Werkgelegenheid in Westfriesland Augustus 2014

Transcriptie

1 Werkgelegenheid in Westfriesland Augustus 2014

2 Colofon Uitgave I&O Research Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn Tel.nr Rapportnummer Datum Augustus 2014 Opdrachtgever De Westfriese gemeenten Auteurs Drs. Jaap Bouwmeester Roy van der Hoeve, MSc. Bestellingen Exemplaren zijn verkrijgbaar bij de opdrachtgever

3 1. Inleiding In het kader van de regionale statistische dienstverlening houdt I&O Research voor de samenwerkende Westfriese gemeenten statistische gegevens bij over een aantal belangrijke onderwerpen zoals bevolkingsontwikkeling, onderwijs, inkomen, werkgelegenheid en woningmarkt. De verzamelde cijfers zijn terug te vinden op de website De vergelijkbaarheid met eerdere jaren is echter hierdoor onder druk komen te staan. Wel is er met het beschikbaar komen van de nieuwste cijfers over 2013 (per ) een goede vergelijking met 2012 te maken. Verder brengen we publicaties uit waarin de belangrijkste ontwikkelingen zijn beschreven. Voor u ligt het rapport over de werkgelegenheidsontwikkeling in Westfriesland. Andere publicaties in deze serie zijn: - Demografische ontwikkeling en bevolkingsprognose voor Westfriesland; - Leerlingen in het basis-, voortgezet en speciaal onderwijs; - Onderwijs in Westfriesland; - Inkomensontwikkeling Westfriesland. In deze publicatie over de werkgelegenheidsontwikkeling gaan we achtereenvolgens in op: - bedrijven in Westfriesland; - banen in de regio; - beroepsbevolking en forensisme; - werkzoekenden. In 2012 heeft er een update en opschoning van het Noord-Hollandse werkgelegenheidsregister plaatsgevonden met als gevolg dat er een aanzienlijk aantal nieuwe (voornamelijk kleinere) vestigingen aan het bestand zijn toegevoegd. Tevens is het aantal personeelsleden van andere bedrijven geactualiseerd. Dit zorgde voor een toename in het aantal geregistreerde bedrijven en het aantal banen in Door deze verandering sluiten de cijfers beter aan bij de actualiteit. 1

4 2. Bedrijven in de regio Aantal bedrijfsvestigingen daalt licht in vergelijking met 2012 Eind 2013 telde Westfriesland vestigingen met minimaal 1 werkzame persoon. Bijna een derde van de bedrijven is gevestigd in Hoorn. Samen met Medemblik zorgt Hoorn voor meer dan de helft van het aantal bedrijfsvestigingen in de regio. In het aantal bedrijfsvestigingen is in alle Westfriese gemeenten een lichte daling te zien. In 2012 was hier nog een lichte stijging waar te nemen als gevolg van bedrijfsverplaatsingen, fusies en overnames en administratieve redenen (zie inleiding). Tabel 1 Aantal bedrijfsvestigingen per gemeente Toe- /afname t.o.v Drechterland % Enkhuizen % Meer startende bedrijven dan faillissementen De afgelopen jaren was het saldo van startende bedrijven en faillissementen steeds positief. In 2013 is dit verschil wel kleiner geworden als gevolg van een flinke daling in het aantal startende bedrijven ten opzichte van het jaar ervoor. In 2012 verloren 650 werknemers hun baan als gevolg van faillissementen. In 2013 is dit aantal opgelopen tot meer dan 700 arbeidsplaatsen. Tabel 2 Aantal starters en faillissementen in Westfriesland starters faillissementen saldo Bron: Trendmonitor Hoorn, I&O Research Kamer van Koophandel & Faillissementen.com Hoorn % Koggenland % Medemblik % Opmeer % Stede Broec % Totaal % 2

