Basisstatistiek Westfriesland

Transcriptie

1 Basisstatistiek Westfriesland Deelrapport: Inkomensverdeling 2005 September 2008

2 Colofon Uitgave I&O Research BV Van Dedemstraat 6A 1624 NN Hoorn tel. (0229) Rapportnummer Datum September 2008 Opdrachtgever De Westfriese gemeenten Auteurs Drs. Bianca de Haan Drs. Marion Holzmann Jan Kerkhoff Bestellingen Exemplaren zijn verkrijgbaar bij de opdrachtgever Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld.

3 Inhoud blz. 1. Inleiding 5 2. Inkomen van personen Gemiddeld inkomen van de bevolking Personen met 52 weken inkomen Inkomen naar sociaal economische categorie Inkomen naar leeftijd Inkomen naar geslacht Inkomen van huishoudens Gemiddeld besteedbaar inkomen Inkomensverdeling Huishoudens met een laag inkomen Aandachtsgroepen Huishoudens met huurwoning en huursubsidie 26 Bijlage 1 Enkele begrippen nader verklaard 27 Bijlage 2 Inkomenstabellen

4

5 Inleiding 1. Inleiding Regelmatig publiceert het CBS statistieken over inkomens per gemeente en per wijk. De gegevens zijn voor het grootste deel afkomstig van de Belastingdienst. Daarnaast wordt ook gebruik gemaakt van de gemeentelijke basisadministratie (GBA), gegevens van het ministerie van VROM en de Informatie Beheer Groep (gegevens over studiefinanciering). In dit rapport is voor de regio Westfriesland een overzicht van de inkomens per gemeente samengesteld. Er is gebruik gemaakt van de meest recente gegevens van het CBS, die de situatie van het jaar 2005 weergeven. De bron is: "CBS, Regionaal inkomensonderzoek (RIO) 2005 (nader voorlopige cijfers)". Deze cijfers worden bij het CBS verzameld op wijk- en buurtniveau en door de Vereniging van Statistiek en Onderzoek (VSO) voor de leden aangekocht. Deze rapportage maakt deel uit van de werkzaamheden ten behoeve van het statistisch basispakket zoals dat volgens overeenkomst door I&O Research voor de Westfriese gemeenten wordt bijgehouden. Andere deelrapporten in deze serie zijn: - leerlinggegevens basis- en voortgezet onderwijs; - onderwijsadressengids; - statistiek werkzame personen (RMO); - demografische ontwikkeling en prognose bevolking. De opbouw van dit rapport is als volgt: in hoofdstuk 2 worden de inkomens van personen behandeld. In hoofdstuk 3 staan de inkomens van huishoudens centraal. In deze twee hoofdstukken wordt de situatie voor het jaar 2005 beschreven. In de bijlage is een aantal begrippen over inkomens nader verklaard. Verder zijn in de tweede bijlage dezelfde tabellen opgenomen als in de hoofdstukken 2 en 3, maar nu betrekking hebbend op de jaren 2002 tot en met Bij de bestudering van dit rapport dient in het achterhoofd te worden gehouden dat de cijfers afkomstig zijn uit een steekproef. Hoewel het om een grote steekproef gaat (1,9 miljoen huishoudens) kunnen de cijfers een kleine afwijking vertonen ten opzichte van de werkelijke situatie. Bij de inkomens van personen moet gedacht worden aan een afwijking van 100,- en bij huishoudens van 200,-. 5

6 6

7 Inkomen van personen 2. Inkomen van personen In dit hoofdstuk staan de inkomens van personen centraal. De onderwerpen die aan de orde komen, staan voor een groot deel afgebeeld in figuur 2.1. Hierin is voor de regio Westfriesland aangegeven welk percentage van de bevolking op welke wijze aan zijn inkomen komt in Figuur 2.1 Overzicht van personen met een inkomen in Westfriesland (2005) Bevolking , 100% Scholieren 22% Personen met 52 wk inkomen 67% Zonder of < 52 wk inkomen, 12% Actief 45% Niet actief 22% Zelfstandigen 7% Werknemers 38% Gepensioneerd 14% Werkzoekend 2% Arbeidsongeschikt 6% 7

