Voeding en opbouw en functie hersenen
|
|
- Henriette Moens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Voeding en opbouw en functie hersenen Opbouwhersenenmet koolhydratenen vetten(omega-3 vetzuren) Functioneren hersenen met ijzer, jodium, zink Cognitieve ontwikkeling door voldoende vitamines A, B, C en E Bescherming tegen schade door anti-oxidanten OH O-glucose O HO O C O-glucose OH OH O S glucose R C N sulphate
2 Interactie tussen voeding, immuniteit en stress NIBI conferentie, 14 januari 2012 Huub F.J. Savelkoul
3 Welzijn: gezond genieten van het leven!
4 Welzijn, leefstijl en gezondheid
5 Gezondheiden Immuniteit Gezondheid bescherming tegen infecties, vaccinaties, tumoren, overgevoeligheid, autoimmuniteit, etc. cruciale rol immuunsysteem in diverse levensfasen(gedrag, stress) Immuun-gemedieerde effecten Positief: immuunmodulatie door voeding, leefstijl en omgeving Negatief: voedselallergie, coeliakie, gedragsproblemen Therapie immunotherapie: inductie van tolerantie, verbetering gezondheid en gedrag
6 Immuunsysteem en bescherming tegen infecties Het totale te verdedigen oppervlak bestaat uit 2 m 2 huid, 80 m 2 longweefsel en 350 m 2 darmweefsel.
7 Weerstand en immuniteit Infectie in gastheer Immuunantwoord
8 Innate immuunherkenning Oude pathogenen Old goodfriends Newly emerging infecties
9 Crucialerolvan dendritischecellen PAMP -PRR Helper T cel NK cel Neutrofiel Cytotoxische T cel Macrofaag Dendritische cel B-cel Innate Immuniteit Adaptieve Immuneit
10 T-cel subsets
11 Cross-talk en regulatie in het immuunsysteem allergie IL-4, IL-5, IL-13 Th2 IL-10, TGF-β Treg IL-23 IFN-γ TNF-α Th1 Auto-immuniteit Th17 IL-17 DC MΦ Innate immuniteit
12 Immunomodulatie en natuurlijke ziekteweerstand Houderij Welzijn Gedrag Stress Welbevinden Leefomgeving Leefstijl Adaptieve immuniteit immunomodulatie Natuurlijke ziekte weerstand Infectie Voeding Vaccinatie Beweging Industrie Sector Wetgeving Maatschappij Erfelijke achtergrond
13 Voeding en immuunreactie
14 Stimulatie immuunsysteem: voeding vitamine C: versterkt immuunsysteem bij infectie en stress depletie vitamine C vitamine A en D (kinderen kinderen), vitamine E vitamine B6, B12, ijzer, zink, selenium, jodium (afweer virus infecties) vetzuren (moedermelk moedermelk) Veel koolhydraten, verzadigd vet Disbalans energie inname en verbranding
15 Gezonde ontwikkeling en BRAVO Gezonde, regelmatige en gevarieerde voeding Veilige omgeving Voldoende beweging en slaap Ontspanning en humor Aandacht, geborgenheid en begrip Inlevingsvermogen en respons van ouders en leerkrachten Leren omgaan met stress Niet roken, Geen alcohol Zo weinig mogelijk medicijnen Consequenties in het immuunsysteem
16 Verandering gezondheid en gedrag via voeding? Economische overwegingen Doelgroep is gezond Effecten langzaam en subtiel Complexe mengsels Variatie in product Interindividuele Variatie Farma-en ziekte biomarkers niet bruikbaar
17 Interventie met visolie geeft jongere genexpressie Minder ontsteking Minder pro-arteriosclerose markers Bouwens et al. Am J Clin Nutr. 2009
18 Epigenetica Overerfbare veranderingen in expressievan genendie plaatsvinden onafhankelijk van veranderingenin het DNA. De overerving vindt plaats via imprinting en is non- Mendeliaans. drie! micror A blokkeren coderende mrna en gentranslatie tot eiwit De effecten van dieet in de zwangerschap op de ontwikkeling van chronische ziekten in het latere leven.
19 Risico s tijdens prenatale ontwikkeling
20 Breinontwikkeling en cognitie Zintuigen (zicht, gehoor) Taal Hogere Cognitieve Functies Conceptie Maanden Jaren
21 Stimuli stimuleren synapsvorming Geluid, beeld, geur aanraking, smaak proprioceptie Hersenen groeien zeer snel: bij de geboorte 25%, op 3 jaar 60% en op 6 jaar 90% van het gewicht bij een volwassene.
