Cytologische en histologische afwijkingen van de cervix door HPV infectie
|
|
- Renske Brabander
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Cytologische en histologische afwijkingen van de cervix door HPV infectie Dr. M-J Vanstapel PhD Centrum voor Medische Analyse Medisch Labo Kempen Vosselaar 24/10/06 Cervixcytologie en Humaan Papilloma Virus : een update
2 Cervixcytologie Screening van onze vrouwelijke patiënten naar de aanwezigheid van premaligne cervixafwijkingen heeft in het verleden geleid tot de beoogde afname van het aantal baarmoederhalskankers.
3 Is screening doeltreffend? Jaarlijks wordt er bij 59 % van de Belgische vrouwen (25-64 jaar) een uitstrijkje genomen ter preventie van baarmoederhalskanker. Hierdoor schat men dat op jaarbasis 1400 gevallen van cervixkanker worden vermeden. Maar er wordt bij 700 vrouwen toch nog jaarlijks baarmoederhalskanker gevonden. 1/3 de van deze patiënten overlijdt hieraan. Men kan dit aantal dus vooral doen dalen door meer vrouwen aan de preventieve screening te doen deelnemen.
4 Is screening doeltreffend? Ja Maar grotere deelname van de doelgroep is noodzakelijk.
5 Traditioneel is de preventie gebaseerd op volgende 3 stappen Detecteren van cytologische afwijkingen in een uitstrijkje. Histologische bevestiging via biopt onder colposcopie Behandeling van het letsel in een preïnvasief stadium.
6 Het traditionele uitstrijkje Wordt meer en meer vervangen door liquid based cytology (LBC) of dunne laag cytologie.
7 Voordelen van de liquid based cytology Levert minder afnames met onvoldoende kwaliteit (te dik uitgestreken, slechte fixatie, te veel bloed of pus) NB. Dat de junctiezone moet gesampeld worden blijft een conditio sine qua non voor betrouwbare afname! Snellere interpretatie mogelijk. Geautomatiseerde screening mogelijk. HPV opsporing kan tegelijkertijd op hetzelfde staal gebeuren.
8 Dunne laag cytologie (LBC( LBC) Heeft er toe geleid dat meer precursor afwijkingen werden gedetecteerd doch niet in een toename van het aantal HSIL s. Deze precursor afwijkingen konden niet in de klassieke Papanicolaou klassificatie worden ingepast. Wel in de Bethesda klassificatie van 1988: de termen ASCUS en AGUS werden toegevoegd.
9 Papanicolaou versus Bethesda klassificatie De terminologie van de geobserveerde cytologische afwijkingen is geëvolueerd van de klassieke Papanicolaou (I-V) naar de Bethesda terminologie.
10 Vergelijking van beide systemen PAPANICOLAOU PAP I: normaal PAP II: ontsteking PAP IIIa: CIN I: lichte dysplasie PAP IIIb: CIN II: matige dysplasie PAP IV: CIN III: ernstige dysplasie / carcinoma in situ PAP V: invasief carcinoom
11 BETHESDA 1988 PAP I normaal PAP II goedaardige veranderingen Er worden 2 kategorieën bijgemaakt» ASCUS atypische squameuze cellen of unknown significance» AGUS atypische glandulaire cellen of unknown significance
12 BETHESDA 1988 PAP IIIa lichte dysplasie LSIL (laag gradige squameuze intraepitheliale laesie) PAP IIIb matige dysplasie HSIL (hooggradige squameuze intraepitheliale laesie) PAP IV ernstige dysplasie (CIS) HSIL PAP V spinocellulair carcinoma blijft
13 Verdere verfijning: BETHESDA 2001 Normaal en goedaardige veranderingen negatief voor intraepitheliale lesie of maligniteit (NILM) ASCUS ASC-US en ASC-H (kan geen HSIL uitsluiten) AGUS AGC LSIL blijft HSIL blijft Spinocellulair carcinoom blijft
14 > 40 jaar (Bethesda( 2001) Vermelding maken van de aanwezigheid van endometriale klierepitheelcellen Niet endometriale stromale cellen of macrofagen Klinicus dient deze bevinding te correleren met de klinische context: vb datum LM, PMB, IMB, poliep...
15 AGC (Bethesda( 2001) vervangt AGUS Men tracht toe te voegen over welk type glandulaire cellen het gaat Endocervicaal Endometriaal Niet verder te specifiëren Hoge predictieve waarde: 5-40 %, nochtans zijn het merendeel van de gevonden hooggradige afwijkingen squameus. Colposcopie met biopsiename / of curettage is noodzakelijk
16 Protocol Specimen type: conventioneel of dunne laag Adequaatheid van het staal Geautomatiseerde review (Cytyc) Interpretatie resultaat: NILM: met vermelding van organismen ASC-US, ASC-H, AGC LSIL HSIL Spinocellulair carcinoom
17 Relatie van HR-HPV HPV infectie met cervicale neoplasie HPV 16: 50 % van de squameuze letsels HPV 18: < 15 % van de squameuze letsels maar vooral aanwezig in glandulaire letsels. Small cell neuroendocriene tumoren gerelateerd aan HPV 18. Bijna 100 % van de cervicale afwijkingen zijn gerelateerd aan de 13 meest voorkomende HR- HPV types: 16,18,31,33,35,39,45,51,52,56,58,59,68
18 Progressie
19 Progressie Overgang van transiënte naar persisterende infectie door ontbreken van immunologische afweer. Overgang van episomaal viraal DNA naar integratie van het viraal DNA in het genoom van de gastheer. Resulteert in verhoogde produktie van E6 en E7 (virale oncoproteines). Bij infectie door een oncogeen virus type kan de cel de capaciteit verliezen om beschadigd DNA te herstellen. De cel wordt aneuploid, ongecontroleerde groei.
20 Criteria voor de cytoloog om cytologische afwijkingen te interpreteren
21 Cytologische criteria voor ASCUS Kerngrootte: x 2,5 Hyperchromasie zonder grof granulair chromatine en zonder onregelmatig kernoppervlak De cellen komen zo weinig frequent voor dat een zekerheidsdiagnose niet mogelijk is. Koilocytotische cellen: perinucleaire halo maar zonder de nucleaire atypie (cave Trichomonas) Atypische parakeratotische cellen (cave Candida) NB. Veilger controle cytologie te vragen na anti-infectieuze therapie.