8 Inkomen van personen 2.1 Gemiddeld inkomen van de bevolking In tabel 2.1 is voor de twaalf Westfriese gemeenten 1 het gemiddeld besteedbaar inkomen per persoon in 2005 weergegeven. Om vergelijking voor de huidige (2008) gemeenten mogelijk te maken zijn aan de tabel berekende cijfers van de gemeenten Koggenland en Medemblik toegevoegd. Het gemiddeld inkomen is berekend over alle inwoners, dus ook over degenen die geen inkomen verdienen. Het cijfer is een goede indicator voor het welvaartsniveau van de gemeenten en de regio als totaal. Vergelijking tussen gemeenten In 2005 hebben Andijk en Stede Broec in vergelijking met de andere gemeenten een laag besteedbaar inkomen. Het hoogste gemiddeld besteedbaar inkomen hebben de inwoners van Noorder-Koggenland en Obdam ( ,-), wat hoger is dan het Nederlandse en Westfriese totaal. Het Noord-Hollands gemiddeld besteedbaar inkomen ligt eveneens boven deze grenzen. Verder ligt in de gemeenten Drechterland en Hoorn het inkomen boven het Westfriese gemiddelde. Per gemeente is een vergelijking gemaakt met het inkomen van Opvallend is dat in vrijwel alle gemeenten de inkomens zijn gestegen. Voornamelijk in Wervershoof is dit het geval. Alleen in de gemeente Opmeer is het gemiddelde inkomen met 2% afgenomen. Tabel 2.1 Gemiddeld besteedbaar inkomen per inwoner (2005) 1. gem. relatief best. inkomen (voorgaande in meting=100) relatief (Ned.=100) rangnummer Nederlandse gemeenten Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Wervershoof Wester-Koggenland Wognum Koggenland Medemblik Westfriesland Noord-Holland Nederland Herindelingen: in 2005 is de gemeente Venhuizen samengegaan met de gemeente Drechterland. Waar vergelijkingen zijn gemaakt met voorgaande jaren is het gemiddelde van beide kernen berekend en gebruikt. In 2007 zijn Koggenland (Obdam en Wester-Koggenland) en Medemblik (Medemblik, Noorder-Koggenland en Wognum) gevormd. 8

9 Inkomen van personen Rangnummers Voor de volledigheid zijn ook de rangnummers van de gemeenten naar hoogte van het inkomen in de tabel opgenomen. Eind 2005 telde Nederland 458 gemeenten. Van deze gemeenten had Bloemendaal het hoogste gemiddeld besteedbaar inkomen ( ,-) en Urk het laagste ( 8.900,-). Westfriesland In Westfriesland is het gemiddeld besteedbaar inkomen per inwoner ,-. Dit is 200,- lager dan gemiddeld in Nederland. Na een daling, is vanaf 2003 een licht stijgende trendlijn waarneembaar voor het gemiddeld inkomen van Westfriesland. In Nederland wordt deze groei in 2004 ingezet. In Westfriesland heeft zich ten opzichte van 2004 een inkomenstijging van 4% voorgedaan, dit is gelijk aan de landelijke groei. Figuur 2.2 Ontwikkeling gemiddeld besteedbaar inkomen per inwoner (x 1.000), ( ) Westfriesland Nederland 9

10 Inkomen van personen 2.2 Personen met 52 weken inkomen Een nauwkeuriger beeld van de hoogte van de werkelijke inkomens geeft de statistiek van de inkomens van personen met 52 weken inkomen. Tabel 2.2 geeft een overzicht hiervan in Vergelijking tussen gemeenten Ongeveer tweederde van de Westfriese bevolking heeft een heel jaar inkomen. Er zijn nauwelijks verschillen tussen de gemeenten. Tabel 2.2 Aantal personen met 52 weken inkomen (2005). aantal inwoners 2 personen met 52 weken inkomen % van bevolking Andijk % Drechterland % Enkhuizen % Hoorn % Medemblik % Noorder-Koggenland % Obdam % Opmeer % Stede Broec % Wervershoof % Wester-Koggenland % Wognum % Westfriesland % Noord-Holland % Nederland % Westfriesland Het regionale aandeel van personen met 52 weken inkomen is vrijwel gelijk aan het landelijke percentage. Ditzelfde beeld geldt ook voor de afgelopen jaren. Figuur 2.3 Ontwikkeling aandeel personen met 52 weken inkomen ( ). 100% 90% 80% 70% 60% 50% Westfriesland Nederland 2 December

