ECONOMISCHE MONITOR GEMEENTE VEENENDAAL

Transcriptie

1 2015 ECONOMISCHE MONITOR GEMEENTE VEENENDAAL AUTEUR: PIETER VAN DER VEER DATUM:

2

3 SAMENVATTING In deze samenvatting vindt u de belangrijkste ontwikkelingen binnen de vijf thema s die in deze monitor zijn gebruikt. Op de volgende pagina staat een korte samenvatting van de economische monitor ALGEMENE ONTWIKKELINGEN Net zoals op veel andere plekken in Nederland spelen ontgroening en vergrijzing ook in Veenendaal een rol. Veenendaal kent echter relatief veel jongeren (0 20 jaar). Het totaal aantal inwoners van Veenendaal blijft stijgen, maar het aandeel ouderen groeit tot 2040 behoorlijk. Het aandeel jongeren neemt in dezelfde periode licht af. Het gemiddeld besteedbaar inkomen in 2011 was in Veenendaal net wat hoger dan in Nederland. Het opleidingsniveau daarentegen lag in Veenendaal gemiddeld lager dan in Nederland. ECONOMISCHE STRUCTUUR & DYNAMIEK Het aantal ingeschreven bedrijfsvestigingen stijgt sterk de laatste jaren. De sterke stijging komt hoofdzakelijk door de grote groei van zzp ers. Omdat bijna de helft van het totaal aantal vestigingen uit zzp ers bestaat, is de ontwikkeling van het aantal banen interessanter. Het aantal banen is na een stijging tussen 2006 en 2009 behoorlijk afgenomen in de periode van 2009 tot en met In deze periode is het totaal aantal banen met 1721 gedaald. Vooral in de groot- en detailhandel, verhuur van roerende goederen, verhuur & handel in onroerend goed en in de industrie gingen veel banen verloren. In de gezondheids- en welzijnszorg kwamen er in deze periode juist veel banen bij. De ICTsector kent ook een lichte krimp in het aantal banen, maar komt er goed vanaf in vergelijking met de ontwikkelingen op de gehele Veenendaalse arbeidsmarkt. De meeste nieuwe banen ontstaan bij nieuwe oprichtingen van bedrijven en bij bestaande bedrijven. Er komen relatief weinig banen bij door bedrijven die zich van buitenaf in Veenendaal vestigen. ARBEIDSMARKT De arbeidsparticipatie is in Veenendaal net wat hoger dan in Nederland. Dit betekent dat in Veenendaal een relatief groter aandeel van de potentiële beroepsbevolking aan het werk is of wil werken. Aan de hand van drie indicatoren is inzicht gekregen in de ontwikkeling van de werkloosheid. Zowel het aantal niet-werkende werkzoekenden als het aantal WW-gerechtigden en WWB-gerechtigden is in de afgelopen twee jaar gestegen. In 2013 steeg het aantal niet-werkende werkzoekenden het sterkst met 25,8%. Het aantal WW-gerechtigden steeg met 24,4% en het aantal WWB-gerechtigden met 11,2%. In januari 2014 waren er 1565 WW-gerechtigden, 1462 WWBgerechtigden en 2797 niet-werkende werkzoekenden. Wat betreft mobiliteit op de arbeidsmarkt blijkt voor Veenendaal dat de meeste pendel plaatsvindt binnen de regio FoodValley, waarbij vooral Ede een belangrijke rol speelt in de inkomende en uitgaande pendel. Buiten de regio FoodValley zijn onder andere de gemeenten Utrechtse Heuvelrug, Amersfoort, Zeist en Arnhem belangrijke pendelgemeenten. RUIMTE VOOR ECONOMISCHE ACTIVITEITEN Leegstand is een lastig begrip dat moeilijk te meten valt. Het meten van leegstand gebeurt op veel verschillende manieren en schaalniveaus. Voor een compleet beeld wordt aangeraden thema vier te lezen. Duidelijk is wel dat zowel de leegstand van kantoorruimten, bedrijfsruimten en van winkelruimten de afgelopen jaren is toegenomen. De leegstand van bedrijfsruimten komt in 2014 neer op 7%, op de kantorenmarkt is dit 27%. Van de winkelleegstand zijn twee cijfers bekend: leegstand van verkooppunten (7,7% in 2014) en de leegstand van winkelvloeroppervlakte (5,4% in 2014). Over het algemeen is de leegstand in Veenendaal groter dan in Nederland. Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 2

4 De gemeente Veenendaal heeft de afgelopen 10 jaar veel grond uitgegeven. Op dit moment is er vanuit de gemeente geen grond meer uitgeefbaar. Via particuliere aanbieders is er in totaal nog 5,6 hectare beschikbaar op de bedrijventerreinen De Batterijen en De Vendel. SPECIAL: WINKELSTAD VEENENDAAL Veenendaal heeft in vergelijking met andere Nederlandse gemeenten bovengemiddeld veel winkels en winkelvloeroppervlakte in verhouding tot het aantal inwoners. In 2012 was er één winkel per 140 inwoners in Veenendaal. In Ede bijvoorbeeld was er één winkel per 170 inwoners. Het centrum kent een meer diverse bedrijvigheid dan het kernwinkelgebied. Waar in het kernwinkelgebied de focus ligt op detailhandel (66% van alle vestigingen), bestaat de bedrijvigheid in het centrum ook uit dienstverlening, gezondheidszorg en industrie. Wat betreft vloeroppervlakte is in het kernwinkelgebied zelfs 75,9% van het totaal in gebruik door de detailhandel. De detailhandel in nietdagelijkse artikelen is veruit het grootst in het kernwinkelgebied. De belangrijkste branche binnen de niet-dagelijkse artikelen de branche mode & luxe (57,9% van het aantal vestigingen). Het geschat aantal weekbezoekers is tussen 2010 en 2012 toegenomen van tot Vrijdag en zaterdag zijn de drukst bezochte dagen in het centrum. Veruit de meeste omzet in dagelijkse artikelen komt uit Veenendaal zelf. De omzet van niet-dagelijkse artikelen komt grotendeels van buiten Veenendaal. De gemiddelde bezetting van de gemeentelijke parkeergelegenheden is in de periode licht toegenomen. Vooral de parkeerterreinen Duivenweide en Coornhertpad kennen een hoge bezettingsgraad. De bezettingsgraad van de parkeergarage onder het Gemeentehuis is relatief laag. Wat verder opvalt in het parkeergedrag is dat er vooral kort wordt geparkeerd. Van alle geparkeerde auto s staat ongeveer 85% korter dan vier uur geparkeerd. SAMENVATTING ECONOMISCHE MONITOR 2015 Het aantal inwoners in de gemeente Veenendaal blijft stijgen, mede door het groeiende percentage ouderen. Het gemiddeld besteedbaar huishoudensinkomen in Veenendaal is in 2012 met 0,3% gestegen ten opzichte van Het percentage laagopgeleiden neemt toe in tegenstelling tot het aantal hoogopgeleiden, dat afneemt. Het aantal banen is afgenomen van in 2013 naar in Het aantal vestigingen is toegenomen van 4490 in 2013 naar 4684 in 2014, dit zijn vooral zzp ers. In de periode is de bruto arbeidsparticipatie in Veenendaal met 5,7% gedaald. De netto arbeidsparticipatie is in Veenendaal afgenomen met 8,2%.Tussen december 2013 en december 2014 steeg het aantal niet-werkende werkzoekenden het sterkst met 8,9%. Het aantal WWgerechtigden steeg met 1,6% en het aantal WWB-gerechtigden met 6,5%. De leegstand van kantorenruimten is gedaald, van 27% in 2013 naar 26% in De leegstand van bedrijfsruimten is ook gedaald, van 7,0% in 2013 naar 6,5% in In het kernwinkelgebied staat 13,6% van het vloeroppervlakte leeg. In het centrum zijn de detailhandel, gezondheidszorg en de dienstverlening de grootste sectoren. In totaal zijn deze drie categorieën verantwoordelijk voor ongeveer 78% van het aantal vestigingen en 64% van het aantal banen.

5 INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING 2 INHOUDSOPGAVE 4 INLEIDING 6 1. ALGEMENE ONTWIKKELINGEN BEVOLKIGNSGROEI & BEVOLKINGSOPBOUW INKOMENSONTWIKKELING & OPLEIDINGSNIVEAU ECONOMISCHE STRUCTUUR & DYNAMIEK VESTIGINGEN Aantal vestigingen & grootteklasse Mutaties in het aantal vestigingen Ruimtelijke structuur van vestigingen WERKGELEGENHEID Aantal banen Mutaties in het aantal banen ICT- Sector Ruimtelijke structuur van banen ARBEIDSMARKT ARBEIDSPARTICIPATIE WERKLOOSHEIDSINDICATOREN Niet-werkende werkzoekenden WW-gerechtigden WWB-gerechtigden Verschillen NWW, WW & WWB PENDEL RUIMTE VOOR ECONOMISCHE ACTIVITEITEN 4.1. LEEGSTAND IN VEENENDAAL Kantorenmarkt & Bedrijfsruimten Winkels LEEGSTAND OP DE BEDRIJVENTERREINEN LEEGSTAND IN HET KERNWINKELGEBIED UITGIFTE & AANBOD VAN BOUWPERCELEN SPECIAL: WINKELSTAD VEENENDAAL AANTAL WINKELS & OPPERVLAKTE CENTRUM & KERNWINKELGEBIED Centrum: meer dan alleen winkels Kernwinkelgebied: focus op detailhandel BEZOEKERS OMZET & BINDING 39 Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 4

6 5.5. PARKEREN Gemiddelde bezetting Parkeerduur 43 BIJLAGE 1: KAART CENTRUM & KERNWINKELGEBIED 44 BIJLAGE 2: SBI-KLASSEN VAN DE ICT-SECTOR 45 LIJST MET TABELLEN & FIGUREN 46 BRONNEN 47

7 INLEIDING Economie is één van de speerpunten van het beleid van het gemeentebestuur van Veenendaal. De gemeente investeert veel tijd en middelen in beleid voor en de ontwikkeling van de bedrijventerreinen, de binnenstad en de buurtwinkelcentra. Volgens de gemeente Veenendaal moeten feiten het vertrekpunt zijn voor het maken van beleid. Feiten maken de beleidsvorming en de beleidspresentatie gefundeerder. Op veel gebieden ontbreekt echter een duidelijke onderbouwing van het beleid (en de gevolgen hiervan) aan de hand van cijfers. Cijfers zijn in sommige gevallen wel aanwezig, maar vaak niet gestructureerd bij elkaar gebracht en hierdoor lastig te achterhalen. Het ontbreken van relevante, actuele en makkelijk beschikbare gegevens voor de fundering van het beleid vormt de aanleiding voor het opzetten van deze monitor. Met deze economische monitor van de gemeente Veenendaal zijn reeds aanwezige data en nieuw verzamelde data op één centrale plek te vinden. Hiermee vormt de monitor een basis voor het beleid en is het een goede en betrouwbare bron van informatie voor zowel de afdeling Economie & Werk als voor verschillende andere partijen. Zo kunnen vragen van collega s, bestuurders en externen met behulp van deze monitor makkelijker en sneller worden beantwoord. Bovendien maakt de monitor ontwikkelingen zichtbaar die voorheen niet (goed) in kaart zijn gebracht. Op deze manier kan de monitor dienen als signalering en geeft daarmee in sommige gevallen aanleiding tot bijsturing. Aan de hand van vijf verschillende sociaaleconomische thema s worden de belangrijkste ontwikkelingen binnen de gemeente in kaart gebracht en geanalyseerd. De focus ligt in de monitor op de economische structuur en dynamiek. Speciale aandacht gaat uit naar de speerpunten van het economisch beleid zoals de profilering van Veenendaal als Winkelstad en ICT-centrum. Ook aan het arbeidsmarktbeleid wordt aandacht besteed in deze monitor. De economische ontwikkelingen en de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt zijn sterk aan elkaar gerelateerd. Bovendien wordt het arbeidsmarktbeleid steeds meer regionaal ingericht. Juist door deze regionale insteek van het beleid is het hebben van een helder overzicht van de lokale situatie van groot belang. De ontwikkelingen die in deze monitor worden geanalyseerd veranderen snel. Voor sommige onderwerpen geldt zelfs dat er maandelijks nieuwe cijfers beschikbaar komen. Het idee achter deze monitor is dat deze jaarlijks wordt vernieuwd. De grootste waarde van deze eerste monitor is misschien wel dat er nu een opzet ligt voor het periodiek bijhouden van de belangrijkste ontwikkelingen. De ervaring die is opgedaan bij het opzetten van deze eerste economische monitor is vastgelegd in een apart bestand, de Handleiding Economische Monitor. Deze is beschikbaar bij het team economie van de gemeente Veenendaal. Aan de hand hiervan kan de monitor jaarlijks worden aangevuld met de meest actuele cijfers. Leeswijzer De economische monitor is op hoofdlijnen ingedeeld in vijf verschillende thema s: Algemene ontwikkelingen: bevolkingsontwikkeling, inkomensontwikkeling en opleidingsniveau. Economische structuur & dynamiek: ontwikkeling van het aantal banen en vestigingen in Veenendaal. Hoeveel banen en vestigingen zijn er en waar of in welke bedrijfssectoren bevinden zich deze zich? Arbeidsmarkt: ontwikkelingen in het aantal uitkeringen en de pendel tussen gemeenten. Ruimte voor economische activiteiten: leegstand van zowel kantoren, bedrijfsruimten en winkels op verschillende schaalniveaus. Special: Winkelstad Veenendaal: speciale aandacht voor het centrum en het kernwinkelgebied. Hoe ontwikkelt het aantal vestigingen, het aantal banen en het aantal bezoekers van het centrum en het kernwinkelgebied zich door de jaren heen? De rood gearceerde tekst geeft de stand van zaken van de economische monitor 2015 weer. Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 6