22 ASCUS: cellen die cytologisch nauw aansluiten bij LSIL: atypische oppervlakkige cellen met perinucleaire halo s die lijken op koilocyten.
23 ASCUS : gering atypische uitrijpende squameus metaplastische cellen
24 ASCUS: gering atypische uitrijpende squameus metaplastische cellen.
25 Beleid bij ASC-US Uitstrijkje herhalen: is effectief maar vereist continue follow-up. (psychologische repercutie op de patiënte) NB. Verantwoorde keuze in afwezigheid van RIZIV nomenclatuur nummer voor HPV typering. HR-HPV opsporen is zeer sensitief: - positief: colposcopie met biopsie - negatief: uitstrijkje herhalen na 12 maand ASC-H: colposcopie.
26 Follow-up adviezen ASC-US (Belgische werkgroep voor uniformicering van de cervixcytologie WUCC) < 25JAAR HOOG BESMETTINGSRISICO SPONTANE CLEARING -daarom: cytologische controle na 6 maand -als de afwijking blijft: colposcopie met biopsie
27 Follow-up adviezen ASC-US > 25 jaar (WUCC) Als HR-HPV positief: colposcopie met biopsie binnen 3 maand (wachten op regeneratie van het epitheel: anders ten onrechte hooggradiger letsel). Vrouwen in de menopauze: zoals > 25 jaar. Bij atrofie: 1-2 weken intravaginale oestrogenen applicatie gevolgd door cytologische controle
28 Cytologische criteria voor LSIL Intermediaire of oppervlakkige plaatepitheelcellen met; - kernvergroting en - hyperchromasie met fijn granulair chromatine en geringe onregelmatigheid van het kernoppervlak. Koilocyten: vergrote, hyperchromatische, vaak hoekige kern, waarrond scherp afgelijnde perinucleaire cytoplasmatische halo Binucleaire keratinocyten Zeer geringe afwijkingen van de parabasale cellen.
29 Low squamous intraepithelial lesion (LSIL): koilocytosis
30 LSIL: oppervlakkige en intermediaire cellen met karyomegalie en meerkernigheid
31 LSIL: oppervlakkige en intermediaire cellen met karyomegalie en meerkernigheid
32 Follow-up adviezen voor LSIL Zoals voor ASC-US Onderscheid tussen < en > 25 jaar < 25 jaar: controle na 6 maand > 25 jaar: HPV opsporen: Als HR-HPV positief: colposcopie met biopsie binnen 3 maanden Als HR-HPV negatief: controle na 12 maand
33 Cytologische criteria voor HSIL Afwijkingen van parabasale cellen Hoge karyo-cytoplasmatische index Hyperchromasie, anisokaryose, grof granulair chromatine. Deze afwijkingen zijn veel meer uitgesproken dan bij LSIL. Komen als cohesieve groepjes voor met onscherp afgelijnde celmembranen ( syncythiaal ) Of als singuliere cellen
34 HSIL: matige anisokaryose en grof korrelig chromatine.
35 HSIL: anisokaryose, hyperchromasie, hoge kayocytoplasmatische index.
36 HSIL: hoge karyocytoplasmatische index.
37 HSIL: sterk uitgesproken hyperchromasie, anisokaryose, cytoplasmatische keratinisatie
38 Follow-up advies voor HSIL Colposcopie en biopsiename Conisatie/LLetz als CIN III(II) HR-HPV bijna steeds positief is HPV test is dus zinloos
39 SIL: cytologische veranderingen geïnduceerd door HPV infectie komen voor in de transformatiezone
40 Transformatiezone Gevormd door immature epitheliale cellen gelegen net distaal van de squamo-columnaire junctie op de overgang tussen de portio vaginalis en de endocervix. Bij de foetus migreren immature basale cellen naar de uterus - vormen de squamo-columnaire junctie - multipotentiële component van de transformatiezone
41 Transformatiezone :
42 Transformatiezone basale en subcolumnaire cellen kunnen als antwoord op een bepaalde prikkel differentiëren tot squameuze of tot columnaire cellen (P63+). Het zijn net deze cellen die receptoren hebben voor het papillomavirus waardoor de cytologische afwijkingen geïnduceerd door het virus op de eerste plaats hier aanwezig zijn. Daarom is het zo belangrijk dat uitstrijkjes op deze plaats worden afgenomen.
43 Gevoelige zone voor andere infecties
44 Cytomegalovirus
45 Herpes
46 Folliculaire cervicitis door Chlamydia infectie
47 Histologische pitfalls Zelfde als de cytologische: Niet specifieke reactionele epitheliale veranderingen door ontsteking, onrijpe plaatcelmetaplasie postmenopausale squameuze atypie en atrofie Radiotherapie
48 Nieuwe methodologiën: immunohistochemie P16: tumor suppressor gen dat up-regulated is bij cervicale neoplasie zowel in de kern als in het cytoplasma. Bij CIN II en III is de positiviteit diffuus en sterk. Bij CIN I is de positiviteit beperkt en zwak. Ki-67 (MIB1): proliferatiemarker: in normale exocervicale mucosa beperkt tot de basale cellenlaag. Bij HPV infectie ook in hogere cellagen aantoonbaar. (P63): in het onderscheid tussen squameuze en niet squameuze cervicale neoplasie.
49 Ki-67
50 SIL: CIN I
51 Ki-67
52 CIN II
53 Ki-67
54 P16
55 P16 (cycline dependente kinase inhibitor)
56 Samengaan van LSIL en AIS
57 Glandulaire afwijkingen
58 Ook HPV gerelateerd Cervicaal adenocarcinoom: HPV 16: 50% HPV 18: 40% HPV 45: 10%
59 Cytologische principes voor glandulaire neoplasie Cytologisch onderscheid tussen: Atypische glandulaire cellen AGC Adenocarcinoma in situ AIS Adenocarcinoma AC Is uiterst moelijk: PAP tests zijn dus niet even sensitief voor de diagnose van glandulaire letsels als ze dit zijn voor squameuze letsels. - vaak zeer weinig endocervicale klierepitheelcellen aanwezig: belang van sampling thv de transformatiezone - onderwaardering van glandualire atypieën
60 Criteria voor (AIS) adenocarcinoma in situ Nucleaire appositie van basaal gelegen celkernen feathering : perpendiculaire oriëntatie van de lange axis van de cel radiair geschikt thv de periferie van de celgroep Roset (klierbuis) vorming: centrale holte waarrond de cellen radiair geschikt zijn NB: in dunne laag cytologie zijn de glandulaire celgroepen kleiner en zijn deze criteria minder goed te zien.