11 Inkomen van personen In tabel 2.3 is van de personen met 52 weken inkomen de hoogte van het inkomen in 2005 vermeld. Vergelijking tussen gemeenten In Noorder-Koggenland zijn de inkomens het hoogst ( ,-), in Enkhuizen het laagst ( ,-), een verschil van 1.500,- aan besteedbaar inkomen. Zes gemeenten hebben een inkomen dat gelijk of hoger is dan het landelijk gemiddelde, de overige gemeenten liggen onder deze grens. Het inkomen in vrijwel alle gemeenten is toegenomen in vergelijking met Vooral de gemeente Wervershoof kent een sterke stijging, van ,- naar ,-. De gemeente Opmeer is de enige gemeente waar het inkomen is afgenomen; hier heeft een daling van 400,- plaatsgevonden. Tabel 2.3 Gemiddeld besteedbaar inkomen van personen met 52 weken inkomen (2005). gem. relatief relatief best. inkomen (voorgaande (Ned.= 100) in meting=100) Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Wervershoof Wester-Koggenland Wognum Westfriesland Noord-Holland Nederland

12 Inkomen van personen Westfriesland In Westfriesland is het gemiddeld besteedbaar inkomen van personen met 52 weken inkomen gemiddeld ,-. Dit is 100,- lager dan in Nederland als geheel. Na een daling, is vanaf 2003 een stijgende trendlijn waarneembaar voor het gemiddeld inkomen van Westfriesland. In Westfriesland heeft zich ten opzichte van 2003 een inkomenstijging van 5% voorgedaan, dit is bijna het dubbele van de landelijk groei (3%). Figuur 2.4 Ontwikkeling gemiddeld besteedbaar inkomen van personen met 52 weken inkomen (x 1.000), ( ) Westfriesland Nederland 12

13 Inkomen van personen 2.3 Inkomen naar sociaal economische categorie In de volgende tabellen wordt een overzicht gegeven van de hoogte van de inkomens naar sociaal economische categorie. Het gaat hierbij om een onderscheid tussen actieven en niet-actieven (tabel 2.4). De actieven kunnen worden onderverdeeld in zelfstandigen en werknemers (tabel 2.5). De niet-actieven kunnen worden onderverdeeld in drie groepen: gepensioneerden, ontvangers van een werkloosheids- of bijstandsuitkering en arbeidsongeschikten (tabel 2.6). De cijfers hebben betrekking op personen met 52 weken inkomen. Vergelijking tussen gemeenten In Obdam is het gemiddeld besteedbaar inkomen onder actieven het hoogste ( ,-), wat hoger is dan het Nederlandse en Westfriese totaal. Ook in de gemeenten Wognum en Noorder- Koggenland is het inkomen relatief hoog. Verder ligt het Noord-Hollands gemiddelde ver boven het Westfries en Nederlands gemiddelde. Het inkomen van niet-actieven is het hoogste in de gemeente Noorder-Koggenland ( ,-). In Andijk en Obdam is het laagste gemiddeld besteedbaar inkomen onder de niet-actieven (respectievelijk ,- en ,-). Tabel 2.4 Totaal aantal actieven en niet-actieven en het gemiddeld besteedbaar inkomen (2005). aantal actief gem. best. inkomen in niet-actief gem. aantal best. inkomen in Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Wervershoof Wester-Koggenland Wognum Westfriesland Noord-Holland Nederland