8

9 1. ALGEMENE ONTWIKKELINGEN Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 8

10 1. ALGEMENE ONTWIKKELINGEN In dit thema gaat de aandacht uit naar een aantal algemene ontwikkelingen zoals bevolkingsgroei (en prognose), huishoudensinkomens en opleidingsniveau. In de meeste gevallen is er ook een vergelijking gemaakt met de ontwikkelingen in Nederland. De onderwerpen in dit thema vormen een goede achtergrond voor de onderwerpen die in de volgende thema s aan bod komen BEVOLKIGNSGROEI & BEVOLKINGSOPBOUW Het totaal aantal inwoners van Veenendaal groeide in de periode van 2009 t/m 2013 van tot De groei in het aantal inwoners komt volledig uit de groep jarigen en 65- plussers. Het aantal jongeren (0 20 jarigen) nam in deze periode af (tabel 1.1). Gemiddeld groeide de bevolking in deze periode van 5 jaar met 0,41% per jaar. Dit gemiddelde is vrijwel gelijk aan de gemiddelde groei van 0,45% per jaar in Nederland. Demografische ontwikkelingen als ontgroening en vergrijzing spelen zowel in Nederland als in Veenendaal een rol. In Nederland neemt het aandeel jongeren al jaren af terwijl het aandeel 65- plussers (sterk) toeneemt. In Nederland steeg het aandeel 65-plussers van 15,0% in 2009 naar 16,8% in Het aandeel jongeren daalde in dezelfde periode van 24,0% naar 23,1%. Deze ontwikkelingen zijn ook in de gemeente Veenendaal zichtbaar. Het aandeel 0-20 jarigen daalde in Veenendaal van 27,3% in 2009 naar 26,4% in In dezelfde periode steeg het aandeel 65-plussers van 13,4% naar 15,2% (tabel 1.1). 2015: Het totaal aantal inwoners van Veenendaal groeide in 2014 van naar Het aandeel 0-20 jarigen daalde van 26,4% in 2013 naar 26,1% in Ook het aandeel jarigen daalde van 58,4% in 2013 naar 58,1% in In dezelfde periode steeg het aandeel 65- plussers van 15,2% naar 15,8% (tabel 1.1). Tabel 1.1: totaal aantal inwoners Veenendaal per leeftijdscategorie ( ) Leeftijd jarigen jarigen Totaal jarigen 27,3% 27,2% 26,9% 26,7% 26,4% 26,1% jarigen 59,3% 59,2% 59,1% 58,7% 58,4% 58,1% ,4% 13,7% 14,0% 14,7% 15,2% 15,8% Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Bron: CBS, INKOMENSONTWIKKELING & OPLEIDINGSNIVEAU Het gemiddeld besteedbaar inkomen van huishoudens in Veenendaal is de afgelopen jaren licht gedaald. Dit blijkt uit de meest recente inkomensstatistieken van het Regionaal Inkomensonderzoek (RIO) van het CBS. In de periode van 2009 tot 2011 is het gemiddeld besteedbaar inkomen gedaald van euro per jaar naar euro per jaar, dit is een afname van 1,1%. Toch ligt het gemiddeld besteedbaar inkomen per huishouden in Veenendaal net iets hoger dan het gemiddelde in Nederland. In Nederland was het gemiddelde huishoudensinkomens per jaar euro in 2009 en euro in 2011, een afname van 0,6% (tabel 1.2). Relatief gezien is het gemiddeld inkomen van huishoudens tussen 2009 en 2011 in Veenendaal sterker gedaald dan in Nederland.

11 2015: In 2012 is het gemiddeld besteedbaar inkomen in Veenendaal gestegen van euro per jaar naar euro per jaar, dit is een toename van 0,3%. In Nederland is het gemiddelde huishoudensinkomens bestegen van euro in 2011 naar euro in 2012, een toename van 0,9% (tabel 1.2). Tabel 1.2: gemiddeld besteedbaar huishoudensinkomen (2009, 2011 & 2012) Jaar Veenendaal Nederland Bron: CBS, 2015 Gegevens over het opleidingsniveau van personen worden bij het CBS gemeten aan de hand van driejaarlijkse gemiddelden. In de periode van was gemiddeld 29,1% van de bevolking in Veenendaal hoogopgeleid, 46,4% middelbaar opgeleid en 24,6% laagopgeleid (figuur 1.3). Vergeleken met Nederland zijn er in Veenendaal relatief meer middelbaar- en laagopgeleiden en minder hoogopgeleiden. De laatste 10 jaar is zowel in Nederland als in Veenendaal het aandeel hoogopgeleiden relatief sterk gestegen en het aandeel laagopgeleiden relatief sterk gedaald. 2015: In de periode van was gemiddeld 28,4% van de bevolking in Veenendaal hoogopgeleid, dat is 0,7% minder dan in de periode Gemiddeld 45,3% van de bevolking was middelbaar opgeleid, dat is 1,1% minder dan in de periode en gemiddeld 26,3% van de bevolking laagopgeleid, dat is 1,7% hoger dan in de periode (figuur 1.3). 100% Figuur 1.1: Opleidingsniveau beroepsbevolking - Veenendaal & Nederland (Driejaarlijks gemiddelde) 80% 22,8% 26,6% 29,1% 34,3% 28,4% 34,7% 60% 40% 45,1% 44,5% 46,4% 42,8% 45,3% 43,1% 20% 0% 32,1% 28,9% 24,6% 22,9% 26,3% 22,1% Veenendaal Nederland Veenendaal Nederland Veenendaal Nederland 00/'02 10/'12 11/'13 Laag Middelbaar Hoog Bron: CBS, 2015 Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 10

12

13 2. ECONOMISCHE STRUCTUUR & DYNAMIEK Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 12

14 2. ECONOMISCHE STRUCTUUR & DYNAMIEK In dit thema wordt een aantal belangrijke cijfers gepresenteerd over de economische structuur en dynamiek in Veenendaal. Hoe ontwikkelt het aantal banen en het aantal vestigingen zich? Welke sectoren groeien en welke krimpen? Hoe liggen de verhoudingen tussen de verschillende sectoren in Veenendaal? Er zijn twee indicatoren gebruikt om deze vragen te beantwoorden: het aantal bedrijfsvestigingen en de werkgelegenheid. Deze twee indicatoren staan in dit thema centraal. Zowel het aantal bedrijfsvestigingen als de werkgelegenheid worden op drie punten beschreven: het aantal vestigingen/banen, mutaties in het aantal vestigingen/banen en de ruimtelijke structuur van het aantal vestigingen/banen VESTIGINGEN Welke ontwikkelingen zijn gaande en waar komt de groei en/of krimp in het aantal vestigingen vandaan? In deze paragraaf wordt duidelijk hoeveel bedrijven er worden opgericht of zich vestigen in de gemeente en hoeveel er vertrekken of worden opgeheven Aantal vestigingen & grootteklasse Het totaal aantal vestigingen in Veenendaal is in de periode van 2009 t/m 2013 gestegen van 3994 naar 4490 (figuur 2.1). Dit komt neer op een stijging van 12,42%. Absoluut gezien is de stijging gelijk aan 496 vestigingen. 2015: De stijgende trend zet door, tussen april 2013 en april 2014 is het aantal vestigingen gestegen van naar Dit komt neer op een stijging van 4,32%. Absoluut gezien is de stijging gelijk aan 194 vestigingen. Van het totaal aantal vestigingen in Veenendaal is meer dan de helft zzp er (tabel 2.1). De grote groei van het aantal vestigingen is vrijwel volledig te verklaren door de grote toename van het aantal zzp ers. De groei van het aantal vestigingen geeft in dit geval dan ook geen goed beeld van de ontwikkeling van de bedrijvigheid in Veenendaal. De klasse geen werkzame personen bestaat uit bedrijven met alleen kleine banen (minder dan 12 uur per week). Alleen grote banen (meer dan 12 uur per week) worden meegeteld in de overige klassen in tabel 2.1. Het aantal vestigingen in alle grootteklassen, op de klasse Geen, 1 en 2 t/m 4 werkzame personen na, is gedaald in de periode Figuur 2.1: totaal aantal vestigingen in Veenendaal, ( ) Totaal aantal vestigingen, Vestigingen Tabel 2.1: grootteklasse van vestigingen in Veenendaal (2009, 2013 & 2014) Werkzame personen Δ '13/'14 Geen t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m Totaal vestigingen Bron figuur 2.1 & tabel 2.1: PAR, april 2014