61 Follow-up voor AIS Diepe, hoge conisatie Voor AGC: HPV opsporen Als HR-HPV: positief: colposcopie en biopsie binnen 3 maand Als HR-HPV: negatief: herhalen van het uitstrijkje na 12 maand Of als geen onmiddellijke HPV test mogelijk is: uitstrijkje herhalen na 3-6 maand met afname in liquid medium voor HPV test
62 Crowding, hyperchromasie, anisokaryose
63 Kernappositie, roset, feathering
64 Crowding, mitose, nucleolen
65 Roset structuur
66 Histologie AIS
67 AIS
68 AIS
69 Ki-67
70 Discordantie tussen cytologie en histologie Vertical sampling error: Biopt onmiddellijk na cytologische afname is tegenaangewezen: de basale atypische cellenlaag resteert, de oppervlakkiger cellen met koilocytose zijn weg. Plaatepitheel heeft 3 maand nodig om te reëpithelialiseren. Horizontale sampling error: Cytologische afname van de exocervix met aanwezigheid van LSIL CIN III op biopt ter hoogte van de junctiezone.
71 Kan HPV screening bij alle vrouwen het cytologische screeningsonderzoek vervangen?
72 10-15 % van de vrouwen in reproductieve leeftijd is HR-HPV positief. Van deze groep zal 10-28% HSIL ontwikkelen. Functie van de duur van besmetting: normaal clearing van het virus in 92 % over een periode van 2-5 jaar. Virale load (vooral HPV 16) Persisteren van infectie met hetzelfde virus, maar coëxsistentie met meerdere types bestaat. Per saldo: 1% tot maximaal 4 % van deze bevolking ontwikkelt HSIL Boodschap: slechts een zeer klein percentage zal werkelijk een HSIL ontwikkelen. HPV test bij normale cytologie: wat kan ik verwachten?
73 HPV test bij normale cytologie: wat kan ik verwachten? Psychologische reacties van de patiënte: Negatieve connotatie met sexueel overdraagbaar virus In afwezigheid van cytologische afwijkingen is er geen therapie Angst: Er is een infectie, maar op mijn uitstrijkje ziet men niets en deze infectie kan er een hele tijd zijn (klaring kan 2-5 jaar duren) en ik weet niet wat de uiteindelijke uitkomst zal zijn
74 HPV test bij ASCUS: wat kan ik verwachten? % van deze groep is HR-HPV positief 20 % van deze groep heeft effectief een HSIL Als negatief: zeer hoge predictieve waarde: 98 % : ik kan dus in dat geval mijn patiënte direct geruststellen
75 HPV test bij LSIL: wat kan ik verwachten? % van deze groep is HR-HPV positief: de cytologische veranderingen bij LSIL zijn cytopathische effecten veroorzaakt zowel door HPV low als high risk. Cytologisch is er geen onderscheid mogelijk: dit is dus een indicatie voor het opsporen van HPV. De progressie rate is slechts 10 %. 7,5 % zal uiteindelijk HSIL ontwikkelen. Conclusie en boodschap aan de patiënte: de meeste vrouwen met LSIL en HR-HPV positief zullen regresseren.
76 Indicaties voor HPV typering ASC-US ASC-H (AGC): maar bij verdenking op AIS: hoge conisatie LSIL: cytopathisch effect van HR en LR-HPV zijn vergelijkbaar Follow-up na conisatie voor hooggradig letsel: is er persisteren van de HR-HPV infectie?
77 Soorten HPV testen Hybrid Capture II (Digene): detecteert de 13 meest frequent voorkomende HR-HPV: virtueel 100 % van de HPV infecties worden hiermee gedetecteerd. PCR : voordeel: typering van het virus als specifieke primers worden gebruikt. In situ hybridisatie: detecteert het virus in de cytologisch afwijkende cel. Kan specifieker zijn dan testen op vochten maar minder sensitief.
78 SOS HPV Cytologische screening is doeltreffend in de preventie van cervixcarcinoom maar 41% van de doelgroep wordt niet bereikt: deze groep moet uitgebreid worden. HPV test is nuttig bij: bepaalde cytologische afwijkingen (ASCUS,AGC,LSIL) en als follow-up (postconisatie). HPV test bij normale cytologie is geen vervangtest voor cytologisch onderzoek. Het gebruik van nieuwe methodologiën (LBC, geautomatiseerde prescreening) ontslaat me niet van gerichte cytologie afnames uit te voeren thv de junctiezone.
79 Cytologische en histologische afwijkingen van de cervix door HPV infectie Dr. M-J Vanstapel PhD Medisch Pathologisch Laboratorium Dr. Vanstapel Leuven Monica VZW Campus OLVMiddelares Ziekenhuis Deurne ZNA Middelheim CMA
SUREPATH GYN MORFOLOGIE Cervixcytologie
SUREPATH GYN MORFOLOGIE Cervixcytologie info@klinipath.nl Klinipath Tripath Normale celbeelden KOPAC K 1-9 Normaal celbeeld Normaal celbeeld Normaal endocervicaal epitheel Squameuze metaplasie Normaal
Nadere informatieHPV nu en in de toekomst. Nynke de Boer Magda van Oven Britt van Etten Debruijn Jorien Helder-Woolderink
HPV nu en in de toekomst Nynke de Boer Magda van Oven Britt van Etten Debruijn Jorien Helder-Woolderink 15000 HPV HPV2 HPV4 HPV6 HPV11 High risk HPV (hr-hpv) Hr HPV 80 % van alle vrouwen maakt eens
Nadere informatieBaarmoederhalskanker screening: update. Dr. F. Claerhout
Baarmoederhalskanker screening: update Dr. F. Claerhout Inhoud HPV infectie Pathofysiologie Cervixcarcinoom Preventieve strategiën: Primaire preventie Vaccinatie Secundaire preventie Screening voor cervicale
Nadere informatiePRAKTIJKCONSENSUS CERVIXKANKERSCREENING Dr. Ive Talboom Medisch Centrum voor Studenten K.U. Leuven
PRAKTIJKCONSENSUS CERVIXKANKERSCREENING Dr. Ive Talboom Medisch Centrum voor Studenten K.U. Leuven INLEIDING Ondanks de dalende incidentie (8,9/100.000)* en mortaliteit (3,38/100.000)* van cervixkanker
Nadere informatieDraaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015
Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015 Pagina 2 Algemeen Dit draaiboek biedt huisartsen die zelf vrouwen in de praktijk uitnodigen voor het bevolkingsonderzoek
Nadere informatieChapter 9. Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door een infectie met een virus, het zogenaamde hoog-risico humaan papillomavirus (hrhpv).