14 Inkomen van personen Westfriesland Het blijkt dat het inkomen in 2005 van de actieven in Westfriesland bijna twee keer zo hoog ligt als het inkomen van de niet-actieven. Dit verschil in inkomen tussen actieven en niet-actieven is vrijwel gelijk aan het landelijk gemiddelde. In vergelijking met 2004 is het gemiddeld besteedbaar inkomen voor actieven in Nederland iets gestegen en voor niet-actieven iets gedaald. Dezelfde trend is voor Westfriesland waarneembaar. Figuur 2.5 Ontwikkeling gemiddeld besteedbaar inkomen actieven en niet-actieven (x 1.000), ( ) Actieven Westfriesland Niet-actieven Westfriesland Actieven Nederland Niet-actieven Nederland In tabel 2.5 is het aantal zelfstandigen en werknemers in de Westfriese gemeenten, Noord-Holland en Nederland weergegeven. Naast de omvang is ook het gemiddeld besteedbaar inkomen voor deze groepen vermeld. Vergelijking tussen gemeenten Uit tabel 2.5 blijkt dat het inkomen van zelfstandigen over het algemeen hoger is dan dat van werknemers. In 2005 hebben zelfstandigen in Enkhuizen ten opzichte van andere gemeenten het laagste besteedbaar inkomen. Het hoogste gemiddeld besteedbaar inkomen hebben de zelfstandigen van Obdam ( ,-). Dit is tevens hoger dan het Nederlandse, Noord-Hollandse en Westfriese totaal. Met uitzondering van Enkhuizen, Noorder-Koggenland en Hoorn ligt het inkomen van zelfstandigen in vrijwel alle Westfriese gemeenten boven het landelijke totaal. Ook het Noord-Hollands gemiddelde ligt boven deze grens. Het gemiddeld besteedbaar inkomen onder werknemers is het hoogste ( ,-) in Noorder- Koggenland. Dit ligt eveneens boven het Nederlandse en Westfriese totaal. Ook in de gemeenten Hoorn, Wognum en Drechterland is het inkomen relatief hoog. Verder is het Noord-Hollandse gemiddelde aanzienlijk hoger dan het Westfriese en landelijke totaal. 14

15 Inkomen van personen Tabel 2.5 Aantal zelfstandigen en werknemers en het gemiddeld besteedbaar inkomen (2005). zelfstandigen gem. aantal best. inkomen in werknemers gem. aantal best. inkomen in Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Wervershoof Wester-Koggenland Wognum Westfriesland Noord-Holland Nederland Westfriesland Het gemiddeld besteedbaar inkomen van zelfstandigen in Westfriesland heeft de afgelopen jaren steeds boven het Nederlandse gemiddelde gelegen. In 2003 zijn de inkomens van Nederland vrijwel vergelijkbaar aan die van Westfriesland. In Westfriesland is vanaf 2003 een stijgende trend zichtbaar in het gemiddeld besteedbaar inkomen. Het inkomen van zelfstandigen in Nederland als geheel is in de periode steeds afgenomen. Sinds 2004 neemt dit weer toe. Figuur 2.6 Ontwikkeling gemiddeld besteedbaar inkomen zelfstandigen (x 1.000), ( ) Westfriesland Nederland 15

16 Inkomen van personen Het gemiddeld besteedbaar inkomen van Westfriese werknemers is de afgelopen jaren redelijk stabiel gebleven met waarden tussen ,- en ,-. Het inkomen van Westfriese werknemers ligt in de periode van steeds onder het landelijke niveau. Figuur 2.7 Ontwikkeling gemiddeld besteedbaar inkomen werknemers (x 1.000), ( ) Westfriesland Nederland Het aantal personen met een pensioenuitkering, werkloosheids- en bijstandsuitkering en het gemiddeld besteedbaar inkomen van de groepen is in tabel 2.6 voor de regio Westfriesland, Noord- Holland en Nederland als geheel weergegeven. Vergelijking tussen gemeenten In 2005 hebben gepensioneerden in Noorder-Koggenland het hoogste besteedbaar inkomen van alle Westfriese gemeenten. Het laagste gemiddeld besteedbaar inkomen hebben de gepensioneerden van Andijk ( ,-). Dit is tevens lager dan het Nederlandse, Noord- Hollandse en Westfriese totaal. In vrijwel alle Westfriese gemeenten ligt het inkomen van gepensioneerden onder het Nederlands gemiddelde, met uitzondering van Noorder-Koggenland. Voor zover bekend is in Enkhuizen het gemiddeld besteedbaar inkomen onder personen met een werkloosheids- en bijstandsuitkering het hoogste ( ,-). Dit is tevens hoger dan het Nederlandse totaal. Ook in de overige gemeenten ligt het inkomen van werkloosheids- en bijstands uitkerings-gerechtigden hoger dan het landelijke gemiddelde. Personen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering ontvangen in Nederland gemiddeld ,- op jaarbasis. In Opmeer ontvangt deze groep gemiddeld meer; gemiddeld ,-. In Wognum krijgen personen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering het minste ( ,-). 16

