CULTUUR in de Spiegel

Transcriptie

1 CULTUUR in de Spiegel icc keuzemodule

2 INHOUD PAGINA Korte toelichting 3 Lesschema bijeenkomst 1 voor trainer 4 Lesschema bijeenkomst 2 voor trainer 6 Bijlage 1 bijeenkomst 1: Creatieve starter Science fiction 8 Bijlage 2 bijeenkomst 1: Flowchart OVM 9 Bijlage 3 bijeenkomst 1: ontwerpformulier OVM 10 Bijlage 4 bijeenkomst 2: Analyseformulier OVM 11 Bijlage 5 bijeenkomst 2: Richtlijnen OVM 12 Augustus 2015 Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) Kromme Nieuwegracht 66 Postbus AL Utrecht info@lkca.nl

3 Cultuur in de Spiegel MODULE CULTUUR IN DE SPIEGEL Deze module over Cultuur in de Spiegel is een keuzemodule bij de iccbasiscursus. De module is gebaseerd op de publicatie Cultuur in de spiegel in de praktijk, Een leerplankader voor cultuuronderwijs (SLO, 2014). Er wordt vanuit gegaan dat de deelnemer het leerplankader download en gebruikt in de voorbereiding van de bijeenkomsten. De opzet is gericht op de beroepspraktijk in de klas. Voor de trainer zijn suggesties voor werkvormen aangegeven. Inhoud: In de module maakt de deelnemer kennis met het theoretisch kader van Cultuur in de Spiegel en krijgt handvatten om de theorie toe te passen bij het ontwerpen van lessen en het analyseren van bestaand lesmateriaal. In de tweede bijeenkomst wordt ook aandacht besteed aan het afstemmen met een culturele aanbieder, omdat een school cultuuronderwijs meestal in samenwerking met de culturele omgeving vormgeeft. Auteur: Marjo Berendsen, i.s.m. Kees Admiraal, Kaap C 3

4 Cultuur in de Spiegel BIJEENKOMST 1 CULTUUR IN DE SPIEGEL Huiswerk vooraf Beschrijf een concrete praktijksituatie waarvoor jij een cultuurles wilt ontwerpen (bijvoorbeeld: crea-middag, project/schoolthema, vakoverstijgend werken) en neem dit voorbeeld mee naar de eerste bijeenkomst. Wat heb je nodig om dat goed te kunnen doen? In de bijeenkomst onderzoeken we hoe het theoretisch kader Cultuur in de Spiegel hierin voor jou iets kan betekenen. PLANNING INHOUD WERKVORM NODIG Intro Welkom en introductie, korte toelichting module Voorstelrondje. Hierbij voorkennis en verwachtingen deelnemers inventariseren Introductie Cultuur in de Spiegel met creatieve starter Bijvoorbeeld: In tweetallen voorbespreken, dan elkaar voorstellen Bijvoorbeeld: visualisatieoefening Science fiction in bijlage 1 Bijlage Toelichting theoretisch kader Cultuur in de Spiegel Filmpje Nieuw Cultuuronderwijs op (1.54 min) Directe link filmpje: zie Literatuur blz. 2 Powerpoint PAUZE Ruimte voor vragen Oefenen met lesontwerp vanuit het kader van Cultuur in de Spiegel Met behulp van de praktijk-voorbeelden uit de huiswerkopdracht Nabespreken proces en aantal voorbeelden Ruimte voor vragen en extra oefening: wat is nog lastig? Bijv.: Hoe maak je van een thema een betekenisvol cultuuronderwerp? Hoe sluit je aan bij de leerlingen? Hoe formuleer je goede lesdoelen cultuuronderwijs? Evaluatie eerste bijeenkomst Opdracht volgende bijeenkomst Discussie Oefenen in drietallen of andere groepsgrootte naar keuze Plenair Plenair CIS- Flowchart en ontwerpformulier: Bijlagen 2 en 3 Wijzen op o.a. instrumenten 6.4 Aansluiten bij leerlingen en 6.8 Lesdoelen voor cultuuronderwijs in Leerplankader Huiswerk: zie blz.5 Afsluiting 4

