Kwetsbare gemeenten, ondernemende burgers

Transcriptie

1 Kwetsbare gemeenten, ondernemende burgers Een nieuw sociaal paradigma voor opvoeding, onderwijs en jeugdbeleid MICHA DE WINTER

2 Jeugdzorg-problemen zijn niet oplosbaar binnen de jeugdzorg Stelselherziening gaat over schaal en budgetten Geen wetenschappelijke bewijs dat dat problemen oplost Leeuwendeel van de kwesties die bij jeugdzorg terecht komen hebben ook boven-individuele oorzaken Bv: afbrokkelende pedagogische civil society, schaarse sociale netwerken rond opvoeding, kind als individueel project, ontbreken positief jeugdbeleid,etc

3 Kwetsbare gemeenten Krijgen een zware verantwoordelijkheid Bij sterk teruglopende middelen Moeten problemen oplossen die andere overheden de afgelopen 50 jaar niet hebben kunnen tackelen Jeugd/Gezinskwesties hebben vaak sterke maatschappelijke, politieke en publicitaire impact: Savanna veel sterker op het bordje van B&W Paradigma-verandering is onontkoombaar, maar niet per definitie populair Burgers willen niet altijd per se op eigen kracht

4 Ondernemende burgers in een pedagogische civil society In een goed functionerende pedagogische civil society bestaat er bij burgers de bereidheid om met elkaar in de eigen sociale netwerken en het publieke domein verantwoordelijkheden rond het opgroeien en opvoeden van kinderen te delen, in de vorm van wederzijdse sociale steun en informele sociale controle Associated Citizenship (Ph. Blond, 2010): Verenigd burgerschap kan alternatief zijn voor staat en markt The Right to Challenge! Geldt zowel voor ouders als kinderen/jongeren. Kinderen/Jeugd een stem geven; bevorderen actieve participatie & burgerschap, omgaan met diversiteit, conflict etc.

5 Echter: Opvoeding is gedragsregulering en risicomanagement geworden Belang van sociale netwerken en civil society verdrongen door individualisering Jeugd en opvoeding gedijen in rijke sociale netwerken Wie heeft het nog over maatschappelijke idealen in relatie tot opvoeding? Bijvoorbeeld met betrekking tot humaniteit, democratisch burgerschap, verheffing, inclusie, etc.?

6 (Hermanns, 2009: Het opvoeden verleerd)

7

8 PEDAGOGISCHE CIVIL SOCIETY: UITGANGSPUNTEN: KINDEREN ÉN HUN OPVOEDERS GEDIJEN BETER IN RIJKE SOCIALE NETWERKEN EEN DEMOCRATIC WAY OF LIFE ONTSTAAT NIET VANZELF, MAAR MOET BLIJVEND WORDEN VERNIEUWD EN GECULTIVEERD

9 Belang van sociale netwerken Sociale steun is belangrijkste protectieve factor in opvoeding en ontwikkeling Gebrek aan sociale steun is belangrijke risicofactor. Sociaal Kapitaal: hulpmiddelen die in een gemeenschap aanwezig zijn om gezins- en sociale organisatie vorm te geven. Via gemeenschappelijke activiteiten, sociale steun en participatie ontstaan hechtere sociale relaties, groepen, netwerken, gedeelde normen, vertrouwen, wederkerigheid Dit sociaal kapitaal heeft twee soorten effect: 1. Basislaag voor welbevinden, ontwikkeling, gezondheid 2. Beschermende schil tegen risicofactoren

10 Belang van sociale netwerken Goede relaties ouders-school (ouderbetrokkenheid) bevorderen onderwijsuitkomsten én maatschappelijke kansen Wanneer opvoeders contact hebben met opvoeders van peers ontstaan o.a. een coherenter opvoedingsklimaat, duidelijker verwachtingen, normen/grenzen, grotere betrokkenheid, etc. Sterke sociale netwerken zijn (onder voorwaarden) gerelateerd aan geringere kansen op mishandeling, criminaliteit, antisociaal gedrag etc. Intergenerationele contacten bevorderen sociale veiligheid en afname van (jongeren)overlast

11 Inclusief burgerschap Op de loer liggen: Wij-zij denken Morele en sociale uitsluiting Dehumaniseren Tenzij we kinderen het tegendeel leren: Leren zien van overeenkomsten Tegenstellingen is niet hetzelfde als uitsluiten Humaniseren: het menselijke in de ander Via: Rolmodellen, voorbeeldgedrag Rights Respecting Schools Vreedzame Scholen & Wijken, etc.

12 Twee soorten bindingen BONDING (verbindend) gericht op o.s.m groepscohesie is noodzakelijk voor autoritatieve opvoedingsgemeenschappen BRIDGING (overbruggend) gericht op anderen Over de brug komen is belangrijke voorwaarde voor sociale cohesie en maatschappelijke kansen Bevorderlijk voor emancipatie Bevorderlijk voor inclusief burgerschap

13 Een derde type binding: Linking Naast ontmoeting en overbruggen is schakeling nodig tussen burgers, instellingen, overheid De Pedagogische Civil Society ontstaat niet vanzelf, Burgerinitiatieven hebben soms professionele en beleidsmatige steun nodig: erkenning, waardering, luisterend oor, expertise, buurtgericht microkrediet Teveel beleid kan ook ontmoedigen! VB: overlast. De faciliterende gemeente