Nadere informatieProgramma. Inleiding Aanpak in de huisartsenpraktijk. Algemene conclusies Evaluatie
Programma Inleiding Aanpak in de huisartsenpraktijk Oplossen casuïstiek in kleine groepen Bespreken casuïstiek in plenum en toetsing aan de richtlijn Algemene conclusies Evaluatie Inleiding Jaarlijks sterfte
Nadere informatieDatastructuur van het WUCC protocol
Vlaams programma baarmoederhalskankeropsporing Werkgroep voor Uniformisatie van Cervix Cytologie (WUCC) Vlaams Register voor Kankerpreventie Koepel Cervixscreening Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid
Nadere informatieEvoluties in de primaire en secundaire preventie van baarmoederhalskanker. Koen Traen
Evoluties in de primaire en secundaire preventie van baarmoederhalskanker Koen Traen Baarmoederhalskanker Baarmoederhalskanker Baarmoederhalskanker Life-time risico in België 1 2% 600 nieuwe gevallen/jaar
Nadere informatieDraaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015
Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015 Pagina 2 Algemeen Dit draaiboek biedt huisartsen die zelf vrouwen in de praktijk uitnodigen voor het bevolkingsonderzoek
Nadere informatieDraaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015
Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015 Pagina 2 Algemeen Dit draaiboek biedt huisartsen die zelf vrouwen in de praktijk uitnodigen voor het bevolkingsonderzoek
Nadere informatieDraaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015
Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015 Pagina 2 Algemeen Dit draaiboek biedt huisartsen die zelf vrouwen in de praktijk uitnodigen voor het bevolkingsonderzoek
Nadere informatieDraaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2014
Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2014 Pagina 2 Algemeen Dit draaiboek biedt huisartsen die zelf vrouwen in de praktijk uitnodigen voor het bevolkingsonderzoek
Nadere informatieProgramma. Inleiding Aanpak in de huisartspraktijk. Algemene conclusies Evaluatie
Programma Inleiding Aanpak in de huisartspraktijk Oplossen casuïstiek in kleine groepen Bespreken casuïstiek in plenum en toetsing aan de richtlijn Algemene conclusies Evaluatie Inleiding Jaarlijks sterfte
Nadere informatieAanvraag voor cervicovaginaal cytologisch onderzoek
LABORATORIUM VOOR Pathologische Anatomie Rooienberg 25 2570 Duffel Tel. 015/30 35 92 - Fax 015/30 30 89 anatomopathologie.cr@emmaus.be dr. H. Van Dijck dr. G. Jacomen dr. S. Van Damme dr. S. Delvaux dr.
Nadere informatieBEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER. Monitor 2017 EERSTE RESULTATEN VAN HET VERNIEUWDE
a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitor
Nadere informatieNieuwe bevolkings onderzoek baarmoederhalskanker
Nieuwe bevolkings onderzoek baarmoederhalskanker 13-april-2016 Dorry Boll, gynaecoloog Lizette Nollen, patholoog Rob Beumer, huisarts In samenwerking met: Els Bovy, Bevolkingsonderzoek Zuid Programma Baarmoederhalskanker
Nadere informatieChapter 9. Nederlandse Samenvatting
Chapter 9 Nederlandse Samenvatting Summary and Nederlandse samenvatting SAMENVATTING Baarmoederhalskanker is de vierde meest voorkomende kanker bij vrouwen wereldwijd. Deze ziekte wordt gedurende een periode
Nadere informatieBEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitor 2016
a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitor
Nadere informatieDraaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015
Draaiboek bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor zelfuitnodigende huisartsen 2015 Pagina 2 Algemeen Dit draaiboek biedt huisartsen die zelf vrouwen in de praktijk uitnodigen voor het bevolkingsonderzoek
Nadere informatieHPV test volgens landelijke richtlijn. Heleen Doornewaard, Patholoog Gelre ziekenhuizen, 11 maart 2009
HPV test volgens landelijke richtlijn Heleen Doornewaard, Patholoog Gelre ziekenhuizen, 11 maart 2009 HPV-vaccinatie Het kan je leven redden, maar ook voor niks zijn NRCnext, dd 03-03-09 1.Wat heeft baarmoederhalskanker
Nadere informatieNieuwe Richtlijn Cervixcytologie (2016)
(2016) Inleiding, praktisch gebruik Herhalingsadviezen & HPV-test Stand van zaken na 1 jaar BVO Hans Bulten 13 April 2018, Veenendaal Symposium VAP/NVVP Disclosure Hans Bulten (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieAanbevelingen voor het coderen met SNOMED 3.5VF
Aanbevelingen voor het coderen met SNOMED 3.5VF & Correlatie met CERVIBASE 2011 codes voor cervixstalen Werkingsjaar 2013 Versie april 2013 1 INHOUDSTAFEL 1. Inleiding 2. SNOMED 3.5VF 3. Coderen van cervixstalen
Nadere informatieWelkom. Vervolgscholing. Colofon. Programma. Vervolgscholing Cervixscreening - Versie Cervixscreening
Welkom Vervolgscholing Cervixscreening Colofon Uitgave NHG NVDA NVOG NVVP RIVM Screeningsorganisaties VAP Bilthoven, 2018. De Vervolgscholing Cervixscreening mag worden gebruikt door iedereen die beroepsmatig
Nadere informatieBEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitor 2015
a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitor
Nadere informatieNederlandse samenvatting van het proefschrift van Edyta Catalina Pirog MD, getiteld:
Nederlandse samenvatting van het proefschrift van Edyta Catalina Pirog MD, getiteld: Molecular markers and HPV detection in the diagnosis of lower genital tract lesions HPV detectie en genotypering in
