f'jêêk ar wmsi t door

Transcriptie

1 f'jêêk ar wmsi t door

2

3 Zwavelzure Ammoniak Zwavelzure Ammoniak wordt sedert het einde van de vorige eeuw in den landbouw als kunstmatige stikstofmeststof gebruikt. Het werd oorspronkelijk alleen als bijproduct van de hoogovens en gasfabrieken geleverd. Later gelukte het echter ook langs synthetischen weg Zwavelzuren Ammoniak te fabriceeren. Tegenwoordig is Zwavelzure Ammoniak de in de wereld meest gebruikte stikstofmeststof. Terwijl in het jaar 1913 nog slechts 37 7o van het wereldstikstofverbruik door Zwavelzuren Ammoniak ingenomen werd, steeg het gebruik in de jaren 1922 tot 1926 gemiddeld reeds tot ongeveer 50 % Tegelijkertijd is echter het wereldstikstofverbruik in het jaar 1913, ter grootte van ton zuivere stikstof, verhoogd op ton zuivere stikstof in het jaar Daar Zwavelzure Ammoniak van de drie voornaamste plantenvoedende stoffen: stikstof, phosphorzuur en kali, slechts de stikstof bevat, kan in het algemeen met Zwavelzuren Ammoniak alleen de voor de planten noodige voedingsstoffen niet o-eleverd worden. Er moeten toch daarnaast nog phosphorzuur en kali bevattende meststoffen aangewend worden. Verder moeten wij op kalkarmen grond voor een geregelden kalktoevoer zorg dragen. Slechts onder deze voorwaarden kan de stikstof in den Zwavelzuren Ammoniak tot volle uitwerking komen. 1

4 Eigenschappen. Zwavelzure Ammoniak, met ongeveer 20,6 7o stikstof, heeft al naar gelang van de herkomst een witte tot grauwe kleur. Hij is vrij van voor de planten schadelijke bijmengsels, munt uit door voortreffelijke uitstrooibaarheid, die bij doelmatig opslaan voor onbeperkten tijd behouden blijft. Hij is volkomen in water oplosbaar. Zwavelzure Ammoniak kan met alle meststoffen gemengd worden, die geen kalk bevatten, daarentegen niet met kalk of kalkbevattende producten (zooals Thomasslakkenmeel enz.). Is het gebruik van kalkhoudende meststoffen naast Zwavelzuren Ammoniak noodzakelijk, zoo strooit men deze eerst uit en vermengt ze goed met den grond. Eenige dagen later kan dan de Zwavelzure Ammoniak toegediend worden. Werking van de Amnnoniakstikstof in den bodem. Meststoffen, die de stikstof in den vorm van ammoniak bevatten, werken langduriger dan die, welke ze in salpetervorm bevatten. Zoowel ammoniak- als salpeterzouten worden bij een voldoende vochtigheid direct in den" bodem opgelost. Ammoniakstikstof wordt uit het water in de bouwvoor aan bepaalde bestanddeelen van den bodem gebonden en daardoor in tegenstelling met salpeterstikstof voor uitspoelen bewaard. Door de werkzaamheid van bepaalde bacteriën kan dan de in den bodem vastgelegde ammoniak regelmatig in salpeter omgezet worden. De snelheid van deze omzetting is afhankelijk van 2

