eenzaamheid hangt sterk samen met diverse andere problemen. Bij de volwassenen komt eenzaamheid bijvoorbeeld meer voor bij mensen die weinig eigen regie ervaren. Bij de ouderen is de kans op eenzaamheid aanzienlijk groter bij mensen die weinig steun ontvangen uit hun omgeving. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

10 % Eenzaamheid Is (zeer) ernstig eenzaam Wijkclusters Heeze Leende en Leenderstrijp Sterksel Heeze-Leende (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

11 een (niet) westerse migratieachtergrond hebben alleenwonend zijn zich niet gelukkig voelen Inwoners 19+ (psychisch) ongezond zijn weinig zingeving ervaren moeite hebben met rondkomen weinig eigen regie ervaren een kwetsbare oudere zijn alleenstaande ouder zijn weinig steun ontvangen Meer eenzaamheid bij mensen die jaar 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

12 Participatie In Heeze-Leende zijn meer inwoners actief in vrijwilligerswerk en verenigingsleven dan in de regio. Ook is de deelname aan een sportclub of groepsbijeenkomst onder ouderen toegenomen. Zo n 38% van de volwassenen en 44% van de ouderen in Heeze-Leende verricht vrijwilligerswerk. Dit is voor beide groepen significant meer dan in de regio. In Leende en Leenderstrijp zijn de meeste volwassen vrijwilligers actief (42%), en in Sterksel zijn juist onder de ouderen meer vrijwilligers actief (58%). In Heeze wordt het minst aan vrijwilligerswerk gedaan. Daarnaast zijn in Heeze-Leende ook aanzienlijk meer mensen dan in de regio lid van een vereniging of club: 70% van de volwassenen en 72% van de ouderen. Deze percentages zijn in Heeze-Leende stabiel. Punt van zorg is dat bijna 500 volwassen inwoners aangeven niet voldoende financiële middelen voor een verenigingslidmaatschap te hebben. In Sterksel geldt dat voor zo n 10% van de inwoners, in Leende en Leenderstrijp voor zo n 4%. De participatie onder ouderen in Heeze-Leende neemt ook toe. Sinds 2012 zijn er meer ouderen lid van een sportclub, bezoekt men vaker groepsbijeenkomsten en lijkt ook het vrijwilligersaantal te zijn toegenomen. Het sociale leven speelt in grote mate via digitale wegen. Dit is echter niet voor iedereen vanzelfsprekend. In de communicatie en ondersteuning van vooral ouderen is het van belang om te weten dat 18% van de ouderen in Heeze-Leende geen gebruik maakt van internet (24% in de regio). De belangrijkste reden is volgens de ouderen dat ze er onvoldoende van begrijpen (29%). Ruim één op de 11 ouderen heeft überhaupt geen internet (9%). GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

13 % % Participatie Is lid van een (sport)- vereniging of club Heeze-Leende vs. Zuidoost-Brabant Verricht vrijwilligerswerk Heeze-Leende vs. Zuidoost-Brabant Volwassenen jaar Ouderen Volwassenen jaar Ouderen 65+ Heeze-Leende Zuidoost-Brabant Heeze-Leende Zuidoost-Brabant GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

14 Ervaren gezondheid Psychische gezondheid Zingeving Leefstijl 9

15 Ervaren gezondheid De meerderheid van de inwoners van Heeze-Leende is positief over hun gezondheid. Ouderen uit Heeze-Leende zijn minder beperkt in hun activiteiten en ervaren meer eigen regie. In Heeze-Leende is 80% van de volwassenen en 69% van de ouderen positief over de eigen gezondheid. De ouderen zijn hierover positiever dan gemiddeld in de regio (61%). Onder volwassenen is dit percentage, zowel in Heeze-Leende als de regio, wel afgenomen; steeds meer mensen ervaren hun gezondheid minder goed. Niet de ziekte zelf maar de beperkingen door de ziekte of aandoening bepalen in sterke mate de gezondheidsbeleving van mensen. Twee op de 10 volwassenen en bijna drie op de 10 ouderen heeft een langdurige ziekte en is daardoor (ernstig) beperkt in activiteiten. Bij de volwassenen geldt dit het vaakst voor de inwoners van Heeze (23%) en het minst voor de inwoners van Leende en Leenderstrijp (14%). Bij de ouderen zijn de verschillen tussen de wijken niet zo groot, maar in het algemeen wijkt men weer positief af t.o.v. de regio. Ruim inwoners in Heeze-Leende kunnen door hun gezondheid niet de dingen doen die zij willen. Het aandeel ouderen dat niet de gewenste dingen kan doen is gedaald van 19% in 2012 naar 12% in Positief is ook dat de ouderen in Heeze-Leende minder beperkingen ervaren, minder vaak kwetsbaar zijn en meer eigen regie ervaren dan leeftijdsgenoten uit de regio. Ook zijn er sinds 2012 steeds meer ouderen die regie ervaren over hun leven. De positieve resultaten zijn deels te verklaren door het gemiddeld hogere opleidingsniveau in Heeze-Leende. Mensen met een hoger opleidingsniveau hebben een betere ervaren gezondheid. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

