Lombokplein & Omgeving

Transcriptie

1 Lombokplein & Omgeving Een visie op weg naar uitvoering 6 September 2016

2 2 Inleiding Samen met bewoners van Lombok is de afgelopen maanden gewerkt aan een visie voor het Lombokplein en omgeving. Het betreft hier niet een geheel nieuwe visie, maar een bijgewerkte visie welke de stand van zaken 2016 in de ontwikkelingen in het Utrechtse Stationsgebied met een gewenst beeld voor het nieuwe Lombokplein en omgeving verbindt. De visie is geen blauwdruk maar formuleert een aantal voor de buurt belangrijke principes die voor de verdere uitwerking van plannen voor het gebied als conditioneel worden gezien. Daarbij zijn niet alleen belangen van de Lombokkers betrokken, maar is ook gekeken naar wat Lombok kan bijdragen aan de stad als geheel en het stationsgebied in het bijzonder. Wij hopen dat deze visie uitnodigt tot verder constructief overleg tussen en planvorming samen met de bewoners van Lombok en de Gemeente Utrecht. Deze visie vormt hopelijk een versnelling in de verbetering van een gebied dat op een jaren 70 wijze wordt gedomineerd door autoverkeer. En dat terwijl er zoveel potentie aanwezig is om het tot een plek te maken waar Utrechters kunnen samenkomen om hun stad te vieren. Deze visie kwam tot stand door een nauwe samenwerking tussen de leden van de Ontwikkelgroep Lombok Centraal, een netwerk van verschillende bewonersgroepen en stichtingen. De visie is samengesteld door Wietske Wolf-Lutz, Dominic Tegelbeckers en Henk Bouwman. Utrecht September 2016.

3 3 Achtergrond en aanleiding Lombok heeft in de afgelopen decennia een ontwikkeling doorgemaakt van buurt over het spoor naar een levendige, veelkleurige stadsbuurt. De Kanaalstraat bruist met winkeltjes, eetgelegenheden en veel volk op straat. De Vleutenseweg en de Leidsevaart zijn routes geworden voor respectievelijk bus en fiets tussen het stadsdeel Leidserijn met zijn ca inwoners en het historische centrum en verder. En met de ontwikkeling van dat stadsdeel wonen er voor het eerst meer mensen westelijk van het spoor dan oostelijk en is Lombok midden in Utrecht komen te liggen. Met de Catharijnebaan en Hoog Catharijne is het zogenaamde Westplein aan de spoorzijde van Lombok de laatste exponent uit de tijd van de Cityvorming. De grote wegen die vanaf de toenmalige rand van de stad naar de binnenstad leidden hebben de oude bebouwing aan de kop van Lombok doen sneuvelen. Het veel te ruime verkeersplein, wat het Westplein eigenlijk is, is een triest relict uit die tijd en schreeuwt om een aanpak, net zoals de herstelde Catharijnesingel en het vernieuwde Hoog Catharijne. Het Utrecht Centrumplan (UCP) in 1996 had deze opgave al onderkend. Twintig jaar later en met een herbevestiging van de noodzaak in het Masterplan Stationsgebied uit 2005 en de Ontwikkelingsvisie Lombokplein e.o. uit 2012 wordt het tijd om het Lombokplein aan te pakken en stappen te zetten. En er is veel veranderd in twintig jaar: - Van een geloof in de auto als vervoermiddel in stedelijk gebied naar een restrictief autobeleid en promotie van fiets en openbaar vervoer; - Het daarmee samenhangende inzicht van overbodigheid van de Catharijnebaan als autoweg met als culturele daad het herstel van de Catharijnesingel. De al 20 jaar geambieerde aansluiting op de singel en het bevaarbaar maken van de Leidsevaart lijkt een logische volgende stap; - Verbetering van de leefomgeving in het algemeen heeft met de gemeentelijke notitie A Healthy Urban Boost prioriteit gekregen, en tenslotte; - Utrecht is in 20 jaar al enorm gegroeid, maar de trek naar de stad is een tendens die verdere groei noodzakelijk maakt. Om de groeiende stad leefbaar en aantrekkelijk te houden zijn onder meer goede voorzieningen en openbare ruimte voor langzaam verkeer respectievelijk verblijf noodzakelijk.

