Schoolgids openbare basisschool Wereldwijs voor Nieuwkomers Pagina 1

Transcriptie

1 Schoolgids openbare basisschool Wereldwijs voor Nieuwkomers Pagina 1

2 Woord vooraf Obs Wereldwijs is een openbare school voor kinderen in uit de buurt en voor Nieuwkomers. De school biedt onderwijs aan twee verschillende doelgroepen. Kinderen met een Nederlandse achtergrond en de kinderen die nog maar zeer kort in Nederland zijn. Deze schoolgids is bestemd voor ouders en verzorgers van leerlingen en toekomstige leerlingen in de internationale schakelgroep. Doel van deze gids is om u zo uitvoerig mogelijk te informeren over allerlei aspecten van onze school. U treft bijvoorbeeld informatie aan over de opzet van het onderwijs, onze zorgvoorzieningen en over toelating en verwijdering van leerlingen. U kunt lezen aan welke buitenschoolse activiteiten Wereldwijs deelneemt en welke lesmethoden worden gebruikt. Ook informeren wij u hoe wij ouders betrekken bij de school. Naast de schoolgids verschijnt ook het jaarlijkse informatieboekje van Wereldwijs. Daarin vindt u de informatie die van jaar tot jaar verschilt. De twee boekjes vullen elkaar aan. Namens het team, de ouderraad en medezeggenschapsraad, Geert Popkema (Directeur) Openbare basisschool Wereldwijs Adres Wilsonplein 3, 2806 JM, Gouda T E directie@obswereldwijs.nl W directeur Dhr. G. Popkema dislocatie: obs t Palet Middenmolenlaan 68A 2807 EC Gouda De Ark Badhuistraat XT Bergambacht School van stichting Klasse. Stichting voor openbaar onderwijs Colofon Tekst en samenstelling en eindredactie: Basisschool Wereldwijs. Schoolgids openbare basisschool Wereldwijs voor Nieuwkomers Pagina 2

3 Inhoudsopgave... 1 Woord vooraf Wie zijn wij? Voor wie? Onderwijs internationale schakelgroep Werkwijze van de internationale schakelgroep Wereldwijs Samenwerking Passend onderwijs Schooltijden en vakanties Belangrijke adressen Schoolgids openbare basisschool Wereldwijs voor Nieuwkomers Pagina 3

4 1 Wie zijn wij? Onze school heeft een specifieke taak ten aanzien van de opvang van nieuwkomers uit Gouda en omliggende gemeenten die daarover afspraken hebben gemaakt met de gemeente Gouda. Doelstelling van het onderwijs in de opvanggroepen is nieuwkomers in één jaar voldoende Nederlandse taalvaardigheid te leren, zodat zij aansluitend het basisonderwijs in hun woonomgeving kunnen volgen. Gedurende de dag ontvangen nieuwkomers onderwijs op hun eigen niveau waarbij de nadruk ligt op de verwerving van de Nederlandse taal. Dit vindt plaats door een leerkracht en een leerkracht ondersteuner die hiervoor binnen de schoolorganisatie specifieke taken toebedeeld hebben gekregen. De nieuwkomers worden in een eigen klas opgevangen. Kinderen van 4 en 5 jaar komen in de reguliere kleutergroepen waar ze een rijk taalaanbod krijgen. 1.1 Missie We zijn een school die zorgt voor een eerste, warme en veilige opvang voor kinderen en ouders. 1.2 Visie We vinden dat kinderen zich zo snel mogelijk thuis moeten voelen in hun nieuwe omgeving. We willen dat de kinderen in een veilige uitdagende omgeving zich het aanvankelijk lezen en mondeling Nederlands eigen maken. De kinderen maken daarnaast kennis met de overige vak- en vormingsgebieden. Dit doet ieder kind vanuit zijn/haar eigen startpunt. Onze doelgroep is heel gedifferentieerd, de beginsituatie en leermogelijkheden kunnen per kind sterk verschillen. Daarom bieden we maatwerk voor elk kind. We vinden het belangrijk om kinderen zelfvertrouwen, succeservaringen en kennis mee te geven zodat zij na ongeveer een jaar door kunnen stromen naar een reguliere groep of voortgezet onderwijs en daar verder kunnen groeien. Schoolgids openbare basisschool Wereldwijs voor Nieuwkomers Pagina 4

