V O LW A S S E N E N

Transcriptie

1 GENOTMIDDELEN V O LW A S S E N E N Volwassenen Volwassenenonderzoek 2009 Om inzicht te krijgen in de gezondheid van de inwoners in haar werkgebied, heeft de GGD Zuid-Holland West in 2009 een schriftelijke gezondheidsenquête uitgevoerd onder volwassenen van 19 tot en met 64 jaar. De resultaten van dit onderzoek zijn beschreven in een serie van elf factsheets, en geven inzicht in de gezondheid, leefstijl en leefomstandigheden van de volwassenen in de regio. Hoeveel wordt er gerookt en gedronken door de volwassenen in Zuid-Holland West? En zijn er ook volwassenen die zouden willen stoppen met roken of minder alcohol zouden willen drinken? Gebruiken volwassenen in Zuid-Holland West weleens drugs? Deze en andere vragen worden beantwoord in deze factsheet. Roken 23% van de volwassenen rookt. Vanaf 2001 is er een licht dalende trend zichtbaar in het percentage rokers (2001/2002: 29-3, 2005: 26%). Mannen roken vaker dan. Onder daalt het percentage rokers met het stijgen van de leeftijd, terwijl er onder geen verschil is in het percentage rokers tussen de verschillende leeftijdsgroepen (figuur 1). Zowel onder als onder is het percentage ex-rokers het hoogst in de oudste leeftijdsgroepen, terwijl het percentage volwassenen dat nooit gerookt heeft in die groep het laagst is. Midden-Delfland 8 In de factsheets worden resultaten gepresenteerd over het vóórkomen van indicatoren van gezondheid. Ook is onderzocht of de indicatoren vaker voorkomen bij bepaalde groepen. Hierbij zijn de volgende achtergrondkenmerken bestudeerd: geslacht, leeftijd, etniciteit, burgerlijke staat, opleiding, inkomen en rondkomen. Tot slot is bepaald of er verschillen zijn tussen gemeenten en trends ten opzichte van het Volwassenenonderzoek Resultaten die in de factsheets aan de orde komen zijn, voor wat betreft geslacht en leeftijd, representatief voor alle volwas senen in de regio. Verschillen tussen groepen volwassenen of gemeenten zijn alleen genoemd indien deze relevant en statistisch significant zijn (dat wil zeggen met een kans van minder dan 5% op toeval berustend) jr jr jr jr jr jr roker ex-roker Figuur 1: Percentage volwassenen dat rookt of in het verleden heeft gerookt, naar geslacht en leeftijd. Meer details over de onderzoeksopzet en methode zijn beschreven in factsheet VOLWASSENENONDERZOEK 2009

2 ROKEN Komt vaker voor bij: In vergelijking met: 26% 2 leeftijd jaar 25% leeftijd jaar 22% alleenstaand 29% niet-alleenstaand 21% lage opleiding 33% hoge opleiding 15% gemiddelde opleiding 23% 35% geen moeite 2 Mannen en oudere volwassenen roken meer sigaretten per dag dan en jongere volwassenen (figuur 3) Hoe lager de opleiding, hoe hoger het percentage rokers is. Ook onder alleenstaanden en mensen die moeite hebben is het percentage rokers hoger. In Midden-Delfland (16%) en (18%) is het percentage rokers lager dan in de andere gemeenten in de regio. Rookwaar en hoeveelheid roken Van alle volwassenen rookt 19% sigaretten (18% alleen sigaretten en 1% sigaretten in combinatie met sigaren en/of pijp). 3% rookt alleen sigaren en/of pijp. Personen die meer dan 20 sigaretten per dag roken, worden beschouwd als zware rokers. Onder de totale populatie volwassenen is 2% een zware roker. 8% is een gemiddelde roker (11 tot en met 20 sigaretten per dag) en 9% een lichte roker (1 tot en met 10 sigaretten per dag) (figuur 2). Het percentage zware rokers is nauwelijks veranderd ten opzichte van het Volwassenenonderzoek 2005 (3% zware rokers). 3% 2% 8% 77% 19% 9% rookt, rookwaar onbekend lichte roker rookt, alleen sigaren en/of pijp gemiddelde roker rookt, sigaretten zware roker rookt niet jr jr jr jr jr jr zware roker gemiddelde roker lichte roker Figuur 3: Percentage zware, gemiddelde en lichte rokers, onder rokers, naar geslacht en leeftijd. Stoppen met roken Bijna de helft van de rokers (48%) geeft aan te willen stoppen met roken (12% binnen een maand, 36% binnen een half jaar). Dit komt overeen met het Volwassenenonderzoek 2005, toen 53% aangaf te willen stoppen met roken. Er is geen verschil in het percentage rokers dat wil stoppen tussen en, leeftijdsgroepen of andere groepen. Ook is er geen verschil tussen zware en minder zware rokers. Als gekeken wordt naar verschillen tussen gemeenten, is alleen in het percentage rokers dat wil stoppen (41%) lager dan in de rest van de regio. Aan de rokers die aangeven te willen stoppen is gevraagd of zij hierbij ondersteuning nodig hebben, en zo ja in welke vorm. Ruim vier op de tien rokers (43%; dit is 5% van de totale populatie volwassenen) geeft aan één of meerdere vormen van ondersteuning te kunnen gebruiken. Vooral oudere volwassenen en volwassenen die moeite hebben hebben hier behoefte aan. De meest genoemde vormen van steun zijn: steun uit de directe omgeving (21%), begeleiding door een deskundige zoals een huisarts of therapeut (17%) en nicotinevervangers zoals kauwgum of pleisters (15%). Figuur 2: Percentage sigarettenrokers in de totale populatie volwassenen en percentage lichte, gemiddelde en zware rokers. 5-2 VOLWASSENENONDERZOEK 2009