4 4 Schema Leidscherijn/Kanaalstraat

5 5 Ruimtelijke Structuur Twee fundamentele aspecten zijn cruciaal om tot een verbetering van het huidige Westplein gebied te komen: - Oplossen autoverbinding tussen de historische binnenstad en de stedelijke invalsweg Graadt-Van-Roggeweg, zowel ruimtelijk als in aantallen (vanwege de leefkwaliteit en luchtkwaliteit in het bijzonder); - Herstel van het gebied naar een passende ruimtelijke structuur van het Lombokplein eo, zodat een prettige openbare ruimte, en ruimte voor nieuwe woningbouw en andere voorzieningen ontstaat. De discussies rondom de aanpak van het Lombokplein eo zijn gedomineerd geweest door het willen oplossen van de verkeersproblematiek. Ondanks dat dit een belangrijke conditie is lijkt het toch cruciaal eerst een ruimtelijke structuur voor het huidige Westplein gebied te ontwikkelen. Deze structuur moet ruimte geven voor de karakteristieken van Lombok: - De lange lijnen in Lombok; Vleutenseweg, Kanaalstraat en Leidserijn met daar aan elk hun bijzondere (verblijfs)plekken. Deze lange lijnen worden ondersteund door stevige boomstructuren. - Het gebied is een schakel tussen de binnenstad en de buurt en tussen het station- Jaarbeursplein en de buurt. - De bouwblokstructuur van gesloten bouwblokken met vrijstaande objecten zoals de nieuwe Moskee, de kerk en de molen. - Het programma van Lombok van; o o o o Woningen met voordeuren aan de straat (enkele woningen, boven-/ benedenwoningen of meer woningen achter één voordeur (zie ook de omschrijving van de schaal in het Masterplan Stationsgebied en Ontwikkelvisie Lombokplein eo)). Winkels met etalages aan de straat. (Veelal) individuele werkruimten aan huis, zoals praktijk, atelier, kleine bedrijfjes. Incidenteel gebruik van de openbare ruimte voor markt, uitstallingen etc. In Lombok is relatief weinig groen aanwezig. Belangrijk hiervoor is de Leidserijn en de daaraan gekoppelde groene ruimtes.

6 6 Visiekaart

7 7 Opzet De ruimtelijke opzet van het nieuwe Lombokplein eo weerspiegelt de hiervoor geschetste opzet van Lombok: 1. Gebruikmaken van de Lange Lijnen : o o o De Kanaalstraat als actieve en drukke buurtstraat die aansluit op de Leidseveertunnel. Langs deze lijn wordt een nieuwe verblijfsplek toegevoegd aan Lombok, namelijk een plein als podium voor markt en andere buurt- en stadsactiviteiten. Op dit plein wordt een nieuw pleingebouw als markeringspunt toegevoegd dat samen met de moskee en de kerk een nieuw oriëntatiepunt vormt. Dit oriëntatiepunt vangt zichtlijnen op komend uit de Leidseveertunnel, en vanuit het Stationsgebied-Jaarbeursplein komend vanuit het station. De Leidserijn als waterverbinding tussen het Merwedekanaal en de Catharijnesingel en als waterscheiding tussen het groot-stedelijke Jaarbeursgebied en het stedelijke woonkwartier Lombok. Ter hoogte van het bovenstaande plein wordt een verbreding van de watergang voorgesteld als aanlegplaats voor rondvaartboten en als verblijfsplek aan het water. Deze verbreding verbindt tevens het nieuwe plein en de ruimte rondom het Parkplaza hotel die veel groener kan worden. De Vleutenseweg die zich richt op de Dom, waarvan de boomstructuur eindigt in een bomenbos met in de schaduw hiervan de verkeersaansluiting op de Daalsetunnel. 2. Er wordt een duidelijke ruimtelijke verbinding gelegd tussen de westelijke stationsentree aan het Jaarbeursplein en het Lombokplein/de moskee. 3. Het Lombokplein wordt als actieve ruimte voorgesteld met de mogelijkheid voor het houden van een markt en met minimaal winkel- en wijkfuncties op de begane grond van het nieuwe pleingebouw. Het plein is enigszins opgetild als een podium door middel van enkele treden. Hiermee wordt de ruimtelijke structuur versterkt.