16 % Ervaren gezondheid Heeft langdurige ziekte(n) en is (ernstig) beperkt in activiteiten Wijkclusters Heeze Leende en Leenderstrijp Sterksel Heeze-Leende (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

17 Psychische gezondheid Ongeveer 1 op de 7 inwoners in Heeze-Leende voelt zich psychisch ongezond. Aandachtsgroep zijn jongvolwassenen die kampen met ernstige stress of angst en suïcidale gedachten. Ruim 4 op de 5 mensen in Heeze-Leende is over het algemeen een gelukkig mens. Daarnaast heeft ruim 90% van de inwoners zich de afgelopen 3 maanden veelal vrolijk gevoeld. Daarentegen voelen ruim inwoners zich psychisch ongezond. Dit betreft 13-14% van de inwoners (van 19+). Belangrijk daarbij is de groep jongvolwassenen. Regionale analyses laten zien dat één op de vier 19 t/m 24 jarigen zich psychisch ongezond voelt. Daarnaast neemt het aantal volwassenen met een matig tot hoog risico op een angststoornis of depressie in zowel Heeze-Leende als in de regio toe. Psychische problemen en stress lijken het meest voor te komen bij de inwoners uit Sterksel. Bij de (jong)volwassenen is stress ook een belangrijk aandachtspunt. Ruim één op de zes volwassenen in Heeze- Leende geeft aan recent veel stress te hebben ervaren. Werk is met stip de belangrijkste oorzaak daarvoor (43%). Maar ook gezondheid en financiën (beide 14%) en opvoeding (13%) worden als bron voor stress genoemd. Bij ruim 250 volwassenen in Heeze-Leende (3%) zijn de psychische problemen dusdanig dat zij in het afgelopen jaar serieus gedacht hebben aan het beëindigen van hun leven. Deze groep is in Sterksel het grootste (6%). Jongvolwassenen hebben deze suïcidale gedachten vaker dan 40-plussers en mannen vaker dan vrouwen. Ook alleenstaanden en mensen met een laag inkomen geven vaker aan deze gedachten te hebben. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

18 % Psychische gezondheid Heeft matig tot hoog risico op angststoornis of depressie Trend Volwassenen jaar Ouderen 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

19 sociaal uitgesloten zijn of weinig sociale cohesie in de buurt ervaren onvoldoende regie over eigen leven hebben zich eenzaam voelen enige of grote moeite met rondkomen hebben minder dan 2x per maand contact met buren hebben niet zelfstandig contact kunnen leggen en onderhouden weinig zingeving ervaren Meer psychische ongezondheid bij mensen die momenteel mantelzorg ontvangen GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

20 % Psychische gezondheid Heeft laatste 12 maanden serieus gedacht om een eind aan het leven te maken (19-64 jarigen) Wijkclusters Heeze Leende en Leenderstrijp Sterksel Heeze-Leende (totaal) GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