15 Bedrijvenkring Duidelijk is dat het aantal vestigingen de afgelopen jaren sterk is gestegen in Veenendaal. Ook het aantal leden van de Bedrijvenkring Veenendaal (BKV) is tussen 2010 en 2012 behoorlijk gestegen, van 242 naar 300. In 2013 daalde het aantal leden weer, tot 289 op 31 december 2013 (figuur 2.2). 2015: Het afgelopen jaar is het aantal leden van de bedrijvenkring gestegen, van 289 naar 292 op 31 december Figuur 2.2: aantal leden Bedrijvenkring Veenendaal ( ) Bron: Bedrijvenkring Veenendaal (2015) Mutaties in het aantal vestigingen Uit de voorgaande paragraaf blijkt duidelijk dat het totaal aantal vestigingen de afgelopen jaren is toegenomen, vooral door de groei van het aantal zzp ers. Bovenstaande cijfers geven echter geen inzicht in de mutaties die plaatsvonden. Hoeveel nieuwe bedrijven komen erbij en in welke sectoren? Hoeveel bedrijven vertrekken of gaan failliet? In deze monitor worden de bedrijfssectoren gecategoriseerd naar de SBI-indeling 2008 (Standaard Bedrijfsindeling) van het CBS (tenzij anders vermeld). In tabel 2.2 wordt de groei of krimp van het aantal vestigingen per bedrijfssector uiteengezet. Ook hier gaat het over de periode tussen 2009 en Wat betreft aantal vestigingen is de sector groot-en detailhandel veruit het grootst. Hierna volgen de sectoren advisering & onderzoek en bouwnijverheid. Als er gekeken wordt naar het verschil in aantal vestigingen tussen 2009 en 2013 wordt duidelijk welke sectoren zijn gegroeid en welke gekrompen. De sterkste groeisectoren zijn advisering & onderzoek, gezondheids- en welzijnszorg en informatie & communicatie. In de groot- en detailhandel, industrie en de agrarische sector daalde het aantal vestigingen het sterkst. 2015: Tussen april 2013 en april 2014 groeide het aantal vestgingen het sterkst in de sector advisering & onderzoek en gezondheids- en welzijnszorg. In de sector industrie daalde het aantal vestigingen het sterkst. In totaal nam het aantal vestigingen toe met 194. Tabel 2.2: aantal vestigingen per bedrijfssector in Veenendaal (2009, 2013 & 2014) Bedrijfssector Δ abs % abs % abs. % abs. Groot- en detailhandel ,7% ,8% ,4% 24 Advisering & onderzoek ,2% ,4% ,6% 49 Bouwnijverheid ,6% 438 9,8% 439 9,4% 1 Gezondheids- en welzijnszorg 292 7,3% 430 9,6% ,0% 37 Informatie & communicatie 238 6,0% 296 6,6% 310 6,6% 14 Overige dienstverlening 216 5,4% 262 5,8% 286 6,1% 24 Industrie 241 6,0% 230 5,1% 226 4,8% -4 Onderwijs 150 3,8% 220 4,9% 227 4,8% 7 Verhuur roerende goederen 181 4,5% 196 4,4% 213 4,5% 17 Cultuur, sport & recreatie 104 2,6% 143 3,2% 151 3,2% 8 Horeca 118 3,0% 118 2,6% 127 2,7% 9 Vervoer & opslag 86 2,2% 85 1,9% 89 1,9% 4 Financiële instellingen 55 1,4% 51 1,1% 49 1,0% -2 Verhuur/handel onroerend goed 47 1,2% 42 0,9% 45 1,0% 3 Agrarische sector 40 1,0% 29 0,6% 30 0,6% 1 Energie, water & afval 4 0,1% 7 0,2% 10 0,2% 3 Openbaar bestuur & overheid 5 0,1% 4 0,1% 3 0,1% -1 Totaal ,0% ,0% ,00% 194 Bron: PAR, april 2014 Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 14

16 De jaarlijkse ontwikkeling van het aantal opvoeringen en afvoeringen van bedrijven is goed te zien in de mutatiestatistieken van het aantal vestigingen in tabel 2.3. Elk jaar komen er meer bedrijven bij dan dat er weggaan of opgeheven worden. Tussen 2012 en 2013 zijn er 524 bedrijven bijgekomen in Veenendaal. Het totaal aantal opvoeringen in de gemeente is vrij stabiel gebleven de afgelopen jaren (tussen de 524 en 593 opvoeringen per jaar). Het grootste gedeelte van de nieuwe bedrijven bestaat uit nieuwe oprichtingen, het overige gedeelte bestaat uit bestaande bedrijven die hier een vestiging openen of hierheen verhuizen. 2015: Tussen april 2013 en april 2014 zijn er 616 vestigingen bijgekomen, dat is een toename van 92 vestigingen ten opzichte van het jaar ervoor. Daarnaast zijn er 422 bedrijven verdwenen, dat is een afname van 47 bedrijven ten opzichte van het jaar ervoor. Tabel 2.3: mutaties in het aantal vestigingen ( ). Mutatie vestigingen Oprichtingen Vestigingen Totaal opvoeringen(+) Opheffingen Vertrek Totaal afvoeringen (-) Saldo Bron: PAR, april 2014 Tegenover het aantal opvoeringen staat het aantal afvoeringen. Het aantal afvoeringen bestaat uit bedrijven die worden opgeheven of bedrijven die naar elders vertrekken. Het aantal opheffingen is een stuk groter dan het aantal vertrekkende bedrijven. In 2013 waren er 330 opheffingen en zijn er 139 bedrijven vertrokken. Waar het aantal opvoeringen de afgelopen jaren relatief weinig veranderde, is het aantal afvoeringen relatief sterk gestegen (van 373 in 2009 tot 469 in 2013). Ofwel: de groei van het aantal nieuwe vestigingen in de gemeente is de afgelopen jaren afgezwakt (ook te zien in figuur 2.1). 2015: Het aantal opheffingen is een stuk groter dan het aantal vertrekkende bedrijven. In 2014 waren er 301 opheffingen en zijn er 121 bedrijven vertrokken. Waar het aantal opvoeringen de afgelopen jaren relatief weinig veranderde, is het aantal afvoeringen relatief sterk gestegen (van 373 in 2009 tot 422 in 2014) Ruimtelijke structuur van vestigingen Waar vindt de economische activiteit in Veenendaal plaats? Veenendaal kent zeven bedrijventerreinen op verschillende locaties in de stad. De terreinen Ambacht en Nijverkamp zijn in deze monitor uit praktische overwegingen samengevoegd. Naast de bedrijventerreinen speelt het centrum en dan vooral het kernwinkelgebied een belangrijke rol, specifiek voor de detailhandel. Tot het centrum in figuur 2.3. behoort in deze monitor wegens praktische overwegingen het hele postcodegebied 3901 (zie bijlage 1). De categorie bedrijventerreinen bestaat uit de zes bedrijventerreinen (Ambacht & Nijverkamp zijn samengenomen). Buiten het centrum en de bedrijventerreinen om is de bedrijvigheid verspreid door de wijken heen met een aantal kleine concentraties in de buurtwinkelcentra, dit wordt gezien als de categorie overig.

17 Figuur 2.3: ruimtelijke spreiding van het aantal bedrijfsvestigingen in Veenendaal (april 2013). Veenendaal 4490 Bedrijventerreinen 1073 (23,9%) Centrum 757 (16,9%) Overig 2660 (59,2%) Ambacht-Nijverkamp: 439 Compagnie: 163 Batterijen: 122 Faktorij: 126 Vendel: 116 Compagnie Oost: 107 Kernwinkelgebied: 287 Rest centrum: 470 * Van de categorie rest is ongeveer 80% (2059) een zzp er. Bron: PAR, april 2013 Van het totaal aantal vestigingen bevindt het grootste deel zich niet op de bedrijventerreinen of in het centrum maar op overige locaties in de stad (figuur 2.3). Zoals al eerder vermeld moet hierbij worden opgemerkt dat het aantal vestigingen een scheef beeld geeft van waar de economische activiteit plaatsvindt. Tot vestigingen behoren ook alle zzp ers (meer dan 50% van alle vestigingen in Veenendaal). Deze zzp ers in Veenendaal bevinden zich hoofdzakelijk in de categorie rest. Figuur 2.3: ruimtelijke spreiding van het aantal bedrijfsvestigingen in Veenendaal (april 2014). Veenendaal 4684 Buurtwinkelcentra: 72 Rest: 2588* Bedrijventerreinen (23,3%) Centrum 776 (16,6%) Overig (60,1%) Ambacht-Nijverkamp: 450 Compagnie: 154 Batterijen: 135 Faktorij: 126 Vendel: 123 Compagnie Oost: 103 Kernwinkelgebied: 300 Rest centrum: 476 * Van de categorie rest is ongeveer 79% (2164) een zzp er. Bron: PAR, april 2014 Buurtwinkelcentra: 74 Rest: 2743* 2015: In vergelijking met vorig jaar is zowel op de bedrijventerreinen, als in het centrum, als in overige plekken in Veenendaal het aantal vestigingen gestegen. Op de bedrijventerreinen steeg het aantal vestigingen van 1073 naar 1091, een stijging van 1,7%. In het centrum is het aantal vestigingen gestegen van 757 naar 776, een stijging van 2,5%. Op overige plekken in Veenendaal is het aantal vestigingen gestegen van 2660 naar 2817, een stijging van 5,9%. Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 16

18 WERKGELEGENHEID Welke ontwikkelingen zijn zichtbaar in de werkgelegenheid? In hoeverre geven de ontwikkelingen van de werkgelegenheid een ander beeld van de economische structuur dan de ontwikkelingen van het aantal vestigingen? In deze paragraaf wordt duidelijk hoeveel banen er bij komen of juist verdwijnen en in welke sectoren. Speciale aandacht gaat uit naar de ICT-sector. Ook wordt de ruimtelijke structuur van het aantal banen in Veenendaal weergegeven Aantal banen In de vorige paragraaf werd duidelijk dat het aantal vestigingen in de gemeente de afgelopen jaren behoorlijk is toegenomen, wat vrijwel geheel te verklaren is door de grote toename van het aantal zzp ers. Het aantal banen daarentegen is in dezelfde periode (2009 t/m 2013) gedaald van in 2009 naar in 2013, een afname van 2061 banen. Als echter naar een langere periode wordt gekeken (figuur 2.4), dan wordt duidelijk dat het aantal banen in 2013 ongeveer gelijk is aan dat in Het aantal banen en het aantal vestigingen ontwikkelt zich tegenovergesteld: het aantal vestigingen neemt sterk toe, terwijl het aantal banen de afgelopen tien jaar fluctueert en de afgelopen vijf jaar op rij is afgenomen. 2015: De afnemende trend zet door, het aantal banen gedaald is van in 2013 naar in Dit komt neer op een daling van 4,7%. Absoluut gezien is de daling gelijk aan 1018 banen. In de periode 2009 t/m 2013 nam vooral het aantal zzp ers sterk toe. Het aantal vestigingen in de grootteklasse 50 t/m 99 werkzame personen nam relatief sterk af. 2015: Tussen april 2013 en april 2014 nam alleen het eenpersoonsvestgingen toe. Alle vestigingen in de overige grootklasse zijn allemaal afgenomen. Het aantal vestigingen in de grootklasse 100 t/m 199 werkzame personen nam het sterkst af. Dit is ook terug te zien in de mutaties van het aantal banen in deze grootteklassen (tabel 2.4) Figuur 2.4: aantal banen in Veenendaal ( ) Tabel 2.4: aantal banen naar grootteklasse (2009, 2013 & 2014) Werkzame personen Δ '13/' Geen t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m Totaal vestigingen Bron: PAR, april 2014