22 Immuun-en zenuwsysteem Speuren de buitenwereld continu af Hebben een geheugen Communiceren met chemische boodschappers Interacteren met elkaar
23 Endogene opioiden en receptoren en hun functies
24 Effecten van stress Grote en chronische stress op het lichaam: Toename in nutrientbehoefte om te herstellen Effecten op het immuunsysteem: Proinflammatoir Leaky gut syndroom
25 Chronischestress leidt tot versnelde veroudering!
26 stress Autisme ADHD zenuwen hormonen immuniteit interactie& communicatie bacteriën voeding voeding infectie
27
28 Etiologie ADHD: erfelijkheid Erfelijkheid Monozygote tweelingen: Vaker concordante ADHD symptomen (t.o.v. gelijke-seks dizygote tweelingen) Familiestudies: Eerstegraads fam-leden: 20-25% kans op ADHD (controles: 4-5%) Genen dopamine (-receptoren, -transporters): Enige associatie met ADHD, maar effecten zijn klein
29 Overgevoeligheid, intolerantie en allergie Een verkeerde immuunrespons op een van zichzelf onschuldige voedingscomponent
30
31 Rationale dieet Studies: kinderen met ADHD hebben vaker last van eczeem en astma Voedselallergenen betrokken bij ADHD? Bepaalde voedingsmiddelen: Rol bij verergeren van ADHD En rol bij bij ontstaan van voedselovergevoeligheden Bv koemelk, tarwe, tomaat en ei Hypoallergeen dieet als behandeling van de symptomen van ADHD?
32 Hypothesevoorimmunologischrisico meerinnate en minder adaptieverespons: meerinfecties, tumoren en ontsteking, autoimmuniteit T-celcompartimentbepalend: CD4 + /CD8 + ; Th1/Th17/Th2; Treg geactiveerdeneutrofielenen monocyten/macrofagenen verminderd aantal NK cellen Pelsser et al, 2009
33 Voedselovergevoeligheid? kleurstoffen, zoetstoffen, smaakstoffenen conserveermiddelenin voeding werken adjuverend? gesuggereerd effect voedselovergevoeligheid bij kinderen vaak relatie met overgevoeligheid en voedselallergie op bepaalde voeding(sbestanddelen) succesvolle therapie met dieetaanpassingen (oligoantigeendieet, omega s- 3, geenadditieven) Maar: anekdotisch, geen blinde studies, geen resultaten van RCT
34 ImmuunstatusbijADHD en autisme(?) Non-allergisch Allergisch overgevoelig antistoffen in bloed specifiek voor voedselallergie (IgE) en voedselintoleranties (IgG) recidiverendeinfecties(chlamydia pneumoniae, en Streptococcus group A) afwezigheid vaccintiters(26%) T-cel reactiviteit tegen melk, kaas en gluten verminderde T-cel regulatie, verstoring Th subset balans
35 Voeding, immuniteiten gedrag voedingsbestanddeel + infectieen danger signaal stimulatie immuunsysteem neurendocriene immuunregulatie bloed-hersen barriere interactie met hersenen ADHD Autisme beïnvloeding gedrag en cognitie
36 Eiwitvertering in de darm eiwitten Enzymen peptides DPP IV Glucose metabolisme losse aminozuren Enzymen Absorptie door darmepitheel Hypothese! bloedstroom Autoantistoffen tegen DPP IV
37 Abnormaleeiwitafbraakin de darm abnormale hoeveelheden peptiden in urine peptiden zijn: Gliadorfine van Gluten en Casomorfine van Caseïne sleutelpeptidase(dppiv) wordt gemaakt door het darmepitheel peptidenhebbeneenopioid-achtigeffect door binding aande opiaatreceptoren in de hersenen en in de darm. negatieve effecten op spraak en auditieve integratie, hoge pijntolerantie, en introvertie 8x meer kans op oorontstekingen diarreeof constipatie, voedselallergieen intoleranties Asperger syndroom
38 Kleurstoffen
39 Immuunreactiesbijgezonden PBMC van gezondenplus tartrazineen sulfanylzuur: verhoging TNF-α, IL-1β, IL-6 van monocyten gelijke Th1 (IL-2, IFN-γ) toename Th2 (IL-4, IL-5, IL-13) remming Treg(IL-10) E102 Savelkoul, 2010
40 Chronischeontsteking en darmziekte Systemische Immuun dysregulatie Immuun respons ontsteking voedsel- en bacteriële brokstukken door darmwand: activatie immuunsysteem en inductie chronische ontsteking!
41 Gezonde darm Darm autist
42 Behandeling: herstelvan de darmwerking Minimaliseeraanwezigheidvan toxines, infecties, allergenen Verwijder parasieten, gisten, ziekmakende bacterien met immunomodulatorren of medicijnen Zoweinigmogelijkirriterendevoedingscomponenten: kleurstoffen en conserveermiddelen, choclade, etc. Verwijdervoedselallergenen: probeercaseineen glutenvrij dieet(in 80% effect, >4 maanden!) Herstel de normale darmflora met probiotica (Lactobacillus GG en Bifidobacteriën) Echter: gebrekaangoedestudies teronderbouwing: case reports, internet,.
43 Categorieën micro-organismen gut flora Escherichia coli Afbraak en modificatie van eiwit Helicobacter pylori tetanus
44 Infectiesen immuunziekten Bach JF, Engl J Med 2002; 347:
45 De hygiënehypothese De afname van infecties tijdens het vroege leven leidt tot veranderingen in de opbouw en activiteit van het immuunsysteem waardoor de kans op het krijgen van immuungemedieerde ziekten toeneemt.