17 Inkomen van personen Tabel Aantal personen met een pensioen-, werkloosheids- en arbeidsongeschiktheidsuitkering en het gemiddeld besteedbaar inkomen in euro s, (2005). werkloosheids- en arbeidsongeschiktheidsuitkering pensioenuitkering bijstandsuitkering aantal gem.best. inkomen aantal gem.best. inkomen aantal gem.best. inkomen Andijk x x Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik x x N-Koggenland x x Obdam x x x x Opmeer x x Stede Broec Wervershoof x x W-Koggenland x x Wognum x x Westfriesland * * Noord-Holland Nederland * excl. Obdam Westfriesland Met uitzondering van 2005 is het besteedbaar inkomen van gepensioneerden in Westfriesland de afgelopen jaren gegroeid. In 2004 is er een piek; het gemiddeld besteedbaar inkomen is dan ,-. Het Westfriese saldo ligt in de periode steeds onder het niveau van het landelijk gemiddelde. Het Nederlandse niveau vertoonde de afgelopen jaren een stabiele trendlijn. Figuur 2.8 Ontwikkeling gemiddeld besteedbaar inkomen gepensioneerden (x 1.000), ( ) Westfriesland Nederland 3 In de tabel ontbreekt een aantal gegevens (aangegeven met een X). De gegevens worden geheim gehouden wanneer het aantal personen kleiner is dan 200 en het aantal huishoudens kleiner is dan

18 Inkomen van personen 2.4 Inkomen naar leeftijd Tabel 2.7 bevat de inkomensverdeling naar leeftijd voor De cijfers hebben betrekking op personen met 52 weken inkomen. Het gemiddeld besteedbaar inkomen van de groep jaar is het laagst. Personen binnen deze leeftijdscategorie beginnen vaak aan hun eerste echte baan waarbij de inkomens nog laag zijn. Naarmate de leeftijd toeneemt, stijgt ook het inkomen. Vanaf 55 jaar daalt het inkomen weer. Vergelijking tussen gemeenten De jongeren in Westfriesland (tot 25 jaar) hebben gemiddeld iets meer te besteden dan de jongeren in heel Nederland, terwijl het gemiddeld besteedbaar inkomen van mensen in de leeftijdscategorie 25 tot 44 jaar minder is dan het landelijke gemiddelde. Het inkomen van Westfriese personen in de leeftijdscategorie van jaar is het hoogst in Noorder-Koggenland en het laagst in Opmeer. Bij de jarigen liggen alle inkomens boven het niveau van ,- en is het gemiddeld Westfriese inkomen gelijk aan het Nederlandse gemiddelde. Andijk scoort relatief laag met gemiddeld 100,- boven deze grens. Ook de inkomens van senioren (65 jaar en ouder) in Andijk scoren relatief laag ten opzichte van de andere Westfriese gemeenten. Tabel 2.7 Gemiddeld besteedbaar inkomen in euro s naar een aantal leeftijdsgroepen (2005) jaar jaar jaar 65 jaar en ouder Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Wervershoof Wester-Koggenland Wognum Westfriesland Noord-Holland Nederland