19 Mutaties in het aantal banen In tabel 2.5 is te zien waar de meeste banen de afgelopen jaren zijn verdwenen. Absoluut gezien zijn de meeste banen verdwenen in de groot-en detailhandel. Verder valt op dat in de verhuur van roerende goederen en verhuur/handel in onroerende goederen veel banen zijn verdwenen, vooral gezien de omvang van deze sectoren. Deze twee sectoren zijn in omvang bijna gehalveerd. De grote afname van het aantal banen in deze twee sectoren is te verklaren door het vertrek van een aantal grote bedrijven (met tussen de 70 en 350 banen) in de periode 2009 t/m De gezondheids- en welzijnszorg kende absoluut gezien de sterkste groei in het aantal banen. 2015: Tussen april 2013 en april 2014 zijn absoluut gezien de meeste banen verdwenen in de industrie. Verder valt op dat in de gezondheids- en welzijnszorg, groot- en detailhandel en bouwnijverheid het aantal banen ook sterk daalt. In de horeca is het aantal banen het meest gestegen. Tabel 2.5: aantal banen per bedrijfssector in Veenendaal (2009, 2013 & 2014)* Bedrijfssector Δ '13 - '14 abs. % abs. % abs. % abs. Groot- en detailhandel ,9% ,1% ,4% -200 Industrie ,0% ,4% ,4% -430 Gezondheids- en welzijnszorg ,6% ,8% ,4% -205 Advisering & onderzoek ,1% ,4% ,8% 5 Onderwijs ,3% ,1% ,3% -31 Bouwnijverheid ,9% ,1% ,5% -203 Informatie & communicatie ,5% ,6% ,0% 68 Vervoer & opslag ,1% ,8% 923 3,5% -113 Verhuur roerende goederen ,2% 792 2,9% 821 3,1% 29 Horeca 869 3,0% 746 2,7% 848 3,2% 102 Overige dienstverlening 602 2,0% 642 2,3% 653 2,5% 11 Openbaar bestuur & overheid 654 2,2% 616 2,2% 567 2,1% -49 Cultuur, sport & recreatie 318 1,1% 396 1,4% 406 1,5% 10 Financiële instellingen 307 1,0% 221 0,8% 209 0,8% -12 Verhuur/handel onroerend goed 523 1,8% 214 0,8% 197 0,7% -17 Agrarische sector 75 0,3% 78 0,3% 82 0,3% 4 Energie, water & afval 12 0,0% 66 0,2% 79 0,3% 13 Totaal ,0% ,0% ,00% *PAR corrigeert de gegevens elk jaar met terugwerkende kracht, daarom zijn niet alle gegevens hetzelfde als in de economische monitor van 2014 Waar komt de verandering van het aantal banen vandaan? Waardoor ontstaan nieuwe banen en waardoor verdwijnen banen? De meeste nieuwe banen ontstaan bij bestaande bedrijven in Veenendaal of bij bedrijfsoprichtingen (tabel 2.6). Een relatief klein deel van de nieuwe banen ontstaat door bedrijven die zich (van buitenaf) vestigen in Veenendaal. Hoewel bestaande bedrijven verantwoordelijk zijn voor de meeste nieuwe banen, verdwijnen bij deze bestaande bedrijven ook de meeste banen (tabel 2.6). 2015: De meeste nieuwe banen ontstaan bij bestaande bedrijven of bij bedrijfsoprichtingen. Wat opvalt is dat bijna 60% van de banen die verdwijnen in Veenendaal, verdwijnen bij bestaande bedrijven. Een positief punt is dat er meer nieuwe banen ontstaan door bedrijven die zich van buitenaf in Veenendaal vestigen dan dat er banen verdwijnen door bedrijven die vanuit Veenendaal vertrekken. Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 18

20 Tabel 2.6: mutaties van banen in Veenendaal ( ). Mutatie banen Oprichting Vestiging Bestaande bedrijven Totaal nieuwe banen (+) Opheffing Vertrek Bestaande bedrijven Totaal verdwenen banen (-) Saldo Bron: PAR, april ICT- Sector Omdat Veenendaal zich profileert als ICT-centrum wordt hier dieper ingegaan op de ontwikkelingen van het aantal banen en vestigingen in de ICT-sector. Belangrijk hierbij te vermelden is dat voor deze ontwikkeling niet de standaard SBI-indeling van het CBS wordt gebruikt. Een van de sectoren in deze SBI-indeling is informatie & communicatie. De gemeente heeft een completere indeling laten maken om een beter beeld te krijgen van de gehele omvang van de ICT-sector. Hiertoe behoren ook bedrijven die in de SBI-indeling van het CBS niet tot de sector informatie & communicatie behoren. Zie bijlage 2 voor de complete lijst met SBI-klassen die tot de Veenendaalse ICT-sector behoren. Ook in de ICT-sector zijn de afgelopen jaren meer banen verloren gegaan dan dat er bij kwamen. In 2013 waren er 2461 banen in de ICT-sector, in 2011 waren dit er De daling van het aantal banen in de ICT-sector was echter kleiner dan de daling van het aantal banen op de gehele Veenendaalse arbeidsmarkt (tabel 2.7). Hierdoor viel er ondanks de ongunstige werkgelegenheidsontwikkeling toch nog een groei van de ICT-sector in de totale werkgelegenheid te constateren. Met een aandeel in de totale werkgelegenheid van rond de 8,9% in 2013 blijft de ICTsector een belangrijk speerpunt voor de Veenendaalse economie. 2015: In 2014 waren er 2407 banen in de ICT-sector, in 2011 waren dit er De daling van het aantal banen in de ICT-sector was echter kleiner dan de daling van het aantal banen op de gehele Veenendaalse arbeidsmarkt (tabel 2.7). Tabel 2.7: ontwikkelingen in de ICT sector in Veenendaal ( ). Jaar Aantal banen % van totale Δ t.o.v. jaar eerder in ICT-sector werkgelegenheid ICT-Sector Veenendaal ,75% 2,48% -0,77% ,76% -1,11% -1,23% ,90% -1,20% -2,71% ,12% -2,19% -4,56% Bron: PAR, april 2014 (bewerking gemeente Veenendaal) Ruimtelijke structuur van banen De ruimtelijke spreiding van het aantal banen geeft een beter beeld van waar de bedrijvigheid plaatsvindt dan de ruimtelijke spreiding van het aantal vestigingen. Hoewel nog geen kwart van het totaal aantal vestigingen zich op de bedrijventerreinen bevindt (figuur 2.3), zijn de vestigingen op de bedrijventerreinen wel goed voor meer dan de helft van het aantal banen (figuur 2.5). De vestigingen op de bedrijventerreinen zijn relatief groot en zijn daarmee belangrijk voor de werkgelegenheid.

21 Figuur 2.5: ruimtelijke spreiding van het aantal banen in Veenendaal (april 2013). Veenendaal Bedrijventerreinen (52,7%) Centrum (17,1%) Overig (30,1%) Ambacht/Nijverkamp: 6006 Faktorij: 2315 Compagnie: 1904 Batterijen: 1728 Vendel: 1391 Kernwinkelgebied: 1951 Rest centrum: 2757 Compagnie Oost: 1103 * De categorie rest bestaat hoofdzakelijk (69%) uit gezondheidszorg (2051), groot-en detailhandel (1585) en onderwijs (1542). Bron: PAR, april 2013 Zowel wat betreft het aantal vestigingen als het aantal banen is de categorie overig relatief groot. Het grootste deel van de vestigingen in de categorie overig bestaat uit zzp ers. Het grootste deel van de banen in de categorie overig bestaat echter uit een beperkt aantal grote vestigingen met veel banen in de sectoren gezondheidszorg, groot- en detailhandel en onderwijs, gelegen net buiten het centrum of elders verspreid over de stad. Figuur 2.5: ruimtelijke spreiding van het aantal banen in Veenendaal (april 2014). Veenendaal Buurtwinkelcentra: 775 Rest: 7489* Bedrijventerreinen (51,7%) Centrum (17,1%) Overig (31,2%) Ambacht/Nijverkamp: 5502 Faktorij: 2100 Compagnie: 1868 Batterijen: 1745 Vendel: 1418 Kernwinkelgebied: 1965 Rest centrum: 2551 Buurtwinkelcentra: 748 Rest: 7494* Compagnie Oost: 1010 *De categorie rest bestaat hoofdzakelijk (57%) uit gezondheidszorg (1782), groot-en detailhandel (984) en onderwijs (1496). Bron: PAR, april : Ondanks een stijging van het aantal vestigingen is er sprake van een daling van het aantal banen, zowel op de bedrijventerreinen, als in het centrum, als op andere plekken in Veenendaal. Op de bedrijventerreinen daalde het aantal banen van naar 13643, een daling van 7,2%. In het centrum daalde het aantal banen van 4692 naar 4516, een daling van 3,8%. Op overige plekken in Veenendaal daalde het aantal banen van 8261 naar 8242, een daling van 0,2%. Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 20

22 In dit thema is duidelijk naar voren gekomen dat het aantal vestigingen relatief sterk stijgt en het aantal banen krimpt in de periode van 2009 t/m De ontwikkeling van het aantal banen geeft een beter beeld van de economische structuur omdat een groot deel van het aantal vestigingen uit zzp ers bestaat. Deze zzp ers zijn qua aantal groot, maar hebben een erg klein aandeel in de werkgelegenheid. De werkgelegenheid komt vooral van de (grote) bedrijven op de bedrijventerreinen. De grootste sectoren (in banen) zijn de groot- en detailhandel, industrie en gezondheids-en welzijnszorg. Ook het aandeel van de ICT-sector is aanzienlijk (ongeveer 9,1%) en bleef de afgelopen jaren vrij constant.

23 3. ARBEIDSMARKT Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 22

24 3. ARBEIDSMARKT In het vorige thema werd duidelijk dat het aantal banen in de gemeente de afgelopen jaren daalt. In dit thema ligt de focus op de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. De volgende indicatoren zijn gebruikt om de arbeidsmarkt te analyseren: arbeidsparticipatie, niet-werkende werkzoekenden (NWW), werkeloosheidsuitkeringen (WW) en bijstandsuitkeringen (WWB). Tot slot komt ook nog de mobiliteit op de arbeidsmarkt aan bod ARBEIDSPARTICIPATIE De arbeidsparticipatie of arbeidsdeelname wordt meestal uitgedrukt in een percentage: de participatiegraad. Hierbij kan onderscheid gemaakt worden tussen de bruto arbeidsparticipatie en netto arbeidsparticipatie. De bruto arbeidsparticipatie is het aandeel werkzame en werkloze personen (personen die werken of willen werken) van de potentiële beroepsbevolking (15-65 jaar). De netto arbeidsparticipatie is het aandeel werkzame personen van de potentiële beroepsbevolking. In de periode 2009 t/m 2012 zijn zowel de bruto- als netto arbeidsparticipatie in Veenendaal sterker gestegen dan in Nederland (figuur 3.1). De participatiegraad in het meest recente jaar (2012) ligt in Veenendaal hoger dan in Nederland. Dit betekent dat in Veenendaal een relatief groot deel van de mensen die kunnen werken ook daadwerkelijk werken (of willen werken). 2015: De bruto arbeidsparticipatie is in Veenendaal met 5,7% gedaald, van 74,2% in 2012 naar 68,5% in In Nederland is de bruto arbeidsparticipatie gestegen met 0,3%., van 71,8% in 2012 naar 72,1% in De netto arbeidsparticipatie is in Veenendaal afgenomen met 8,2%, van 70,3% in 2012 naar 62,1% in Ook in Nederland is de netto arbeidsparticipatie afgenomen, van 67,2% in 2012 naar 66,1% in 2013, een daling van 1,1%. Figuur 3.1: participatiegraad, bruto en netto in Veenendaal en Nederland ( ) Bruto arbeidsparticipatie (%) Netto arbeidsparticipatie (%) ,5 71,2 68,9 71,0 73,1 71,1 74,2 71,8 72,1 68, ,0 67,8 70,6 70,3 65,2 67,1 67,2 67,2 66,1 62, Veenendaal Nederland Veenendaal Nederland Bron: CBS, WERKLOOSHEIDSINDICATOREN Enig inzicht in de ontwikkeling van het aantal werklozen kan verkregen worden aan de hand van verschillende indicatoren. In deze monitor worden de volgende drie indicatoren gebruikt: nietwerkende werkzoekenden (NWW), WW-gerechtigden en WWB-gerechtigden. De afzonderlijke

25 indicatoren kunnen niet direct worden vertaald naar werkloosheid. Het UWV gebruikt tegenwoordig steeds vaker de ontwikkeling van het aantal WW-uitkeringen in plaats van het aantal niet werkendewerkzoekenden als indicator voor de werkloosheidsontwikkeling, dit omdat eerstgenoemde de werkloosheidsontwikkelingen beter weerspiegelt. Om een zo n compleet mogelijk beeld te scheppen worden alle drie de indicatoren behandeld waardoor uiteindelijk een duidelijke trend zichtbaar is Niet-werkende werkzoekenden Het aantal niet werkende-werkzoekenden is de afgelopen twee jaar sterk gestegen. Van 1763 in januari 2012 naar 2753 in december 2013, een stijging van 56,2% (figuur 3.2). Deze stijgende lijn is ook te zien in de Regio FoodValley (figuur 3.3). De ontwikkeling van het aantal niet werkendewerkzoekenden in Veenendaal is de afgelopen twee jaar ongeveer gelijk aan de ontwikkeling in de Regio FoodValley. Sinds oktober 2013 groeit het aantal niet werkende-werkzoekenden in de Regio FoodValley echter sneller dan in Veenendaal. De vraag is of deze ontwikkeling ook de komende maanden doorzet. 2015: Deze lijn zet minder extreem door in Van 2797 niet-werkende werkzoekenden in januari 2014 naar 2999 niet-werkende werkzoekenden in december 2014, een stijging van 8,9%. Vanaf maart 2014 tot juni groeide het aantal niet-werkende werkzoekenden in Veenendaal sneller dan in de Foodvalley. Vanaf augustus 2014 blijft het aantal niet-werkende werkzoekenden in zowel de FoodValley als in Veenendaal redelijk stabiel Figuur 3.2: Niet werkend-werkzoekenden per maand - Veenendaal ( ) 0 jan '12 apr jul okt jan '13 apr jul okt jan '14 apr jul okt Figuur 3.3: Indexcijfers NWW - Veenendaal & Foodvalley (jan 2012 = 100) jan '12 apr jul okt jan '13 apr jul okt jan '14 apr jul okt Veenendaal Foodvalley Bron: UWV, 2015 Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 24