5 grondsoort en cultuurtoestand van den bodem, in het bijzonder echter ook van den warmte- en vochtigheidstoestand, zooals zij door de weersgesteldheid en het klimaat veroorzaakt worden. Het snelst gaat de omzetting van ammoniakstikstof in salpeterstikstof in warme, werkzame gronden met een daarvoor voldoend hoogen vochtigheidstoestand. De hierbij gevormde salpeter kan door de planten volkomen worden opgenomen, aangezien op warme, werkzame gronden de ontwikkeling van de planten, en dus ook de voedselopname snel plaats heeft. Stikstofverliezen hebben dus ook in dit geval niet plaats. De vastlegging van den ammoniak in den bodem brengt verder mee, dat stikstof in dezen vorm lancrdurieer werkt dan salpeterstikstof, derhalve leent een bemesting met Zwavelzuren Ammoniak zich onder meer uitstekend voor streken met veel neerslag, lichte gronden en planten met een lange groeiperiode. Werking van de Amnnoniakstikstof bi] de planten. Volgens den tegenwoordigen stand van de landbouwwetenschap moet aangenomen worden, dat sommige onzer belangrijkste cultuurplanten niet alleen in staat zijn de stikstof in den vorm van ammoniak op te nemen, maar dezen vorm zelfs boven andere stikstofvormen verkiezen. Andere cultuurplanten evenwel ontwikkelen zich weer gunstiger bij gebruik van de stikstof in den vorm van salpeter. Ten slotte zijn er ook planten, die zoowel ammoniak- als salpeterstikstof ongeveer evengoed tot haar recht kunnen brengen. Zoo gaven proeven van Prof. Woltmann het resultaat, 3

6 dat de werking van de ammoniakstikstof bij rogge en tarwe gelijk te stellen is aan de werking van salpeterstikstof, dat bij haver en aardappelen echter de ammoniakstikstof de salpeterstikstof belangrijk in werking overtreft. Er werd door hem bijvoorbeeld vastgesteld, dat 1 K.G. stikstof in den vorm van Zwavelzuren Ammoniak 13 K.G. aardappelen meer opbracht dan 1 K.G. salpeterstikstof. Ammoniakstikstofmeststoffen moeten in het algemeen vroeger uitgezaaid worden dan salpeterstikstofmeststoffen. Wordt Zwavelzure Ammoniak zeer vroeg gebruikt, zoo kan de stikstof van den Zwavelzuren Ammoniak ook bij de planten, die de stikstof liever in den vorm van salpeter ontvangen, dezelfde oogstvermeerderingen geven als de stikstof in salpeterhoudende meststoffen. Dit bewijzen de proeven, die reeds vele jaren geleden door Maercker op suikerbieten genomen zijn. De uitkomsten van Maercker werden kortgeleden bevestigd door proefveldresultaten, welke de proefveldcommissie Strassfurt bij vergelijkende bemestingsproeven op suikerbieten met Zwavelzuren Ammoniak en Natronsalpeter verkregen heeft. Ook de uitslagen gepubliceerd door Prof. Roemer te Halle en Prof. Schneidewind te Halle bevestigen deze uitkomsten. Om de meststoffen tot de hoogste uitwerking te laten komen, moeten zij zóó tijdig gegeven worden, dat de voedingsstoffen in makkelijk opneembaren vorm voor de planteit beschikbaar zijn, wanneer deze de grootste behoefte aan plantenvoedende stoffen hebben en wanneer zij het meest kunnen opnemen. Bij alle planten begint het vermogen om plantenvoedende stoffen op te nemen in het algemeen als de planten na het ontkiemen groen worden. Bij wintergranen treedt een onderbreking in door den groeistilstand in den winter, het vermogen om planten-

7 voedende stoffen op te nemen ontwaakt echter opnieuw met den groei in het voorjaar. Bij hakvruchten wordt de grootste hoeveelheid voedende stoffen in den regel in de maanden Juni, Juli en Augustus opgenomen. Hooi- en weilanden nemen de voedende stoffen op vanaf het begin van den groei in het voorjaar tot laat in den herfst, omdat zij niet slechts eenmaal maar meermalen in den loop van dit tijdsbestek geoogst worden en tevens omdat de wortelstokken der grassen in staat zijn m den herfst voedende stoffen voor het volgende seizoen als reservevoedsel vast te leggen. Kalkbemesting. Een zoo groot mogelijke werking van alle door de bemesting aangebrachte voedingsstoffen is slechts dan te verwachten, indien de bodem voldoende kalk bevat. Gedurende en na den oorlog werd de kalkbemesting zeer verwaarloosd. Hiervan is het gevolg, dat tegenwoordig veel gronden een kalkbemesting behoeven, om te voorkomen, dat ze kalkarm worden. Is de bodem kalkarm geworden, wat op zure aronden het geval is, dan is daaraan groot nadeel verbonden, dat slechts langzamerhand hersteld kan worden. Ten onrechte wordt dikwijls het verzuren van den grond alleen of in hoofdzaak toegeschreven aan het gebruik van physiologisch zure meststoffen. Indien deze opvatting juist is, dan zouden die streken, die de meeste kunstmest gebruiken en dus ook de grootste hoeveelheid physiologisch zure meststoffen ontvangen, het meest van de bodemzuren te lijden hebben. Volgens een rondvraag van de Duitsche Landbouw Vereeniging bleek, dat in Duitschland inderdaad het tegendeel het geval is. Die streken, die de kleinste

