Rapportage RoSA 1 e halfjaar 2015

Transcriptie

1 Rapportage RoSA 1 e halfjaar 2015 Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard Waterschap Hollandse Delta Hoogheemraadschap van Delfland Gemeente Rotterdam Gemeente Capelle aan den IJssel Programma Succes vieren! Het jaar 2015 zijn we begonnen met een RoSA-netwerkborrel op de 40 e etage van De Rotterdam. Veel betrokken collega s vanuit de vijf ketenpartners hebben elkaar deze middag ontmoet. De borrel stond in het teken van succes vieren en netwerken. Daphne de Koeijer, als opdrachtgever vanuit de regiegroep, trapte af. Programmamanager Peer Cox blikte terug en keek vooruit, gevolgd door een drietal pitches door de projectleiders van de langetermijnvisie, innovatieagenda en de monitoring. Veel is bereikt en veel moet nog gebeuren! Brochure RoSA In maart jl. zijn er nieuwe bestuurders gekozen voor de waterschappen. In het kader hiervan is door het programmateam een brochure samengesteld over het programma RoSA, zowel voor de vertrekkende als de komende bestuurders. Kort is toegelicht wat de ambities zijn van de samenwerkingsovereenkomst, welke successen er geboekt zijn, hoe gecommuniceerd wordt en hoe de voortgang gemonitoord wordt. Oplevering producten projectgroepen De meeste projectgroepen hebben hun opdracht vanuit de, in 2013 opgestelde, factsheet ingevuld en hun eindproduct opgeleverd. Verderop in deze rapportage volgt een korte weergave van de opbrengsten per project (voor een deel al eerder beschreven, maar hiermee een totaaloverzicht). Hiermee zijn de verkenningen afgerond en kan gewerkt gaan worden aan het nader uitwerken van de verschillende kansen. Belangenafweging ketenpartners RoSA Het programma bevindt zich dus in een stadium waarin de eindproducten van de projecten worden geoogst. Veelal in de vorm van conclusies en aanbevelingen. Deze resultaten gaan we vormgeven in de Uitvoeringsagenda die we volgens de bestuurlijke overeenkomst in 2016 gaan implementeren. Hiervoor is het belangrijk dat we naar het gezamenlijk onderliggend belang kijken. Staan alle neuzen dezelfde kant op, of zijn er issues die eerst uitgewerkt moeten worden? Hiervoor is bureau P2 ingeschakeld die het programmateam en de key-spelers in het RoSA-programma begeleidt om vanuit deze belangen de uitkomst van de projectgroepen naar de juiste doelstellingen voor de Uitvoeringsagenda te vertalen. De belangenanalyse is in het najaar gereed. Uitvoeringsagenda 2030 Zoals boven aangegeven resulteert het programma RoSA in een uitvoeringsagenda, die vanaf 2016 wordt geïmplementeerd. Een eerste aanzet voor de uitvoeringsagenda is al gemaakt. Daarin staan gezamenlijke doelstellingen voor het vervolg ook en wordt in het kort gerapporteerd wat tot nu toe is bereikt. Dit krijgt in de loop van 2015 verder zijn beslag en is een vast agendapunt van het programmateam. Landelijke monitoring Samenwerken In april jl. is de voortgang gerapporteerd aan de landelijke monitoring Samenwerken. Ditmaal is dit gedaan door middel van het invullen van een digitale enquête. De gezamenlijke en autonome besparingen van de 5 ketenpartners staat op 4,75 miljoen (van de 15,16 miljoen besparing vanaf 2020).