46 Neonataal & kinderimmuunsysteem Seriële infecties Immuun respons Th1 Th2 Th2 Leeftijd Het intrauterine milieu is Th2 en daardoorth2 impriniting van Th2 dominantie in de neonaat Gebalanceerd Th1/Th2 op ~2 jaar
47 Neonataal & kinderimmuunsysteem Minder seriële infecties hygiëne, kleine familie grootte, vaccinaties, etc Immuun respons Th1 Th2 Leeftijd Langere periode met Th2 en dus inductie Th2 responsen tegen omgevingsantigenen Ongebalanceerd Th1/Th2 op ~2 jaar
48 Hygiëneen versterking immuunsysteem Opgroeien op een boerderij Creche of kinderrijk gezin Opgroeien met huisdieren Infecties op jonge leeftijd
49 Infecties en de hygiënehypothese Worm infecties Mycobacteria probiotica Ingestie2500 levende T. suis ova/ 3 wkngedurende 24 weken (Summers et al., 2003)
50 Chronischeontsteking en darmziekte Systemische Immuun dysregulatie Immuun respons ontsteking voedsel- en bacteriële antigenen dringen door armwand en activeren het immuunsysteem en veroorzaken chronische ontsteking!
51 Autisme en ADHD: inzichten en behandeling Onderzoek: heterogeen ziektebeeld geen uniforme groepen voor onderzoek case studies toenemend inzicht in mechanisme rol voeding, spijsvertering, darmimmuniteit, tolerantie-inductie, herseneffecten en darm-brein communicatie Therapie medicatie voeding leefstijl probiotica immunotherapie!
52 Toekomstscenario? gezondheid Immuun versterking voeding multidisciplinaire samenwerking, integratie van kennis! leefstijl Afnemend gedrag en cognitie Tijdens veroudering
53 Voedingen gezondheid Voeding Cognitie gedrag leefstijl leefomgeving Gezondheid
Ontwikkeling van allergie op kinderleeftijd
Ontwikkeling van allergie op kinderleeftijd Prof.dr. Huub F.J. Savelkoul huub.savelkoul@wur.nl Immuunsysteem en bescherming tegen infecties Het totale te verdedigen oppervlak bestaat uit 2 m 2 huid, 80
Nadere informatieAllergie@WUR en het ACW
Allergie@WUR en het ACW Huub F.J. Savelkoul Allergie Consortium Celbiologie en Immunologie Wageningen Universiteit Algemeen: www.allergie.wur.nl Allergie @WUR Wat is allergie? te sterke afweer tegen onschuldige
Nadere informatieImmuuncompetentie. VDI-1 Huub Savelkoul. Immuuncompetentie
Immuuncompetentie VDI-1 Huub Savelkoul Immuuncompetentie Definitie Ontwikkeling sterk gereguleerd en actief immuunsysteem op jonge leeftijd Effectieve reactie op infectieuze antigene stimuli en tolerantie
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het mucosale immuunsysteem Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen infecties met bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. De huid en de mucosale weefsels zoals bijvoorbeeld
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Allergie, astma, mycobacteriën en Nramp1. Astma is een een chronische ziekte die gekenmerkt wordt door een chronische ontsteking van de luchtwegen en door overgevoeligheid van de luchtwegen
Nadere informatie1/23/2013. Index. Index. Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Orale tolerantie: Concept. Vriend of vijand?
//0 Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Orale tolerantie: Concept Tolerantie wordt gedefinieerd als de actieve non-respons van het immuunsysteem op een antigeen dat via
Nadere informatieDe immunologische achtergrond van orale tolerantie. Femke Broere Assistant professor
De immunologische achtergrond van orale tolerantie Femke Broere Assistant professor Artritis (Osteo)artritis Slijtage? Immunologisch? Christopher B. Little & David J. Hunter Nature Reviews Rheumatology
Nadere informatieSPIJSVERTERINGS- STELSEL
P A T H O L O G I E SPIJSVERTERINGS- STELSEL De darmen / het buikgebied..... ongetwijfeld het meest onbegrepen en ondergewaardeerde (lymfatisch) orgaan in ons lichaam... De darmen / het buikgebied.....
Nadere informatieVoedselallergie en voedselintolerantie
DC 29 Voedselallergie en voedselintolerantie 1 Inleiding Bij voedselallergie of voedselintolerantie is er sprake van overgevoelige reacties op voedsel of bepaalde bestanddelen in voedsel. De informatie
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24600 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Mariman, Rob Title: Probiotic bacteria and the immune system : mechanistic insights
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Ons immuunsysteem beschermt ons tegen allerlei ziekteverwekkers, zoals bacteriën, parasieten en virussen, die ons lichaam binnen dringen.