8 8 Optie van de doorgaandeweg via een tracé tussen het NH-Hotel en het Sijpesteijn gebouw. Doorsnede en wegprofiel van doorgaande weg langs het Lombokplein

9 9 Verkeer De verkeersstructuur door de kop van Lombok is al lang aanleiding tot debat. Zoals op pagina 3 al is vermeld is de houding ten aanzien van autobereikbaarheid danig veranderd en zijn er al beperkende maatregelen genomen (parkeergarages langs het Merwedekanaal en de herziening van de Catharijnesingel). Het voorstel is om een zodanige verkeersstructuur te realiseren dat de binnenstad en het gebied zelf bereikbaar zijn voor auto s, maar dat de inrichting en vormgeving van de weg een veel geringer gebruik afdwingen.

10 10

11 De verkeersstructuur bestaat uit een eenvoudige straat langs het nieuwe plein tussen de Graadt-Van Roggenweg en de Daalsetunnel. De straat kent één rijstrook in beide richtingen en met een fietspad in twee richtingen aan de pleinzijde. De aansluiting op de Graadt-Van Roggenweg kan het huidige tracé volgen, maar de voorkeur is om aan te sluiten op een tracé tussen het NH-Hotel en het Sijpesteijn gebouw. Er is geen auto aansluiting vanaf deze verbinding naar de Vleutenseweg-vice versa. De huidige busbaan en brug daarvoor over de Leidserijn sluiten aan op de baan in de Vleutenseweg. De weg is als het ware ingeklemd tussen de nieuw voorgestelde bebouwing en de moskee, en het nieuwe, licht verhoogde Lombokplein en het (in aanbouw zijnde) bouwblok aan de Kanonstraat. Er zullen aansluitende maatregelen genomen moeten worden in de Damstraat om sluipverkeer tussen het stationsgebied en de Vleutenseweg te voorkomen. 11

12 12 Ingredienten Hierna volgt een toelichting op de ingrediënten van de ruimtelijke visie voor de nieuwe Kop van Lombok: 1. De Leidserijn met de kades en bruggen 2. Het Hagelbos en Parkplaza 3. Het Lombokplein en een nieuw bouwblok

13 13 Kades & Bruggen Uitsnede visiekaart: onder de HOV brug door is een ruimtelijke verbinding tussen het Lombokplein en Parkplaza De Leidserijn wordt weer opengemaakt tussen de Damstraat en de watergang onder het spoor (Van Sijpesteintunnel). Voorstel is om een verbreding van de Leidserijn te realiseren. Dit geeft ruimte voor aanlegplekken voor bijvoorbeeld rondvaartboten. Het vormt ook een middel om onder de HOV brug door een ruimtelijke verbinding te leggen tussen het Lombokplein en het Parkplaza, wat een echt PARK-plaza kan worden. Daarnaast wordt een kade aan de Lombokpleinzijde voorgesteld met trappen naar het water en een verbreed laag terras. Voorstel is om langs de nieuwe straat aan de Leidserijn een nieuwe volwassen boom op te nemen. Dit kan een boom zijn die elders moet wijken. De boom kan een verblijfsplek onder de kroon hebben en vormt een oriëntatiepunt tussen station en Lombokplein en tussen de Sijpesteijntunnel en de molen langs de Leidserijn verderop. De Bemuurde Weert is een mooie referentie van een levendige kade De nieuwe HOV brug is zo uitgevoerd dat er geen nare onderwereld ontstaat onder de brug. Voor de nieuwe straat zou ook een zo ijl mogelijke brug moeten worden vormgegeven. Houd bij de vormgeving van de bruggen ook rekening met de wereld daar onder, zodat de tocht over de Leidsche Rijn prettig bevaarbaar wordt. De nieuwe kade heeft een perfecte orientatie ten opzichte van de zon. Een uitgelezen plek voor een terras, maar ook als vertrekpunt van een vaartocht met de rondvaartboot