Nadere informatie8 e Symposium Stichting Baarmoederhalskanker. preventie Oost
8 e Symposium Stichting Baarmoederhalskanker preventie Oost Diagnostiek en etiologie van endocervicale afwijkingen Donderdag 9 november 2006 Nationaal Sportcentrum Papendal, Arnhem Mede onder auspiciën
Nadere informatieBijzondere gevallen urinecytologie H.M.Peters, klinisch patholoog Labpon, Hengelo
Bijzondere gevallen urinecytologie H.M.Peters, klinisch patholoog Labpon, Hengelo Virus, metastasen, therapie-effecten en parasieten www.labpon.nl Boerhaavelaan 59 Postbus 516, 7550 AM Hengelo T 088 537
Nadere informatieThema: GYN-nieuwe stijl BVO-na HPV test
RAPPORT RONDZENDNG BD-SUREPATH LBC- 08 Thema: GYN-nieuwe stijl BO-na HP test Opgesteld door: Dhr. H. Ramman, Productspecialist, Klinipath B Website: www.klinicyte.nl Met medewerking van: Spaarne Ziekenhuis
Nadere informatieHet afwijkende uitstrijkje. Polikliniek Gynaecologie (TZA)
Het afwijkende uitstrijkje Polikliniek Gynaecologie (TZA) In het kader van het bevolkingsonderzoek of omdat u klachten heeft, is er bij u een uitstrijkje gemaakt. De uitslag van dit uitstrijkje blijkt
Nadere informatieKRITISCHE KENGETALLEN INLEIDING
KRITISCHE KENGETALLEN INLEIDING Baarmoederhalskanker of cervixcarcinoom is wereldwijd nog steeds een van de belangrijkste oorzaken van sterfte aan kanker bij vrouwen. Nederland is één van de Europese landen
Nadere informatieResultaten van de haalbaarheidsstudie over de opzet van een centraal cyto-histopathologie
Resultaten van de haalbaarheidsstudie over de opzet van een centraal cyto-histopathologie register: aandachtsgebied baarmoederhalskanker Met dank aan de deelnemende artsen Auteurs: Roos Schellings & Liesbet
Nadere informatieDe Promiscuïteit van Primaire HPV-Screening:
De Promiscuïteit van Primaire HPV-Screening: een Klinisch-Biologische of een Anatoom-Pathologische Vrijage? Ramses FORSYTH, MD, PhD, MBA, IFCAP Histopathological & Molecular Laboratories Doel van deze
Nadere informatieThinPrep -Pap-test: diagnostische problemen en differentiaaldiagnoses
ThinPrep -Pap-test: diagnostische problemen en differentiaaldiagnoses ThinPrep-kenmerken Natte fixatie betere cytoplasma- en kerndetails Variabiliteit in kleuring van de kern Hypo-chromasie en Hyperchromasie
Nadere informatieStichting PALGA. Landelijke PALGA Protocol: CRIS4
Landelijke PALGA Protocol: CRIS4 Inhoudsopgave Algemeen Overzicht van aanpassingen per uitgebrachte versie Handleiding Scherm 1 Klinische gegevens Scherm 2 Microscopie Scherm Protocollaire verslaglegging
Nadere informatieWat is de betekenis van HPV-testen in de cervixscreening anno 2004?
G0680N_2004 Willy Poppe De kennis over humane papillomavirussen (HPV) in het ontstaan van baarmoederhalskanker en de ontwikkeling van HPV-testen hebben de screening naar voorloperletsels en beginnende
Nadere informatieBaarmoederhalskanker screening
Baarmoederhalskanker screening Wat gaat er veranderen? Lex Makkus, Patholoog PAL Geschiedenis BVO-BMHK Huidige BVO - hrhpv Triage Sterfte cervix carcinoom absolute aantallen/cohort 45 40 35 30 25 20 15
Nadere informatieCervixkankerscreening
VOOR GOEDE MEDISCHE PRAKTIJKVOERING Gevalideerd door CEBAM in januari 2011 AUTEURS F. Smeets, V. Verhoeven, M. Baay, S. Weyers, C. Colpaert, F. Govaerts Uitgave van Domus Medica vzw bijlage bij Huisarts
Nadere informatieVAGINACARCINOOM. Stadium IVb 1.STADIUMINDELING (FIGO 1995, TNM 2003) 2. HISTOLOGISCHE INDELING (WHO CLASSIFICATIE 2003)
VAGINACARCINOOM 1.STADIUMINDELING (FIGO 1995, TNM 2003) De ctnm en de ptnm lopen volledig parallel. Stadium 0 Tis carcinoma in situ Stadium I T1 de tumor is beperkt tot de vagina Stadium II T2 de tumor
Nadere informatieKankerpreventie bij de vrouw
Kankerpreventie bij de vrouw Dirk Devroey 8 november 2006 Kankerpreventie Er worden 1000x minder levens gered met kankerpreventie dan dat er mensen ongerust gemaakt worden Lesdoelstellingen Verschil kennen
Nadere informatieBEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER
BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitoring Het Bevolkingsonderzoek (BVO) Baarmoederhalskanker wordt gecoördineerd door het RIVM. De jaarlijkse Landelijke Monitoring van het Bevolkingsonderzoek
Nadere informatieCervicale Intra-epitheliale Neoplasie (CIN)
Cervicale Intra-epitheliale Neoplasie (CIN) Landelijke richtlijn, Versie: 1.1 Datum Goedkeuring: 29-09-2004 Methodiek: Consensus based Verantwoording: Werkgroep Oncologische Gynaecologie Inhoudsopgave
Nadere informatieCORRELATIE CYTOLOGIE, COLPOSCOPIE, HISTOLOGIE.
Academiejaar 2008-2009 CORRELATIE CYTOLOGIE, COLPOSCOPIE, HISTOLOGIE. Inès CHEVOLET Promotor: Prof. Dr. Jan Gerris Co-promotor: Prof. Dr. Marc Dhont Scriptie voorgedragen in de 2 de Master in het kader
Nadere informatieDienst Gynaecologie. Verloskunde. Waartoe dient een uitstrijkje? Informatie voor de patiënte Afwijkend uitstrijkje
Dienst Gynaecologie Informatie voor de patiënte Afwijkend uitstrijkje Verloskunde Waartoe dient een uitstrijkje? Een uitstrijkje wordt ook wel de PAPsmeartest genoemd. Het dient om een voorstadium van
Nadere informatieInleiding... 2. Procedure... 2. Wat is een colposcopie?... 2. Verloop van het onderzoek... 2. Voorbereiding... 2. Het onderzoek... 2. Biopten...