Nadere informatieNederlandse samenvatting
6 78 Nederlandse samenvatting Colon kanker Colon (dikke darm) kanker is één van de meest voorkomende kankers en is de tweede doodsoorzaak door kanker in geïndustrialiseerde landen. Het voorstadium van
Nadere informatieAppendices. Nederlandse samenvatting 148. Dit proefschrift op één pagina 152. Dankwoord 153. About the author 155. List of publications 156
Appendices Nederlandse samenvatting 148 Dit proefschrift op één pagina 152 Dankwoord 153 About the author 155 List of publications 156 148 Nederlandse samenvatting Dendritische cellen en macrofagen in
Nadere informatieNederlandse samenvatting
171 172 Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Met vaccinaties kunnen veel ziektes voorkomen worden, zoals de mazelen, de rode hond en de griep. Echter een vaccin voor het voorkomen van kanker
Nadere informatieChapter 6. Nederlandse samenvatting
Chapter 6 Nederlandse samenvatting Chapter 6 122 Nederlandse samenvatting Het immuunsysteem Het immuunsysteem (of afweersysteem) beschermt het lichaam tegen lichaamsvreemde en ziekmakende organismen zoals
Nadere informatieNieuwe inzichten in de Immunologie
Nieuwe inzichten in de Immunologie Huub F.J. Savelkoul Allergie Consortium Wageningen Celbiologie en Immunologie Wageningen Universiteit huub.savelkoul@wur.nl Functies van het immuunsysteem Het totale
Nadere informatieSamenvatting. Figuur 1. Een T cel gemedieerde immuun response. APC: antigen presenterende cel; Ag: antigen; TCR: T cel receptor.
Samenvatting Het immuunsysteem Het menselijke lichaam bevat een uniek systeem, het immuunsysteem, wat ons beschermt tegen ongewenste en schadelijk indringers (ook wel lichaamsvreemde substanties of pathogenen
Nadere informatie1/31/2013. Orale tolerantie: Concept. Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Index. Index
//0 Orale tolerantie: Concept Nieuwe strategieën om kinderen met KMA sneller te laten herstellen. Tolerantie wordt gedefinieerd als de actieve non-respons van het immuunsysteem op een antigeen dat via
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het menselijke lichaam kan zich op vele manieren goed beschermen tegen binnendringende ziekteverwekkers. Hierbij speelt het immuunsysteem een zeer belangrijke rol. Het immuunsysteem
Nadere informatieSamenvatting voor niet-ingewijden
Het immuun systeem Het immuun systeem is erg complex en vele celtypes dragen bij aan de bescherming tegen virussen en bacteriën. Voor het begrip van dit proefschrift zijn vooral de T cellen van belang.
Nadere informatieBloed, Afweer en Infectieziekten
Bloed, Afweer en Infectieziekten Functies Vervoer van stoffen O 2 van longen naar cellen CO 2 van cellen naar longen Voedingstoffen van de dunne darm naar cellen Ureum van de lever naar de nieren Hormonen
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting In het menselijk lichaam heeft het maagdarmstelsel de belangrijke taak om het voedsel te verteren en voedingsstoffen tot zich te nemen. Om deze functie uit te voeren bestaat het
Nadere informatieSAMENVATTING Samenvatting Coeliakie is een genetische aandoening waarbij omgevingsfactoren en meerdere genen bijdragen aan de ontwikkeling van de ziekte. De belangrijkste omgevingsfactor welke een rol
Nadere informatieAutisme en ADHD D e r o l v a n z u i v e l e n g l u t e n
Autisme en ADHD D e ro l v a n z u i v e l e n g l u t e n Onderwerpen 1. Epigenetica en genetica 2. Het endorfine systeem 3. Endorfine in relatie tot andere systemen 4. Exorfinen 5. De rol van exorfinen
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29019 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Ariotti, Silvia Title: Function and behavior of CD8+ T cells in the skin Issue
Nadere informatieProbiotica en vitamine D. Invloed op de gezondheid van moeder en kind
Probiotica en vitamine D Invloed op de gezondheid van moeder en kind Inleiding Veel nieuw onderzoek Tijdens de zwangerschap al invloed op moeder én kind Toepassing bij pasgeborenen Zwangeren Vroeggeboorte
Nadere informatieNederlandse samenvatting
De cellen van het menselijke immuunsysteem kunnen grotendeels worden verdeeld in een aangeboren (innate) en een verworven (adaptieve) tak. De cellen van het aangeboren immuunsysteem vormen een eerste lijn
Nadere informatie2.1 Verstoord evenwicht protease-antiprotease
Roken is verreweg de belangrijkste risicofactor. Andere risicofactoren zijn: beroepen of hobby s met regelmatige blootstelling aan kleine deeltjes (fijnstof ) en (zelden) een familiair voorkomend enzymtekort
Nadere informatieImmunologie. Afweer. Wij leven als levende organismen in evenwicht met onze omgeving
Immunologie Afweer 1 Wij leven als levende organismen in evenwicht met onze omgeving Verstoring van het evenwicht tussen organisme en omgeving kan ertoe leiden dat ons lichaam door indringers uit de omgeving
Nadere informatieKruizemunt/ Spearmint
De Dentozyme chips zijn gemaakt van hoogwaardig onderhuids bindweefsel van runderhuid. Ze zijn verrijkt met Kruizemunt (Spearmint), Wei-eiwit (Whey-protein) of Spirulina. Tijdens het kauwen door de hond
Nadere informatieCosmetica en huidverzorgingsproducten: deze bevatten vaak allerlei chemische bestanddelen zoals geur- en kleurstoffen waar je huid niet tegen kan
1 Huidproblemen ontstaan vaak als reactie op een tekort aan vitamines en mineralen, vergiftigingen, oxidatieve stress of ontstekingsprocessen in je lichaam. De belangrijkste oorzaken zijn: Voeding: gluten,
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35155 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Hussaarts, Leonie Title: Immune modulation by schistosomes : mechanisms of T helper
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/18692 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Herbert-Fransen, Marieke Fernande Title: Targeting the tumor-draining area : local
Nadere informatieVragen Ouderdag Congenitale CMV infectie. CMV-groep
Vragen Ouderdag Congenitale CMV infectie CMV-groep Vragen voor het vragenuurtje Wat zijn de risico s voor een volgende zwangerschap? Borstvoeding en CMV Wat moet ik doen bij andere zwangeren nu ik en mijn
Nadere informatieOntregeling van het immuunsysteem bij psychose
Ontregeling van het immuunsysteem bij psychose Hans van Mierlo Jacqueline Counotte Psychiaterdag PsyQ 26-6-218 Beloop Begin in vroege volwassenheid Patroon van exacerbaties en herstel Invloed van stress?