3 Alcoholgebruik Een overgrote meerderheid (85%) van de volwassenen heeft in de twaalf maanden voorafgaand aan het onderzoek wel eens alcoholhoudende dranken gedronken. Dit komt overeen met de resultaten van het Volwassenenonderzoek 2005 (87%). Er zijn minder dan die alcohol drinken. Ook onder allochtonen (met name niet-westerse allochtonen), volwassenen met een lage of gemiddelde opleiding en volwassenen met een inkomen beneden modaal zijn minder mensen die alcohol drinken (figuur 4). Er is geen verschil tussen de leeftijdsgroepen. geslacht Problematisch alcoholgebruik Op basis van het aantal dagen dat men alcohol gebruikt en het aantal consumpties per dag kan problematisch alcoholgebruik op twee manieren worden gedefinieerd: als zwaar of als overmatig alcoholgebruik. Zwaar alcoholgebruik is een maat voor het drinken van zeer veel alcohol op één dag (piekdrinken, bijvoorbeeld tijdens het uitgaan) 1. Overmatig alcoholgebruik heeft betrekking op het totale aantal consumpties dat men gedurende een week gebruikt. Het is vooral een maat voor de gewoonte om op meerdere dagen in de week alcohol te drinken 2. 15% van de volwassenen is een zware drinker. Dit komt overeen met de resultaten van het Volwassenenonderzoek 2005 (14%). 13% is een overmatige drinker. Dit is iets lager dan tijdens het Volwassenenonderzoek 2005 (15%). etniciteit 1 e generatie nw a allochtoon 2 e generatie nw a allochtoon 1 e generatie w a allochtoon 2 e generatie w a allochtoon ZWAAR ALCOHOLGEBRUIK Komt vaker voor bij: In vergelijking met: 24% 5% leeftijd jaar 22% leeftijd jaar 11% alleenstaand 23% niet-alleenstaand 11% lage opleiding 18% hoge opleiding 8% gemiddelde opleiding 19% opleiding autochtoon laag gemiddeld hoog OVERMATIG ALCOHOLGEBRUIK Komt vaker voor bij: In vergelijking met: 17% 9% leeftijd jaar 16% leeftijd jaar 13% leeftijd jaar 1 alleenstaand 16% niet-alleenstaand 12% Figuur 4: Percentage volwassenen dat in de afgelopen twaalf maanden alcoholhoudende drank heeft gedronken, naar geslacht, etniciteit en opleiding. a nw = niet-westers allochtoon, w = westers allochtoon. In de gemeente (89%) wordt iets vaker alcohol gedronken dan in de andere gemeenten in de regio. Bij navraag van het type alcohol dat door volwassenen wordt gebruikt, blijkt bij de voorkeur te liggen bij bier (9 van de die alcohol drinken), gevolgd door wijn, sherry, port en vermout (7). Bij is dit andersom (88% wijn, 4 bier). Het percentage volwassenen dat wijn drinkt, neemt toe met de leeftijd, terwijl het drinken van bier, jenever, likeur en mixdrankjes afneemt met de leeftijd. lage opleiding 15% hoge opleiding 1 gemiddelde opleiding 14% 16% geen moeite 12% Mannen, alleenstaanden en mensen met een lage of gemiddelde opleiding drinken zowel vaker zwaar als overmatig alcohol. Onder niet-westerse allochtonen zijn minder zware of overmatige. Wat de verschillende leeftijdsgroepen betreft, valt op dat jonge volwassenen vaker zwaar drinken (piekdrinken), terwijl oudere volwassenen vaker overmatig drinken (gewoontedrinken). Zowel zwaar als overmatig alcoholgebruik komt relatief veel voor in en (figuur 5, pagina 4). Het zijn hier vooral de jonge volwassenen (19 tot en met 34 jaar) die veel alcohol drinken. 1) Zwaar alcoholgebruik: 6 of meer glazen op ten minste één dag per week. 2) Overmatig alcoholgebruik: : maximaal 21 glazen/week, : maximaal 14 glazen/week. 5-3 VOLWASSENENONDERZOEK 2009