21 Zingeving Eén op de tien inwoners van Heeze-Leende is niet in staat zin aan het leven te geven. Dit hangt sterk samen met het missen van sociale vaardigheden en eigen regie. Het hebben van een zinvolle dagbesteding draagt sterk bij aan de ervaren gezondheid. Circa 10% van de volwassenen en ouderen is echter niet in staat om zin aan het leven te geven. In Heeze-Leende zijn we hierin geen verschil in de twee leeftijdsgroepen, terwijl op regioniveau meer ouderen hier moeite mee hebben (15%). Meer dan een derde van de inwoners in Heeze-Leende heeft daarnaast niet het gevoel een doel en richting in het leven te ervaren. Bovendien geniet een aanzienlijk deel van de volwassenen (23%) en ouderen (28%) niet van het maken en uitvoeren van plannen. Met name de volwassenen in Sterksel lijken meer moeite te hebben met deze aspecten, die ook te maken hebben met het begrip zingeving. Het missen van zingeving hangt sterk samen met andere problemen. Inwoners die niet in staat zijn om sociale contacten te leggen of te houden hebben aanzienlijk vaker moeite om zin te geven aan het leven. Ditzelfde geldt voor mensen die zich psychisch ongezond voelen en weinig eigen regie ervaren. Bij de volwassenen zijn de verschillen tussen de leeftijdsgroepen beperkt. Bij de ouderen neemt het gebrek aan zingeving sterk toe bij het stijgen van de leeftijd. Bij 85-plussers is dit aandeel twee keer zo groot als bij de jarigen. Ook mensen met een lagere opleiding en alleenwonenden missen vaker zingeving. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

22 % Zingeving Is niet in staat om zin aan het leven te geven Wijkclusters Heeze Leende en Leenderstrijp Sterksel Heeze-Leende (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

23 Leefstijl Gunstige tendens in leefstijl items zichtbaar; meer ouderen in Heeze-Leende bewegen of sporten en het alcoholgebruik bij de volwassenen neemt af. Lichaamsbeweging is belangrijk voor lichaam én geest. Bij zowel de volwassenen als de ouderen lijkt er een stijging waar te nemen in het percentage dat voldoet aan de norm Gezond Bewegen 1. Bij de volwassenen is deze tendens pas ingezet sinds 2012, bij de ouderen al vanaf Circa 64% van de volwassenen en 78% van de ouderen heeft voldoende beweging. Bij de volwassenen hebben de inwoners uit Heeze de meeste lichaamsbeweging (65%), bij de ouderen de inwoners uit Sterksel (86%). Het aandeel mensen met overgewicht is nog altijd hoog; 43% van de volwassenen en 57% van de ouderen. Dit komt overeen met de regio. Ongeveer 1 op de tien inwoners is obees. Het aandeel ouderen met obesitas is voor Heeze-Leende wel lager dan de regio (15%). In Heeze-Leende zijn er meer inwoners die alcohol drinken, vergeleken met Zuidoost-Brabant en Nederland. Bovendien voldoen significant meer volwassenen niet aan de norm (71%). Vooral in Leende en Leenderstrijp wordt er door veel inwoners niet aan de norm voldaan (76%). Sinds 2015 hanteert de Gezondheidsraad een nieuwe norm: Drink liever niet, maar maximaal 1 glas per dag. Positief is wel dat het overmatig alcoholgebruik onder volwassenen lijkt af te nemen. In 2009 dronk nog 14% overmatig, in 2016 nog 7%. Voor binge drinken zien we eveneens een gunstige tendens. In de regio zien we ook langzaam een afname van het overmatig drinken. 1 Norm Gezond Bewegen uit 2015 (Gezondheidsraad), minstens 5 dagen per week een half uur matig intensief lichamelijk actief GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

24 % Leefstijl 100 Voldoet niet aan alcoholnorm Gezondheidsraad Wijkclusters Heeze Leende en Leenderstrijp Sterksel Heeze-Leende (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