19 Inkomen van personen 2.5 Inkomen naar geslacht Tabel 2.8 geeft een overzicht van het gemiddeld besteedbaar inkomen naar geslacht in Wat direct opvalt, is dat het besteedbaar inkomen van de mannen hoger ligt dan dat van de vrouwen. In Westfriesland verdienen de mannen gemiddeld ,-, terwijl de vrouwen ,- aan inkomen te besteden hebben. Omdat de cijfers niet gecorrigeerd zijn voor het aantal gewerkte uren, de hoogte van de functie, leeftijd en dergelijke kan het grote verschil niet nader worden toegelicht. Vergelijking tussen gemeenten Mannen in Obdam hebben gemiddeld het meest te besteden; jaarlijks verdienen zij ,-. Het laagste besteedbaar inkomen hebben de mannen in Enkhuizen. In 2004 was dat Andijk. In 2005 is het gemiddeld besteedbaar inkomen van de mannen in Westfriesland met circa 1.400,- toegenomen, terwijl dat van de vrouwen gelijk is gebleven. Vrouwen woonachtig in Medemblik beschikken over het laagste inkomen om uit te geven, terwijl Hoornse vrouwen gemiddeld het meest te besteden hebben. Alleen in de gemeente Hoorn ligt het gemiddelde inkomen voor de vrouwen boven het landelijke gemiddelde. Tabel 2.8 Personen met 52 weken inkomen: hoogte gemiddeld besteedbaar inkomen naar geslacht (2005). gemiddeld besteedbaar inkomen in euro s mannen vrouwen verhouding inkomen mannen/vrouwen Andijk ,8 Drechterland ,8 Enkhuizen ,7 Hoorn ,6 Medemblik ,9 Noorder-Koggenland ,7 Obdam ,9 Opmeer ,9 Stede Broec ,8 Wervershoof ,8 Wester-Koggenland ,8 Wognum ,8 Westfriesland Noord-Holland Nederland

20 Inkomen van personen Westfriesland Het gemiddeld besteedbaar inkomen van mannen uit Westfriesland ligt in 2005 boven het landelijke niveau. Uit de grafiek blijkt dat de ontwikkeling van het gemiddeld besteedbaar inkomen van de mannen in Westfriesland een vergelijkbaar verloop vertoont als de landelijke trendlijn. Opvallend is dat het inkomen van de Westfriese vrouwen de afgelopen jaren steeds onder het landelijke gemiddelde ligt. Zowel de landelijke als de Westfriese trendlijn vertoont voor de vrouwen een vergelijkbare ontwikkeling. Figuur 2.9 Ontwikkeling gemiddeld besteedbaar inkomen naar geslacht (x 1.000), ( ) Mannen Westfriesland Vrouwen Westfriesland Mannen Nederland Vrouwen Nederland 20

21 Inkomen van huishoudens 3. Inkomen van huishoudens 3.1 Gemiddeld besteedbaar inkomen In tabel 3.1 is voor de Westfriese gemeenten het aantal huishoudens en het gemiddelde inkomen per huishouden voor 2005 weergegeven. Tevens zijn deze inkomens vergeleken met het gemiddelde inkomen in Noord-Holland en Nederland. Om vergelijking voor de huidige (2008) gemeenten mogelijk te maken zijn ook aan deze tabel berekende cijfers van de (nieuwe) gemeenten Koggenland en Medemblik toegevoegd. Vergelijking tussen gemeenten In 2005 springen de gemeenten Obdam en Wognum eruit met een gemiddeld besteedbaar inkomen van respectievelijk ,- en ,- per huishouden. Opvallend is ook de hoogte van het Westfriese huishoudeninkomen ten opzichte van Nederland en Noord-Holland. In 2004 was het hoogste besteedbaar inkomen ook in Obdam en het laagste inkomen in Enkhuizen (respectievelijk ,- en ,-). In vergelijking met het voorgaande jaar hebben de Westfriese huishoudens in ,- meer om te besteden. Tabel 3.1 Aantal huishoudens en gemiddeld besteedbaar inkomen per huishouden (2005). gem. besteedbaar relatief aantal inkomen in euro s (Ned.= 100) Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Wervershoof Wester-Koggenland Wognum Koggenland Medemblik Westfriesland Noord-Holland Nederland