26 WW-gerechtigden Het aantal personen met een WW-uitkering is in 2013 eveneens behoorlijk toegenomen. Van 1215 WW-gerechtigden in januari 2013 naar 1512 in december 2013, een stijging van 24,4% (figuur 3.4). Het aantal personen met een WW-uitkering in december 2014 is licht gestegen ten opzichte van het aantal personen met WW-uitkering in december : In december 2014 was het aantal personen met een WW-uitkering 1536, dat is een daling van 1,9% ten opzichte van januari De instroom van het aantal WW-gerechtigden lag in 2013 vrijwel elke maand ruim boven de uitstroom (figuur 3.5). In 2014 lag de instroom in vijf maanden (waaronder alle zomermaanden) onder de uitstroom. Het aantal WW-gerechtigden ligt in Veenendaal relatief gezien wat hoger dan in Nederland jan '13 jan '13 Aantal WW-gerechtigden in Veenendaal ( ) feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan '14 In - en uitstroom WW-gerechtigden in Veenendaal ( ) feb mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec jan '14 feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Instroom Uitstroom 200 Indexcijfers WW-gerechtigden (jan 2005 = 100) - Veenendaal & Nederland Veenendaal Nederland Bron figuur : UWV, 2015

27 WWB-gerechtigden Het aantal bijstandsuitkeringen (WWB) is de afgelopen twee jaar toegenomen, evenals het aantal WW-gerechtigden en het aantal niet-werkende werkzoekenden. In januari 2012 waren er 1092 WWB-gerechtigden. In februari 2014 zijn dit er 1475 (figuur 3.7). Dit komt neer op een stijging van 35,1%. Belangrijk hierbij te vermelden is dat een deel van de WWB dossiers bestaat uit een cliënt en een partner. In maart 2014 waren er 1237 actuele WWB-dossiers binnen de gemeente. Hiervan bestonden er 238 uit een cliënt en een partner, zo komt het totaal uit op 1475.In januari 2013 waren er 1351 WWB-gerechtigden. In december 2013 waren dit er 1478 (figuur 3.7). Dit komt neer op een stijging van 9,4%. 2015: De stijgende trend zet door, in januari 2014 was het aantal WWB-gerechtigden 1171 en in december 2014 was het aantal WWB-gerechtigden 1228, dat is een stijging van 4,9% Figuur 3.7: WWB-gerechtigden in Veenendaal ( ) jan '13 apr jul okt jan '14 apr jul okt jan '15 120,0 Figuur 3.8: Indexcijfer WWB-gerechtigden (jan 2013 = 100) 115,0 110,0 105,0 100,0 95,0 Veenendaal Nederland 90,0 85,0 80,0 jan '13 apr jul okt jan '14 apr jul okt Bron figuur 3.7 & 3.8: Gemeente Veenendaal & CBS, 2015 Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 26

28 Verschillen NWW, WW & WWB Uit voorgaande is duidelijk gebleken dat alle drie de werkloosheidsindicatoren de afgelopen tijd zijn gestegen. In figuur 3.9 worden de ontwikkelingen van de indiciatoren tegen elkaar afgezet in één grafiek. Het betreft indexcijfers en januari 2013 is als startpunt gebruikt. Op deze manier kunnen de ontwikkelingen in een goed perspectief worden geplaatst. Het aantal WWB-gerechtigden is het afgelopen jaar relatief gezien het minst gestegen. Het aantal WW-gerechtigden kent vooral vanaf september 2013 een sterke stijging. Ook het aantal niet-werkende werkzoekenden steeg flink in 2013 al is deze stijging meer verspreid over het jaar. Figuur 3.10 geeft de absolute ontwikkeling weer van de drie werkloosheidsindicatoren Figuur 3.9: ontwikkeling (indexcijfers) WW, NWW, WWB (jan 2013 = 100) 90 jan '13 apr jul okt jan '14 apr jul okt Figuur 9.10: ontwikkeling (absoluut) WW,NWW, WWB ( ) jan '13 apr jul okt jan '14 apr jul okt NWW WW WWB NWW WW WWB Bron figuur 3.9 & 3.10: Gemeente Veenendaal & UWV, 2015 In voorgaande paragrafen zijn meestal verschillende perioden gebruikt om de ontwikkelingen van de desbetreffende werkloosheidsindicator weer te geven. Dit in verband met de beschikbaarheid van gegevens. In figuur 3.11 wordt de relatieve ontwikkeling van alle drie de sectoren weergegeven. Geconcludeerd kan worden dat het aantal mensen zonder werk het afgelopen jaar is toegenomen. Figuur 3.11: relatieve ontwikkeling werkloosheidsindicatoren (jan 2014 t/m dec 2014) NWW +7,2 WW -1,9 WWB +4,9%

29 3.3. PENDEL Lang niet alle inwoners van Veenendaal werken ook in Veenendaal. Andersom zijn er ook personen die wel in Veenendaal werken maar hier niet wonen. Gegevens over de woon- en werkgemeente van personen komen eens in de vier jaar beschikbaar. De meest recente gegevens komen uit Ondanks dat de gegevens niet erg recent zijn, zullen de verhoudingen niet veel zijn veranderd en geven de cijfers toch een goed beeld van wat de belangrijkste pendelgemeenten zijn. Zowel voor de inkomende pendel als de uitgaande pendel is Ede veruit de belangrijkste gemeente. In 2010 woonden personen in Veenendaal die in Ede werkten. Andersom waren dit personen. In tabel 3.1. zijn de vijftien belangrijkste gemeenten voor de inkomende pendel en uitgaande pendel te zien. In 2010 was de totale inkomende pendel (12.880) ongeveer gelijk aan de totale uitgaande pendel (12.420). Tabel 3.1: belangrijkste pendelgemeenten voor Veenendaal (aantal personen) (2010). Top 15 - Uitgaand Top 15 - Inkomend Ede 3050 Ede 2520 Utrecht 1610 Rhenen 1030 Utrechtse Heuvelrug 860 Utrechtse Heuvelrug 840 Rhenen 730 Arnhem 530 Amersfoort 620 Neder-Betuwe 450 Zeist 550 Wageningen 470 Barneveld 510 Utrecht 430 Arnhem 430 Amersfoort 370 Renswoude 420 Barneveld 330 Wageningen 410 Renswoude 320 Scherpenzeel 270 Overbetuwe 310 Neder-Betuwe 250 Scherpenzeel 260 Woudenberg 210 Buren 230 Nieuwegein 200 Nijmegen 200 Leusden 170 Zeist 180 Totaal uitgaande pendel Totaal inkomende pendel Woont en werkt in Veenendaal Bron: PWE-Gelderland, 2010 Wat betreft de verschillende arbeidsmarktregio s* is FoodValley de regio waarbinnen de meeste pendel plaatsvindt. Na de regio FoodValley volgt de arbeidsmarktregio Midden-Utrecht als belangrijkste pendelregio. Opvallend is dat de inkomende pendel vanuit Midden-Gelderland een stuk groter is dan de uitgaande pendel naar deze regio. Voor de regio Amersfoort is precies het omgekeerde het geval (tabel 3.2). Tabel 3.2: pendel gesorteerd op arbeidsmarktregio (2010). Inkomend (arbeidsmarktregio s) Uitgaand (arbeidsmarktregio s) Foodvalley Foodvalley Midden-Utrecht Midden-Utrecht Midden-Gelderland Amersfoort Rivierenland 948 Midden-Gelderland 643 Amersfoort 826 Rivierenland 623 Stedendriehoek 455 Stedendriehoek 240 Rijk van Nijmegen 332 Rijk van Nijmegen 97 Bron: PWE-Gelderland 2010, bewerking gemeente Veenendaal 2015: De pendelgegevens zijn niet veranderd ten opzichte van de economische monitor van 2014, omdat er geen nieuwe gegevens beschikbaar zijn. De nieuwe pendelgegevens zijn eind oktober 2015 beschikbaar bij PAR. Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 28

30

31 4. RUIMTE VOOR ECONOMISCHE ACTIVITEITEN Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 30

32 4. RUIMTE VOOR ECONOMISCHE ACTIVITEITEN In dit thema komt de leegstand binnen de gemeente aan bod. Leegstand wordt meestal in drie verschillende categorieën onderscheiden: kantoorruimte, bedrijfsruimte en winkelruimte. Het thema staat in veel gemeenten hoog op de agenda door de sterke toename van de leegstand in de afgelopen jaren. Verschillende oorzaken worden genoemd zoals de economische crisis, de sterke opkomst van internetverkoop, het nieuwe werken of er is simpelweg te veel gebouwd. In verschillende onderzoeken en in de media worden veel cijfers genoemd over leegstand. Deze cijfers verschillen vaak en het is dan ook lastig om de cijfers over leegstand juist te interpreteren. Het weergeven van leegstand in cijfers blijkt erg lastig. Onder andere door de verschillende soorten leegstand (kantoren, bedrijven, winkels) en de verschillende methoden die worden gebruikt om leegstand te meten. Achter elke methode zitten andere rekenmethodes die van invloed zijn op het uiteindelijke resultaat. Geen van de gegevens kunnen hierdoor als de absolute waarheid worden beschouwd. Leegstand wordt in deze monitor benaderd op drie verschillende schaalniveaus: de gemeente Veenendaal als geheel, de bedrijventerreinen en het kernwinkelgebied. Voor elk schaalniveau zijn andere cijfers beschikbaar uit andere bronnen. Er wordt geprobeerd om de cijfers op de juiste manier weer te geven met vermelding van belangrijke achterliggende informatie LEEGSTAND IN VEENENDAAL Er zijn twee belangrijke bronnen voor cijfers over de totale leegstand in Veenendaal: DTZ en Locatus. Voor de leegstand van kantoren en bedrijfsruimten zijn cijfers van DTZ gebruikt, deze cijfers worden jaarlijks gepubliceerd. Winkelleegstand wordt jaarlijks gemeten door Locatus. Bij de winkelleegstand wordt zowel gekeken naar het aantal leegstaande vestigingen als het aantal leegstaande vierkante meters Kantorenmarkt & Bedrijfsruimten Uit de cijfers van DTZ blijkt dat het percentage leegstand in 2014 op de kantorenmarkt in Veenendaal neerkomt op 27% is (figuur 4.1). Dit is een lichte stijging ten opzichte van de afgelopen twee jaar. De leegstand op de kantorenmarkt in Veenendaal is de afgelopen drie jaar fors hoger is dan in Nederland. 2015: De leegstand op de kantorenmarkt is iets gedaald ten opzicht van 2014, de leegstand op de kantorenmarkt is 26% Figuur 4.1: leegstand kantorruimten (%) Figuur 4.1: leegstand bedrijfsruimten (%) 30% 14% 25% 20% 15% 10% 5% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% % Veenendaal Nederland Veenendaal Nederland Bron: DTZ Zadelhoff, 2015