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Schistosomen en het immuunsysteem van de gastheer De parasieten van de schistosoma familie zoals Schistosoma mansoni en Schistosoma haematobium veroorzaken de ziekte schistosomiasis, ook wel
Nadere informatieNederlandse samenvatting Hexachloorbenzeen
Hexachloorbenzeen Hexachloorbenzeen (HCB; C 6 Cl 6 ) is een organochloorverbinding (Figuur 1) die in het verleden werd gebruikt als bestrijdingsmiddel tegen schimmels. Mede door de schadelijke effecten
Nadere informatieSAMENVATTING IN HET NEDERLANDS
SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Allergisch astma Allergisch astma is een veel voorkomende ziekte waarbij mensen benauwd worden wanneer ze de stof inademen waar ze allergisch voor zijn geworden. Daarnaast
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Behorende bij het proefschrift: Regulation of T cell responses in atherosclerosis Hart- en vaatziekten zijn ondanks het vele onderzoek en de verschillende cholesterol en bloeddruk
Nadere informatieWat is een allergie? Afweersysteem
De allergie survivalgids 15 Hoofdstuk 1 Wat is een allergie? Afweersysteem Voordat we uitleggen wat een allergie is, is het handig dat je eerst weet wat een afweersysteem is. Het afweersysteem van je lichaam
Nadere informatieSamenvatting proefschrift Thijs K. Hendrikx
Samenvatting proefschrift Thijs K. Hendrikx The Role of Regulatory T cells in Kidney Transplantation Promotie: 17 december 2009 Erasmus Universiteit Rotterdam Promotor: Promotor: Prof. dr. W. Weimar Co-promotor:
Nadere informatiein de route kunnen activeren. Een groep van enzymen die ook deel uitmaken van deze cascade zijn de mitogen-activated protein kinases (MAP kinases).
Samenvatting Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 1 geeft een algemene introductie tot de immuunresponsen die worden opgewekt door helminthen; wormen, waarvan de meeste soorten parasitair zijn. Twee typen zijn te onderscheiden:
Nadere informatieS C H I J F V A N V I J F
SCHIJF VAN VIJF DE SCHIJF VAN VIJF, GOED VOOR JE LIJF! V o o r i e d e r e e n i s e e n v o e d i n g s k e u z e v a n b e l a n g w a a r a l l e b e n o d i g d e voedingsstoffen in zitten. Dit zijn
Nadere informatieGezonde Leefstijl: Alcohol
Gezonde Leefstijl: Alcohol 1 Onderwerpen Cijfers en feiten Alcohol in je lichaam Ziektes door Alcohol Alcohol in de praktijk Alcohol en overgewicht Tips Alcoholgebruik Vragen 2 Cijfers en feiten 1) Ruim
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/45885 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kersten, K. Title: Pulling the strings on anti-cancer immunity Issue Date: 2017-02-07
Nadere informatieHET FOODWISE PROGRAMMA
Chronische klachten te lijf met HET FOODWISE PROGRAMMA INHOUDSOPGAVE Waarom FoodWise? pagina 3 Wat is een lekkende darm? pagina 4-6 Opbouw programma pagina 7 Inhoud programma.. pagina 8 Voorbereiden op
Nadere informatieSamenvatting. Chapter 8
Samenvatting Chapter 8 154 Het dopaminerge systeem is betrokken bij de controle over een heel scala aan fysiologische functies, variërend van motorische activiteit tot de productie van hormonen en het
Nadere informatieTentamen B: correctievoorschrift 5 november 2004
Thema 2.1: Infectie- en Immuunziekten Tentamen B: correctievoorschrift 5 november 2004 Tentamencoördinator mw. Dr. I. Bakker Tentameninformatie Het tentamen bestaat uit 68 vragen, waarvan 53 gesloten en
Nadere informatieSPIJSVERTERINGSKLACHTEN
DE VOEDINGSSUPPLEMENTEN VAN ALFA AAN JE GEZONDHEID BOUW JE ELKE DAG SPIJSVERTERINGSKLACHTEN ONDERSTEUNING VAN EEN VLOTTE MAAGWERKING DE SPIJSVERTERING, EEN INGEWIKKELD PROCES De spijsvertering bestaat
Nadere informatieBasisprincipes tumorimmunologie
Basisprincipes tumorimmunologie Joost Lesterhuis Afd. Medische Oncologie en Tumor Immunologie Nijmegen Centre for Molecular Life Sciences Het afweersysteem beschermt tegen kanker Risico op kanker neemt
Nadere informatieLABORATORIUMTESTEN. Aan de hand van de testuitslagen kunnen er specifieke behandelingen worden ingezet zoals: Bijnierstress profiel 129,43
LABORATORIUMTESTEN New Balanced is aangesloten bij een tweetal laboratoria. Hierdoor bestaat de mogelijkheid om diverse feces- en speekseltesten te laten uitvoeren. Alle testen zijn thuis testen. Je krijgt
Nadere informatieZiekteverwekkende micro-organismen dringen via lichaamsopeningen het lichaam binnen:
IMMUNITEIT 1 Immuniteit Het lichaam van mens en dier wordt constant belaagd door organismen die het lichaam ziek kunnen maken. Veel van deze ziekteverwekkers zijn erg klein, zoals virussen en bacteriën.