5 Cultuur in de Spiegel DOELSTELLING De deelnemer:»» Heeft kennis van de kernbegrippen uit de theorie van Cultuur in de Spiegel»» Weet welke mogelijkheden dit theoretisch kader kan bieden voor het onderwijs op de eigen school»» Kan met behulp van het ontwerpinstrument Cultuur in de Spiegel vanuit een eigen praktijkvoorbeeld een les cultuuronderwijs ontwerpen Huiswerkopdrachten voor bijeenkomst 2: 1. Lees Hoofdstuk 2 van het Leerplankader Cultuur in de Spiegel en lees uit Hoofdstuk 4 één praktijkvoorbeeld van een project naar keuze (aansluitend bij de eigen klassensituatie) 2. Ontwerp een nieuwe les cultuuronderwijs met behulp van de flowchart en het ontwerpformulier. 3. Mail deze naar de trainer, deze eigen praktijkvoorbeelden worden in de volgende bijeenkomst besproken. Literatuur Hoeven, M. van der, Jacobse, A., Lanschot Hubecht, V. van, Rass, A., Roozen, I., Sluijsmans, L., Vorle, R. van de, Copini, E., Dorsten, T. van, en Ekster, W. (2014). Cultuur in de spiegel in de praktijk, Een leerplankader voor cultuuronderwijs. Enschede, SLO Te bestellen en te downloaden via: Toelichting: De afgelopen jaren werkte SLO met de Rijksuniversiteit Groningen en twaalf scholen samen aan de vertaling van het theoretisch kader voor cultuuronderwijs aan een handreiking voor de onderwijspraktijk. Dit leerplankader is het resultaat van die samenwerking. Het leerplankader biedt een structuur en een gemeenschappelijke taal waarmee cultuuronderwijs schoolbreed en in een doorlopende leerlijn kan worden ingericht en vormgegeven. Met behulp van dit kader kunnen leerkrachten met elkaar bewuste keuzes maken voor de inhoud van hun onderwijs. De publicatie is in eerste instantie bedoeld voor cultuurcoördinatoren en leraren in primair en voortgezet onderwijs, en daarnaast voor schoolleiders, medewerkers van culturele instellingen en andere geïnteresseerden die hun cultuuronderwijs vanuit een fundament vorm willen geven.»» Filmpje Cultuur in de Spiegel: zoekterm cultuuronderwijs, of direct naar k&zoek=cultuuronderwijs Toelichting: Unifocus is het online videomagazine van de Rijksuniversiteit Groningen waarin nieuws op het gebied van onderwijs, onderzoek en valorisatie wordt gepresenteerd. Dit filmpje is gemaakt direct na afloop van het onderzoeksproject Cultuur in de Spiegel eind maart Omdat de universiteit internationaal communiceert, is het filmpje Engels ondertiteld. Te zien en horen zijn Barend van Heusden en Bea de Vries, directeur van één van de pilotscholen. Bijlagen 1. Visualisatie-oefening science fiction 2. OVM Flowchart 3. Ontwerpformulier OVM flowchart 5

6 Cultuur in de Spiegel BIJEENKOMST 2 CULTUUR IN DE SPIEGEL PLANNING INHOUD WERKVORM NODIG Welkom en introductie, korte terugblik op vorige bijeenkomst Uitwisselen van het huiswerk In tweetallen. Analyse van elkaars les (2 x 15 min) met analyseformulier. Vervolgens tips en tops aan elkaar over de lesontwerpen. (2 x 10 min) Nabespreken praktijkvoorbeelden PAUZE Ruimte voor vragen Evaluatie: Wat neem je vooral mee uit deze oefening? Wat levert het op, wat werkt voor jou? Analyseformulier OVN Flowchart (bijlage 1) Zie ook instrument 6.7 in CiS leerplankader: Vragen bij bestaande les of methode) Flapover Flapover Verzamelen gemeenschappelijke tips en trucs Meerwaarde van kijken vanuit de bril van Cultuur in de Spiegel: wat betekent dit voor je rol als leerkracht? Samenwerken met culturele partners vanuit de bril van Cultuur in de Spiegel Evaluatie tweede bijeenkomst en hele module Afsluiting Discussie : Bewustzijn van / reflectie op het eigen professionele handelen Leerkracht als cultuurdrager en cultuuroverdrager Powerpoint: Richtlijnen Discussie in groepjes vanuit de eigen ervaring: Wat doe je al en wat niet? Kun je de samenwerking met een aanbieder zo bespreken, denk je, en wat levert dat op? Wat wil je mogelijk anders doen? Plenair Werkblad Richtlijnen afstemming met culturele aanbieders (bijlage 5) Suggestie: afsluitend het korte artikel Hallo Wereld van F. Konings uitdelen (zie Literatuur) DOELSTELLING De deelnemer:»» Kan vanuit kennis van de kernbegrippen uit de theorie van Cultuur in de Spiegel een les ontwerpen en»» Kan vanuit het theoretisch kader een afstemmingsgesprek aangaan met een culturele aanbieder 6