33 De leegstand van bedrijfsruimten komt in 2014 neer op 7% in Veenendaal en 3,6% in Nederland (figuur 4.2). De leegstand van bedrijfsruimten is het laatste jaar sterk gestegen in Veenendaal ten opzichte van 2012 en Het Nederlands gemiddelde daarentegen bleef ongeveer gelijk. Hierdoor is het verschil in leegstand van bedrijfsruimten tussen Veenendaal en Nederland het laatste jaar een stuk groter geworden. 2015: De leegstand van bedrijfsruimten is in Veenendaal het afgelopen jaar iets gedaald, van 7% in 2014 naar ongeveer 6,5% in In Nederland is de leegstand van bedrijfsruimten niet veranderd en is nog steeds 3,6% Belangrijk om bij deze cijfers te vermelden is dat DTZ veronderstelt dat 50% van de voorraad bedrijfskavels is bebouwd. Over deze 50% wordt de leegstand berekend. Bovendien zijn alleen kantoorruimten groter dan of gelijk aan 500 m 2 meegeteld en voor bedrijfsruimten alleen ruimten groter dan of gelijk aan 750m Winkels In totaal zijn er volgens Locatus 865 verkooppunten in Veenendaal (alle branches, dus niet alleen detailhandel). Hiervan staan er 67 leeg. Dit komt neer op een percentage leegstand van 7,7%. Als er gekeken wordt naar winkelvloeroppervlakte dan is de leegstand relatief lager, namelijk 5,4% ( van de m 2 staat leeg). Ter vergelijking: beide percentages in Nederland zijn respectievelijk 6,9% en 7,3% (tabel 4.1). 2015: Deze gegevens zijn niet veranderd ten opzichte van de economische monitor van 2014, omdat er geen nieuwe cijfers beschikbaar zijn. Tabel 4.1: winkelleegstand in Veenendaal & Nederland absoluut en relatief (2014) Verkooppunten (abs.) Vloeroppervlakte (m 2 ) Voorraad Leegstand Veenendaal (%) 7,7% 5,4% Nederland (%) 6,9% 7,3% Bron: Locatus, LEEGSTAND OP DE BEDRIJVENTERREINEN 2015: De leegstand op de bedrijventerreinen wordt binnen de gemeente zelf bijgehouden. In totaal staan er op de bedrijventerreinen 151 panden leeg: m 2 kantoorruimte en 92651m 2 bedrijfsruimte (april 2015). Ten opzicht van augustus 2014 is zowel de leegstand van kantoorruimten, als van de bedrijfsruimten, als het totaal aantal lege panden afgenomen. De leegstand van kantoorruimten is afgenomen van m 2 in 2014 naar m 2 in 2015, dat is een afname van 5,9%. De leegstand van bedrijfsruimten is afgenomen van m 2 in 2014 naar m 2 in 2015, dat is een afname van 7,7%. Het aantal leegstaande panden is afgenomen met 175 in 2014 naar 145 in 2015, dat is een afname van 17,1%. Tabel 4.2: leegstand kantoor- en bedrijfsruimten op de bedrijventerreinen (2015) Bedrijventerrein Kantoorruimte (m 2 vo) Bedrijfsruimte (m 2 vo) Panden leeg Aug Apr Aug Apr Aug Apr Ambacht - Nijverkamp De Batterijen De Compagnie De Compagnie - Oost De Faktorij De Vendel Totaal Bron: Gemeente Veenendaal, afdeling Economie & Werk, 2015 Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 32

34 4.3. LEEGSTAND IN HET KERNWINKELGEBIED 2015: Door een verbeterde berekening wordt leegstand in het kernwinkelgebied structureel bijgehouden vanaf januari 2015 en komen de cijfers van 2014 en 2013 te vervallen. De leegstand is ten opzicht van vorig jaar toegenomen. Ondanks dat de voorgaande jaren zijn vervallen, is dit bekend. Dit heeft te maken met nieuwbouw in het kernwinkelgebied. In januari 2015 stonden er 53 vestigingen leeg in het kernwinkelgebied. Dat is 15,4% van het totaal aantal vestigingen in het kernwinkelgebied. Het vloeroppervlakte dat leegstaat in het kernwinkelgebied is 14523m 2, dat is 13,6% van de totale vloeroppervlakte. Tabel 4.3: leegstand kernwinkelgebied (januari 2015). Jaar Vestigingen Vloeroppervlakte (m 2 ) Totaal Leegstand % Totaal Leegstand % ,4% ,6% Bron: Gemeente Veenendaal, afdeling Economie & Werk, UITGIFTE & AANBOD VAN BOUWPERCELEN De gemeente Veenendaal heeft tussen 2005 en 2010 veel grond uitgegeven op de bedrijventerreinen, voornamelijk op bedrijventerrein De Batterijen. Na deze grootschalige gronduitgifte is er vanuit de gemeente geen gronduitgifte meer mogelijk. In 2014 was er alleen nog een beperkt aantal hectare grond beschikbaar via particuliere partijen. Op bedrijventerrein De Batterijen is 4 hectare beschikbaar en op De Vendel 1,6 hectare. 2015: In de huidige situatie is er alleen nog een beperkt aantal hectare grond beschikbaar via particuliere partijen. Op bedrijventerrein De Batterijen is nog 3,2 hectare beschikbaar, 0,8 minder dan in Op de vendel is, net als in 2014 nog 1,6 hectare beschikbaar (tabel 4.4). Tabel 4.4: uitgegeven en uitgeefbaar grondoppervlak in hectare per bedrijventerrein (2015) Bedrijventerrein Totale oppervlakte Reeds uitgegeven Nog uitgeefbaar (ha) (ha) Gemeente Particulier Ambacht/Nijverkamp 138,5 138,5 0,0 0,0 Compagnie Oost 18,1 18,1 0,0 0,0 De Batterijen 30,6 27,4 0,0 3,2 De Compagnie 23,2 23,2 0,0 0,0 De Faktorij 35,1 35,1 0,0 0,0 De Vendel 11,0 10,4 0,0 1,6 Totaal 256,5 251,7 0,0 4,8 Bron: Gemeente Veenendaal, afdeling Economie & Werk, 2015 Tabel 4.5 geeft exact weer welke percelen nog uitgeefbaar zijn op De Batterijen en de Vendel (in vierkante meter). Tabel 4.5: uitgeefbare percelen op De Vendel en De Batterijen in m 2 (2015). Vendel m 2 Batterijen m 2 Vendelier Citadel / Bastion Landjuweel Lunet Vendelier Totaal Totaal Bron: Gemeente Veenendaal, afdeling Economie & Werk, 2015

35 5. SPECIAL: WINKELSTAD VEENENDAAL Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 34

36 5. SPECIAL: WINKELSTAD VEENENDAAL Het centrum van Veenendaal heeft op de stad Utrecht na de grootste omzet van alle centra in de provincie Utrecht. In de Randstad staat Veenendaal op de elfde plek van belangrijkste aankoopplaatsen (I&O Research, 2011). De gemeente Veenendaal profileert zichzelf als echte winkelstad, maar welke ontwikkelingen zijn er eigenlijk gaande? In dit ligt de focus op allerlei ontwikkelingen die relevant zijn voor Winkelstad Veenendaal. Eerst volgt een totaalbeeld gegeven van het aantal winkels en het winkelvloeroppervlakte in Veenendaal vergeleken met andere gemeenten en Nederland. Daarna wordt er vanuit het centrum steeds verder ingezoomd op het kernwinkelgebied AANTAL WINKELS & OPPERVLAKTE 2015: In 2014 waren er 447 winkels (alleen detailhandel, exclusief leegstand) gevestigd in Veenendaal met een totaal winkelvloeroppervlakte van m 2. In verhouding tot het totaal aantal inwoners van komt dit neer op 140 inwoners per winkel en 0,4 inwoner per m 2 winkelvloeroppervlakte (tabel 5.1). In vergelijking met 2011 is het aantal winkels in Veenendaal gedaald van 460 winkels in 2011 naar 447 winkels in 2014, een afname van 2,8%. Ondanks een afname van het aantal winkels is het aantal vierkante meters winkelvloeroppervlakte wel toegenomen. Van m 2 in 2011 naar m 2 in 2014, een toename van 6,3%. Tabel 5.1: aantal winkels m 2 wvo per gemeente (2004, 2011 & 2014) Jaar Aantal inwoners Aantal winkels Winkelvloeroppervlakte m 2 (wvo) Inwoners per winkel Inwoners per m 2 wvo , , ,4 Bron: Koopstroomonderzoek I&O Research, CENTRUM & KERNWINKELGEBIED Tot het centrum behoort in deze monitor het hele postcodegebied Voor Winkelstad Veenendaal ligt de focus echter primair op het kernwinkelgebied. Niet alleen wat betreft omvang (zie bijlage 1) verschillen deze twee gebieden, maar ook wat betreft functie en wat betreft het aantal banen en vestigingen. De volgende twee sub-paragrafen maken het verschil duidelijk tussen het centrum en het kernwinkelgebied Centrum: meer dan alleen winkels In thema 2 werd al duidelijk dat het centrum (postcodegebied 3901) goed is voor ongeveer 17% van het totaal aantal vestigingen en banen. Dit gebied bestaat dan ook uit meer dan alleen detailhandel. Om dit verschil duidelijk te maken wordt er een overzicht gegeven van de bedrijvigheid in het centrum. Daarna ligt de focus op het kernwinkelgebied, dat wel hoofdzakelijk is gericht op detailhandel. Op deze manier ontstaat een goed beeld van de bedrijvigheid in het centrum. 2015: De detailhandel, gezondheidszorg en de dienstverlening zijn de grootste sectoren in het centrum. In totaal zijn deze drie categorieën verantwoordelijk voor ongeveer 78% van het aantal vestigingen en 64% van het aantal banen (figuur 5.1). Overige belangrijke sectoren in het centrum wat betreft het aantal banen zijn de overheid (gemeentehuis) en de horeca. Ook de industrie is met een klein aantal vestigingen toch verantwoordelijk voor meer dan 6% van de banen in het centrum. Al met al blijkt dat de bedrijvigheid in het centrum redelijk divers is.

37 Tot het centrum behoort in deze monitor het hele postcodegebied Voor Winkelstad Veenendaal ligt de focus echter primair op het kernwinkelgebied. Niet alleen wat betreft omvang (zie bijlage 1) verschillen deze twee gebieden, maar ook wat betreft functie en wat betreft het aantal banen en vestigingen. 2,4% 2,1% 0,3% 7,7% Figuur 5.1: verdeling van de sectoren in het centrum vestigingen en banen (2014) Vestigingen 9,7% 33,2% 2,3% 9,0% 6,1% Banen 6,8% 34,9% Detailhandel Dienstverlening Gezondheidszorg Overheid 12,8% 11,3% Horeca 31,8% 13,8% 15,7% Industrie Cultuur Bron: PAR april 2014, bewerking gemeente Veenendaal, 2014 Overig Kernwinkelgebied: focus op detailhandel Waar de bedrijvigheid in het centrum (postcodegebied 3901) redelijk divers is, domineert de detailhandel in het kernwinkelgebied. Het kernwinkelgebied bestaat in totaal uit 332 vestigingen in drie verschillende bedrijfssectoren: detailhandel (221 vestigingen), dienstverlening (27 vestigingen) en horeca (41 vestigingen), 43 vestigingen staan leeg (januari 2014). Twee derde van het aantal vestigingen in het kernwinkelgebied behoort tot de detailhandel (figuur 5.2). 2015: In januari 2015 bestaat het kernwinkelgebied in totaal uit 344 vestigingen in drie verschillende bedrijfssectoren: detailhandel (223 vestigingen), dienstverlening (25 vestigingen) en horeca (43 vestigingen), 53 vestigingen staan leeg. Figuur 5.2: Verdeling sectoren kernwinkelgebied - inclusief leegstand - vestigingen (2014) 15,4% Detailhandel 12,5% 7,3% 64,8% Dienstverlening Horeca Leegstand Bron: Gemeente Veenendaal, afdeling Economie & Werk, 2015 Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 36