Nadere informatie143 Lymfatische filariasis is een door muggen overgebrachte ziekte die wijdverbreid voorkomt in de tropen en subtropen. Hoewel de prevalentie niet hoog is, tonen gegevens van het Indonesisch ministerie
Nadere informatieDe darm, zijn flora en het brein: interview met prof. dr. Huub Savelkoul, immunoloog. Onderwerp: de relatie tussen darmziekten en autisme.
De relatie tussen Darmziekten en Autisme: De darm, zijn flora en het brein: interview met prof. dr. Huub Savelkoul, immunoloog. Onderwerp: de relatie tussen darmziekten en autisme. Introductie Waarom leidt
Nadere informatieHYPOALLERGENIC DIET VOOR DE HOND
HYPOALLERGENIC DIET VOOR DE HOND Bij de behandeling van voedselovergevoeligheid zal uw dierenarts uw hond een speciale dieetvoeding voorschrijven. Royal Canin Hypoallergenic Diet is speciaal ontwikkeld
Nadere informatieAUTISME EN AANVERWANTE AANDOENINGEN Een leidraad voor behandeling en diagnostiek
1 AUTISME EN AANVERWANTE AANDOENINGEN Een leidraad voor behandeling en diagnostiek (Europees Laboratorium voor Nutriënten, Bunnik, Nederland) Van autisme en aanverwante aandoeningen is (nog) niet bekend
Nadere informatieCollege 15 Allergie
College 15 Allergie 13-11-2013 Dit college gaat over allergie. Wat is precies een allergie? Welke immunologische mechanismen steken hier achter? Waarom ontstaat een atopie? Zijn er middelen om een allergie
Nadere informatieOp weg naar immuun interventie in MS. Nederlandse samenvatting
Op weg naar immuun interventie in MS Nederlandse samenvatting Multiple sclerosis en de rol van αb-crystalline Multiple sclerosis is een chronische ontstekingsziekte van het centraal zenuwstelsel (CZS),
Nadere informatieImmuunreactie tegen virussen
Samenvatting Gedurende de laatste eeuwen hebben wereldwijde uitbraken van virussen zoals pokken, influenza en HIV vele levens gekost. Echter, vooral in de westerse wereld zijn de hoge sterftecijfers en
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19037 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19037 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Hende, Muriel van den Title: Human papillomavirus clade A9 specific cellular immunity
Nadere informatieImmuuntherapie en persoonsgerichte behandeling
Immuuntherapie en persoonsgerichte behandeling Zaterdag 16 maart 2019 De Landgoederij, Bunnik M J van den Bent Neuroloog Kanker: een ziekte van het DNA? Eiwitten dragen de functies van cellen DNA zorgt
Nadere informatieMEER DAN EEN HUIDPROBLEEM
ROYAL CANIN DIEETVOEDINGEN HELPEN UW HUISDIER WEER LEKKER IN ZIJN VEL TE LATEN ZITTEN SOMS IS EEN PROBLEEMHUID MEER DAN EEN HUIDPROBLEEM Wanneer de oorzaak van de huidproblemen gediagnosticeerd is, kan
Nadere informatieCytokinen. door dr. A.J.M. van Oosterhout Farmacologie, Faculteit Farmacie Universiteit Utrecht
108 1 Cytokinen door dr. A.J.M. van Oosterhout Farmacologie, Faculteit Farmacie Universiteit Utrecht 1. Inleiding 108 3 2. Historie 108 3 3. Produktie 108 3 4. Eigenschappen 108 5 5. Meetmethoden 108 6
Nadere informatieDUURSPORTER. Niveau 1. N1 / Geen klachten = Multi Health Support Gold/ Krill Gold/ D3 Gold
DUURSPORTER Niveau 1 N1 / Geen klachten = Multi Health Support Gold/ Krill Gold/ D3 Gold Klachten/ doel: klachten zijn afwezig, doel is basis ondersteuning. Daarom wordt de basis suppletie Multi Health
Nadere informatieOntzuren en ontgiften
BODY & MIND M A S S A G E P R A K T I J K Ontzuren en ontgiften Verzuring Verzuring betekent letterlijk het zuurder worden van iets. Ons lichaam is verzuurd als het zuurgehalte, ph-waarde, van ons lichaam
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/28275 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28275 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: O Flynn, Joseph Title: Properdin-dependent activation and control of immune-homeostasis