7 Cultuur in de Spiegel Literatuur Hoeven, M. van der, Jacobse, A., Lanschot Hubecht, V. van, Rass, A., Roozen, I., Sluijsmans, L., Vorle, R. van de, Copini, E., Dorsten, T. van, en Ekster, W. (2014). Cultuur in de spiegel in de praktijk, Een leerplankader voor cultuuronderwijs. Enschede, SLO Te bestellen en te downloaden via: Konings, F. en Heusden, van, B. (2013) Culturele instellingen en de doorlopende leerlijn cultuuronderwijs. Richtlijnen. Utrecht: FCP. (Zie ook Instrument 6.9 in het leerplankader) Konings, F. (2013) Hallo Wereld! Leren over de wereld door kwalitatief kunstonderwijs op basisscholen. In Kunstzone nr 6, november Deze beide laatste publicaties zijn ook te downloaden via Bijlagen: Analyseformulier OVM flowchart Werkblad Richtlijnen afstemming met culturele instellingen 7

8 bijlagen BIJLAGE 1 VISUALISATIEOEFENING SCIENCE FICTION (suggestie voor creatieve starter van 1 e bijeenkomst icc module Cultuur in de Spiegel) NB: Dit is een korte beschrijving, als icc-trainer kun je het verhaal op je eigen manier uitgebreider invullen. Vertel de deelnemers dat je de bijeenkomst over Cultuur in de Spiegel eens een keer op een heel andere manier wil beginnen. Vertel dat je een visualisatie wil doen met als onderwerp Science fiction. Begin heel rustig. Ga midden in de u-vorm opstelling of kring zitten. Vraag de deelnemers hun ogen te sluiten en zich zo veel mogelijk beelden voor de geest te halen over dit onderwerp, wat herinneren ze zich uit films, boeken, etc.? Dan zeg je: Stel je voor, je bent een ruimtereiziger. Je nadert met je ruimteschip een planeet. Je bent heel benieuwd, want je weet dat hier wezens wonen en het is voor het eerst dat mensen hiermee contact gaan leggen. Je landt op de planeet, je stapt uit. Je ziet op een kleine afstand een aantal wezens. Hoe gaat het nu verder? Wat ga jij nu doen om meer over hen te weten te komen? Je laat ze nog even nadenken en laat ze dan reageren. Ze zullen van alles benoemen. In je parafrase van wat zij zeggen, kun je heel makkelijk de cognitieve basisvaardigheden benoemen. Leg niet expliciet de link naar de theorie en licht de theorie nog niet verder toe, dat komt later. De Cultuur in de Spiegel-begrippen (vaardighedencirkel) teken je tijdens hun reacties op flap. Je kunt vrij makkelijk de koppeling leggen naar wat is cultuur, omdat je in deze oefening op een uitvergrote manier ziet, hoe de mens als individu informatie verwerkt over zijn omgeving en zich hiertoe verhoudt. In de oefening hebben we eerst voorkennis geactiveerd, gekeken wat er al in hun geheugen over dit onderwerp aanwezig was. Dit kun je benoemen, evenals dat iedereen hierbij een eigen vertrekpunt en verbeelding heeft. Vandaaruit kun je naar begrippen als cultuuronderwijs, aansluiten bij leerlingen en samenhang gaan. Media komt hier niet expliciet aan de orde maar dit kun je later in de bijeenkomst nog toevoegen. 8