25 Hulp en vraagverlegenheid Voorzieningen en hulpmiddelen Mantelzorg 20

26 Hulp en vraagverlegenheid Veel ouderen in Heeze-Leende hebben indien nodig hulp beschikbaar in hun omgeving. Maar daadwerkelijk vragen om hulp is voor 1 op de 5 ouderen erg moeilijk. Zeventien procent van de ouderen in Heeze-Leende ontvangt momenteel zorg vanwege hun gezondheid, in 2012 was dit nog 26%. Daarnaast hebben ongeveer 70 ouderen (2%) behoefte aan hulp of behoefte aan meer zorg. Dit is beide significant lager dan in de regio. In Heeze-Leende hebben ouderen indien nodig vaker hulp beschikbaar van een huisgenoot. Desondanks heeft ongeveer 18% van de ouderen geen hulp beschikbaar indien nodig (ruim 600 ouderen). Deze groep is stabiel in omvang en is veelal woonachtig in Heeze. De meeste hulp in de omgeving hebben de ouderen in Sterksel. Ook al is er hulp beschikbaar in de omgeving, de drempel om die hulp daadwerkelijk te vragen is hoog. Ruim één op de vijf ouderen in Heeze-Leende vindt het erg moeilijk om hulp te vragen bij gezondheidsproblemen. Vraagverlegenheid is zeker niet alleen bij ouderen een aandachtspunt. Ook van de volwassenen in Heeze-Leende heeft zo n één op de zes erg veel moeite om hulp te vragen bij gezondheidsproblemen. Het zijn in het algemeen met name vrouwen (alle leeftijden) en de ouderen van 75+ die het vaker lastig vinden om hulp te vragen. Maar ook alleenwonenden hebben hier meer moeite mee. Verder opvallend in Heeze-Leende is dat veel jarigen uit Sterksel aangeven behoefte te hebben aan meer hulp (9%), terwijl deze vraag er in de andere kernen helemaal niet is. Daarnaast geven veel volwassenen in deze kern aan geen hulp uit de omgeving beschikbaar te hebben indien nodig in de toekomst (19%). GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

27 % Vraagverlegenheid Vindt het erg moeilijk om hulp te vragen bij problemen met gezondheid Wijkclusters Heeze Leende en Leenderstrijp Sterksel Heeze-Leende (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

28 niet zelfstandig contacten kunnen leggen minder dan 2x per maand contact met buren hebben vaak al wel mantelzorg ontvangen weinig eigen regie ervaren zich psychisch niet gezond of ongelukkig voelen geen gebruik van internet maken sociaal uitgesloten zijn of lage sociale cohesie ervaren in de buurt niet (altijd) bij iemand terecht kunnen met probleempjes Meer vraagverlegenheid bij mensen die behoefte hebben aan 1 of meer welzijnsvoorziening, maar deze niet gebruiken GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

29 Voorzieningen en hulpmiddelen Het gebruik van Wmo-voorzieningen in Heeze-Leende neemt nog steeds toe bij volwassenen. Desondanks weet een aanzienlijke groep inwoners met een behoefte aan een Wmo-voorziening niet waar ze terecht kunnen voor informatie. Het gebruik van Wmo-voorzieningen door volwassenen is vanaf 2009 significant gestegen naar 11% in Bij de ouderen is het gebruik stabiel rond 7%. Bij beide leeftijdsgroepen lijkt er sprake te zijn van een lichte toename van het aandeel mensen dat informatie wil over Wmo-voorzieningen, maar voor één of meer van deze voorzieningen niet weet waar men terecht kan. In de regio is er sprake van een significante toename ten opzichte van Vooral bij de inwoners met een niet-westerse migratieachtergrond is deze groep relatief groot. Zo n één op de drie ouderen in Heeze-Leende heeft 1 of meer hulpmiddelen in de woning. Dit betreft veelal extra handgrepen en beugels. Twintig procent heeft behoefte aan hulpmiddelen. De meeste behoefte is er aan sensoren die noodsituaties aangeven of een alarmknop. Ruim 200 ouderen (6%) moet verhuizen indien ze slecht ter been worden. Ruim zestig procent van de ouderen zal in die situatie in de eigen woning kunnen blijven, maar wel met aanpassingen. De groep ouderen die aanpassingen zal moeten doen in de woning is het grootst in Heeze. In Sterksel zijn er meer mensen die zullen moeten verhuizen. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

30 % Voorzieningen en hulpmiddelen Gevolgen voor woonsituatie indien slecht ter been (65+) Wijkclusters Heeze 7 2 Leende en Leenderstrijp Sterksel 13 6 Heeze-Leende (totaal) Kan in eigen huis blijven zonder aanpassing Kan in eigen huis blijven met aanpassing Moet verhuizen GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