14 14 Hagelbos Voorgesteld wordt om de nieuwe straat vanuit de Graadt-Van Roggenweg niet aan te sluiten op de Vleutenseweg. Dit beperkt de drukte op de nieuwe straat. De Vleutenseweg en aanliggende buurten zijn bereikbaar via de stadsverdeelring (o.m. door Majella). Zowel de Vleutenseweg als de nieuwe straat sluiten wel aan op de Daalsetunnel naar de singels en de Amsterdamsestraatweg. De ruimte waar de aansluiting plaatsvindt wordt bepaald door woonbebouwing van de Hagelbuurt en Nieuw Engeland. Het ligt vooralsnog niet voor de hand hier extra of nieuwe (woon)bebouwing toe te voegen. Voorstel is dan ook om het gebied daar waar mogelijk in te planten met bomen zodat een Hagelbos ontstaat. De ruimte wordt daarmee gedomineerd door de bomen in plaats van door verkeer. Bovendien geeft het een enigszins gelijk beeld aan beide zijden van de tunnel: de singelzijde van de tunneluitgang wordt ook gedomineerd door grote bomen. Uitsnede visiekaart: voorgesteld wordt om de nieuwe straat vanuit de Graadt-Van Roggenweg niet aan te sluiten op de Vleutenseweg Voorstel is dan ook om het gebied daar waar mogelijk in te planten met bomen zodat een Hagelbos ontstaat, vergelijkbaar met zoals hier is afgebeeld bij Schiphol

15 15 PARK-plaza Uitsnede visiekaart: voorgesteld wordt om het gebied rondom het hotel een parkachtige uitstraling te geven Het huidige Parkplaza hotel ligt nu achter de HOV baan die over de Leidserijn komt en de Leidseveertunnel indraait. Daarmee wordt feitelijk een nieuwe ruimtelijke context voor het hotel gecreëerd. Voorstel is om de ruimte tussen het nieuwe viaduct, de Leidserijn en het spoor als één groen gebied te beschouwen, waarin het parkeren voor het hotel wordt opgenomen tussen hotel en spoor. Met de verbrede kade langs de Leidserijn wordt dit gebied verbonden met het Lombokplein en vormt een groene tegenhanger. Het doet zo mee in de reeks van bestaande en geplande (Smakkelaarsveld) groene ruimtes langs de Leidserijn. De groene ruimte wordt voorgesteld als een omsloten tuin een Pocket Park-, geopend naar het water. Het kan een prettig verblijfsruimte zijn in het overigens stenige stationsgebied. Referentiebeeld van een langwerpig plein Referentiebeeld van een parkachtige kade in Rotterdam