5 Meer dan helft vestigingen actief in bouw, handel en zakelijke dienstverlening De zakelijke dienstverlening, de handel en de bouw zijn de grootste sectoren in de regio, afgemeten aan het aantal vestigingen. De zorg en het onderwijs tellen relatief weinig vestigingen, maar zijn wel goed voor een substantieel deel van de werkgelegenheid (zie hoofdstuk 3). Vergeleken met voorgaande jaren laten bijna alle sectoren een afname zien in het aantal vestigingen. De grootste daling is te zien in de financiële dienstverlening, gevolgd door de industrie en de horeca. In de zakelijke dienstverlening is als enige sector zelfs sprake van een lichte stijging ten opzichte van Tabel 3 Aantal bedrijfsvestigingen naar hoofdactiviteit Toe-/ afname t.o.v landbouw ,3% industrie ,3% bouwnijverheid ,0% handel en reparatie ,1% horeca ,0% transport ,5% financiële diensten ,8% informatie en communicatie ,4% zakelijke diensten ,4% overheid ,0% onderwijs ,3% zorg ,3% overige diensten ,7% totaal ,5% Eén op de zes bedrijven actief in kansrijk cluster Voor noordelijk Noord-Holland zijn vijf kansrijke economische clusters benoemd, die door hun stuwende functie van grote waarde zijn voor de regionale economie. Dit zijn de agribusiness, maritiem/offshore, energy (duurzame energie), health en leisure (vrije tijd). Van de vijf kansrijke clusters met grote economische betekenis, is de agribusiness getalsmatig het grootste. Het gaat in totaal om meer dan ondernemingen. Daarnaast zijn er bijna 900 ondernemingen actief in de recreatieve en toeristische sector. Het aantal bedrijven in de clusters maritiem en energy is beperkt. Dat geldt ook voor vestigingen in het cluster health, maar hierbij zit een aantal grote werkgevers waardoor er wel sprake is van een substantiële werkgelegenheid (zie hoofdstuk 3). Tabel 4 Aantal bedrijfsvestigingen naar cluster Toe-/ afname t.o.v Agribusiness ,6% Leisure ,0% Energy ,1% Health ,1% Maritiem ,8% subtotaal clusters ,4% Overige sectoren ,4% totaal ,5% 3

6 Ontwikkeling vestigingen naar cluster Vrijwel alle kansrijke clusters laten een daling zien in de ontwikkeling van het aantal vestigingen vergeleken met In de maritieme en de energy clusters zijn de ontwikkelingen het scherpst doordat er in deze sectoren relatief weinig vestigingen zitten. Figuur 1 Ontwikkeling vestigingen per cluster Ontwikkeling vestigingen naar aantal werknemers Als we het aantal vestigingen afzetten naar grootte is er sprake van een lichte groei in de 1-manszaken. In de middelgrote bedrijven is een daling zichtbaar en in de grote bedrijven (meer dan 10 personen) is het aantal werknemers stabiel. Figuur 2 Aantal vestigingen naar grootte (aantal fulltime en parttime werknemers) agribusiness leisure energy health werknemer 2 t/m 10 meer dan maritiem overig 0 4

7 3. Banen in de regio Aantal banen neemt af in regio In totaal telt Westfriesland arbeidsplaatsen, waarvan plaatsen voor tenminste 12 uur per week. Deze verhouding is al jaren stabiel. De werkgelegenheid concentreert zich in de gemeenten Hoorn en Medemblik. In deze gemeenten wonen ook de meeste inwoners. Hoorn heeft als centrumgemeente het grootste aantal banen. In vrijwel alle Westfriese gemeenten is er sinds 2012 een daling te zien in de werkgelegenheid. In Koggenland is deze afname het grootst, terwijl in Opmeer en Stede Broec sprake is van een lichte toename. In de hele regio is er een daling zichtbaar van 2,5%. Tabel 5 Aantal banen naar gemeente Toe- /afname t.o.v Drechterland ,9% Enkhuizen ,0% Hoorn ,4% Koggenland ,5% Medemblik ,0% Opmeer ,3% Stede Broec ,5% Totaal ,5% 5