31 Mantelzorg Het aandeel mantelzorgers in Heeze-Leende is sinds 2009 flink toegenomen. Overbelasting vormt een groeiend probleem, met name onder volwassen mantelzorgers. Circa 28% van de volwassenen en 25% van de ouderen in Heeze-Leende heeft in het afgelopen jaar mantelzorg gegeven. In beide leeftijdsgroepen is het percentage mantelzorgers sinds 2009 zo goed als verdubbeld. Opvallend in Heeze-Leende is de tegenstrijdige trend in de overbelasting van volwassen en oudere mantelzorgers. Onder de volwassen mantelzorgers is het aandeel (tamelijk) zwaar belasten gestegen naar 22%. In 2009 was dit nog 11%. In Heeze is deze groep het grootst (24%). Onder de oudere mantelzorgers is dit percentage in dezelfde periode juist afgenomen van 18% naar 12%. Ook regionaal zien we deze afname bij de ouderen. De groep (tamelijk) zwaar belaste oudere mantelzorgers is het grootst in Leende en Leenderstrijp (17%). De meeste volwassen mantelzorgers geven mantelzorg aan hun (schoon)ouders. De intensiteit van de zorg ligt voor de meeste mantelzorgers nog steeds tussen de 1-10 uur per week. Dit percentage is flink toegenomen sinds Maar er is ook sprake van een toename in het percentage mantelzorgers dat 21 uur of meer mantelzorg geven. De combinatie met andere (zorg)taken of werk maakt volwassen mantelzorgers kwetsbaar voor overbelasting. Dit geldt in sterke mate voor vrouwen, die vaker mantelzorg verlenen dan mannen. Het aantal volwassenen dat het afgelopen jaar mantelzorg heeft ontvangen is in Heeze-Leende ook toegenomen van 1% in 2009 naar 6% in Bij de ouderen is er juist sprake van een daling (sinds 2012). GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

32 % % Mantelzorg 50 Heeft afgelopen jaar mantelzorg gegeven Trend 50 Mantelzorger is (tamelijk) zwaar belast (% van de mantelzorgers) Trend Volwassenen jaar Ouderen 65+ Volwassenen jaar Ouderen 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

33 Woonomgeving Geur- en geluidshinder Bezorgdheid woonomgeving 28

34 Woonomgeving Inwoners van Heeze-Leende zijn tevreden over hun woning en buurt, maar willen meer betrokken worden bij veranderingen in de buurt. Zowel de volwassenen als de ouderen in Heeze-Leende zijn grotendeels tevreden over hun buurt. Meer dan 95% geeft een voldoende als rapportcijfer. Ruim 80% geeft zelfs een 8 of hoger als beoordeling voor de eigen buurt. Ruim zeven op de 10 volwassenen voelt zich medeverantwoordelijk voor de leefbaarheid in de wijk. Twee op de 10 volwassenen is het afgelopen jaar actief geweest om hun buurt te verbeteren. Inwoners uit Heeze voelen zich het meest verantwoordelijk, maar zijn niet vaker actief om hun buurt of wijk te verbeteren. Circa 18% van de volwassenen vindt dat de gemeente Heeze-Leende voldoende doet om bewoners te betrekken bij veranderingen in de buurt. In 2009 was dit nog 24%. Bovendien is dit percentage significant lager dan in de regio (25%). In Heeze is men het minst tevreden hierover (13%) en in Sterksel het meest (27%). De meerderheid van de inwoners (circa 85%) voelt zich overdag en/of s avonds/ s nachts veilig in de gemeente. In de regio liggen de percentages aanzienlijk lager. Het gevoel van veiligheid is stabiel gebleven de afgelopen jaren. De visie van de GGD en op een gezonde leefomgeving is verwoord in het document Van Normen naar Waarden: kernwaarden voor een Gezonde Leefomgeving. Ze dienen onder andere als inbreng voor de vele processen die bij de implementatie van de Omgevingswet op de verschillende beleidsniveaus (gaan) lopen. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

35 % % Woonomgeving Geeft een voldoende voor de eigen buurt Heeze-Leende vs. Zuidoost-Brabant Voelt zich overdag en/of 's avonds/ 's nachts wel eens onveilig Heeze-Leende vs. Zuidoost-Brabant Volwassenen jaar Ouderen 65+ Heeze-Leende Zuidoost-Brabant 0 Volwassenen jaar Heeze-Leende Ouderen 65+ Zuidoost-Brabant GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