9 bijlagen BIJLAGE 2 FLOWCHART OVM 9

10 bijlagen BIJLAGE 3 ONTWERPMODEL CULTUURONDERWIJS OVM Flowchart - WERKBLAD NODIG / THEMA : GROEP : 1 ONDERWERP Wat is het onderwerp? Gaat het over wat mensen maken /doen? Waar komt het kind in het dagelijks leven in aanraking met dit onderwerp? OPMERKINGEN: Hoe sluit dit onderwerp aan op andere vakken? 2 Wat wil je de leerlingen over het onderwerp leren? DOEL: 3 VAARDIGHEID Op welke vaardigheid leg je het accent? Waarneming Verbeelding Taal Analyse Sluit de les aan op wat leerlingen van deze leeftijd kunnen? 4 MEDIA Op welk medium ligt het accent? Lichaam 3-dimensionaal Taal 2-dimensionaal 5 Discipline: Techniek, vorm, materiaal etc.: 10

11 bijlagen BIJLAGE 4 ANALYSEMODEL CULTUURONDERWIJS OVM Flowchart - WERKBLAD NODIG / THEMA : GROEP : 1 ONDERWERP Wat is het onderwerp? Gaat het over wat mensen maken /doen? Waar komt het kind in haar dagelijks leven in aanraking met dit onderwerp? OPMERKINGEN: Hoe sluit dit onderwerp aan op andere vakken? 2 Wat hebben de leerlingen over het onderwerp geleerd? DOEL: 3 VAARDIGHEID Op welke vaardigheid lag het accent? Waarneming Verbeelding Taal Analyse Sluit de les aan op wat leerlingen van deze leeftijd kunnen? 4 MEDIA Op welk medium lag het accent? Lichaam 3-dimensionaal Taal 2-dimensionaal 5 Discipline: Techniek, vorm, materiaal etc.: 11

12 bijlagen BIJLAGE 5 RICHTLIJNEN AFSTEMMING SCHOOL - AANBIEDER OVM Flowchart WERKBLAD INHOUD AFSTEMMING NODIG/ OPM. Richtlijn 1: De activiteit of het project betreft cultuuronderwijs en heeft een cultuur-onderwerp, waaraan betekenis wordt gegeven door middel van basisvaardigheden, in een bepaalde vorm (media). Welk onderwerp staat centraal? Wat wil je de kinderen daarover leren? Op welke vaardigheid ligt het accent? Op welk medium ligt het accent? Hoe hangt dit met elkaar samen, is dit logisch? Richtlijn 2: Het onderwerp speelt een rol in het leven van het kind en sluit aan bij zijn ontwikkelingsniveau. Speelt het onderwerp een rol in het leven van het kind, is het relevant? Wordt rekening gehouden met de (basis- en mediale) vaardigheden van kinderen van deze leeftijd? Is er een aansluiting met het onderwijsprogramma, kunnen andere vakken betrokken worden? Richtlijn 3: De doelen voor de activiteit/ het project passen in de kerndoelen en benoemen wat het kind leert over het onderwerp en op het gebeid van (basis- en mediale) vaardigheden. Wat leren kinderen over het onderwerp? Wat leren kinderen op het gebied van vaardigheden vooral? In welke discipline wordt vooral gewerkt? Richtlijn 4: De afstemming gaat over de inhoud (OVM) van het project, de betekenis hiervan voor leerlingen en de doelen die men met cultuuronderwijs nastreeft. Gaat de uitwisseling over de inhoud en doelen die men nastreeft voor de leerlingen? Gaat de uitwisseling over de betekenis van de inhoud voor leerlingen en over de mogelijkheden van leerlingen? Gaat de uitwisseling over hoe de activiteit / het project een bijdrage levert aan het onderwijsprogramma? Richtlijn 5: De belangen, doelen en kennis worden openlijk besproken, evenals welke deskundigheids-bevordering de partners nodig hebben. Gaat het gesprek over de afzonderlijke doelen en belangen van beide partijen? Zijn deze belangen en doelen uitonderhandeld tot een gezamenlijk doel, gericht op de ontwikkeling van leerlingen? Gaat het gesprek over de expertise van leerkracht en aanbieder, en wat evt. nodig is aan deskundigheidsbevordering om het project uit te voeren? Richtlijn 6: De inhoud en doelen van het project worden in een gezamenlijk document vastgelegd en na afloop wordt het project samen geëvalueerd, om te bepalen of inhoud en doelen zijn gerealiseerd. Is er een document waarin samenwerkingsafspraken, inhoud en doelen zijn opgenomen? Is afgesproken wanneer het project wordt geëvalueerd? 12