5 2 Voor wie? 2.1 Doelgroep Onder nieuwkomers wordt verstaan: kinderen die in Nederland komen, hier nog geen jaar verblijven, maar wel leerplichtig zijn en de taal nog niet spreken of verstaan. De kinderen blijven een jaar tot anderhalf jaar bij ons. Gedurende het schooljaar stromen er kinderen in en uit de groep. Dit betekent dat de groep vaak van samenstelling wisselt. 2.2 Doel De kinderen worden in de internationale schakelgroep voorbereid op onderwijs op een reguliere school. De kinderen moeten op het moment van uitstroom instructie van de leerkracht kunnen begrijpen, kunnen verwoorden wat ze willen en kunnen omgaan met de gebruiken van een doorsnee reguliere groep. De groepsgrootte waarvoor de leerkracht op de juiste manier zorg kan dragen voor de doelgroep is maximaal 15 leerlingen. (norm LOWAN). Op Wereldwijs houden we rekening met deze norm. Bij meer dan 15 leerlingen heeft een groep twee leerkrachten. De leerkrachten kunnen dan op flexibele wijze de aandacht voor de kinderen en de zorg voor het onderwijs invullen. Als het nodig is kan er in diverse ruimten van de school gewerkt worden. Het streven is een maximale groepsgrootte per lokaal. Schoolgids openbare basisschool Wereldwijs voor Nieuwkomers Pagina 5

6 3 Onderwijs internationale schakelgroep 3.1 Nederlands leren Nederlands is de bindende factor in ons onderwijs. Het programma Mondeling Nederlands Nieuw staat hierin centraal. Dit programma heeft als doel nieuwkomers mondeling taalvaardiger te maken en een basiswoordenschat te geven. De woorden worden zoveel mogelijk in betekenisvolle context en in voor kinderen herkenbare situaties aangeboden en geoefend. Gezien het doel van deze methode wordt veel aandacht besteed aan begrijpend luisteren en taalbegrip, zodat de kinderen worden uitgedaagd om de taal die ze leren snel te gebruiken. Het leerplan bestaat uit vier cursussen die in circa 9 weken worden doorlopen. Aan het einde van elke cursus worden de kinderen getoetst op hun passieve en actieve woordenschat. Bij het scoren van 80% of meer op de passieve woordenschattoets en 60 % of meer op de actieve woordenschattoets gaat het kind door naar de volgende cursus. Scoort een kind lager dan doet hij het betreffende onderdeel soms over of er volgt een aangepast programma. Gemiddeld volgt een kind het programma in 10 maanden. 3.2 Methodes voor taal en rekenen In de internationale schakelgroep hanteren we methodes die passen bij onze leerlingenpopulatie. We sluiten zoveel mogelijk aan bij vakken en methodes uit het reguliere basisonderwijs om de kinderen goed voor te bereiden op de doorstroom naar de gewone basisschool. 3.3 Nederlandse taal o Mondeling Nederlands Nieuw: een methode die speciaal ontwikkeld is voor nieuwkomers en de passieve en actieve woordenschat vergroot. o Horen zien en schrijven: schriftelijke taalverwerving voor nieuwkomers o Veilig leren lezen en Veilig stap voor stap: een (speciale) aanvankelijk leesmethode voor kinderen die extra aandacht nodig hebben. De activiteiten, oefeningen en werkvormen van deze methode zijn flexibel in te zetten. o Spelling in de lift en/of Naar zelfstandig spellen: wordt ingezet als alle klanken zijn aangeboden en een groot deel van de klanken beheerst. Spelling in de lift kan worden aangevuld met Bloon! o Begrijpend lezen: Schooltaal en Nieuwsbegrip XL. Hier wordt mee gestart als kinderen AVI E3 beheersen. o Zien is snappen: specifieke leerstof Nederlands voor groep 1 tot en met 4 geschreven voor onderwijs aan anderstalige kinderen. 3.4 Rekenen We gebruiken de methode Pluspunt. Duidelijke instructie en veel herhaling zorgen voor het nodige zelfvertrouwen. Zodra dat er is, kan iedere rekenaar op zijn of haar eigen niveau kennis verdiepen en vaardigheden toepassen. Hierbij sluit het adaptief werken op de tablet aan. Maatwerk: een compleet pakket voor remediering in het basisonderwijs. Het is tevens een dekkend minimum-rekenprogramma voor het onderwijs tot groep 6. Met veel oefenen en herhalen leren de kinderen oplossingsstrategieën te hanteren. Maatwerk wordt ingezet als het niveau van Pluspunt nog te moeilijk is. Dit gebeurt altijd in overleg. 3.5 Creatieve vakken, spel en beweging We bieden vakken zoals gym, creativiteit, muziek en drama. Deze vakken zijn gericht op ontwikkeling van zelfexpressie maar ook als communicatiemogelijkheid. Kinderen kunnen hun talenten onafhankelijk van taal exploreren en succeservaringen opdoen. Schoolgids openbare basisschool Wereldwijs voor Nieuwkomers Pagina 6