36 Geur- en geluidshinder Ernstige geur- en geluidshinder zorgen voor overlast en hebben niet alleen een negatieve invloed op de leefbaarheid maar ook op de gezondheidsbeleving van inwoners. Zo n inwoners in Heeze-Leende worden ernstig gehinderd door geur. Gemiddeld ervaart 10% van de volwassenen en 11% van de ouderen ernstige geurhinder. Maar in Sterksel is dit zelfs 16% respectievelijk 32%. In Heeze-Leende wordt de geurhinder vooral veroorzaakt door de open haard, allesbrander of andere houtkachel en het uitrijden van mest. In Sterksel ervaren meer mensen overlast door landbouw- en veeteeltactiviteiten, stallen met (pluim)vee, de vergister en andere bedrijven / industrie. Daarnaast wordt 15% van de volwassenen en 10% van de ouderen ernstig gehinderd door geluid. Op gemeenteniveau is de belangrijkste bron voor ernstig geluidsoverlast het verkeer op wegen binnen de bebouwde kom. In Sterksel, waar ook de ervaren geluidshinder hoger is, ondervindt men met name meer geluidshinder van bedrijven / industrie en van buren en verbouwwerkzaamheden (dit laatste geldt enkel voor de volwassenen). Zowel op gemeente- als regioniveau is geluidshinder in vergelijking met 2009 nagenoeg gelijk gebleven. Geuroverlast lijkt in Heeze-Leende sinds 2012 licht, maar niet significant, toegenomen. Op regionaal niveau zien we hier wel een significante toename. Geur- en geluidshinder hebben een negatieve invloed op de leefbaarheid in een dorp of kern. Mensen die hinder ervaren zijn vaker minder positief over de eigen buurt en woning. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

37 % Geurhinder Wordt ernstig gehinderd door geur Wijkclusters Heeze Leende en Leenderstrijp Sterksel Heeze-Leende (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

38 % Geur- en geluidshinder Wordt ernstig gehinderd door geluid / geur (19-64 jarigen) Trend Geluid Geur GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

39 Bezorgdheid woonomgeving Zo n één op de zes inwoners van Heeze-Leende is bezorgd over de invloed van de leefomgeving op hun gezondheid. Bovendien is ruim 40% van de inwoners bezorgd over infectieziekten. Circa inwoners van Heeze-Leende maken zich zorgen over invloed die hun leefomgeving heeft op hun gezondheid (16-17%). Inwoners van Sterksel maken zich de meeste zorgen en dan met name de 65-plussers (37% maakt zich hierover zorgen). De inwoners maken zich voornamelijk zorgen over in invloed van wonen in een drukke straat en wonen langs een route voor gevaarlijke stoffen of hoogspanningslijnen. De inwoners in Sterksel maken zich significant vaker zorgen over de invloed van veehouderijen en bedrijven of industrie in de buurt. Ruim 40% van de inwoners van Heeze-Leende is bezorgd over infectieziekten (overdraagbaar van dier op mens), resistente bacteriën en/of fijnstof. De trend voor volwassenen laat een sterke toename zien, in 2012 was dit nog 25%. Deze bezorgdheid is onder ouderen in Sterksel significant hoger dan in de gemeente (59%), dit komt met name doordat men bezorgd is over de blootstelling aan fijnstof. Op regioniveau blijkt dat hoger opgeleiden zich eerder zorgen maken dan lager opgeleiden en dat het vooral speelt bij inwoners in de leeftijd van 40 tot 75 jaar. En dus minder bij jongvolwassenen en 85-plussers. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

40 % Bezorgdheid woonomgeving Bezorgd over de invloed van omgeving op de gezondheid Wijkclusters Heeze Leende en Leenderstrijp Sterksel Heeze-Leende (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

41 moeite hebben met rondkomen eenzaam zijn psychisch ongezond zijn een niet-westerse migratieachtergrond hebben niet (zo) gelukkig zijn lage sociale cohesie in de buurt ervaren zich wel eens onveilig voelen Minder vaak positief over de leefomgeving zijn mensen die onvoldoende ontmoetingsplekken in de buurt ervaren zelden of nooit contact met de buren hebben de buurt onaantrekkelijk vinden om te bewegen onvoldoende rustige plekken in de buurt ervaren GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