Colposcopie H15.021-01 Inhoudsopgave Inleiding... 2 Procedure... 2 Wat is een colposcopie?... 2 Verloop van het onderzoek... 2 Voorbereiding... 2 Het onderzoek... 2 Biopten... 3 Endocervicale curettage...
Nadere informatieWoord vooraf. Sharon, juni 2009. Onderzoek van cervicale intra-epitheliale neoplasie aan de hand van HPV, p16 en Ki67 1
Woord vooraf Als laatstejaarstudente in de biomedische laboratoriumtechnologie kreeg ik de opdracht een eindwerk te maken. Ik heb mijn stage gevolgd in AZ Onze-Lieve- Vrouw Ter Linden (Knokke) op de dienst
Nadere informatieEpigenetische veranderingen betrokken bij het ontstaan van baarmoederhalskanker
Epigenetische veranderingen betrokken bij het ontstaan van baarmoederhalskanker Baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door infectie met hoog-risico types van het humaan papillomavirus (hrhpv). Echter,
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Dit proefschrift gaat over (symptomatische) vulvovaginale candidiasis en over de asymptomatische aanwezigheid van Candida in de vagina. Vulvovaginale candidiasis (VVC) wordt veroorzaakt door
Nadere informatieUitstrijkjes worden gemaakt om (voorstadia van) baarmoederhalskanker op te sporen.
Uitstrijkje Inleiding Uitstrijkjes worden gemaakt om (voorstadia van) baarmoederhalskanker op te sporen. Uitstrijkjes worden gemaakt om de volgende redenen: Bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker
Nadere informatieArtsformulier DES-dochter (B2)
Artsformulier DES-dochter (B2) Toestemmingsverklaring inzage en kopiëren medisch dossier (in te vullen door de aanvraagster (DES-dochter)) In onderstaande periode werd ik in uw ziekenhuis/op uw afdeling
Nadere informatieConsilium Pathologicum Belgicum
Doel: Consilium Pathologicum Belgicum representatief platform van de gemeenschap van patholooganatomen; beraad zich over alle problemen die met de pathologische anatomie verband houden. Consilium Pathologicum
Nadere informatieUitstrijkjesspreekuur Bernhoven: afwijkend uitstrijkje, colposcopie en lisexcisie
Uitstrijkjesspreekuur Bernhoven: afwijkend uitstrijkje, colposcopie en lisexcisie U heeft een verwijzing gekregen naar het uitstrijkjespreekuur omdat u een afwijkende uitslag heeft van het uitstrijkje
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
201 Hoofdstuk 9 NEDERLANDSE SAMENVATTING Verbeterd moleculair inzicht in het ontstaan van baarmoederhalskanker De ontwikkeling van baarmoederhalskanker verloopt via een lang traject van goed behandelbare
Nadere informatieGynaecologie. Het uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie
Gynaecologie Het uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie Algemeen Bij een uitstrijkje neemt de arts met een borstel of spatel cellen van de baarmoedermond af. Aan het uitstrijkje is te zien
Nadere informatieDe rol van screening door middel van anaal uitstrijkje bij risicopersonen voor het ontstaan van anale dysplasie en anaal carcinoom.
FACULTEIT GENEESKUNDE EN GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN Academiejaar 2010-2011 De rol van screening door middel van anaal uitstrijkje bij risicopersonen voor het ontstaan van anale dysplasie en anaal carcinoom.
Nadere informatieDEFINITIES EN BEREKENINGS- WIJZEN
DEFINITIES EN BEREKENINGS- WIJZEN BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDER- HALSKANKER TIJDIG OPSPOREN HELPT! BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER DEFINITIES EN BEREKENINGSWIJZEN Inleiding 4 Historiek van het
Nadere informatieDe baarmoedermond Uitstrijkje, colposcopie, lis-excisie en conisatie
De baarmoedermond Uitstrijkje, colposcopie, lis-excisie en conisatie Albert Schweitzer ziekenhuis Januari 2012 pavo 0597 Inhoudsopgave Inleiding 2 Algemeen 2 1. Het uitstrijkje 3 1a. Hoe wordt een uitstrijkje
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19037 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19037 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Hende, Muriel van den Title: Human papillomavirus clade A9 specific cellular immunity
Nadere informatieAnale Intraepitheliale Neoplasie (AIN) Irina Cairo, dermatoloog
Anale Intraepitheliale Neoplasie (AIN) Irina Cairo, dermatoloog Humaan papilloma virus (Anogenitale) wratten Pre-maligniteiten: CIN = Cervicale intraepitheliale neoplasie VIN = Vulvaire intraepitheliale
Nadere informatieCERVIXCARCINOOM. Nascholingsavond voor assistenten en poh ers DINSDAG 13 NOVEMBER ROTTERDAM
CERVIXCARCINOOM Nascholingsavond voor assistenten en poh ers DINSDAG 13 NOVEMBER ROTTERDAM Nascholing Diagnostiek en behandeling van het Cervixcarcinoom Programma 1. Ontvangst en Welkom 2. Cytologische
Nadere informatieman, vrouw en kind info voor patiënten Afwijkend baarmoederhalsuitstrijkje
man, vrouw en kind info voor patiënten Afwijkend baarmoederhalsuitstrijkje Afwijkend baarmoederhalsuitstrijkje Mijn baarmoederhalsuitstrijkje vertoont afwijkingen. Antwoorden op veelgestelde vragen. Wat
Nadere informatieRAPPORT RONDZENDING BD-SUREPATH LBC- 06. Thema: GYN en NON GYN
RAPPORT RONDZENDING BD-SUREPATH LBC- 06 Thema: GYN en NON GYN Opgesteld door: Dhr. H. Ramman, Productspecialist, Klinipath BV Website: www.klinicyte.nl Met medewerking van: Jeroen Bosch Ziekenhuis te Den
Nadere informatieCervixkankerscreening Aanpak in de huisartsenpraktijk
Karen Smets Cervixkankerscreening Aanpak in de huisartsenpraktijk Handleiding voor de moderator Handleidingen voor Kwaliteitsbevordering, Antwerpen 2014 Domus Medica vzw BELANGRIJK! Het is niet de bedoeling
Nadere informatieInvestigatie van microcalcificaties dmv mammotoom dr. W. Aertsens dr. S. Dekeyzer
Investigatie van microcalcificaties dmv mammotoom dr. W. Aertsens dr. S. Dekeyzer Beeldvormende technieken bij borstpathologie 20 november 2010 Indicaties Techniek Voordelen en nadelen Resultaten van eerste
Nadere informatieTerugblik Casuïstiek
Terugblik Casuïstiek 2010-2014 Overzicht casuïstiek 2010 2014 44 deskundigen-onderzoeken waarvan 42 met herbeoordelingsprocedure waarvan 39 op verzoek van schadeverzekeraar en/of belangenbehartiger patient
Nadere informatieGynaecologische onderzoeken Uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie (hotloop) en conisatie
Gynaecologische onderzoeken Uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie (hotloop) en conisatie Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen Wat is een uitstrijkje? 1 Waarom wordt een uitstrijkje gemaakt?