4 overmatig alcoholgebruik zwaar alcoholgebruik Midden- Delfland Midden- Delfland 5% 1 15% 2 25% EIGEN MENING OVER DE HOEVEELHEID ALCOHOL DIE MEN DRINKT. overmatige vindt dat hij/zij veel te veel drinkt vindt dat hij/zij iets te veel drinkt MENING OVER HET EFFECT VAN HET EIGEN ALCOHOL - GEBRUIK OP DE GEZONDHEID OF HET FUNCTIONEREN. overmatige denkt dat eigen alcoholgebruik effect heeft op gezondheid of functioneren BEHOEFTE OM MINDER ALCOHOL TE GAAN DRINKEN. Figuur 5: Percentage volwassenen dat overmatig of zwaar alcohol gebruikt, naar gemeente. Beoordeling van het eigen alcoholgebruik Van de volwassenen die alcohol drinken, vindt 83% de hoeveelheid alcohol die zij drinken prima. 17% vindt dat zij te veel drinken. 15% denkt dat het alcoholgebruik gevolgen heeft voor de eigen gezondheid of het functioneren en 9% heeft behoefte om minder te gaan drinken. Onder de zware en overmatige vindt respectievelijk 37 en 53% dat zij teveel drinken. Zij denken ook vaker dat het alcoholgebruik gevolgen heeft voor hun gezondheid en voelen vaker de behoefte om minder te gaan drinken (figuur 6). overmatige heeft behoefte om minder te gaan drinken Figuur 6: Beoordeling van het eigen alcoholgebruik onder, en overmatige. Ondersteuning bij het stoppen of minderen Bijna een kwart (23%) van de volwassenen die alcohol drinken en dit zouden willen minderen of stoppen geeft aan hierbij één of meerdere vormen van ondersteuning te kunnen gebruiken. Dit is 2% van de totale populatie volwassenen. De meest genoemde vormen van steun zijn: steun uit de directe omgeving (16%), begeleiding door een deskundige zoals een huisarts of therapeut (5%) en informatie of advies via internet of telefoon (3%). 5-4 VOLWASSENENONDERZOEK 2009

5 Druggebruik Ongeveer één op de vijf volwassenen (22%) heeft ooit in het leven cannabis (hasj, marihuana of wiet) gebruikt. 3% deed dit in de vier weken voorafgaand aan het onderzoek en nog eens 3% in het afgelopen jaar. Het percentage volwassenen dat (ooit) cannabis heeft gebruikt, neemt af met de leeftijd (figuur 7). CANNABISGEBRUIK OOIT Komt vaker voor bij: In vergelijking met 28% 15% leeftijd jaar 42% leeftijd jaar 18% leeftijd jaar 7% allochtoon; 2 w a 31% autochtoon 22% alleenstaand 34% niet-alleenstaand 16% hoge opleiding 24% lage opleiding 15% 29% geen moeite 2 a tweedegeneratie westers allochtoon 5 In de gemeente zijn meer volwassenen die ooit cannabis gebruikt hebben (32%), in de gemeenten Midden- Delfland (11%), (15%) en (16%) minder dan elders in de regio. Andere drugs, zoals amfetamine, XTC, hallucinogene paddenstoeltjes, cocaïne of GHB, worden relatief weinig gebruikt (tabel 1). Mannen en jonge volwassenen hebben deze drugs het vaakst (ooit) gebruikt. In de vier weken voorafgaand aan het onderzoek zijn deze drugs nauwelijks gebruikt (maximaal 1% van de volwassenen). TABEL 1: PERCENTAGE VOLWASSENEN DAT OOIT IN HET LEVEN DRUGS HEEFT GEBRUIKT, TOTAAL EN NAAR LEEFTIJD. Totaal jr jr jr Cannabis 22% 42% 18% 7% Amfetamine 2% 5% 1% 1% XTC 5% 1 4% 1% Hallucinogene paddenstoeltjes 3% 7% 1% 1% Cocaïne 4% 7% 3% 1% GHB 1% 1% 1% jaar jaar jaar minder dan 4 weken geleden 1-12 maanden geleden langer dan 12 maanden geleden Oordeel over de eigen manier van leven Onder de totale populatie volwassenen beoordeelt 3% de eigen manier van leven als (zeer) ongezond. Dit percentage is hoger onder rokers (6%), zware rokers (24%), zware (6%) en overmatige (6%). Ook volwassenen die ooit drugs gebruikt hebben, beschouwen hun eigen gezondheid vaker als (zeer) ongezond (variërend van 6% onder volwassenen die ooit cannabis gebruikten tot 11% onder volwassenen die ooit cocaïne gebruikten). Figuur 7: Percentage volwassenen dat ooit cannabis heeft gebruikt, naar leeftijd en moment van gebruik. Colofon Factsheets in de reeks Volwassenen onderzoek 2009: 1 Onderzoeksopzet en achtergrondkenmerken 2 Lichamelijke gezondheid 3 Psychosociale gezondheid 4 Lichaamsbeweging en gewicht 5 Genotmiddelen 6 Opvoeding van kinderen 7 Mantelzorg geven 8 Werk, rondkomen en schulden 9 Woonomgeving 10 Veiligheid en geweld 11 Samenvatting en aanbevelingen Meer informatie GGD Zuid-Holland West Sector Gezondheidsbevordering Epidemiologie Postbus AB (079) info@ggdzhw.nl Oktober VOLWASSENENONDERZOEK 2009