16 16 Impressie van het Lombokplein en de Lombok kade

17 17

18 18 Lombokplein Met het creëren van een plein in de Kop van Lombok wordt beoogd: - Een centrale ontmoetingsplek te bieden voor bewoners van Lombok, gebruikers en bewoners van het Stationsgebied en alle andere Utrechters. Deze ontmoetingsplek kan diverse vormen aannemen (zie hierna). - Een ontspanningsplek te bieden in de nabijheid van het drukke stationsgebied. - Een ruimtelijke schakel te vormen tussen het Station/Jaarbeursplein, de Leidserijn en de Kanaalstraat en daarmee te helpen in de oriëntatie in het drukke stationsgebied (vgl Smakkelaarsveld). De wijze waarop het Lombokplein vorm aanneemt moet allerhande activiteiten kunnen dienen, maar het moet ook de ruimtelijke structuur ondersteunen. Daarom wordt gedacht aan het licht verhogen van het pleinvlak (met bijvoorbeeld twee treden) waarmee een podium als ruimtelijke begrenzing wordt gecreëerd. Om aan één zijde dichter bij het water in de Leidserijn te kunnen komen worden treden voorgesteld zoals aan de Bemuurde Weerd en onder aan het nieuwe Muziekgebouw. Op het plein wordt een woongebouw voorgesteld (max. 6 lagen) als eerder toegelicht oriëntatiepunt. De begane grond kan winkels en service ruimten bevatten. Verder kan gedacht worden aan een eenvoudige open structuur die bijvoorbeeld een markt kan overkappen. Zo n markt zou moeten aansluiten bij de aard van de winkels en voorzieningen in de Kanaalstraat, maar een planten en bloemenmarkt moet ook kunnen. Idee is om deze markt een betekenis te laten hebben voor heel Utrecht, vergelijkbaar met de oorspronkelijke Markthal functie in Rotterdam. Tenslotte kan er nog een klein paviljoen op staan, in de overgang naar het terras aan het water, denk aan het huidige PoP. Tenslotte kan er nog een klein paviljoen op staan, in de overgang naar het terras aan het water, denk aan het huidige PoP. Principe doorsnede van het Lombokplein aan de Leidsche Rijn

19 19 Voorbeeld van een alzijdig woongebouw op plein aan de kade (referentie Cereoltoren) Denkbare constructie voor overkapping van de markt Referentiebeeld van kunst op het Lombokplein

20 20 LomBlok Grenzend aan het Lombokplein en de moskee wordt een bouwblok voorgesteld als voorzetting van de bouwblokstructuur in Lombok: een Lomblok. Als voornaamste functie wordt wonen gezien, met op de begane grond ruimte voor winkels en werkruimtes. Deze kunnen gekoppeld zijn aan de woningen erboven. Een mogelijk programma kan ook zijn: sport, een grotere werkruimte of een fietsenstalling. Conditioneel is dat het bouwblok zich aan de omschrijving van de schaal Medium houdt, zoals in het Masterplan Stationsgebied en de Structuurvisie is omschreven. Essentieel zijn actieve gevelfuncties en ingangen van woningen erboven aan de buitenzijde van het blok. Uitsnede visiekaart: er wordt een bouwblok voorgesteld als voorzetting van de bouwblokstructuur in Lombok Referentiebeeld binnentuin Piraeus gebouw te Amsterdam Referentiebeeld voor het Lomblok (IJburg)

21 21 Wat lost het op? Wat lost het op: 1. Versnelling in het proces om het Lombokplein uit haar lijden te redden door: - Onafhankelijkheid van de verkeersoplossing in te bouwen ten opzichte van de aansluiting naar de Graadt-Van Roggenweg, en; - Bestaande wegtracés te volgen om dure verleggingen van ondergrondse infrastructuur te voorkomen. 2. Het voorstel voegt ca woningen toe: Het belangrijkste is dat het Lombokplein en omgeving een nieuwe attractie kan vormen in het Utrechtse palet van onderscheidende stadbuurten. Aan de westzijde van het spoor staat deze buurt naast Parkhaven, Kanaleneiland centrum met de combinatie van stads- en buurtvoorzieningen. Het vormt daarmee één van de podia waarop het stadse leven gevierd kan worden. Met alle maatregelen en ontwikkelingen rondom Lombok lijkt een duurzame en gewenste oplossing om de hoek te liggen. Deze visie beoogt daartoe met een nuchtere en realistische kijk op zaken een bijdrage te doen. - Eén Lomblok met woningen en op de begane grond de mogelijkheid voor een sportaccommodatie, winkels etc. - Eén woongebouw op het nieuwe Lombokplein. - De bebouwing staat gewoon op de grond. 3. Een positieve herpositionering van het PARK-Plaza Hotel door het in een nieuwe groene tuin te plaatsen, het te koppelen aan het Lombokplein via de Leidserijn kade, en door de auto-ontsluiting mogelijk te maken via de Van Sijpesteijnkade en via de Hagelbuurt. De tuin kan een bijdrage leveren aan de realisering van de Healthy Urban Boost.

22 UiP urban producers, t: +31 (0) u r b a n p r o d u c e r s WolfLandschap