Nadere informatieSoms geeft een uitstrijkje geen duidelijk beeld.
Als in het uitstrijkje afwijkende cellen worden gezien, wordt een nieuw uitstrijkje gemaakt of vindt er verder onderzoek plaats: colposcopie. Bij een colposcopie bekijkt de gynaecoloog de baarmoedermond
Nadere informatiePlaveiselepitheel. Ontstekings verschijnselen. Onmogelijk 0 onmogelijk 0 onmogelijk 0 onmogelijk 0 onmogelijk Endocervix 1 virus 1 geen afwijkingen
Bijlage bij richtlijn Cervixcarcinoom, hoofdstuk Algemeen Versie 1.0, Verantwoording vaststelling: IKZ werkgroep gynaecologie, Datum vaststelling: 20-06- 02. STADIUMINDELING Zowel de cytologische classificatie
Nadere informatieVernieuwd bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Wat zijn de veranderingen?
Vernieuwd bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Wat zijn de veranderingen? Wat zijn de veranderingen? Het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker gaat veranderen. Wat verandert er precies? Testen op
Nadere informatieOnderzoek en behandeling afwijkend uitstrijkje
Onderzoek en behandeling afwijkend uitstrijkje Uitstrijkje, colposcopie, lis-excisie en conisatie Inhoud Uitstrijkje, colposcopie, lis-excisie en conisatie...1 Uitstrijkje... 2 Colposcopie... 4 Lis-excisie
Nadere informatieAfwijkend uitstrijkje
Afwijkend uitstrijkje colposcopie en behandeling Gynaecologie alle aandacht Inleiding U heeft gehoord dat er in uw uitstrijkje afwijkende cellen gevonden zijn. Dit betekent in de meeste gevallen niet dat
Nadere informatieCONSENSUS OMTRENT FOLLOW-UP ADVIEZEN BIJ CYTOLOGISCHE SCREENING NAAR BAARMOEDERHALSKANKER
Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Vlaamse Advies-Commissie voor Kankerpreventie Vlaamse Stuurgroep Cervixkankeropsporing BAARMOEDERHALSKANKERSCREENING IN VLAANDEREN CONSENSUS OMTRENT FOLLOW-UP ADVIEZEN
Nadere informatieEen afwijkend uitstrijkje
Een afwijkend uitstrijkje Aan een uitstrijkje is te zien of er aanwijzingen zijn voor (een voorstadium van) baarmoederhalskanker. Als in het uitstrijkje afwijkende cellen worden gezien, wordt een nieuw
Nadere informatieBaarmoederhalskankerscreening en testen op Human Papillomavirus (HPV) KCE reports vol. 38A
Baarmoederhalskankerscreening en testen op Human Papillomavirus (HPV) KCE reports vol. 38A Federaal Kenniscentrum voor de gezondheidszorg Centre fédéral d expertise des soins de santé 2006 Het Federaal
Nadere informatieUitstrijkje, onderzoek en daarna
1/7 Gynaecologie Uitstrijkje, onderzoek en daarna Inleiding Bij een uitstrijkje neemt de arts cellen van de baarmoedermond af. Aan het uitstrijkje is te zien of er aanwijzingen zijn voor (een voorstadium
Nadere informatieOntstekings verschijnselen. Plaveiselepitheel. Onmogelijk 0 onmogelijk 0 onmogelijk 0 onmogelijk 0 onmogelijk. Endocervix 1 virus 1 geen afwijkingen
Bijlage bij richtlijn Cervixcarcinoom, hoofdstuk Algemeen Versie 1.0, Verantwoording vaststelling: KZ werkgroep gynaecologie, Datum vaststelling: 20-06- 02. STADUMNDELNG Zowel de cytologische classificatie
Nadere informatieHPV als ziekteverwekker
HPV als ziekteverwekker Nathalie Reesink-Peters 27 februari 2009 Inhoud Introductie HPV Levenscyclus HPV, ziekte verwekker Oncogenese Therapie (van HPV gerelateerde ziekte) Indicaties moleculaire diagnostiek
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder
Nadere informatieDiathermische Lis Excisie (DLE)
Diathermische Lis Excisie (DLE) Polikliniek Gynaecologie gemini-ziekenhuis.nl Inhoud Wat is een uitstrijkje 3 Waarom wordt een uitstrijkje gemaakt 3 Een afwijkende uitslag 4 Hoe ontstaan de de afwijkingen
Nadere informatieHET NUT VAN HPV TYPERING IN DE SCREENING EN PREVENTIE VAN BAARMOEDERHALSKANKER
FACULTEIT GENEESKUNDE EN GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN Academiejaar 2008-2009 HET NUT VAN HPV TYPERING IN DE SCREENING EN PREVENTIE VAN BAARMOEDERHALSKANKER Leen DE VOS Promotor: Prof. Dr. C. Cuvelier Scriptie
Nadere informatieCervixpoli. Gynaecologie. Beter voor elkaar
Cervixpoli Gynaecologie Beter voor elkaar 2 3 Inhoudsopgave Inleiding 4 Waarom is er een uitstrijkje gemaakt? 4 Bij wie wordt een colposcopie verricht? 5 Het Humaan papillomavirus (HPV) 5 De baarmoeder
Nadere informatieEen afwijkend uitstrijkje en dan.
