Bijzondere gevallen urinecytologie H.M.Peters, klinisch patholoog Labpon, Hengelo

Transcriptie

1 Bijzondere gevallen urinecytologie H.M.Peters, klinisch patholoog Labpon, Hengelo Virus, metastasen, therapie-effecten en parasieten Boerhaavelaan 59 Postbus 516, 7550 AM Hengelo T info@labpon.nl

2 En ook nog TU Twente, Grolsch brouwerij en Ikea!

3 Koss Koss Cytology of the Urinary Tract with Histpathological Correlations (2012) Hst.5 Cytological Manifestations of Benign Disorders Affecting Cells of the Lower Urinary Tract Hst.6 Tumor and Related Conditions of the Bladder and Lower Urinary Tract Rosenthal Cytologic Detection of Urothelial Lesions (2005) Hst. 4. Special Circumstances Hst.6. Unusual Lesions

4 Take home message: Polyoma virus en systemische chemotherapie effecten kunnen morfologisch sterk lijken op hooggradig urotheelcelcarcinoom. - Intravesicale chemotherapie geeft na enige maanden nog maar geringe kernatypie. - Radiotherapie geeft kern en cytoplasma-afwijkingen, en is daarom vaak vrij goed te onderscheiden van maligniteit. - Bij twijfel niet inhalen, maar verdere follow-up.

5 Virale Infecties Algemeen: Kerninclusies met of zonder cytoplasma inclusies. o o o o o Polyoma virus Herpes Simplex HPV Cytomegalovirus Nep-inclusies

6 Polyoma virus - grote cellen, soms ook cytoplasma inclusies. - beginfase: basofiele nucleaire inclusies die de kern opvullen - latere fase: heldere inclusies, grove trabekels in de kern probleem is de differentiaal diagnose met hoogradig urotheelcelcarcinoom

7 Man, 70 jaar, follow up urotheelcelcarcinoom

8

9

10 Herpes Simplex - grote cellen/reuscellen - beginfase: matglas aspect, meerdere inclusies en molding - late fase: eosinofiele kerninclusies - vaak in context van forse acute ontsteking, waardoor slechte morfologie Vaak in context van immuundeficientie

11

12 HPV - koilocytose - kernvergroting, diffuse hyperchromasie - is potentieel oncogeen, vooral in plaveisel epitheel

13 Vrouw, 23 jaar, microscopische hematurie

14

15 Cytomegalovirus - grote cellen - grote kernen met basofiele, soms eosinofiele inclusies, met een halo Komt in de blaas voor bij immuundeficientie

16

17 Nep-inclusies (Melamed-Wolinska Bodies) -degeneratief veranderd urotheel toont soms in grootte wisselende solitaire of multipele inclusies in het cytoplasma. Komt relatief vaak voor bij Bricker-blaas. Dan betreft het intestinaal epitheel. - zuurvaste inclusies bij lood vergiftiging.

18 Parasieten Schistosomiasis Andere o o o - Ascaris lumbricoides - Enterobius vermicularis - Trichomonas

19 Schistosomiasis - ei met een ovale structuur - kapsel hoeft niet per se (miracidium) met een terminaal uitsteeksel. - kan gecalcificeerd zijn Schistosomiasis is berucht voor ontwikkelen van plaveiselcelcarcinoom

20

21 Vrouw, 17 jaar, haematurie en granulomateuze afwijking in de blaas

22

23

24

25 Andere parasieten Komen slechts incidenteel voor Daarom niet lang over nadenken

26 Therapie effecten Chemotherapie Lokaal: BCG, Mitomycine en Thiotepa o o - ontsteking met atypie - granulomateuze ontsteking Systemisch: Cyclofosfamide, Busulfan (vooral hematologische maligniteiten). o o o - vroeg: grote, bizarre kernen met onregelmatige vorm, grof chromatine en soms grote nucleoli. - later: pyknose, karyorrhexis - cytoplasma vergroot mee, maar niet proportioneel. Soms irregulaire contour.

27

28

29

30

31 Therapie effecten Radiotherapie - grote cellen met kern en cytoplasma, beide proportioneel vergroot - bizarre vormen en vacuolisatie van kern en cytoplasma. N.B. Om onduidelijke redenen kunnen deze afwijkingen ook optreden bij bestraling op ander organen dan de blaas (abscopal radiation effect)

32

33

34

35 Metastasen Regionale metastasen Cervix, endometrium, ovarium Prostaat, colon, rectum Metastasen op afstand Mamma Long Nier Andere tumoren Maligne lymfomen Melanoom Sarcoom

36 Regionale metastasen - Cervix: bij plaveiselcelcarcinoom zonder bekend primair blaascarcinoom is gynaecologisch onderzoek gewenst. Morfologisch geen verschil tussen blaas of cervix. - Ovarium en Endometrium: relatief grote cellen, in ovariumca groter dan in endometrium. 1.basofiel, gevacuoliseerd cytoplasma 2.open, vesiculaire kern met grote nucleoli. 3. immuno: Oestrogeen, p63

37 Vrouw, 79 jaar, hematurie

38

39

40

41

42

43 - Prostaat: bij prostaatca in gevorderd stadium 1. relatief kleine cellen, vaak in ronde clusters. Scherp uitgesneden grote nucleoli. 2. immuno: AMACR, PSA 3. cave synchroon blaasca. - Colon en rectum: 1. hoog cylindrisch epitheel 2. immuno: CDX-2, CK20

44 Man, 75 jaar, 5 jaar geleden prostaatcarcinoom

45

46

47 Vrouw, 75 jaar, hematurie, 2 jaar geleden coloncarcinoom

48

49

50

51 Vrouw, 54 jaar,cytostatica voor coloncarcinoom

52

53 Metastasen op afstand Nier: zeldzaam. Grote cellen, met helder cytoplasma. Mamma: meest frequente meta bij de vrouw Long: meest frequent bij de man N.B. alleen op cytologische gronden is onderscheid met primair blaasca vaak erg lastig.

54 Vrouw, 58 jaar, mictieklachten

55

56

57

58

59 Andere tumoren : Maligne lymfomen en leukemieën Melanoom Sarcomen

60 Vrouw, 80 jaar, RIP pyelum

61

62

63 Take home message: - Polyoma virus en systemische chemotherapie effecten kunnen morfologisch sterk lijken op hooggradig urotheelcelcarcinoom. - Intravesicale chemotherapie geeft na enige maanden nog maar geringe kernatypie. - Radiotherapie geeft kern en cytoplasma-afwijkingen, en is daarom vaak vrij goed te onderscheiden van maligniteit. -Adenocarcinomen kun je moeilijk differentieren - Bij twijfel niet inhalen, maar verdere follow-up. -Klinische context/gegevens!