8 Werkgelegenheid naar sector De meeste werkgelegenheid in de regio is te vinden in de sector handel- en reparatie. Hierna leveren de zorg en de zakelijke dienstverlening de meeste arbeidsplaatsen. Hoewel in absolute zin niet de grootste sectoren, zijn de agrarische sector en de bouwnijverheid bovengemiddeld vertegenwoordigd in de regio. Ten opzichte van 2012 is in alle sectoren een daling te zien in het aantal arbeidsplaatsen. In de financiële dienstverlening vond de grootste afname plaats (6%), gevolgd door transport en bouwnijverheid (beiden 5%). Tabel 6 Aantal arbeidsplaatsen naar hoofdactiviteit Toe-/ afname t.o.v landbouw ,8% industrie ,5% bouwnijverheid ,8% handel en reparatie ,0% horeca ,7% transport ,9% financiële diensten ,3% informatie en communicatie ,1% zakelijke diensten ,2% overheid ,2% onderwijs ,2% zorg ,9% overige diensten ,7% totaal ,5% Werkgelegenheid naar cluster Van de vijf clusters heeft de agribusiness de grootste betekenis voor de werkgelegenheid in Westfriesland. Tezamen zijn deze clusters goed voor bijna een kwart van de werkgelegenheid in de regio. Ondanks dat het aantal banen in deze clusters afneemt is er sprake van een toename van dit aandeel op de totale werkgelegenheid in de regio. Tabel 7 Aantal banen per cluster Toe-/ afname t.o.v Agribusiness ,2% Leisure ,2% Energy ,8% Health ,8% Maritiem ,9% subtotaal clusters ,2% Subtotaal clusters (%) Overige werkgelegenheid ,7% totaal ,5% 6

9 Banenontwikkeling naar cluster In vergelijking met 2012 laten de meeste clusters een lichte daling zien in de banenontwikkeling. Uitzonderingen hierop zijn de maritieme/offshore cluster, waar een stijging vanaf 2011 zichtbaar is en de health cluster. In de laatste is na 2012 een flinke daling in de werkgelegenheid te zien. Figuur 4 Figuur 3 Banenontwikkeling per cluster agribusiness leisure energy health maritiem overig 90 bron: Agriboard Noord-Holland Noord 7

10 4.Beroepsbevolking en forensisme Beroepsbevolking In Westfriesland wonen meer dan 200 duizend mensen. Bijna tweederde hiervan behoort tot de zogeheten beroepsgeschikte bevolking. Dit zijn de jarigen en wordt ook wel de potentiele beroepsbevolking genoemd. In figuur 5 is te zien hoe deze groep is samengesteld. Van de bijna 135 duizend die tot de beroepsbevolking behoren verricht betaalde arbeid. Dat brengt de participatiegraad in de regio op bijna 70 procent. Ruim achtduizend inwoners van Westfriesland hebben geen werk en zijn op zoek naar een baan. Een kwart van de beroepsgeschikte bevolking behoort tot de niet-beroepsbevolking. Dit zijn scholieren, studenten, vervroegd gepensioneerden, arbeidsongeschikten, huisvrouwen/mannen en mensen die minder dan 12 uur werken. De werkende beroepsbevolking heeft voor een belangrijk deel werk buiten de regio zelf. Volgens het laatste onderzoek naar pendel en mobiliteit (Enquête Beroepsbevolking, 2010 I&O Research) werkt 42% ofwel circa personen buiten Westfriesland. Mogelijk is dit percentage inmiddels nog wat hoger. Aan de andere kant wordt een deel van de arbeidsplaatsen in de regio bezet door forensen van buiten de regio. Deze inkomende pendel is echter met circa 15 duizend forensen veel bescheidener van omvang. De banenratio in Westfriesland is relatief laag Uit het voorgaande is duidelijk dat Westfriesland meer een woonregio dan een werkregio is. Er zijn in Westfriesland per 100 inwoners 40 banen beschikbaar; deze verhouding ligt onder het landelijke gemiddelde van 47 banen per 100 inwoners (zie tabel 9). In Medemblik, Hoorn en Enkhuizen ligt deze hoger dan in de rest van de regio. Figuur 5 Beroepsbevolking, arbeidsplaatsen en pendel in Westfriesland (afgeronde aantallen) Potentiele beroepsbevolking jarigen Nietberoepsbevolking Niet-werkende werkzoekenden Werkende beroepsbevolking inkomende pendel Werkt buiten Westfriesland Bron: LISA + CBS (bewerkt) I&O Research, Enquête Beroepsbevolking Westfriesland Woont en werkt in Westfriesland Werkt in Westfr. woont elders Arbeidsplaatsen in de regio (> 12 u per week) banen 8