Een afwijkend uitstrijkje en dan. Inleiding 3 1. Wat betekent de uitslag van het uitstrijkje? 3 2. Hoe ontstaan de afwijkingen in de cellen? 4 3. Hoe bereidt u zich voor op het bezoek aan het spreekuur?
Nadere informatieUitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie Gynaecologie
Uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie Gynaecologie Beter voor elkaar 2 Inhoudsopgave Algemeen 4 Een uitstrijkje 4 Wanneer wordt een uitstrijkje gemaakt? 6 De uitslag 7 Colposcopie 9 Biopsie
Nadere informatieInformatie voor patiënten gynaecologie Afwijkend uitstrijkje
Informatie voor patiënten gynaecologie Afwijkend uitstrijkje Nederrij 133 2200 Herentals t 014 24 61 11 f 014 24 61 26 www.azherentals.be Mijn baarmoederhalsuitstrijkje vertoont afwijkingen Antwoorden
Nadere informatieEfficiënter screenen naar baarmoederhalskanker. dunne laag cervixcytologie screening met voorkennis van HPV type en lading
Efficiënter screenen naar baarmoederhalskanker door geautomatiseerde dunne laag cervixcytologie screening met voorkennis van HPV type en lading Christophe Depuydt AML - Labo Lokeren Campus RIATOL LABORATORY
Nadere informatieHumaan papillomavirus en screening op baarmoederhalskanker: stand van zaken en mogelijkheden
Humaan papillomavirus en screening op baarmoederhalskanker: stand van zaken en mogelijkheden c.j.l.m.meijer, l.rozendaal, f.j.voorhorst, r.verheijen, th.j.m.helmerhorst en j.m.m.walboomers Academisch Ziekenhuis
Nadere informatieQ1 Wat is uw specialistische registratie?
Q Wat is uw specialistische registratie? Beantwoord: Overgeslagen: 0 Patholoog Gynaecoloog Huisarts Analist Moleculair bioloog Medisch microbioloog Doktersassisten t Verpleegkundige Anders, nl.: 0% 0%
Nadere informatieRol van de pathologische anatomie in de oncologie. 16 maart 2013 Dr. Pascale De Paepe AZ St Jan Brugge-Oostende AV
Rol van de pathologische anatomie in de oncologie 16 maart 2013 Dr. Pascale De Paepe AZ St Jan Brugge-Oostende AV De oncologische patiënt Multidisciplinaire benadering: huisarts patholoog chirurg oncoloog
Nadere informatieuitstrijkje, colposcopie, lis-excisie en conisatie
uitstrijkje, colposcopie, lis-excisie en conisatie Inhoud 1 Algemeen 3 2 Het uitstrijkje 3 3 Wat betekent de uitlslag 4 4 Een afwijkende uitslag 5 5 Een afwijkend uitstrijkje: hoe nu verder 7 6 Colposcopie
Nadere informatieCERVIXKANKERSCREENING
V O O R G O E D E M E D I S C H E P R A K T I J K V O E R I N G CERVIXKANKERSCREENING Gevalideerd onder het nummer 2002/03 AUTEURS: FRANK SMEETS, LUTGART DE DEKEN, RIK BAETEN, FRANS GOVAERTS Inleiding
Nadere informatieUitstrijkje. Uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie. Gynaecologie
Uitstrijkje Uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie Gynaecologie Algemeen Bij een uitstrijkje neemt de arts met een borsteltje cellen van de baarmoedermond af. Aan het uitstrijkje is te zien
Nadere informatieUitstrijkje van de baarmoederhals, onderzoek en behandeling
Uitstrijkje van de baarmoederhals, onderzoek en behandeling Deze folder geeft u informatie over een uitstrijkje van de baarmoederhals. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders
Nadere informatieUitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie Gynaecologie
Uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie Gynaecologie Beter voor elkaar 2 Inhoudsopgave Algemeen 4 Een uitstrijkje 4 Wanneer wordt een uitstrijkje gemaakt? 6 De uitslag 7 Colposcopie 9 Biopsie
Nadere informatieHet uitstrijkje van de baarmoederhals. Poli Gynaecologie
00 Het uitstrijkje van de baarmoederhals Poli Gynaecologie De inhoud van deze voorlichtingsfolder is mede samengesteld door de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). Deze folder
Nadere informatieSamenvatting. De ziekte en het bevolkingsonderzoek
Samenvatting Nederland heeft een goed bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker ( het uitstrijkje ). Er zijn echter kansen om de preventie van baarmoederhalskanker verder te verbeteren. Zo is er een
Nadere informatiepatiënteninformatie Dienst Gynaecologie - Verloskunde Baarmoederhalsuitstrijkje GezondheidsZorg met een Ziel
i patiënteninformatie Dienst Gynaecologie - Verloskunde Baarmoederhalsuitstrijkje GezondheidsZorg met een Ziel Geachte mevrouw Deze brochure geeft u een duidelijk beeld van de verschillende stappen van
Nadere informatieUitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie
Uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie Algemeen Bij een uitstrijkje neemt de arts met een borstel of spatel cellen van de baarmoedermond af. Aan het uitstrijkje is te zien of er aanwijzingen
Nadere informatieAfwijkend uitstrijkje Informatie over het uitstrijkje, colposcopie, lisexcisie en conisatie
Algemeen Bij een uitstrijkje neemt de arts met een borstel of spatel cellen van de baarmoedermond af. Aan het uitstrijkje is te zien of er aanwijzingen zijn voor (een voorstadium van) baarmoederhalskanker.
Nadere informatieImplementatie van cervixkankerscreening in het multicultureel wijkgezondheidscentrum De Brug
Implementatie van cervixkankerscreening in het multicultureel wijkgezondheidscentrum De Brug Aïcha Faik, Vrije Universiteit Brussel Promotor: Prof. dr. Johan Vansintejan, Vrije Universiteit Brussel Praktijkopleidster
Nadere informatie4 e Symposium Stichting Baarmoederhalskanker. preventie Oost. Afscheidsymposium Dr. A. Hanselaar
4 e Symposium Stichting Baarmoederhalskanker preventie Oost Afscheidsymposium Dr. A. Hanselaar Donderdag 21 november 2002 Nationaal Sportcentrum Papendal, Arnhem Mede onder auspiciën Microsymposium Pathologie
Nadere informatie