2 Omgeving en stakeholders Vanuit lopende initiatieven in de stad wordt verbinding gezocht met RoSA. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om RINEW (innovatieve pilot, waarin onderzoek gedaan wordt naar het winnen van grondstof uit afvalwater), innovaties in de Dokhaven en initiatieven van het valorisatieprogramma Deltatechnologie. Drinkwaterbedrijf Evides is aangesloten bij de projectgroep Strategie LTV. Studenten van de Rotterdamse Academie voor Bouwkunst hebben een ontwerpend onderzoek naar de grondstoffenfabriek als aanjager voor ruimtelijke ontwikkeling. Op 23 juni presenteerde zij de resultaten. In gesprek met gemeente, waterschap, de Urbansiten en het lectoraat Future Urban Regions is verkend hoe een nieuwe afvalwaterketen stedenbouwkundig en architectonisch is in te passen. Een boeiende uitbreiding van het netwerk RoSA, zeker met oog op de uitwerking van de strategie en de innovatieagenda. Projectgroepen Strategie Lange Termijn Visie (LTV) De langetermijnvisie is afgerond en door de bestuurders van de ketenpartners onderschreven. De langetermijnvisie beschrijft een toekomstbeeld van de Rotterdamse afvalwaterketen met 2050 als richtpunt. De visie is te vinden op het Waterloket van de gemeente Rotterdam: De circulaire keten De visie zet in op een een circulaire afvalwaterketen in Dit wil zeggen meer aandacht voor het sluiten van kringlopen en voor het terugwinnen van energie en grondstoffen uit afvalwater. De basis is het bestaande robuuste Rotterdamse systeem van singels, riolering, gemalen, persleidingen en afvalwaterzuiveringen. Strategie De projectgroep is aan de slag met een realisatiestrategie. Hiervoor is een plan van aanpak opgesteld en voorgelegd aan de regiegroep. De strategie zal worden uitgewerkt aan de hand van vier ontwikkelpaden, waarlangs de transitie naar verwachting plaats zal vinden (zie figuur). Afgelopen maanden zijn twee werksessie georganiseerd. Waterketen collega s hebben daarin een eerste selectie gemaakt van voorbeeldprojecten en zijn aan de slag met het uitwerken van de ontwikkelpaden. De eerste voorbeeldprojecten zijn: - Watersensitieve stad, gericht op het scheiden van stromen - Duurzame sanitatie en RINEW, gericht op nieuwe decentrale zuiveringsconcepten - Zoetwaterfabriek en Ecophos, gericht op terugwinning en hergebruik vanuit centrale systemen - Participatie, als ontwikkelpad om met andere stakeholders initiatieven op te pakken In de loop van 2015 zullen projectvoorstellen concreet gemaakt worden. Voor de ontwikkelpaden worden strategische en operationele doelen uitgewerkt en ook onderzoeksvoorstellen geformuleerd. Onderzoek richt zich op de dilemma s op weg naar Het gaat daarbij om o.a. centrale- of decentrale zuivering, hoe om te gaan met bestaande infrastructuur. Aan de hand van voorbeeldprojecten wordt in diverse onderzoek de dilemma s geconcretiseerd. Product: Notitie Langetermijnvisie; De afvalwaterketen in Rotterdam, definitief, 27 januari 2015.

3 Innovatieagenda De projectgroep Innovatie is bezig met het afronden van het eindrapport, deze wordt in het derde kwartaal van 2015 verwacht. Bij de Innovatieagenda is de verbinding met de Lange Termijnvisie erg belangrijk. De projectgroep neemt in haar rapportage op welke kennisvragen in de transitie naar de lange termijn om aandacht vragen. Innoveren doe je niet alleen, in de innovatieagenda wordt de aansluiting met belangrijke netwerken geformuleerd, zoals het Valorisatieprogramma Delta. Daarnaast wordt uitgewerkt hoe we van innovatie naar operationele bedrijfsvoering komen. Aanbevolen wordt: - de agenda van lopende innovaties actueel te houden; - de processtappen voor innovatie goed in beeld te brengen, waarbij nadruk ligt op de implementatie in beleid en beheer; - een intern netwerk van sleutelfiguren t.a.v. innovaties in beeld te brengen, zowel op strategisch als ook op tactisch en operationeel niveau. Kennisdeling is een kernbegrip binnen innovaties en communicatie speelt daarbij een belangrijke rol. Aanbevolen wordt burgerbetrokkenheid te organiseren bijvoorbeeld door: - organisatie van buurt- en wijkmeetings over water en groentafels; - participatie in wijkprojecten. Gezamenlijk investeringsprogramma Voor het gezamenlijke investeringsprogramma is met de afdelingshoofden van de samenwerkingspartners afgestemd hoe eventuele- toekomstige investeringen in de verschillende organisaties geborgd kunnen worden in de financiële programma s. Conclusie was dat hiervoor geen speciaal gezamenlijk traject in gang gezet hoeft te worden: voor het uitvoeren van gezamenlijke investeringen kan voor iedere organisatie parallel volgens de reguliere financiële processen budget vrijgemaakt worden. Reeds geplande investeringen korte termijn Voor wat betreft de afstemming tussen al geplande investeringen: voor de korte termijn (volgend boekjaar) is voldoende afstemming op operationeel niveau om wrijvingsverlies zoveel mogelijk te voorkomen. Middellange termijn Uit de verkenningen OAS per zuiveringskring dat er geen aanpassingen aan het systeem van de afvalwaterketen hoeven plaats te vinden om aan de opgave voor de middellange termijn (tot 2030) te voldoen. In afwijking van eerdere periodes zijn er daarmee geen investeringen nodig om de zuiveringscapaciteit aan te passen (overigens worden voor het in stand houden van de huidige zuiveringen wel vervangingsinvesteringen voorzien). Dit is een kostenbesparing (vermeden kosten), maar moeilijk kwantitatief te maken. Slimmere afstemming van financiële plannen Voor de investeringen die op dit moment reeds opgenomen zijn in de financiële plannen (begrotingen/ kadernota s/ meerjaren investeringsplannen) inventariseert de projectgroep of deze investeringen tussen de