Nadere informatieANALLERGENIC DIET VOOR DE HOND
ANALLERGENIC DIET VOOR DE HOND Bij de behandeling van voedselovergevoeligheid zal uw dierenarts uw hond een speciale dieetvoeding voorschrijven. Royal Canin Anallergenic Diet is speciaal ontwikkeld voor
Nadere informatieI. INLEIDING (12-09-2015) homeostase pathologie pathofysilogie symptomen casus: pijn R - thorax
Lijst H.H. Tan I. INLEIDING (12-09-2015) homeostase pathologie pathofysilogie symptomen casus: pijn R - thorax diagnostiek: X-thorax bloedonderzoek longscan percussiescan: gestoord verticale scan doppler
Nadere informatieNederlandse samenvatting, Dankwoord, Curriculum Vitae, List of publications
, Dankwoord, Curriculum Vitae, List of publications Nederlandse samenvatting Respiratoir syncytieel virus (RSV, beter bekend als het RS-virus) is bij zuigelingen de meest voorkomende oorzaak van ernstige
Nadere informatieBEWEGING EN VOEDING VOOR OUDEREN
BEWEGING EN VOEDING VOOR OUDEREN BELANG VAN BEWEGEN Lichamelijk inactief, gevolgen? Actieve geest Wat gebeurt er als je beweegt? HERSENEN INDELING HERSENEN GEHEUGEN EN EMOTIONELE LADING HERSENCELLEN WAT
Nadere informatieNederlandse samenvatting voor niet ingewijden
Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden De rol van dendritische cellen in de afweerreactie tegen infecties Het immuunsysteem is in de loop van de evolutie
Nadere informatieVoedselallergie; kliniek en diagnostiek
Voedselallergie; kliniek en diagnostiek WDH allergie nascholing 5 oktober 2010 Annejet Plaisier, kinderarts Janneke Ruinemans-Koerts, klinisch chemicus Casus Dylano, ruim 2 ½ jaar oud Reden van komst:
Nadere informatieSamenvatting Biologie H7 Biologie Eten
Samenvatting Biologie H7 Biologie Eten Samenvatting door J. 1049 woorden 5 januari 2017 5,1 13 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar 7.1 Eten Eet iedereen hetzelfde? Eetgewoontes hangen van verschillende
Nadere informatieGluten & koemelk De link met gezondheidsklachten Een complete gids voor therapeut & patiënt
Gluten & koemelk De link met gezondheidsklachten Een complete gids voor therapeut & patiënt Hilde Maris 4 TherapieWijzer Een woordje uitleg... 9 1. De geschiedenis van granen... 13 1.1. Tarwe is genetisch
Nadere informatieImuPro wijst de weg naar een voor u goede voeding. Het is uw route naar een betere gezondheid.
Uw persoonlijke ImuPro Screen + documenten Testnummer: 2017 Geachte heer/mevrouw, Samen met deze brief ontvangt u het ImuPro resultaat van uw persoonlijke voedingsintolerantie test. Dit rapport laat in
Nadere informatieVoedselovergevoeligheid bij hond en kat
Voedselovergevoeligheid bij hond en kat VOEDSELOVERGEVOELIGHEID Een overgevoeligheid voor voeding komt niet zo vaak voor bij honden en katten. Voedingsovergevoeligheid kan zowel huidklachten als problemen
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Vulvaire intra-epitheliale neoplasie (VIN) is een relatief weinig voorkomende afwijking aan de schaamlippen met vaak een langdurig beloop en recidiverend karakter. VIN is een voorstadium
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/47911 holds various files of this Leiden University dissertation uthor: Jolink, H. Title: Human T-cell responses to spergillus fumigatus: In healthy individuals
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24378 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Melief, Sara Marie Title: Immunomodulatory properties of human multipotent stromal
Nadere informatieDieetvoeding voor de herstellende hond en kat. Mijn hond of kat is herstellende van een operatie, ziekte of ondervoeding wat nu?