8 hoeveelheid kunstmest gebruiken, hebben daar vaker last van bodemzuren dan die streken, waar sterk bemest wordt. Tenslotte moet er nog op gewezen worden, dat ook gronden, die in 't geheel niet bemest worden, vroeg of laat zuur worden, daar belangrijke hoeveelheden kalk, die tot 500 K.G. koolzure kalk per jaar en per H.A. bedragen, voor den bodem door uitspoeling verloren gaan. Daaruit wordt duidelyk, dat de ontkalking de voornaamste oorzaak der bodem verzuring is. Het is juist, dat de door natuurlijke invloeden steeds voortschrijdende ontkalking van den grond door gebruik van ontkalkende meststoffen als stalmest, groenmest, kalizouten, zwavelzuren ammoniak enz. nog erger wordt. Het is echter voor den landbouwer nadeelig, wanneer hij het verzuren van den grond door kalkbemesting niet opheft doch alleen door gebruik van physiologisch alcalische meststoffen, of in hoofdzaak daarmee, de zuren probeert weg te werken. Is de grond zuur, dan zal het bij normale bemesting slechts zelden mogelijk zijn den bodem te ontzuren met de alcalische bestanddeelen der physiologisch alcalische meststoffen. Uit het voorgaande volgt, dat de uitwerking van een meststof werkelijk beïnvloed wordt zoowel van de physiologisch zure-, als van de phj^siologisch alcausche meststoffen. Om van alle meststoffen het grootste nuttig effect te krijgen, moet daarom steeds voor een voldoende kalkbemestingr gezorgd worden. Bij voldoend kalkgehalte van den grond, is de boer vrij in de keuze der meststoffen. Het is hem dan mogelijk voor ieder gewas de beste en goedkoopste meststof te ofebruiken met betrekkin^ tot bodem en klimaat. Vorm en hoeveelheid van de kalkbemesting- doet men goed niet door schatting te bepalen, doch kunnen door het g-rondonderzoek worden vastgesteld. 6

9 Geldelijk resultaat der bemesting met Zwavelzuren Ammoniak in vergelijking met een salpeterbemesting. De meeropbrengst, die door een bemesting verkregen wordt, moet niet alleen de bemestingskosten dekken, maar bovendien ook nog een winst opleveren. De bemestingskosten worden in hoofdzaak beïnvloed door den prijs der gekozen meststoffen. De oogstvermeerdering daarentegen hangt in hooge mate af van de geschiktheid der meststof voor het betreffende gewas. Bij de keuze der meststoffen moet dus zoowel gelet worden op'de oogstvermeerdering, die daarmede verkregen kan worden, als op den prijs van de meststof per kilo plantenvoedsel. Onder de meest gebruikelijke stikstofmeststoffen is Zwavelzure Ammoniak één van de goedkoopste. De stikstof in Zwavelzuren Ammoniak kost ongeveer 26 % minder dan in Kalksalpeter. Het prijsverschil tusschen de stikstof in Zwavelzuren Ammoniak en de stikstof in Chilisalpeter is noof veel orooter. Bij het prijsverschil tusschen ammoniak- en salpeterstikstof kan het dus voordeelig zijn zwavelzuren ammoniak zelfs voor die gewassen te gebruiken, waarbij de ammoniakstikstof een geringere opbrengstvermeerdering levert dan salpeterstikstof. Verliezen moeten echter steeds geleden worden, wanneer men de stikstofbehoefte van planten, die ammoniakstikstof op dezelfde manier of zelfs beter verwerken dan salpeterstikstof, geheel of in hoofdzaak met salpeterstikstof wil dekken. Gaat men uit van de onderzoekingen van Prof. Wohltmann en neemt men de tegenwoordige prijsverhoudingen in acht, dan moet men b.v. belangrijke verliezen lijden, wanneer men de stikstofbehoefte 7