11 Veel werkgelegenheid op reisafstand Het relatief lage aantal banen weerspiegelt zich niet in een hoge werkloosheid. Veel inwoners van de regio hebben werk en vinden dat voor een belangrijk deel buiten de regio. Binnen een reistijd van 60 minuten van Hoorn bevinden zich bijna 1,4 miljoen banen. Vanuit Enkhuizen en Medemblik zijn iets minder banen binnen een uur bereisbaar. In de cijfers is zichtbaar dat Hoorn en Medemblik profiteren van hun ligging dichtbij de A7. Figuur 6 Bereikbaarheid vanuit Westfriesland (Hoorn) Tabel 8 Bereikbaarheid van werkgelegenheid (aantal banen naar reistijd in de ochtendspits) vanuit vanuit vanuit bereikbaar binnen Enkhuizen Hoorn Medemblik 15 min min min min min Bron: Bereikbaarheidkaart.nl (2008) Bron: Bereikbaarheidkaart.nl (2008) 9

12 Tabel 9 geeft een overzicht van werkgelegenheid statistieken van Westfriesland naar gemeente. Tabel 9 Overzicht inwoners, beroepsbevolking en potentiele beroepsbevolking Westfriesland op 1 januari 2014 naar gemeente. Inwoners Potentiele beroepsbevolking Werkzame beroepsbevolking Arbeidsplaatsen Arbeidsplaatsen> 12 uur Banenratio (banen per 100 inwoners) Werkzoekenden Drechterland ,4 581 Enkhuizen ,5 806 Hoorn , Koggenland ,6 692 Medemblik , Opmeer ,8 338 Stede Broec ,8 819 Totaal , Bron: LISA + CBS, bewerkt door I&O Research (2014) 10

13 5. Werkzoekenden Aantal werkzoekenden vlakt af In januari 2013 stonden er in Westfriesland niet werkende werkzoekenden ingeschreven. Een jaar later waren dit er 8.047, een toename van 42 procent. Deze toename is sinds begin dit jaar aan het afvlakken tot werkzoekenden in juni. Deze ontwikkeling is in alle Westfriese gemeenten te zien. Figuur 7 Ontwikkeling aantal niet-werkende werkzoekenden Bron: UWV Niet werkzame werkzoekenden in Westfriesland 2013: Januari: Juni: : Januari: Juni:

14 Bijlagen Tabel b.1 Arbeidsplaatsen naar hoofdactiviteit en gemeente Arbeidsplaatsen Drechterland Enkhuizen Hoorn Koggenland Medemblik Opmeer Stede Broec Westfriesland landbouw industrie bouwnijverheid handel en reparatie horeca transport financiële diensten informatie en communicatie zakelijke diensten overheid onderwijs zorg overige diensten totaal

15 Tabel b.2 Vestigingen naar hoofdactiviteit en gemeente Vestigingen Drechterland Enkhuizen Hoorn Koggenland Medemblik Opmeer Stede Broec Westfriesland landbouw industrie bouwnijverheid handel en reparatie horeca transport financiële diensten informatie en communicatie zakelijke diensten overheid onderwijs zorg overige diensten totaal

16 Tabel b.3 Arbeidsplaatsen in clusters naar gemeente Arbeidsplaatsen Drechterland Enkhuizen Hoorn Koggenland Medemblik Opmeer Stede Broec Westfriesland kansrijke clusters Agribusiness Leisure Energy Health Maritieme subtotaal clusters overig totaal Tabel b.4 Vestigingen in clusters naar gemeente Vestigingen Drechterland Enkhuizen Hoorn Koggenland Medemblik Opmeer Stede Broec Westfriesland kansrijke clusters Agribusiness Leisure Energy Health Maritieme subtotaal clusters overig totaal