Leidenincijfers Beleidsonderzoek draagt bij aan de kwaliteit van beleid en besluitvorming

Transcriptie

1 incijfers Beleidsonderzoek draagt bij aan de kwaliteit van beleid en besluitvorming Uitkomsten GGD-gezondheidspeiling 2016 Gezondheid van aren BELEIDSONDERZOEK I info@leidenincijfers.nl I

2 Inleiding GGD-gezondheidspeiling Ongeveer elke vier jaar houdt de GGD Hollands Midden een peiling onder volwassenen over gezondheid. Er is een peiling onder 19- tot 64-jarigen en één onder 65-plussers. De vragen zijn voor het grootste deel gelijk. De doelstelling van de gezondheidspeilingen is het periodiek en systematisch verzamelen van gegevens over lichamelijke, psychische en sociale gezondheid, leefstijl en woonomgeving van de inwoners van de regio. Door periodiek gegevens te verzamelen kunnen ontwikkelingen en trends worden gevolgd. Overigens is de peiling in 2016 voor het eerst door alle GGD en in samenwerking met het CBS en het RIVM uitgevoerd inwoners van hebben meegedaan aan de peiling van Door dit hoge aantal is het mogelijk om ook voor de Leidse wijken uitkomsten te berekenen. Deze publicatie In het voorjaar van 2017 zijn de eerste resultaten van de gezondheidspeiling beschikbaar gekomen. Deze kerncijfers zijn beschikbaar in tabelvorm op de website van de GGD Hollands Midden. De komende tijd doet de GGD nadere analyses en zal deze publiceren in de vorm van factsheets, net als in Omdat de tabellen met kerncijfers niet voor iedereen eenvoudig te lezen zijn, heeft de gemeente de nu voorliggende publicatie gemaakt. Hierin lichten we een aantal indicatoren toe en plaatsen deze in een context. De Leidse uitkomsten van 2016 worden vergeleken met 2012 en met het s gemiddelde. Zo hopen we dat mensen die de cijfers professioneel of anderszins gebruiken op weg geholpen zijn om ook de vele andere interessante uitkomsten van de gezondheidspeilingen beter te interpreteren. Het is niet de bedoeling om in deze publicatie de uitkomsten te duiden. Dat is de expertise van de GGD. Leeswijzer In het vervolg van deze publicatie zullen acht indicatoren aan bod komen. Steeds presenteren we de uitkomsten voor de groep jarigen en 65-plussers apart. We vergelijken in de tijd, met het landelijk gemiddelde en tussen de Leidse wijken. Bij de keuze van de indicatoren is ervoor gezorgd dat deze een beeld geven van de breedte van het onderzoek. Daarnaast is gekeken of alle gegevens beschikbaar waren. Sommige indicatoren gelden bijvoorbeeld alleen voor de groep inwoners vanaf 65 jaar. Andere indicatoren zijn nieuw en dus niet vergelijkbaar met De volgende onderwerpen worden hierna besproken: De ervaren gezondheid Risico op angst of depressie Eenzaamheid Beperkingen in het dagelijks leven Mantelzorg en andere hulp Overgewicht Roken Alcoholgebruik 2

3 Ervaren gezondheid Aan de inwoners is gevraagd hoe zij in het algemeen de eigen gezondheid ervaren. De mogelijke antwoordcategorieën waren 'zeer goed', 'goed', 'matig', 'slecht' en 'zeer slecht'. In onderstaande grafieken is weergegeven hoeveel procent van de inwoners hun gezondheid als 'matig', 'slecht' of 'zeer slecht' beoordelen (het totaal van deze drie categorieën). Ervaren gezondheid matig of (zeer) slecht vergelijking 2012 met 2016 en met % 1 20% Ervaren gezondheid matig of (zeer) slecht vergelijking tussen wijken % % 31% % % 3 Momenteel ervaart 20% van de volwassenen van jaar de eigen gezondheid als matig of (zeer) slecht. Dat betekent dat 80% de eigen gezondheid als goed of zeer goed ervaart. Dat geldt zowel voor als voor de gemiddelde er. Bij de ouderen vanaf 65 jaar ligt het percentage inwoners dat de eigen gezondheid als matig of (zeer) slecht ervaart hoger. Ook hier is weinig verschil met en tussen 2012 en Tussen de Leidse wijken is wel verschil. In Boerhaave/Station en Roodenburg ervaren inwoners de eigen gezondheid het best en in -Noord, en Bos- en Gasthuis het slechtst. Opvallend is dat in de Merenwijk het verschil tussen jarigen en 65-plussers klein is. 3