10 van rog-g-e en tarwe in hoofdzaak met de dure salpeterstikstof dekt en niet met de goedkoopere ammoniakstikstof. Bijzonder groot worden deze verliezen echter, wanneer men planten als haver en aardappels, die aan ammoniak de voorkeur eeven, de erootste hoeveelheid stikstof niet als ammoniakstikstof, maar als salpeterstikstof geeft. Volgens Prof. Wohltmann worden gemiddeld door 1 K.G. ammoniakstikstof 13 K.G. aardappelen meer voortgebracht dan door 1 K.G. salpeterstikstof. De waarde van 13 K.G. aardappelen mag op 40 et. gesteld worden. De landbouwer zou dus op een oogstvermindering van 40 et. voor iedere gebruikte kilo stikstof moeten rekenen, wanneer hij zijn aardappelen met Kalksalpeter in plaats van met Zwavelzuren Ammoniak zou bemesten. 1 K.G. stikstof in Kalksalpeter kost bovendien ± 20 et. meer dan 1 KG. stikstof in Zwavelzuren Ammoniak. Daar deze meeruitgave van 20 et. voor 1 K.G. stikstof bij gebruik van Kalksalpeter in plaats van den hier beter werkenden Zwavelzuren Ammoniak opgeteld moet worden bij de waarde van 40 et, voor de mindere opbrengst, zou de landbouwer tengevolge van de geringere oogstvermeerdering en gelijktijdige verhooging van de bemestingskosten voor iedere gebruikte kilo stikstof een schade van ongeveer 60 et. lijden. Dat zou bij een bemesting met 60 K.G. stikstof per H. A. een schade van ongeveer 60 X 60 = 36. Gld. beteekenen. Bij gebruik van Natron- of Chilisalpeter in plaats van Kalksalpeter zou dit verlies nog aanmerkelijk grooter zijn. Gebruik van Zwavelzuren Ammoniak vraagt een grooter gebruik van kalk dan een salpeterbemesting. Deze meerdere kalkbehoefte is echter veel geringer dan gewoonlijk aangenomen wordt. Een 40 jaar doorgezette proef van het Rijksproefstation in Pennsylvania, U.S.A., toont dit duidelijk. 8

11 Aan de eene zijde werden tarwe en mais 40 jaar lang met Chilisalpeter, aan den anderen kant met Zwavelzuren Ammoniak bemest; in het eerste geval was voor het behoud van den vollen vruchtbaarheidstoestand 2560 K.G. koolzure kalk, in het",2e geval 6073 K.G. koolzure kalk per HA. noodig. Dat wil dus zeggen, jaarlijks moest bij gebruik van Chilisalpeter 64 K.G., bij gebruik van Zwavelzuren Ammoniak 151 K.G. koolzure kalk toegevoegd worden om den vruchtbaarheidstoestand van den grond onveranderd te laten. Voor iedere 100 K.G. gebruikten Zwavelzuren Ammoniak waren in deze proef 68 K.G. koolzure kalk meer noodig. Hieruit blijkt, dat bij gebruik van Zwavelzuren Ammoniak voor de grootere kalkbemesting een meeruitgave van 3 et. per K.G. stikstof aangenomen kan worden. Dit wordt bij een stikstofbemesting van 60 K.G. zuivere stikstof per H.A., een bedrag / 1.80 voor het meerdere kalkverbruik. Gebruik. Algemeene regels voor de te geven hoeveelheden meststoffen om de hoogste opbrengsten te krijgen, kunnen niet o-eeeven worden. In ieder afzonderlijk geval is de grootte der stikstofgift vóór alles afhankelijk van de grondsoort, den cultuurtoestand en van het te verbouwen gewas. De volo-ende aanbevolen hoeveelheden stikstof moeten dus slechts als uitgangspunt gepomen worden. 1. Wintergranen. Indien geen stalmest gegeven is, geeft men wintergranen V4 of Va der totale stikstofgift vóór of bij het zaaien om de planten daardoor'krachtig door den winter te helpen. De rest geeft men vroegtijdig bij het begin der groeiperiode als overbemesting, dus zoo ongeveer vanaf half Februari. 9