Dieetvoeding voor de herstellende hond en kat Mijn hond of kat is herstellende van een operatie, ziekte of ondervoeding wat nu? betrouwbare en betaalbare dieetvoeding In de periode dat jouw hond of kat
Nadere informatiezwanger worden, zwanger zijn new care supplements omdat je meer dan ooit met je lichaam bezig bent
zwanger worden, zwanger zijn new care supplements omdat je meer dan ooit met je lichaam bezig bent 2 Zowel voor, tijdens als na je zwangerschap ben je meer dan ooit bezig met je lichaam. Je investeert
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting 129 Samenvatting en discussie Immuniteit wordt over het algemeen gedefinieerd als de aangeboren of verworven bescherming tegen een infectie. Deze functie wordt uitgeoefend door
Nadere informatieChapter 9. Nederlandse samenvatting
Chapter 9 Nederlandse samenvatting 150 Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING De natuurlijke afweer van het lichaam wordt verzorgd door het immuunsysteem. Zonder immuunsysteem zouden pathogenen zoals virussen
Nadere informatiehoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 203 Samenvatting in het Nederlands
hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 203 Samenvatting in het Nederlands hoofdstuk 11 9/21/00 1:12 PM Pagina 204 204 SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Inleiding Het humaan immuundeficiëntie virus (HIV) is de
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20942 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20942 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Wammes, Linda Judith Title: Immune regulation during parasitic infections : from
Nadere informatieImmuun Activatie in Relatie tot Manische Symptomen in Depressieve Patiënten. Karlijn Becking MD-PhD student, UMCG
Immuun Activatie in Relatie tot Manische Symptomen in Depressieve Patiënten Karlijn Becking MD-PhD student, UMCG Introductie Disbalans Pro-inflammatoire staat Destabilisatie Gevoeligheid voor stress Monocyt
Nadere informatieInformatie voor patiënten Waarom een ontlastingonderzoek?
Informatie voor patiënten Waarom een ontlastingonderzoek? RP Vitamino Analytic Postbus 38 NL - 4493 ZG Kamperland Copyright 2008 RP Vitamino Analytic BV, NL 4493 ZG Kamperland Item-Nr. 374840-08/08 Waarom
Nadere informatieWELLNESS CATFOOD DOG & CAT WELLNESS DOGFOOD HI-TEC BALANCED NUTRITION
WELLNESS CATFOOD DOG & CAT WELLNESS DOGFOOD HI-TEC BALANCED NUTRITION NL 2 WELLNESS CATFOOD Wellness WELLNESS KITTEN WELLNESS ADULT WELLNESS SENSITIVE King Qualifood is een divisie van de firma Natural
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/40905 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Ateba Ngoa, U. Title: The effect of parasitic co-infections on immune responses
Nadere informatieNederlandse Samenva ing
Nederlandse Samenva ing Nederlandse Samenva ing De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn de meest voorkomende vormen van chronische ontstekingen van het maag-darm-kanaal. In het engels wordt deze groep
Nadere informatieINLEIDING Prof. dr. ir. Huub Savelkoul en drs. Anna Kruyswijk
INLEIDING Prof. dr. ir. Huub Savelkoul en drs. Anna Kruyswijk Een patiënte met chronisch geneesmiddelgebruik Vitale vrouw, 88 jaar: hartritmestoornissen, benauwd, enkels iets dik Cardioloog (ZH opname):
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33005 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Vos van Steenwijk, P.J. de Title: Immunology and immunotherapy of high grade cervical
Nadere informatieDe klinische relevantie van genetische variatie van de gastheer bij bacteriële meningitis
De klinische relevantie van genetische variatie van de gastheer bij bacteriële meningitis Marieke Sanders, PhD student Lab. Immunogenetica & Kinderinfectieziekten VUmc Servaas Morré & Marceline van Furth
Nadere informatieBiologie ( havo vwo )
Tussendoelen Biologie ( havo vwo ) Biologie havo/vwo = Basis Biologische eenheid Levenskenmerk Uitleggen hoe bouw en werking van onderdelen van een organisme bijdragen aan de functies voeding, verdediging
Nadere informatieDieetwijzer DIEET. Dieetplan bij voedselovergevoeligheid FOS MOS. Dieetwijzer-VC-Gevoeligheid.indd 1 13-08-12 13:20
Dieetwijzer FOS MOS Dieetplan bij voedselovergevoeligheid DIEET Dieetwijzer-VC-Gevoeligheid.indd 1 13-08-12 13:20 Voorwoord Huid- en vachtproblemen en/of maagdarmproblemen, zoals diarree, door een voedselovergevoeligheid
Nadere informatieImpact van nutritionele interventies op de immuun competentie
Impact van nutritionele interventies op de immuun competentie Dirkjan Schokker / Marinus van Krimpen 29 oktober 2013 Doel en afbakening Doel: Het via literatuuronderzoek inventariseren van mogelijke interventies
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/36504 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Esch, Edith van Title: Clinical implications of immune cell infiltration in vulvar
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse samenvatting Hematopoiesis Een volwassen mens heeft ongeveer vijf liter bloed waarin zich miljarden cellen bevinden. Deze cellen zijn onder te verdelen op basis van
Nadere informatieVoedselallergie en -intolerantie
Algemene informatiefolder Voedselallergie en -intolerantie Stichting Voedsel Aller Allergie Patiëntenorganisatie voor voedselallergie en voedselintolerantie Inleiding Deze folder geeft antwoord op de meest
Nadere informatieKlaus-Dietrich Runow
Klaus-Dietrich Runow De darm denkt mee Hoe bacteriën, schimmels en allergieën het zenuwstelsel beïnvloeden Uitgeverij Akasha Inhoud Inleiding 9 Metabolische individualiteit: metabolische typering 10 Voorbeelden
Nadere informatie