4 samenwerkingspartners slimmer op elkaar afgestemd kunnen worden en of daarmee financieel voordeel te behalen is. De projectgroep gaat in het 3 e kwartaal doorstarten, nu de resultaten vanuit de andere projectgroepen in beeld zijn. Optimalisatiestudies De projectgroep OAS heeft in het voorjaar haar eindrapport van de verkenningen binnen de zuiveringskringen opgeleverd en heeft in april haar laatste bijeenkomst gehad. De belangrijkste conclusies zijn: Robuust op dit moment Het rioolstelsel van Rotterdam is robuust en functioneert goed. De stelsels hebben voldoende berging en een grote afvoercapaciteit. Met de overstortbemalingen wordt niet alleen de stad droog gehouden tijdens hevige neerslag, maar wordt ook het singelsysteem op peil gehouden. Bijna alle afvalwaterzuiveringen hebben een lichte overcapaciteit. Robuust in de toekomst Naar de toekomst toe zal het rioolstelsel moeten meegroeien met de klimaatverandering, technische, maatschappelijke en economische ontwikkelingen. Op basis van de prognoses in de Bron: site HHSK verkenningen wordt in circa 2030 een knelpunt verwacht m.b.t. de capaciteit van de persleiding vanuit Nesselande naar AWZI Kortenoord. Rekening houdend met ruimtelijke ontwikkelingen en de afkoppelplannen van Rotterdam is geconcludeerd dat er naar de toekomst toe geen knelpunten zijn m.b.t. de capaciteit van de afvalwaterzuiveringen. Er is eerder een tendens waarneembaar dat de ruimte op de zuiveringen toeneemt. Alleen bij zuivering Hoek van Holland is op basis van de prognoses de biologische capaciteit rond 2035 bereikt. Investeringsopgave De ketenpartners staan voor de opgave om de objecten in de robuuste afvalwaterketen in stand te houden. Om kosten te besparen wordt momenteel risicogestuurd assetmanagement ingevoerd. De investeringen kunnen zich overwegend beperken tot vervangingsinvesteringen. Optimalisatiemogelijkheden Vanuit de verkenningen worden meerdere optimalisatiemogelijkheden gezien om nader te onderzoeken. Een greep uit de verschillende optimalisatiemogelijkheden: Verbeteren sturing tussen gemalen Hoek van Holland en RWZI Nieuwe Waterweg; Optimalisatie zuiveringskring Dokhaven bij regenweeromstandigheden (sturing, capaciteit); Effect grootschalig afkoppelen in Rozenburg in beeld brengen. Onderzoek naar mogelijkheden voor benutting van een tijdelijke verhoging met 500 m3/uur (april/mei t/m december) voor extra RWA aanvoer in zuiveringskring Kralingseveer. Hierbij ook de Capelse gemalen betrekken en het deel van zuiveringskring Dokhaven in HHSK gebied. Tevens rekening houden met verwevenheid met het watersysteem. In aanvulling op de uitgevoerde verkenningen per zuiveringskring, vindt het programmateam een regionale studie,

5 naar kansen/optimalisaties over de grenzen van de zuiveringskringen heen, zinvol. In de tweede helft van 2015 gaan we bespreken hoe we hier zorgvuldig (op proces en inhoud) invulling aan kunnen geven. De regiegroepleden worden hier nauw bij betrokken. In een integrale bijeenkomst van de projectgroep OAS met het programmateam en watersysteemcollega s is bepaald hoe de optimalisaties opgepakt gaan worden. Deze zijn opgenomen in de concept uitvoeringsagenda. Product: Rapport Verkenningen zuiveringskringen Rotterdam; RoSA projectgroep OAS, Definitief v2, 9 april Storingsdienst De projectgroep heeft haar eindproduct opgeleverd. De organisaties hebben een beter beeld van elkaars situatie. Samenvoegen van de aparte storingsdiensten levert een beperkte kostenbesparing op ten opzichte van de inspanning die nodig is om dit te realiseren. Als kansen om nader uit te werken worden gezien: Het verbeteren van de gezamenlijke aanpak bij calamiteiten en GRIP-situaties Het verbeteren van de onderlinge afstemming van waak- en storingsdiensten waterschappen. De nader uit te werken kansen worden opgenomen in de uitvoeringsagenda. Product: Rapport RoSA; Businesscase gezamenlijke storingsdienst, definitief, 16 mei Beheer gemalen De projectgroep heeft in maart haar eindrapport opgeleverd, waarin een aantal nader uit te werken kansen is benoemd. Gebleken is dat de organisatie en aanpak van met name onderhoud op onderdelen gelijksoortig is. Het overlappende deel (Rotterdamse areaalgebied) is echter beperkt. Naast kansen zijn er ook verschillen: Aanzienlijk verschil in betrokken omzet en kosten die de individuele partners besteden aan beheer en onderhoud; Waterschappen hebben meerdere primaire doelstellingen dan alleen afvalwater en gemalen, zo liggen er sterke verbanden met de zorg voor oppervlaktewater en het bijbehorende beheer; Waterschappen zijn intern en onderling bezig met aparte businesscases ten aanzien van beheer en onderhoud. De topkansen zijn: Fysieke samenwerking in kennisplatforms; Gezamenlijk aanbesteden van gelijksoortige beheerprogramma s; Gezamenlijk laten uitvoeren van onderhoud, keuringen & inspecties. De projectgroep verwacht met de drie topkansen aan het besparingspotentieel van 5% te kunnen voldoen. Het gezamenlijke aandeel is wellicht beperkt, maar door de topkansen gezamenlijk uit te werken en vervolgens over de eigen organisaties uit te rollen kan wellicht eenzelfde aandeel bespaard worden op het totaalbudget van gemeenten en waterschappen. De drie topkansen worden opgenomen in de uitvoeringsagenda. Product: Rapport RoSA; Businesscase beheer en onderhoud gemalen, 4 maart 2015.