12 Winterrogge krijgt per H.A K.G. zuivere stikstof = K.G. Zwavelzure Ammoniak. Wintertarwe krijgt per H.A K.G. zuivere stikstof = K.G. Zwavelzure Ammoniak. Wintergerst krijgt per H.A K.G. zuivere stikstof = K.G. Zwavelzure Ammoniak. 2. Zomergranen. Zomergranen geeft men reeds bij het zaaien de geheele stikstofo-ift. Zomertarwe krijgt per H.A K.G. zuivere stikstof = K.G. Zwavelzure Ammoniak. Haver krijgt per H.A K.G. zuivere stikstof = K.G. Zwavelzure Ammoniak. Zomergerst krijgt per H.A K.G. zuivere stikstof = K.G. Zwavelzure Ammoniak. 3. Hakvruchten. Suikerbieten krijgen per H.A K.G. zuivere stikstof. Voederbieten krijgen per H.A K.G. zuivere stikstof Daarvan geeft men vroeg in hét voorjaar of uiterlijk bij het klaarmaken van den grond de helft van de stikstofgift als Zwavelzuren Ammoniak, dat is voor suikerbieten K.G. Zwavelzuren Ammoniak en voor voederbieten K.G. Zwavelzuren Ammoniak. De andere helft van de stikstofgift geeft men als overbemesting in 2 keer telkens kort voor het hakken en wel in den vorm van salpeterhoudende meststoffen. Aardappelen geeft men de geheele stikstofgift het best in den vorm van Zwavelzuren Ammoniak 2 of 3 weken vóór of bij het poten. Waar het gewoonte is de stikstofgift in meerdere malen uit te zaaien, geeft men de eerste helft bij het poten, de andere helft bij het eerste hakken. Wanneer het 10

13 mogelijk is, is het echter beter de eerste helft 2 of 3 weken voor en de andere helft bij het poten te geven. Aardappelen krijgen per H.A K.G. zuivere stikstof = K.G. Zwavelzure Ammoniak. 4. Wei- en hooiland. Weiden krijgen de stikstofbemesting in meerdere giften. Het kleinste deel van de oreheele stikstofofift, n.l K.G., geeft men in Februari Maart in den vorm van Zwavelzuren Ammoniak; de rest dient men toe in 2 of meer giften in den loop van de weideperiode naar gelang de weersomstandigheden zijn en wel in den vorm. van Zwavelzuren Ammoniak of vlugger werkende stikstofmeststofifen. Weiland krijgt per H.A K.G. zuivere stikstof in totaal. Hooiland geeft men de stikstof in 2 gedeelten, ^3 in Februari Maart in den vorm van Zwavelzuren Ammoniak en '/g na de eerste snede. Hooiland krijgt per H.A K.G. zuivere stikstof in totaal. 5. Oliehoudende zaden. Oliehoudende zaden ontvangen per H.A K.G. zuivere stikstof = K.G. Zwavelzuren Ammoniak. Maanzaad,raapzaad enz. geeft men de geheele stikstofgift in den vorm van Zwavelzuren Ammoniak reeds bij het klaarmaken van den grond. Winterkoolzaad eeeft men de stikstof in denzelfden vorm, voor de helft in den herfst en de andere helft tijdig in het voorjaar. 6. Vezelplanten. Vezelplanten geeft men de geheele stikstofgift best als Zwavelzuren Ammoniak bij de uitzaai. het 11