4 Risico op angst of depressie Om het risico op een angststoornis of depressie te meten worden aan de respondenten tien stellingen voorgelegd. Volgens een bepaalde methode, de Kessler-10 schaal, wordt bepaald of respondenten in de afgelopen twaalf maanden een laag, matig of hoog risico hebben gehad. In onderstaande grafieken gaat het om de groep mensen die een hoog risico hebben (gehad). Hoog risico op angst of depressie vergelijking 2012 met 2016 en met 4% 5% Hoog risico op angst of depressie vergelijking tussen wijken % 1 4% 2% 3% Uit de peiling van 2016 blijkt dat in van de jarigen een hoog risico heeft op het ontwikkelen van een depressie of angststoornis. Dat is hoger dan gemiddeld in en ook hoger dan in Ook in vrijwel alle wijken zien we dat de volwassenen tussen 19 en 64 jaar een groter risico hebben dan de 65-plussers. In de tabellen van de GGD staan ook de percentages vermeld van mensen die een matig of hoog risico lopen om een angststoornis of depressie te ontwikkelen. Gemiddeld voor gaat het om 5 van de jarigen en 4 van de 65-plussers. Dat is dus inclusief de percentages vermeld in bovenstaande grafieken. 4

5 Eenzaamheid Eenzaamheid is hier gemeten met elf indirecte stellingen. Op drie tot negen stellingen negatief antwoorden wordt gecategoriseerd als matige eenzaamheid, een score van negen of hoger als ernstige eenzaamheid (eenzaamheidsschaal van de Jong-Gierveld). 1 Mensen die ernstig eenzaam zijn, ervaren een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (de kwaliteit van) bepaalde sociale relaties. Ernstig eenzaam vergelijking 2012 met 2016 en met Ernstig eenzaam vergelijking tussen wijken % 5% Wat opvalt is dat er vrijwel geen verschil is tussen de groep jarigen en de groep 65-plussers. Hoewel er vaak wordt gesproken over eenzaamheid onder ouderen als maatschappelijk probleem, blijkt uit deze cijfers eenzaamheid bij jongere volwassenen ongeveer net zo vaak voor te komen. Eenzaamheid onder ouderen komt relatief het minst voor in Roodenburg en de Merenwijk. Overigens wordt in de tabellen van de GGD nog onderscheid gemaakt in sociale eenzaamheid (het aantal of de kwaliteit van persoonlijke relaties is minder dan gewenst) en emotionele eenzaamheid (men ervaart een gemis aan intimiteit in persoonlijke relaties). Sociale eenzaamheid komt vaker voor dan emotionele. 1 In de Leidse Stads- en wijkenquête van 2017 is over eenzaamheid de directe vraag opgenomen over of men zich wel eens eenzaam voelt. Dan antwoordt 1 zich soms eenzaam te voelen en 3% vaak. 5

6 Beperkingen in het dagelijks leven Er zijn verschillende beperkingen waardoor mensen bepaalde functies niet of met grote moeite kunnen doen. De GGD onderscheidt: gehoorbeperking (moeite met een gesprek in een groep volgen en/of een gesprek met één persoon voeren) gezichtsbeperking (moeite met kleine letters in de krant lezen en/of een gezicht herkennen op 4 meter afstand) mobiliteitsbeperking (moeite met een voorwerp van 5 kilo 10 meter dragen, staand iets van de grond pakken en/of 400 meter lopen zonder stil te staan) Als iemand één of meer van bovenstaande beperkingen heeft, wordt hij/zij functiebeperkt genoemd. Functiebeperkt vergelijking 2012 met 2016 en met 31% 30% 30% 2 Functiebeperkt vergelijking tussen wijken % 22% 31% 5% 5% 21% 1 43% 2 33% 3 24% 30% Bij de jarigen ligt het percentage inwoners dat één of meer van de genoemde beperkingen heeft rond de en bij de 65-plussers rond de 30%. In -Noord is het percentage inwoners met een functiebeperking het hoogst; dit geldt voor beide leeftijdsgroepen. Uit de tabellen van de GGD blijkt dat in 2016 van de jarigen 3% een gehoorbeperking, 4% een gezichtsbeperking en een mobiliteitsbeperking had. Bij de 65-plussers zijn die percentages respectievelijk, en 22%. Vooral de mobiliteit neemt dus af met de leeftijd. 6