38 2015: Door een verbeterde berekening wordt leegstand in het kernwinkelgebied structureel bijgehouden vanaf januari 2015 en komen de cijfers van 2014 en 2013 te vervallen. De leegstand in het kernwinkelgebied wordt vanaf begin 2015 structureel bijgehouden. De leegstand is ten opzicht van vorig jaar toegenomen. Ondanks dat de voorgaande jaren zijn vervallen, is dit bekend. Dit heeft te maken met nieuwbouw in het kernwinkelgebied. In januari 2015 stonden er 53 vestigingen leeg in het kernwinkelgebied. Dat is 15,4% van het totaal aantal vestigingen in het kernwinkelgebied. Het vloeroppervlakte dat leegstaat in het kernwinkelgebied is 14523m 2, dat is 13,6% van de totale vloeroppervlakte BEZOEKERS Tabel 5.2: verdeling sectoren kernwinkelgebied incl. leegstand vestigingen & winkelvloeroppervlakte (2015) 2015 Vest. % Wvo % Detailhandel ,8% ,7% Dienstverlening 25 7,3% ,2% Horeca 43 12,5% ,5% Leegstand 53 15,4% ,6% Totaal ,0% ,0% Bron: Gemeente Veenendaal, afdeling Economie & Werk, 2015 Tweejaarlijks doet Locatus een passantentelling in het centrum van Veenendaal. Vrijdag en zaterdag zijn veruit de drukste dagen in het centrum van Veenendaal, zowel in 2010 als in 2012 (figuur 5.3). Maandag is veruit de rustigste weekdag. Het aantal wekelijkse passanten in het centrum was in 2012 hoger dan in 2010 (figuur 5.4). 2015: Deze gegevens zijn niet veranderd ten opzichte van de economische monitor van 2014, omdat er geen nieuwe cijfers beschikbaar zijn Figuur 5.3: druktebeeld over de week - passantentelling Veenendaal Centrum (2010 & 2012) ma di wo do vr za zo Bron: Locatus, 2010 & 2012

39 De aantallen in figuur 5.4 zijn herleid uit het aantal passanten dat bij de vier drukste punten in het winkelgebied is geregistreerd. Deze zijn daarom vooral indicatief. Het geschat aantal wekelijkse bezoekers van het hele winkelgebied was in 2012 gelijk aan , een groei van 5,1% ten opzichte van :Deze gegevens zijn niet veranderd ten opzichte van de economische monitor van 2014, omdat er geen nieuwe cijfers beschikbaar zijn. Figuur 5.4: geschat aantal wekelijkse bezoekers Bron: Locatus 2010 & 2012 Waar komen de bezoekers vandaan? Niet alle bezoekers wonen in Veenendaal. Er zijn twee onderzoeken bekend die iets zeggen over de herkomst van bezoekers. De gegevens in tabel 5.3 komen uit het koopstromenonderzoek 2011 (I&O Research, 2011). Het betreft hier de herkomst van bestedingen (omzet). Ede, Rhenen, Utrechtse Heuvelrug en Neder-Betuwe zijn (na Veenendaal zelf) de vier belangrijkste herkomstgemeenten voor bestedingen in zowel de niet-dagelijkse als de dagelijkse sector in Veenendaal Centrum (tabel 5.3). In 2011 was meer dan 23% van de totale omzet in de niet-dagelijkse sector afkomstig uit deze vier gemeenten. 2015: Deze gegevens zijn niet veranderd ten opzichte van de economische monitor van 2014, omdat er geen nieuwe cijfers beschikbaar zijn. Tabel 5.3: herkomst bestedingen dagelijkse en niet-dagelijkse sector (2011) Dagelijkse sector % Niet-dagelijkse sector % Veenendaal 85,3 Veenendaal 45,8 Ede 4,0 Ede 7,2 Rhenen 3,9 Rhenen 6,6 Utrechtse Heuvelrug 2,7 Utrechtse Heuvelrug 5,8 Neder-Betuwe 0,8 Neder-Betuwe 3,6 Renswoude 0,8 Wijk bij Duurstede 3,0 Buren 0,5 Buren 2,7 Scherpenzeel 0,3 Scherpenzeel 2,1 Wageningen 0,3 Barneveld 1,8 Barneveld 0,3 Renswoude 1,7 Overig Nederland 1,1 Overig Nederland 19,7 Totaal 100,0 Totaal 100,0 Bron: I&O Research, koopstromenonderzoek 2011 Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 38

40 5.4. OMZET & BINDING Naast het aantal winkels en bezoekers in de stad geeft ook de omzet de ontwikkelingen in de winkelstad goed weer. Juiste gegevens over omzet zijn moeilijk te verkrijgen en niet erg actueel. Toch is het waardevol om hier een aantal cijfers te presenteren met betrekking tot omzet en koopkrachtbinding. Deze cijfers zijn afkomstig uit het koopstromenonderzoek van I&O Research dat zowel in 2004 als in 2011 is uitgevoerd. Een aantal belangrijke cijfers uit dit onderzoek worden hier gepresenteerd. De totale omzet in het centrum van Veenendaal is tussen 2004 en 2011 gedaald. In 2004 was de totale omzet in centrum 350 miljoen euro, in 2011 was de omzet 248 miljoen euro (figuur 5.6). Het centrum van Veenendaal bestaat hoofdzakelijk uit niet-dagelijkse detailhandel. Vooral de omzet in niet-dagelijkse artikelen is sterk afgenomen. Een van de conclusies uit het koopstromenonderzoek is dan ook dat vooral locaties met een sterk accent op de niet-dagelijkse sector de grootste klappen lijken te krijgen (I&O Research, 2011). Echter kan deze sterke daling niet te letterlijk genomen worden. Net zoals bij de leegstand is ook hier sprake van het gebruik van verschillende methoden. Bovendien lagen de straten in het centrum in 2011 grotendeels open waardoor 2011 een lagere omzet kent. 2015: De totale omzet in het centrum van Veenendaal is tussen 2011 en 2014 gedaald. In 2011 was de totale omzet in centrum 248 miljoen euro, in 2014 was de omzet 228 miljoen euro, dat is een afname van 8,1%. Vooral de omzet in niet-dagelijkse artikelen is sterk afgenomen. Dit kan veroorzaakt worden door een hogere afvloeiing naar andere gemeenten, een lagere toevloeiing vanuit andere gemeenten en een lagere koopkrachtbinding ten opzichte van Figuur 5.5: totale omzet detailhandel Veenendaal Centrum (2004 & 2011) Omzet mln Dagelijks 98 Niet-dagelijks 252 Omzet mln 79 Dagelijks 168 Niet-dagelijks Omzet mln 78 Dagelijks 150 Niet-dagelijks Bron: I&O Research, koopstromenonderzoek 2014 Zoals al duidelijk werd in de voorgaande paragraaf, is een groot deel van de bezoekers in Veenendaal niet afkomstig uit Veenendaal. Een groot deel van de omzet wordt verkregen door personen van buiten Veenendaal. In 2004 was 187 miljoen euro van de totale omzet in Veenendaal Centrum afkomstig uit andere gemeenten (53,4% van de totale omzet). In 2011 was dit 115 miljoen euro (46,4% van de totale omzet). Veruit het grootste gedeelte van deze toevloeiing is afkomstig uit de niet-dagelijkse sector. 2015: Deze gegevens zijn niet veranderd ten opzichte van de economische monitor van 2014, omdat er geen nieuwe cijfers beschikbaar zijn. Figuur 5.6: omzet vanuit andere gemeenten (toevloeiing), absoluut en relatief (2004 & 2011) Toevloeiing mln 53,4% Toevloeiing mln 46,4% Dagelijks 33 Niet-dagelijks Dagelijks 98 Niet-dagelijks Bron: I&O Research, koopstromenonderzoek 2014

41 5.5. PARKEREN De gemeente Veenendaal telt op dit moment zes parkeergarages, waarvan er drie in het bezit zijn van de gemeente. Daarnaast zijn er twee parkeerterreinen die beide in het bezit zijn van de gemeente. Gegevens over deze parkeergelegenheden worden in deze paragraaf geanalyseerd aan de hand van twee indicatoren: de gemiddelde bezetting en de parkeerduur. Belangrijk hierbij te vermelden is dat alleen de gegevens van garages en terreinen die in het bezit zijn van de gemeente bekend zijn. Daarnaast zijn er ook parkeerplekken buiten de garages en de terreinen (langs straten), gegevens hiervan zijn niet bekend. Er wordt dus geen compleet beeld geschetst van het totale parkeergedrag binnen de gemeente Gemiddelde bezetting De gemiddelde bezetting geeft aan hoeveel auto s er binnen een bepaalde periode gemiddeld in de parkeergelegenheden geparkeerd staan. De gemiddelde bezetting kan op verschillende manieren worden weergegeven. In deze paragraaf worden opeenvolgend de gemiddelde bezetting per maand, per kwartaal en per uur geanalyseerd. Figuur 5.7 geeft de gemiddelde bezetting per kwartaal in absolute aantallen weer per afzonderlijke parkeergelegenheid. Bijvoorbeeld: de gemiddelde bezetting in januari 2012 was ongeveer 100 op het Coornhertpad en ongeveer 140 op de Duivenweide. De opening van de Tricotage in mei 2013 is duidelijk zichtbaar in de figuur. Verder wordt duidelijk dat absoluut gezien het meeste aantal auto s geparkeerd staan op de Duivenweide. Hierna volgt het Coornhertpad. Duidelijk is ook dat het minste aantal auto s geparkeerd staat in de parkeergarage onder het Gemeentehuis, dit is echter ook de kleinste parkeergelegenheid. De vijf gemeentelijke parkeergelegenheden verschillen behoorlijk in capaciteit. Van groot naar klein: Duivenweide (475), Tricotage (465), Van Hensbergen (350), Coornhertpad (280) en Gemeentehuis (72). 2015: In 2014 staan absoluut gezien het meeste aantal auto s geparkeerd op de Duivenweide, gevolgd door het Coornhertpad. Het minste aantal auto s staat in alle jaren geparkeerd in de parkeergarage onder het Gemeentehuis, dit is echter ook de kleinste parkeergelegenheid Figuur 5.7: bezetting per maand (absoluut) van alle parkeergelegenheden + totale bezetting ( ) 0 Jan '12 Apr Jul Okt Jan '13 Apr Jul Okt Jan '14 Apr Jul Okt Bron: Gemeente Veenendaal, afdeling Wijk & Stadsbeheer, 2015 Totale bezetting Duivenweide Coornhertpad van Hensbergen Gemeentehuis Tricotage Lineair (Totale bezetting) Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 40