14 Vlas krijgt per H.A K.G. zuivere stikstof = K.G. Zwavelzuren Ammoniak. Hennep krijgt per H.A K.G. zuivere stikstof = K.G. Zwavelzuren Ammoniak. 7. Vruchtboomen. Vruchtboomen verwerken de stikstof, toegediend in den vorm van Zwavelzuren Ammoniak, zeer goed. Het verdient aanbeveling de jaarlijks te geven stikstofo-ift als volgt te verdeelen: De helft van de gift wordt in het voorjaar en de andere helft in den herfst toegediend. Bij alleenstaande vruchtboomen wordt de meststof het beste op het buitenste derde deel van de beschaduwde grondoppervlakte en een strook, die zich 1 a 2 M. daarbuiten uitstrekt, uitgestrooid en waar mogelijk licht ondergewerkt. Bij aaneengesloten boomgaarden en fruitplantages geschiedt het toedienen van de meststof het best door breedwerpig tusschen de rijen te zaaien. lono-e hoocrstammen en struikvormen ontvangen per boom gram zuivere stikstot = gram Zwavelzuren Ammoniak, waarvan gram in het voorjaar en dezelfde hoeveelheid in den herfst. Oudere, sterke hoogstammen krijgen per boom gram zuivere stikstof = gram Zwavelzuren Ammoniak, waarvan gram in het voorjaar en dezelfde hoeveelheid in den herfst. In aaneengesloten beplantingen en boomgaarden geeft men per H.A K.G. zuivere stikstof = K.G. Zwavelzuren Ammoniak, waarvan K.G. in het voorjaar en dezelfde hoeveelheid in den herfst. 12

15 Bemestingsproef op Voederbieten bij den Heer P. G. van Dam te Grebbe (Utreciit). ^3**'^.V!'?^^'^-^ '-- -.< i.si V.r».JI- ^... t> BEMESTING PER HECTARE 800 K.G. 800 K.G. Superphosphaat 1000 K.G K.G. Kalizout 20 % Geen 500 K.G. Zwavelzure Ammoniak OPBRENGST PER HECTARE K.G K.G. Bieten MEEROPBRENGST PER HECTARE K.G. Bieten MEEROPBRENGST PER K.G. STIKSTOF 370 K.G. Bieten 13

16 Bemestingsproef op Aardappelen bij den Heer Th. Pullens te Waalwijk (Noord-Brabant). bemest met 00 KG. avelzuren nmoniak BEMESTING PER HECTARE 800 K.G. 800 K.G. 600 K.G 800 K.G. 800 K.G. 500 K.G. 800 K.G. 800 K.G. 400 K.G. 800 K.G. Superphosphaat 800 K.G. Patentkali geen Zwavelzure Ammoniak K.G. OPBRENGST PER K.G K.G. HECTARE K.G. Aardappelen K.G. 121 K.G. MEEROPBRENGST PER HECTARE K.G K.G. Aardappelen MEEROPBRENGST PER K.G. STIKSTOF 120 K.G. 136 K.G. 14 Aardappelen

17 Aankoop Meststoffen. VAN DER ELST & MATTHES - AMSTERDAM C. kunnen U steeds een betrouwbaren kunstmestleverancier aanwijzen, indien Uw gewone leverancier geen luchtstikstofmeststoffen in voorraad heeft. Gratis bemestingsadviezen. Inlichtingen over graslandbemesting en beweiding en meerdere exemplaren van dit boekje zijn voor verspreiding gratis verkrijgbaar bij het: LAND- EN TUINBOUWBUREAU VOOR STIKSTOF- MESTSTOFFEN DER I.G. FARBENINDUSTRIE A. G." VIJGENDAM AMSTERDAM (Centrum). NEEMT PROEVEN MET LU C HTSTIK S TO FIVIE STST O F F E N ALTIJD VOORDEELIG! RUIME KEUS! RIJKE OOGST! 15

18 Bemestingsproef op Hooiland bij den Heer J. H. Gieselink te De Lutte (Overijsel). BEMESTING PER HECTARE 600 K.G. 800 K.G. Geen 600 K.G. 800 K.G. 200 K.G. 600 K.G. Thomasslakkenmeel 800 K.G. Kalizout 20 «/Q 300 K.G. Zwavelzure Ammoniak OPBRENGST PER HECTARE 5200" K.G K.G K.G. Hooi MEEROPBRENGST PER HECTARE 2800 K.G K.G. Hooi MEEROPBRENGST PER K.G. STIKSTOF 68 K.G. 59 K.G. Hooi 16

19

20 -4 i \