7 3.6 Sociaal emotionele ontwikkeling Er is veel gebeurd in het leven van de kinderen van de internationale schakelgroep. Ze wonen in een nieuw land, kennen de mensen en de taal niet en hebben familie en vrienden achtergelaten. We proberen de kinderen te kennen in wie ze zijn: waar kom je vandaan, en welke gebruiken en culturele achtergrond neem je mee? Sociaal emotionele vorming stroomt door de dagelijkse praktijk van het onderwijs heen. 3.7 Didactisch handelen en klassenorganisatie Kinderen in de internationale schakelgroep hebben baat bij een sterke instructie. Om dit te bereiken hanteren de leerkrachten het activerende directe instructiemodel: o duidelijk maken hoe de les aansluit bij voorgaande lessen o voorkennis ophalen (wat weten we al?) o duidelijk maken wat het doel van de les is (wat gaan we leren?) o aangeven hoe de les is opgebouwd (wat gaan we doen?) De leerkracht stimuleert de samenwerking, interactie en reflectie tussen kinderen. Het gaat bijvoorbeeld om naar elkaar luisteren, op elkaar reageren, hardop meedenken en oplossingen onder woorden brengen. Zo leren de kinderen nuttige strategieën voor denken en leren aan. De leerkracht zorgt voor een prettig verloop van de lessen en heeft voldoende overzicht en overwicht over de kinderen. Er is een goed klassenmanagement met duidelijke regels en symbolen voor zelfstandig werken. De organisatie van de klas maakt het mogelijk om aandacht te geven aan individuele of groepjes kinderen. We hebben te maken met grote verschillen tussen leerlingen. Er zijn bijvoorbeeld verschillen in leeftijd, eerder genoten onderwijs, individuele mogelijkheden en verwantschap van de moedertaal aan het Nederlands. Ons aanbod is op deze verschillen afgestemd en vastgelegd in een ontwikkelingsperspectief. 3.8 Ontwikkelingsperspectief Op het moment dat een kind binnenstroomt wordt de ontwikkeling vastgelegd in een ontwikkelingsperspectief (OPP). In het ontwikkelingsperspectief worden de belemmerende en stimulerende factoren, de beginsituatie/instroomprofiel, tussendoelen per leergebied en de leerroute met verwachte uitstroom beschreven en geëvalueerd. Het OPP is op 7 verschillende leerlijnen gebaseerd: Leerlijn 1 aanvankelijk lezen (groep 3 leerling) Leerlijn 2 groep 3, 4 en 5 geletterd verwant taalgebied Leerlijn 3 groep 3, 4 en 5 geletterd niet verwant taalgebied Leerlijn 4 groep 3, 4 en 5 niet geletterd en niet verwant taalgebied Leerlijn 5 groep 6, 7 en 8 geletterd verwant taalgebied Leerlijn 6 groep 6, 7 en 8 geletterd niet verwant taalgebied Leerlijn 7 groep 6, 7 en 8 niet geletterd en niet rekenvaardig De eerste drie weken (instapperiode)worden gebruikt om te onderzoeken in welke leerlijn het kind wordt geplaats. We kijken dan naar de leeftijd, de onderwijsachtergronden en de sociaal emotionele ontwikkeling van het kind. Schoolgids openbare basisschool Wereldwijs voor Nieuwkomers Pagina 7

8 3.9 Doelen en opbrengsten We vinden het belangrijk om kinderen goed te volgen zodat er bijgesteld kan worden waar nodig. We doen dit door methode (on) afhankelijke toetsen en observaties. Per leerlijn zijn er specifieke doelen uitgeschreven. We gaan uit van periodes van 10 weken. Na elke 10 weken is er een toets moment voor Mondeling Nederlands Nieuw en gebruiken we waar mogelijk CITO toetsen. De grafementoets wordt iedere 10 weken afgenomen tot het moment dat alle 34 grafemen beheerst worden. De toets momenten zijn afhankelijk van de leerlijn en het moment van instromen. Op basis van de signalen uit regelmatige observaties en de toetsgegevens worden waar nodig aanpassingen ingezet. Deze worden beschreven en geëvalueerd in het OPP. Mondeling Nederlands Technisch lezen Spelling Rekenen instapperiode na 10 weken Inschalen in cursus 1,2,3 of 4 Toets MNN cursus 1 receptief Lezen over grenzen heen Grafementoets CITO DMT en AVI Grafementoets CITO DMT en AVI Veilig leren lezen Veilig stap voor stap PI dictee DLE-test Rekenen Teije de Vos DLE-test Rekenen Teije de Vos Methode toetsen na 20 weken na 30 weken Toets MNN cursus 2 receptief en productief Cito Tak toets passieve woordenschat Toets MNN cursus 3 receptief en productief Grafementoets CITO DMT en AVI Grafementoets CITO DMT en AVI PI dictee PI dictee DLE-test Rekenen Teije de Vos Methode toetsen DLE-test Rekenen Teije de Vos Methode toetsen na 40 weken Toets MNN cursus 4 receptief en productief CITO Tak toets passieve en actieve woordenschat Grafementoets CITO DMT en AVI PI dictee CITO Rekenen Schoolgids openbare basisschool Wereldwijs voor Nieuwkomers Pagina 8

9 4 Werkwijze van de internationale schakelgroep Wereldwijs 4.1 Toeleiding en plaatsing De school wordt vaak benaderd via gemeentes, vluchtelingenwerk, Nidos, schoolbesturen/directeuren of door ouders zelf. Afhankelijk van de groepsomvang wordt het kind zo mogelijk binnen een week geplaatst. Kleuters komen in de reguliere kleutergroepen, oudere kinderen worden in de middenbouw- of bovenbouwgroep geplaatst. De plaatsing is voor de duur van minimaal 40 weken (1 schooljaar) en kan verlengd worden met een periode van 20 weken. Vervoer is een probleem dat de ouders m.b.v. ondersteunende organisaties zelf moeten op lossen. Om de doorstroom te bevorderen is het voor kinderen van buiten Gouda is het noodzakelijk dat er een aanmelding (geen inschrijving) is geweest bij de school waar het kind terecht gaat komen na de eerste opvang op Wereldwijs. De ontvangende school kan daarvoor contact opnemen met Wereldwijs. 4.2 Intake Voor de intake is de volgende procedure vastgesteld: - De ouders maken een afspraak voor een intake. - De ouders melden zich samen met hun kind op basisschool Wereldwijs - De basisschool vult samen met hen het aanmeldformulier en het intakeformulier in. - Het kind wordt geplaatst in één van de internationale schakelklas groepen. 4.3 Uitstroom Na 30 weken onderwijs wordt in overleg met de ouders gekozen voor het vervolgtraject. Ouders kiezen een school in hun woonomgeving. Wereldwijs zoekt contact met de school om de vervolgroute voor te bereiden. De kinderen moeten de doelen betreffende: aanspreekbaarheid en taalvaardigheid bereikt hebben. De leerstofbeheersing op diverse leergebieden komt vaak niet overeen met de didactische leeftijd van de leerlingen. Wereldwijs brengt deze discrepantie in beeld d.m.v. het OPP. In overleg met de ontvangende school kan besloten worden het traject op Wereldwijs te verlengen. De ontvangende school zal de kinderen vervolgens een passende plaats moeten geven. Wereldwijs heeft hierin een adviserende rol. Door de doorstroom van een relatief groot deel van de kinderen van de internationale schakelgroep naar de reguliere groepen van Wereldwijs, is het noodzakelijk om ook in de reguliere groepen met een intensief taalprogramma te werken. Ook kunnen deze leerlingen nog vaak niet zondermeer meewerken met de groep en hebben ze een eigen leerweg. Van de kinderen die in het schooljaar op Wereldwijs zijn geweest heeft ongeveer 85 procent na 40 schoolweken kunnen doorstromen naar het regulier onderwijs. 10 tot 15 Procent heeft een langere leerweg nodig gehad. 2 Leerlingen zijn doorverwezen naar het speciaal onderwijs. Schoolgids openbare basisschool Wereldwijs voor Nieuwkomers Pagina 9

10 5 Samenwerking 5.1 Ouders Ouders zijn een belangrijke schakel in de ontwikkeling van het kind. Als zij zelf ook Nederlands leren werkt dit positief op de ontwikkeling van de Nederlandse taal van hun kind. We zoeken altijd naar mogelijkheden om ouders te betrekken bij het leerproces van hun kind zodat de taalontwikkeling in de thuissituatie verder kan worden gestimuleerd. Ouders worden regelmatig uitgenodigd om de vorderingen te bespreken en zijn altijd welkom voor een kijkje in de groep. 5.2 Scholen Scholen verwijzen kinderen naar Wereldwijs bij binnenkomst is Nederland. Na ongeveer 30 weken nemen wij contact op met ontvangende scholen. Leerkrachten van de ontvangende scholen kunnen op Wereldwijs kennis komen maken met hun nieuwe leerling. Kinderen die naar een andere school gaan krijgen een onderwijspakket mee voor de eerste periode op de nieuwe school. Leerlingen die 12 jaar zijn worden doorverwezen naar een school voor het voortgezet onderwijs. In Gouda is dat meestal de Meander. 5.3 SMW Het schoolmaatschappelijk werk heeft een belangrijke functie. Zij kunnen signaleren, onderzoek verrichten en hulpverlening verzorgen. De schoolmaatschappelijk werker heeft een belangrijke brugfunctie tussen het onderwijs en de hulpverlening en speelt daarnaast een rol in de driehoek kind, gezin en school. De SMW-er maakt deel uit van het zorgoverleg en schoolondersteuningsteam op Wereldwijs. 5.4 Jeugdarts Wanneer kinderen bij ons binnen komen, worden ze aangemeld bij de jeugdarts. De ouders ontvangen een uitnodiging van de jeugdarts. De jeugdarts maakt deel uit van het schoolondersteuningsteam. Schoolgids openbare basisschool Wereldwijs voor Nieuwkomers Pagina 10

11 6 Passend onderwijs We hebben als doel passend onderwijs te bieden aan de specifieke leerling populatie van de internationale schakelgroep. Dat vraagt om een onderwijscultuur mat preventieve en op maat gesneden interventies. Het passend onderwijs is steeds in ontwikkeling en het team van de internationale schakelgroep ontwikkelt daarin mee. We werken samen met andere organisaties en specialisten en bouwen planmatig aan het passende onderwijs van onze kinderen. 6.1 Interne en externe ondersteuningsroute De meeste kinderen profiteren voldoende van ons aanbod. Er zijn ook kinderen waarvoor het aanbod niet voldoende blijkt te zijn. Dit zijn kinderen die extra ondersteuning nodig hebben. We zoeken daarvoor hulp en ondersteuning bij het team ondersteuning passend onderwijs (TOP) van Stichting Klasse. Binnen TOP wordt de hulpvraag van school en ouders besproken met deskundigen. Ouders kunnen ook bij dit overleg worden uitgenodigd. Hierop volgt een advies en het vaststellen van een plan van aanpak voor begeleiding. Daarnaast is het mogelijk hulp te activeren en/of een toelaatbaarheidsverklaring voor te bereiden. 6.2 Spreekuren Wereldwijs heeft geen vast spreekuur. Na afloop van de lessen kunnen ouders en verzorgers altijd met de leerkracht spreken of een afspraak maken. Met de directeur kan ook tijdens de schooluren worden gesproken. Het is raadzaam om, zeker wanneer het om een probleem gaat, vooraf een afspraak te maken. Schoolgids openbare basisschool Wereldwijs voor Nieuwkomers Pagina 11

12 7. Schooltijden en vakanties 7.1 schooltijden De aanvangs- en eindtijd op Wereldwijs zijn 's ochtends en s middags voor alle groepen hetzelfde: op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van 8.30 tot uur en tot uur. Op woensdag van 8.30 tot uur. Op woensdagmiddag hebben de kinderen vrij. De schoolbel luidt 's morgens om 8.20 uur en 's middags om uur. Kinderen van de groepen gaan ongeveer 940 uur per jaar naar school. Het wettelijk aantal minimum lesuren is 930. Doordat de school op jaarbasis meer uren maakt, ontstaan zogenoemde marge-uren. Daardoor worden extra vrije dagen en uren, zoals studiedagen voor het team, een vrije middag na de sinterklaasviering en eerder uit voor de kerst- en zomervakantie mogelijk gemaakt. Deze vrije uren vermelden we jaarlijks in het informatieboekje en op de kalender. 7.2 Leerplicht De meeste kinderen gaan naar school als zij vier jaar zijn. Als kinderen vijf jaar worden, zijn zij officieel leerplichtig. Vanaf de eerste dag van de maand na hun vijfde verjaardag zijn zij verplicht de basisschool te bezoeken. Voor kinderen die op vijfjarige leeftijd nog aan het schoolgaan moeten wennen, bestaat de mogelijkheid van een ontheffing van de leerplicht gedurende vijf uur per week. In overleg met de school kunnen de ouders hierover beslissen. Een bijzondere ontheffing voor nog eens vijf uur per week kan alleen door de directeur van de school worden verleend in overeenstemming met de leerplichtwet. Vanaf zes jaar geldt voor ieder kind de volledige leerplicht. Ziekmelden/schoolverzuim In geval van ziekte van een kind dienen de ouders of verzorgers het verzuim vóór het begin van de schooltijd te melden. Indien een kind zonder bericht niet aanwezig is, neemt de school contact op met de ouders of verzorgers. Bij ongeoorloofd schoolverzuim en frequent te laat komen, wordt de afwezigheid gemeld aan de leerplichtambtenaar. Frequent te laten komen valt ook onder schoolverzuim. In deze gevallen zal de leerkracht of directeur de mogelijke gevolgen eerst met de ouders bespreken. Bij geen verbetering volgt een melding bij de leerplichtambtenaar. 7.3 Vakanties De vakanties van Wereldwijs zijn conform de richtlijnen die jaarlijks worden opgesteld in de gemeente Gouda. Het vakantierooster voor het lopende schooljaar staat in het informatieboekje dat aan het begin van het schooljaar wordt uitgereikt. Bijzonder verlof Voor verlof buiten de reguliere vakanties gelden strenge regels. Voor het aanvragen van extra verlof is een verlofformulier nodig. Dit formulier is te verkrijgen bij de directeur. Verlofaanvragen voor meer dan tien dagen worden altijd voorgelegd aan de leerplichtambtenaar. De regelingen voor schoolverzuim en verlof zijn conform de richtlijnen Uitvoering Leerplichtwet van de gemeente Gouda. Op school is de verlofregeling van het bureau leerplicht ter inzage aanwezig. Voor een aantal gewichtige omstandigheden is het mogelijk om een dag vrij te krijgen. Gewichtige omstandigheden zijn bijvoorbeeld een verhuizing, het huwelijk of het overlijden van een familielid of een belangrijk jubileum in de familie. Het verlof moet altijd ruim van tevoren, indien mogelijk veertien dagen, met het verlofformulier bij de directie worden aangevraagd. Schoolgids openbare basisschool Wereldwijs voor Nieuwkomers Pagina 12

13 Belangrijke adressen Openbare basisschool Wereldwijs Wilsonplein JM Gouda telefoon Dhr. G. Popkema (directeur) directie@obswereldwijs.nl Bestuur van de school Stichting Klasse Karnemelksloot BJ Gouda Dhr. G. Schenk, algemeen directeur info@stichtingklasse.nl bestuur@stichtingklasse.nl Onderwijsinspectie Rijksinspectiekantoor Zoetermeer Inspectie basisonderwijs BAO 5 postbus AM Zoetermeer Meldpunt vertrouwensinspecteurs (lokaal tarief) Schoolbegeleidingsdienst Midden-Holland en Rijnstreek Onderwijs advies Antwerpseweg PB Gouda telefoon GGD Midden-Holland Afdeling Jeugdgezondheidszorg Schoolarts I van Oosterhout Logopediste M Geuze telefoon Schoolgids openbare basisschool Wereldwijs voor Nieuwkomers Pagina 13