42 Belangrijkste conclusie uit figuur 5.7 is dat de gemiddelde bezetting van alle parkeergelegenheden bij elkaar de afgelopen twee jaar is toegenomen (zie de zwarte trendlijn). Ofwel: ondanks dat er behoorlijke maandelijkse schommelingen zijn in het aantal parkeerders op de afzonderlijke parkeergelegenheden, stijgt de gemiddelde bezetting van alle parkeergelegenheden bij elkaar. Het betreft in figuur 5.8 absolute aantallen dus de figuur zegt niks over de bezettingsgraad (hoe vol staat de parkeergelegenheid in verhouding tot de capaciteit?). Figuur 5.8 gaat wel over de bezettingsgraad. De bezettingsgraad per kwartaal voor alle afzonderlijke paarkeergelegenheden wordt weergegeven. Het gaat hier om de bezetting als percentage van de capaciteit. Op deze manier kunnen de verschillende parkeergelegenheden met elkaar vergeleken worden ongeacht hun capaciteit. Bijvoorbeeld: in het tweede kwartaal van 2012 was het parkeerterrein Coornhertpad gemiddeld voor ongeveer 35% bezet. Duivenweide was in hetzelfde kwartaal gemiddeld voor ongeveer 31% bezet. Deze percentages lijken laag, maar ook de nachten waarin de bezetting erg laag is tellen mee voor het gemiddelde. 2015: In het eerste kwartaal van 2014 was de Duivenweide voor ongeveer 29% bezet. De twee daaropvolgende kwartalen neemt de bezetting van de Duivenweide af naar ongeveer 19% in het derde kwartaal van De bezetting van de Van Hensbergen parkeergarage bleef het tweede, derde en vierde kwartaal van 2014 stabiel na een afname van ongeveer 11% in het tweede kwartaal ten opzichte van het eerste kwartaal. De bezetting van het Coornhertpad neemt het tweede en het derde kwartaal van 2014 af ten opzicht van het eerste kwartaal, maar neemt in het vierde kwartaal van 2014 weer iets toe tot ongeveer 28%. De parkeergarage Tricotage was in het laatste kwartaal van 2014 voor ongeveer 10% bezet en parkeergarage Gemeentehuis was in het laatste kwartaal van 2014 voor ongeveer 15% bezet. 50,0% Figuur 5.8: gemiddelde bezetting per kwartaal (% van de capaciteit) van alle parkeergelegenheden ( ) 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% Duivenweide Coornhertpad van Hensbergen Gemeentehuis Tricotage 0,0% Q1 - '12 Q2 Q3 Q4 Q1 - '13 Q2 Q3 Q4 Q1 - '14 Q2 Q3 Q4 Bron: Gemeente Veenendaal, afdeling Wijk & Stadsbeheer, 2015 Duidelijk is dat het Coornhertpad over het algemeen de hoogste bezettingsgraad heeft gevolgd door de Duivenweide. De parkeergarage onder het gemeentehuis heeft de laagste bezettingsgraad. Ook in figuur 5.9 komt duidelijk de opening van de Tricotage naar voren in het tweede kwartaal van De bezettingsgraad is hier sindsdien relatief snel gestegen*. Opvallend is bovendien dat de Van Hensbergen garage weliswaar een grote capaciteit heeft (350) maar een relatief lage bezettingsgraad. * Door fouten in het meetsysteem van de Tricotage liggen deze percentages naar alle waarschijnlijkheid hoger dan in werkelijkheid het geval is.

43 Figuur 5.9 geeft de gemiddelde bezetting weer per uur. Het gaat hier om het totaal van alle vijf de parkeergelegenheden en om een gemiddelde van heel 2012 en heel Belangrijk om te weten is dat het bij de gemiddelde bezetting niet om unieke parkeerders gaat. Een auto die bijvoorbeeld tussen 8:00 en 11:00 uur staat geparkeerd, wordt in alle drie de uren meegeteld Figuur 5.9: gemiddelde bezetting per uur van alle parkeergelegenheden bij elkaar ( ) Bron: Gemeente Veenendaal, afdeling Wijk & Stadsbeheer 2015: Het druktebeeld over de dag is in 2014 vrijwel identiek aan dat van 2012 en Tussen 11:00 uur en 15:30 uur staan doorgaans de meeste auto s geparkeerd met een absoluut piekmoment tussen 14:00 en 15:00 uur (figuur 5.8). De gemiddelde bezetting ligt in 2014 hoger dan de gemiddelde bezetting in 2012, maar lager dan de gemiddelde van 2013, dit geldt voor elk moment op de dag met uitzondering van de periode 15:00 t/m 17:00, dan ligt de bezetting iets hoger dan in Dat de gemiddelde bezetting iets is gedaald in 2014 ten opzichte van 2013 werd ook al duidelijk in figuur 5.8. Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 42

44 Parkeerduur Uit voorgaande paragrafen blijkt dat de gemiddelde bezetting in 2013 is toegenomen. Ook interessant is de vraag hoe lang er geparkeerd wordt en of de duur van het parkeren verandert. De parkeerduur geeft aan hoe lang (in uren) een auto geparkeerd staat. De gegevens van de verschillende parkeergelegenheden zijn bij elkaar opgeteld. Op deze manier ontstaat een goed beeld van het parkeergedrag bij de gemeentelijke parkeergelegenheden. Uit figuur 5.11 komt duidelijk naar voren dat de meeste auto s relatief kort blijven staan. In beide jaren (2012 & 2013) parkeert ongeveer 85% van alle parkeerders korter dan 4 uur. Rond de 35% van de parkeerders parkeert zelfs korter dan een uur. Dit beeld is in 2013 nauwelijks veranderd ten opzichte van Het percentage kortparkeerders (< 4 uur) is vrijwel gelijk gebleven. De enige (relatief) grote verandering in 2013 ten opzichte van 2012 is eigenlijk het aandeel langparkeerders (> 10 uur). Ondanks dat het aandeel langparkeerders van het totaal aantal parkeerders in beide jaren erg klein is, is het aandeel wel bijna verdubbeld: van 1,1% in 2012 tot 1,8% in : Het beeld van 2014 is nauwelijks veranderd ten opzichte van Het percentage kortparkeerders (< 4 uur) is vrijwel gelijk gebleven. De enige (relatief) grote verandering in 2014 ten opzichte van 2013 is eigenlijk het aandeel langparkeerders (> 10 uur). Bron: Gemeente Veenendaal, afdeling Wijk & Stadsbeheer 40,0% Figuur 5.10: parkeerduur in uren, % van het totaal (2012, 2013 & 2014) 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0%

45 BIJLAGE 1: KAART CENTRUM & KERNWINKELGEBIED Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 44

46 BIJLAGE 2: SBI-KLASSEN VAN DE ICT-SECTOR Alle SBI-klassen inclusief code en naam die tot de ICT-sector in Veenendaal behoren. Sbi-code Sbi-omschrijving 2611 Vervaardiging van elektronische componenten 2651 Vervaardiging van meet-, regel-, navigatie- en controleapp Groothandel in computers, randapparatuur en software 4652 Groothandel in elektronische en telecommunicatieapparatuur 4741 Winkels in computers, randapparatuur en software 4742 Winkels in telecommunicatieapparatuur 6110 Draadgebonden telecommunicatie 6120 Draadloze telecommunicatie 6190 Overige telecommunicatie 6201 Ontwikkelen, produceren en uitgeven van software 6202 Advisering op het gebied van informatietechnologie 6203 Beheer van computerfaciliteiten 6209 Overige dienstverl. activiteiten in de informatietechnologie 6311 Gegevensverwerking, webhosting en aanverwante activiteiten 6312 Webportals 7733 Verhuur en lease van computers en kantoorapparatuur 9511 Reparatie van computers en randapparatuur

47 LIJST MET TABELLEN & FIGUREN Tabel 1.1: totaal aantal inwoners Veenendaal per leeftijdscategorie ( ) Tabel 1.2: gemiddeld besteedbaar huishoudensinkomen (2009, 2011 & 2012) Tabel 2.1: grootteklasse van vestigingen in Veenendaal (2009, 2013 & 2014) Tabel 2.2: aantal vestigingen per bedrijfssector in Veenendaal (2009, 2013 & 2014) Tabel 2.3: mutaties in het aantal vestigingen ( ) Tabel 2.4: aantal banen naar grootteklasse Tabel 2.5: aantal banen per bedrijfssector in Veenendaal (2009, 2013 & 2014) Tabel 2.6: mutaties van banen in Veenendaal ( ) Tabel 2.7: ontwikkelingen in de ICT sector in Veenendaal ( ) Tabel 3.1: belangrijkste pendelgemeenten voor Veenendaal (aantal personen) (2010) Tabel 3.2: pendel gesorteerd op arbeidsmarktregio (2010) Tabel 4.1: winkelleegstand in Veenendaal & Nederland absoluut en relatief (2014) Tabel 4.2: leegstand kantoor- en bedrijfsruimten op de bedrijventerreinen (2014) Tabel 4.3: leegstand kernwinkelgebied (2015) Tabel 4.4: uitgegeven en uitgeefbaar grondoppervlak in hectare per bedrijventerrein (2014) Tabel 4.5: uitgeefbare percelen op De Vendel en De Batterijen in m2 (2014) Tabel 5.1: aantal winkels m2 wvo per gemeente (2012) Tabel 5.2: verdeling sectoren kernwinkelgebied (+leegstand) vestigingen & winkelvloeroppervlakte (2015) Tabel 5.3: herkomst bestedingen dagelijkse en niet-dagelijkse sector (2011) Tabel 5.4: herkomst bezoekers Veenendaal Centrum (2013) Figuur 1.3: opleidingsniveau beroepsbevolking - Veenendaal & Nederland (driejaarlijkse gemiddelden) Figuur 2.1: totaal aantal vestigingen in Veenendaal, (2009, 2013 & 2014) Figuur 2.2.: aantal leden Bedrijvenkring Veenendaal (2009, 2013 & 2014) Figuur 2.3: ruimtelijke spreiding van het aantal bedrijfsvestigingen in Veenendaal (april 2014) Figuur 2.4: aantal banen in Veenendaal Figuur 2.5: ruimtelijke spreiding van het aantal banen in Veenendaal (april 2014) Figuur 3.1: participatiegraad, bruto en netto in Veenendaal en Nederland ( ) Figuur 3.2: niet-werkende werkzoekenden per maand - Veenendaal ( ) Figuur 3.3: indexcijfers NWW - Veenendaal & Foodvalley (jan 2012 = 100) Figuur 3.4: WW-gerechtigden per maand in Veenendaal (2014) Figuur 3.5: in - en uitstroom WW-gerechtigden in Veenendaal Figuur 3.6.: indexcijfers WW-gerechtigden (jan 2005 = 100) - Veenendaal & Nederland Figuur 3.7: WWB-gerechtigden in Veenendaal ( ) Figuur 3.8: indexcijfers WWB-gerechtigden (feb 2012 = 100) Figuur 3.9: ontwikkeling (indexcijfers) WW, NWW, WWB (jan 2013 = 100) Figuur 3.10: ontwikkeling (absoluut) WW,NWW, WWB (2014) Figuur 3.11: relatieve ontwikkeling werkloosheidsindicatoren in 2014 (dec. t/m dec) Figuur 4.1: leegstand kantoorruimten (%) Figuur 4.2: leegstand bedrijfsruimten (%) Figuur 5.1: verdeling van de sectoren in het centrum vestigingen en banen (2014) Figuur 5.2: verdeling sectoren kernwinkelgebied - incl. leegstand - vestigingen (2014) Figuur 5.3: druktebeeld over de week - passantentelling Veenendaal Centrum (2010 & 2012) Figuur 5.4: geschat aantal wekelijkse bezoekers Figuur 5.5: totale omzet detailhandel Veenendaal Centrum (2004 & 2011) Figuur 5.6: omzet vanuit andere gemeenten (toevloeiing), absoluut en relatief (2004 & 2011) Figuur 5.7: gemiddelde bezetting per maand van alle parkeergelegenheden + totale bezetting ( ) Figuur 5.8: gemiddelde bezettingsgraad van alle afzonderlijke parkeergelegenheden ( ) Figuur 5.9: gemiddelde bezetting per uur van alle parkeergelegenheden bij elkaar (2012 & 2014) Figuur 5.10: parkeerduur in uren, aandeel (%) van het totaal (2012 & 2014) Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 46

48 BRONNEN CBS (2014), CBS/PBL (2013), Regionale prognose (maatwerktabellen gemeente Veenendaal) DTZ Zadelhoff ( ), Factsheets kantoren en bedrijfsruimtenmarkt. Januari HBD Nederland (2012), I&O Research (2011), Koopstromenonderzoek 2011 I&O Research (2013), Draagvlak voor de koopzondag (gemeente Veenendaal) Locatus (2010), Passantentelling Veenendaal Centrum Locatus (2012), Passantentelling Veenendaal Centrum Locatus (2014), Winkelleegstand 2014: de kale feiten over leegstand in Nederland. PAR Utrecht (2013), Provinciaal Arbeidsplaatsen Register, Provincie Utrecht. April PWE Gelderland (2013), Provinciale Werkgelegenheidsenquête UWV (2014), arbeidsmarktinformatie:

49 Economische monitor 2015 Gemeente Veenendaal 48

50