7 Mantelzorg en andere hulp Soms hebben mensen zorg nodig. Dat kan worden geboden door een bekende of familielid maar ook door een professionele hulpverlener. Een mantelzorger is gedefinieerd als iemand die gedurende drie maanden of langer of 8 of meer uur per week zorg geeft aan een bekende uit zijn of haar omgeving, zoals partner, ouders, kind, buren of vrienden, als deze persoon voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt is. 2 Mantelzorg geven vergelijking 2012 met 2016 en met 1 15% Mantelzorg geven vergelijking tussen wijken % 1 15% 1 15% 1 Uit de cijfers op de website van de GGD blijkt dat 65-plussers vaker mantelzorg ontvangen ( in in 2016) dan jarigen (2% in in 2016). Maar uit bovenstaande grafieken blijkt dat ze het ook vaker geven. In de Merenwijk geeft 22% van de 65-pussers mantelzorg. Overigens voelt 2% van alle inwoners zich tamelijk zwaar tot overbelast door het geven van mantelzorg. In de Gezondheidspeiling is aan 65-plussers ook nog gevraagd of ze vanwege hun gezondheid andere hulp dan mantelzorg ontvangen. In totaal ontvangt 1 van de 65-plussers in in 2016 enige vorm van hulp. Van alle 65-plussers heeft behoefte aan (meer) hulp vanwege gezondheidsproblemen. Dit zijn zowel mensen die geen hulp ontvangen, maar daar wel behoefte aan hebben, als ook mensen die wel hulp ontvangen, maar behoefte hebben aan meer hulp. 2 Dit is een andere definitie dan die in de Leidse Stads- en wijkenquête wordt gehanteerd. 7

8 Overgewicht Om te bepalen of iemand een gezond gewicht heeft, wordt de Body Mass Index (BMI) gebruikt. Deze wordt berekend door het (zelf opgegeven) gewicht van iemand te delen door zijn of haar (zelf opgegeven) lengte in het kwadraat. Bij een gezond gewicht ligt de BMI tussen 20 en 25, bij overgewicht boven de 25. Ernstig overgewicht wordt ook wel obesitas genoemd, dan is sprake van een BMI van meer dan 30. Het percentage mensen met obesitas is dus een deelgroep van alle mensen met overgewicht. Overgewicht vergelijking 2012 met 2016 en met 3 60% 5 54% 3 45% 4 5 Overgewicht vergelijking tussen wijken % 30% 55% 34% 41% % 4 45% 62% 33% 53% In 2016 is in 3 van de jarigen te zwaar. dat is ongeveer gelijk aan de landelijk gemiddelde. Ook 54% van de 65-plussers is te zwaar, dat is iets onder het landelijk gemiddelde. Tussen wijken bestaan flinke verschillen. Overgewicht komt het meest voor -Noord en het minst in Boerhaave/Station. In de GGD tabellen is ook weergegeven hoeveel mensen kampen met obesitas. dat betreft in 2016 in leiden van de jarigen en 1 van de 65-plussers. Daarnaast is in de GGD tabellen ook het percentage inwoners met een gezond gewicht weergegeven. Dat is voor de genoemde groepen 60% respectievelijk 45%. Daarmee kunnen we het percentage inwoners met een te laag gewicht bepalen op ongeveer 2% en 1% (vanwege afrondingen betreft dit een indicatie). 8

9 Roken Bij roken gaat het erom of men "wel eens" rookt. Roken vergelijking 2012 met 2016 en met 2 22% 25% 23% Roken vergelijking tussen wijken % 1 31% 25% 21% 2 15% 21% 1 Het percentage mensen dat rookt is zowel in als in afgenomen. Er zijn minder ouderen vanaf 65 jaar die roken dan mensen van jaar. De wijk waar het percentage rokers tussen 19 en 64 jaar het hoogst is, is Binnenstad-Noord. In Binnenstad-Zuid wonen relatief de meeste oudere rokers. 9

10 Alcoholgebruik Als iemand overmatig drinkt wil dat zeggen dat een man minstens 21 glazen alcohol per week drinkt en een vrouw 14 glazen per week. Inmiddels is er een nieuwe definitie waarbij de grenzen bij 14 respectievelijk 7 glazen liggen. Overmatig drinken vergelijking 2012 met 2016 en met Overmatig drinken vergelijking tussen wijken % 15% 15% 1 5% 5% In lijkt het erop dat inwoners tussen 19 en 64 jaar tussen 2012 en 2016 minder zijn gaan drinken en 65-plussers meer. van de jarigen drinken overmatig volgens de oude definitie. Volgens de nieuwe, waarbij de grens ligt bij 14 glazen voor mannen en 7 voor vrouwen, is dat 23%. Bij de 65-plussers ligt het percentage overmatige drinkers volgens de nieuwe definitie op 2. Als we naar de wijken kijken blijkt dat in Binnenstad-Zuid het percentage overmatige drinkers onder jarigen het hoogst is, en in de Mors en de Merenwijk het laagst. Bij 65-plussers valt het hoge percentage in Roodenburg op (1). Volgens de nieuwe definitie is dat 3. 10