42 Achtergrondkenmerken Laarbeek 37

43 Leeftijd, huishouden en opleiding Heeze-Leende telt per 1 januari 2016 ongeveer inwoners van 19 jaar en ouder, hiervan hebben zo n inwoners de leeftijd van 65 of ouder bereikt, dit is 28% van deze groep. Van de ondervraagden tussen de 19 en 64 jaar uit Heeze-Leende woont bijna de helft samen met een partner en thuiswonende kinderen (46%). In 7% van de huishoudens gaat het om een eenoudergezin en zo n één op de 10 volwassenen woont alleen. Ruim één op de vier ouderen is alleenwonend. In Heeze woont men het vaakst alleen (30%) en in Leende en Leenderstrijp het minst (17%). De afgelopen jaren lijkt het aandeel alleenwonende ouderen af te nemen. Veel ouderen hebben nog steeds een eigen koopwoning, in Heeze-Leende geldt dit voor bijna ouderen (79%). Dit is significant meer dan in de regio (64%). Het opleidingsniveau ligt in Heeze-Leende over het algemeen hoger dan in de rest van de regio/nederland; meer mensen zijn hoog opgeleid (HBO/WO) en er zijn minder mensen zonder opleiding (alleen lagere school). Bijna 90% van de volwassenen heeft betaald werk, dit is meer dan het gemiddelde in Zuidoost-Brabant en Nederland. Twee procent (ruim 200 volwassenen) is werkloos/-zoekend. In Leende en Leenderstrijp is deze groep het grootst, hier zoekt 6% nog werk. Ongeveer 350 inwoners zijn arbeidsongeschikt (4%). Deze groep is het grootst in Sterksel (8%). GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

44 Leeftijd en huishoudsamenstelling Totaal aantal inwoners in Heeze-Leende in 2016 (bron CBS): inwoners 19-64: (57%) 65+: (23%) Huishouden met thuiswonende kinderen: 46% Eenoudergezin: 7% Alleenwonend: 10% Samenwonend: 74% Alleenwonend: 26% GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

45 Financiën Naar schatting heeft 14% van de volwassenen en 8% van de ouderen enige tot grote moeite om rond te komen (ruim mensen). Deze percentages zijn significant lager dan gemiddeld in Nederland. Bij de volwassenen hebben vooral de inwoners van Sterksel enige tot grote moeite met rondkomen, namelijk 18%. In Leende en Leenderstrijp ligt dit percentage op 11%. De inwoners uit Heeze-Leende hebben over het algemeen een vrij gunstige financiële situatie. Het gemiddeld huishoudinkomen is in Heeze-Leende hoger dan in de regio en Nederland. Achttien procent van de ouderen leeft enkel van zijn AOW uitkering. Vergelijkbaar met de regio. Binnen de wijken zijn er echter wel verschillen zichtbaar. In Sterksel ontvangt 28% alleen AOW ten opzichte van 17% in de overige kernen. Wanneer men schulden heeft kan dit een grote impact hebben op iemands leven. Zo n 700 volwassenen en ruim 100 ouderen in Heeze-Leende hebben één of meer betalingsachterstanden. Dit betreft met name betalingsachterstanden voor de ziektekostenverzekering. Soms is er ook te weinig geld voor sociale activiteiten. Zo kunnen bijna 200 volwassenen in Heeze-Leende een bezoek aan vrienden niet betalen (2%) en hebben bijna 500 volwassenen te weinig geld voor het lidmaatschap van een (sport)vereniging (5%). In Sterksel liggen de percentages iets hoger (respectievelijk 5% en 10%). GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

46 % Financiën Heeft (enige tot grote) moeite met rondkomen Wijkclusters Heeze Leende en Leenderstrijp Sterksel Heeze-Leende (totaal) jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

47 Meer weten over de inwoners van Heeze-Leende? Tabellenboeken en rapportages: GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

48 Meer weten over de inwoners van Heeze-Leende? GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor

49 Of neem contact op met: Marlieke de Jong Gezondheidsmakelaar Michelle Hoeijmakers Kennismakelaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor