'Kiezen voor groenten en fruit'

Transcriptie

1 Consumentenplatform 'Kiezen voor groenten en fruit' Den Haag, 6 september 2002 Op 6 september 2002 kwam het Consumentenplatform voor de tweede keer bij elkaar. Ditmaal rond het thema Kiezen voor groenten en fruit met als onderwerpen: bestrijdingsmiddelen, populariteit van groenten en fruit, microbiologische verontreinigingen en biologische teelt. In de vergadering kregen de leden de volgende vijf dilemma s voorgelegd: 1. Groenten en fruit met minder bestrijdingsmiddelen, maar voor een hogere prijs. 2. De voedselveiligheid bij kleine groentespeciaalzaken en van exotische producten. 3. (Im)populariteit van groenten en fruit bij kinderen en volwassenen. 4. De besmettingsrisico's van voorgesneden groenten en kiemgroenten. 5. Marktaandeel van biologische groenten en fruit. De leden dienden drie dilemma s te kiezen, die men verder wilden bespreken. Tijdens het kiezen van de dilemma s kwam naar voren, dat dilemma 1 en 5 gecombineerd konden worden. Na stemming viel dilemma 2 af. De drie gekozen en behandelde dilemma s zijn: 1. Groenten en fruit met minder bestrijdingsmiddelen, maar voor een hogere prijs; Marktaandeel van biologische groenten en fruit. 2. (Im)populariteit van groenten en fruit bij kinderen en volwassenen. 3. De besmettingsrisico's van voorgesneden groenten en kiemgroenten

2 De deelnemers waren zeer enthousiast en hebben een groot aantal beleidssuggesties geopperd. In dit verslag wordt eerst een korte terugblik gegeven op het Consumentenplatform Waar komt mijn stukje vlees vandaan? Daarna zal het thema Kiezen voor Groenten en Fruit per gekozen dilemma beschreven worden. Tenslotte volgt een bijlage met de aan- en afwezigen op 6 september

3 Terugblik op het thema: Waar komt mijn vlees vandaan? Het Consumentenplatform keek terug op de eerste bijeenkomst met als thema Waar komt mijn vlees vandaan? De beleidssuggesties die uit deze bijeenkomst voortkwamen zijn door de Focusgroep 'Veilig voedsel een bewuste keuze' van het ministerie van LNV besproken. De focusgroep heeft een aantal criteria opgesteld om te bepalen of een beleidssuggestie opgenomen zou kunnen worden in het beleid. De criteria zijn: Een beleidsterrein van LNV Concreet en met diepgang Vernieuwend Politiek relevant Heeft samenhang met huidig beleid Ook heeft de focusgroep bekeken hoe de suggesties van het consumentenplatform correct vertaald kunnen worden in de beleidstermen. De focusgroep heeft drie beleidssuggesties geselecteerd, te weten: Reductie en inzichtelijk maken van het aantal keurmerken voor de consument. Openbaarheid van controleresultaten in de vleesketen, zodat de consument kan zien hoe de winkelier op de hoek en zijn leveranciers presteren. Informatievoorziening over product en productiewijze naar de consument, via een combinatie van internet en de streepjescode en/of een digitale zuil. Deze projecten zijn ingebracht in het directeurenoverleg van de directies van LNV. Dit overleg heeft bepaald welke directie verantwoordelijk is voor welk project en welke directie het uitvoert. Alle drie de projecten zijn geadopteerd door een directie, voor twee projecten zijn de eerste plannen al gemaakt. De voortgang van de drie projecten wordt in ieder geval teruggekoppeld bij de evaluatie van het Consumentenplatform. Ook zal informatie beschikbaar komen via de internetsite

4 1. Groenten en fruit met minder bestrijdingsmiddelen, maar voor een hogere prijs; Marktaandeel van biologische groenten en fruit. a. Harmonisatie van de residunormen Citaten 'Zorg er voor dat de normen worden geharmoniseerd, dat is wat de consument vraagt en dat is nog een grijs gebied. 'Maken Nederlanders zich terecht zorgen over bestrijdingsmiddelen? Ze hebben zich ook veel zorgen gemaakt over E-nummers, totdat het uitgelegd werd.' Nederlanders hebben een groot vertrouwen in groenten en fruit uit de winkel. Dit vertrouwen is terecht voor binnenlandse producten als het gaat om mogelijke residuen van bestrijdingsmiddelen. De controles laten zien dat op de meeste Nederlandse groenten en fruitproducten geen residuen worden gevonden of dat deze aan de norm voldoen. Dit geldt niet voor de geïmporteerde producten, waar meer overschrijdingen worden gevonden dan bij binnenlandse producten. Dit komt onder andere doordat in Europa de residuwetgeving niet volledig geharmoniseerd is. Nederland hanteert globaal gezien strengere residunormen dan andere Europese landen. Bijvoorbeeld producten uit Spanje, deze kunnen in Spanje aan de residunorm voldoen maar in Nederland niet. Dit verschil ontstaat doordat de residunorm is gebaseerd op het gebruik van de bestrijdingsmiddelen. Het gebruiksvoorschrift van een product is in Spanje anders dan in Nederland. In Spanje mag bijvoorbeeld 2 keer gespoten worden in een seizoen en in Nederland slechts één keer. De residunormen uit beide landen voldoen echter aan de hoeveelheid die de mens dagelijks zou kunnen innemen, zonder gevolgen voor zijn gezondheid. Hoewel de verschillende residunormen geen risico voor de volksgezondheid vormen leidt het gebrek aan harmonisatie regelmatig tot verontrustende berichten in de krant. Overschrijdingen van de residunorm dienen hoe dan ook voorkomen te worden. Suggesties voor nieuw beleid Versnel de harmonisatie van de residunormen in Europa en wereldwijd

5 Zorg voor een eenduidige controle op residuen in Europa, momenteel kunnen controleresultaten uit verschillende Europese landen moeilijk met elkaar vergeleken worden. b. Wordt de landbouw voldoende gestimuleerd om duurzaam te gaan produceren? Citaten 'Een boer kan alleen goedkope en hoge kwaliteit groenten en fruit leveren, als hij bestrijdingsmiddelen gebruikt.' 'Met de voorlichtingscampagne 'Biologisch eigenlijk heel logisch' haal je hoogstens enkele procenten meer omzet, als je een grote stap wilt zetten moet je wat doen aan het prijsverschil.' 'Waarom is er geen even grote druk op efficiëntie bij biologische teelt als in de conventionele teelt?' Er zou eenvoudig op bestrijdingsmiddelen bespaard kunnen worden als de consument zich minder zou storen aan rupsen en luizen in groenten en fruit. Produceren met minder bestrijdingsmiddelen houdt in dat producten van gelijke kwaliteit duurder worden. Burgers zeggen dat ze graag duurzaam geproduceerde producten willen, maar kopen deze uiteindelijk veelal niet vanwege de prijs. De overheid wil in 2004 een biologische afzetmarkt van 5%. Dit moet gebeuren via marktwerking. Het is de vraag of dit gaat lukken. Op dit moment is er een overproductie van biologische producten. De consument vindt ze te duur. De hoge kostprijs wordt veroorzaakt door de hoge kosten van de verwerking, de distributie en de lagere opbrengst per hectare. Momenteel heeft de geïntegreerde teelt het misschien zelfs moeilijker dan de biologische teelt, omdat de geïntegreerde telers geen meerprijs voor hun product kunnen vragen en de biologische teler wel. De vraag is of het voor algemeen belang niet beter is als de overheid zich inspant om de gehele reguliere landbouw duurzaam te laten produceren, in plaats van zich in te spannen voor kleine markten als de biologische landbouw

6 Beleidssuggesties Probeer als overheid geen grote rol te spelen in de biologische teelt, maar besteed meer aandacht aan het verduurzamen van de reguliere teelt Zorg als overheid voor voldoende onderzoeksgelden voor de geïntegreerde en biologische teelt. Stimuleer de ontwikkeling van biologische bestrijdingsmiddelen en -methoden, ook ten behoeve van de geïntegreerde teelt. Geef duurzaam producerende telers belastingaftrek of subsidies en hun producten een BTW voordeel. Voorkom te grote prijsverschillen tussen duurzaam geproduceerde producten en gangbare producten. Alleen met duurzaam geproduceerde groenten en fruit die betaalbaar zijn bereikt men de grote massa. Probeer de waardering van groenten en fruit bij het publiek te verhogen, zodat het bereid is meer te betalen voor een betere kwaliteit. Leg het publiek uit waarom duurzaam geproduceerde groenten en fruit zoveel duurder zijn. Geef bijvoorbeeld inzicht in de prijsopbouw van duurzame producten. Verhoog de bekendheid over het biologische en geïntegreerde product. Mensen zijn bijvoorbeeld bij acties in de winkel nog altijd verbaasd dat biologische producten eender smaken als reguliere producten. Besteed aandacht aan het dilemma tussen duurzaam geproduceerde producten en het transport uit verre landen

7 2. (Im)populariteit van groenten en fruit bij kinderen en volwassenen Citaten 'Groenten uit diepvries, pot en blik zijn niet slechter, maar de consument denkt dit wel.' 'Veel groenten en fruit zijn simpelweg niet aangepast aan de gemakswensen van de consument.' 'Die kleine worteltjes die tot bolletjes gefreesd zijn, die eten mijn kinderen als snoep.' 'Kan je groenten en fruit in andere vormen aanbieden, bijvoorbeeld als breezer?' Groenten en fruit zijn onvoldoende concurrerend met snacks en snoepgoed. Ouders spelen hierin een belangrijke voorbeeldrol voor kinderen. Echter deze ouders hebben ook zelf behoefte aan gemakkelijk eten. Beleidssuggesties: Promoot groenten en fruit als fun, spannend en lekker. Iedereen weet al dat het gezond is. Bied bijvoorbeeld gratis (fun) fruit op scholen en popconcerten aan of promoot het door middel van bekende sporters, filmsterren of verwerk het in soapseries en in populaire tijdschriften voor jongeren. Maak groenten en fruit concurrerend met snacks. Zo kunnen overgewicht en tandbederf worden tegengegaan. Stimuleer productontwikkelingen van groenten en fruit in andere vormen met dezelfde voedingswaarde of maak snacks en snoep duurder. Zorg dat fruit op scholen beschikbaar is (in de kantine, in automaten) en neem gezond eten op in het lesprogramma. Spreek ouders aan op het voorbeeldgedrag, maar geef ook ideeën en tips hoe ze eenvoudig en gemakkelijk groenten en fruit kunnen klaarmaken. Informeer consumenten over de voedingswaarde van geconserveerde groenten en fruit. Diepvries-, blik- en potgroenten worden onterecht als minder gezond ervaren door consumenten. Geef tips met welke bereidingswijze de voedingswaarde het beste behouden kan worden. Stimuleer de waardering voor smaak

8 3. De besmettingsrisico's van voorgesneden groenten en kiemgroenten Citaten 'Microbiologie is een probleem van alle dag waar onvoldoende regelgeving voor is. Ga daar op korte termijn iets op verzinnen, geef veel meer voorlichting aan de consument.' 'Als 5% van de zomergriepjes komt door het eten van voorgesneden groenten is het een macro-economisch probleem.' Zet op de pakjes: niet langer bewaren dan 1 dag, nadat het open is gemaakt.' Accepteer dat deze gemaksgroentenmarkt gaat groeien. Controleer daarom veel meer bij de verwerkers en bewerkers van deze producten.' Voorgesneden groenten en fruit kunnen bij de verwerking besmet worden met microorganismen. Microbiologische verontreinigingen kunnen niet afgewassen worden. De enige maatregelen die de consument kan nemen is voorgesneden groenten na openen niet te lang bewaren of deze zorgvuldig te bereiden (goed roerbakken of koken). Informeer de consument niet over de risico s, maar zorg dat er betrouwbare producten in de winkel liggen. De markt voor deze producten groeit sterk, daarom moet er aandacht worden besteed aan de controle op micro-organismen. Momenteel is de controle nog beperkt. Beleidssuggesties: Breng de risico's in kaart. Er is nog veel onbekend over wat de gevolgen zijn van schadelijke bacteriën in groenten en fruit en hoeveel zieken per jaar dit veroorzaakt. Ga binnen de keten na waar stappen ondernomen moeten worden om de risico's te verlagen. Intensiveer de controle van eindproducten op microbiologische verontreinigingen om een kwaliteitsdruk op de productieketen te leggen. Onderzoek of de uiterste verkoopdatum bij voorgesneden groenten juist gekozen is en handhaaf hier strikter op. Zorg voor een duidelijk etiket voor de consument, bijvoorbeeld: na openen niet langer dan één dag bewaren in de koelkast, minimaal x minuten roerbakken. Informeer de consument over de juiste bereiding van voorgesneden groenten en fruit. Plak op de verpakking een metertje dat aangeeft hoe vers het product is

9 Bijlage 1 Aan- en afwezigen 6 september 2002 Aanwezigen platform: Annie Brouwer (vz) Boudewijn de Blij (vicevz) Claudia Gölz Teo Wams Saskia Aalbers Ellen Govers Arian Kamp Michiel Korthals Steve Badloe Henk Bakker Beate Kettlitz Wouter Klootwijk Hans van der Linden Sonja van Tichelen Overige aanwezigen: Universiteit Twente: Jan Gutteling Ministerie LNV: Willem Roeterdink Edwin Hecker Roelfine Krommendijk Schuttelaar & Partners: Suzanne van der Pijll Sylvia van Nierop Afwezigen: Jolinde van Dijk Anneke Ammerlaan Ellen Jansen Stefan Peijnenburg Jan Staman Wim van Wouw - 9 -