6 Sturing gemalen Verkenning In maart heeft de projectgroep de verkenning naar een nieuw sturingssysteem afgerond. Hierin wordt het volgende geconcludeerd: Met gezamenlijk sturen wordt bijgedragen aan de 3 K s uit het Bestuursakkoord Water. Op de zuiveringskringen Dokhaven, Kralingseveer, Rotterdam Hoogvliet, Nieuwe Waterweg en Rozenburg is het wenselijk te gaan sturen op rwa-sturing. Dit geeft minder overstorten en vermindert de emissie op oppervlaktewater. Het maakt tevens uitwisseling van afvalwater mogelijk tussen verschillende RWZI s. Voor Rotterdam Dokhaven is het ook wenselijk de sturing op dwa nader te onderzoeken. Hoe een beter zuiveringsrendement zich verhoudt tot de nadelen van extra bezinking van slib in de riolering, minder berging beschikbaar in de riolering en H2S vorming en daardoor aantasting van de riolering. Aanbevelingen Aanbevolen wordt om twee vervolgtrajecten te starten: Voor de korte- en middellange termijn: realisatie van de operationele sturing (CAS2). In een breed overleg met de projectgroep OAS, het programmateam en watersysteemcollega s is een voorkeursvolgorde van sturen vastgesteld die voorlopig als basis dient voor de verdere uitwerking van CAS2; Vaststellen van een strategisch en tactisch kader, mede op basis van de lange termijn strategie. Het gaat daarbij met name over de omgang met hemelwater, de inzet van OB-bemaling en ontvlechting van riolering en oppervlaktewatersysteem. De vervolgtrajecten worden opgenomen in de uitvoeringsagenda. Product: Rapport Verkenning naar de mogelijkheden en randvoorwaarden voor een nieuw sturingssysteem, 8 maart 2015.

7 Monitoring doelen De werkgroep monitoring heeft een monitoringsinstrument opgeleverd. Deze ligt momenteel bij de vormgever. De eerste monitoring gaat over de periode , de zogenaamde nulmeting. De nulmeting kan afgerond worden, zodra alle gegevens beschikbaar zijn. Product: Monitoringsinstrument, juni 2015 Communicatie De communicatie van RoSA heeft zich het afgelopen halfjaar gericht op het organiseren van een netwerkbijeenkomst aan het begin van het jaar, het informeren van de bestuurder (brochure), het opmaken van het monitoringsinstrument en het voorbereiden van de Waterplan 2 excursie, waar RoSA ook een plek in heeft gekregen. Daarnaast is een artikel over de langetermijnvisie verschenen in het vakblad Riolering. Colofon Programma: Rotterdamse Samenwerking in de Afvalwaterketen RoSA Organisaties: Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard, Waterschap Hollandse Delta, Hoogheemraadschap van Delfland, gemeente Capelle aan den IJssel en de gemeente Rotterdam Fase: Uitvoering programma Opdrachtgever: Daphne de Koeijer / regiegroep water en klimaat Opdrachtnemer: Peer Cox / programmateam Programmateamleden: Peer Cox, Jaap de Ron, Etta Meuter, Floris Nonhebel, Bas de Wildt, Arie Markus, Mayke Kuijpers, Erik Trouwborst Datum rapportage: 30 juni 2015 Rapportageperiode: Januari juni 2015 Status rapportage: Definitief