22 Inkomen van huishoudens Westfriesland In de periode lag het gemiddeld besteedbaar inkomen per huishouden in Westfriesland steeds boven het landelijke gemiddelde. Daar het gemiddelde inkomen per persoon in Westfriesland iets lager ligt dan het Nederlands gemiddelde, maar het huishoudeninkomen hoger, kan hieruit geconcludeerd worden dat het aantal personen per huishouden met een inkomen in de regio groter is dan het landelijk gemiddelde. Figuur 3.1 Ontwikkeling gemiddeld besteedbaar inkomen naar huishouden (x 1.000), ( ) Westfriesland Nederland 22

23 Inkomen van huishoudens 3.2 Inkomensverdeling Om meer inzicht te krijgen in de inkomens van huishoudens, kan naast het gemiddelde ook worden gekeken naar de inkomensverdeling. Het CBS heeft een indeling gemaakt naar lage, midden- en hoge inkomens. Deze indeling is gebaseerd op de landelijke verdeling van de inkomens. De inkomensgrenzen zijn zodanig bepaald dat landelijk 40% van de particuliere huishoudens een laag inkomen heeft, 40% een middeninkomen en 20% een hoog inkomen. De inkomensgrenzen voor 2005 zijn als volgt afgebakend: laag inkomen tot ,-, de middeninkomens van ,- tot ,- en personen met hoge inkomens ontvangen meer dan ,-. Vergelijking gemeenten In Medemblik en Enkhuizen is het aandeel lage inkomens in 2005 het grootst (respectievelijk 43% en 42%), terwijl het aandeel hoge inkomens in deze gemeenten het kleinst is; 15 en 17%. In 2004 was dit eveneens waarneembaar. Het grootste aandeel hoge inkomens is te vinden in Wognum. In voorgaande paragraaf werd al duidelijk dat huishoudens in deze gemeente een relatief hoog gemiddeld besteedbaar inkomen ter beschikking hebben. Westfriesland In de regio heeft ruim een derde van de huishoudens een laag inkomen, 42% een middeninkomen en 21% een hoog inkomen. Westfriesland heeft in vergelijking met Nederland als geheel een lager aandeel huishoudens met een laag inkomen (36% tegen 40%) en een hoger aandeel particuliere huishoudens met midden- en hoge inkomens. Tabel 3.2 Inkomensverdeling van de particuliere huishoudens (2005). aantal huishoudens laag inkomen < middeninkomen aantal % aantal (x 1000) (x 1000) % aantal (x 1000) hoog inkomen > % Andijk ,9 36 1,1 43 0,6 22 Drechterland ,3 33 2,9 42 1,8 26 Enkhuizen ,1 42 3,1 41 1,3 17 Hoorn , ,8 41 5,4 19 Medemblik ,5 43 1,4 42 0,5 15 N-Koggenland ,3 31 1,7 42 1,1 26 Obdam ,7 28 1,2 46 0,6 25 Opmeer ,4 33 1,8 43 1,0 25 Stede Broec ,7 32 3,9 48 1,7 20 Wervershoof ,1 35 1,3 40 0,8 25 W-Koggenland ,8 33 2,3 43 1,3 24 Wognum ,9 32 1,2 41 0,8 27 Westfriesland , , ,9 21 Noord-Holland Nederland , , ,

24 Inkomen van huishoudens 3.3 Huishoudens met een laag inkomen In tabel 3.3 zijn de huishoudens met een laag inkomen voor de verschillende Westfriese gemeenten weergegeven. Daarbij is niet alleen gekeken naar het aantal huishoudens met een laag inkomen binnen de gemeente, maar ook naar de verhouding tussen het aantal huishoudens met een laag inkomen en het totaal aan huishoudens. De term laag inkomen zoals in deze paragraaf gebruikt wordt, moet niet verward worden met de termen minimum inkomen of sociaal minimum. Het is een relatief begrip ten opzichte van de andere inkomens. Het lage inkomen bedraagt in deze definitie maximaal 9.249,-. Vergelijking gemeenten In 2005 is het percentage huishoudens met een laag inkomen voor de meeste gemeenten afgenomen of gelijk gebleven. Een uitzondering hierop vormen Drechterland, Andijk, Opmeer en Medemblik. Binnen deze gemeenten is het aandeel huishoudens met een laag inkomen juist gestegen. In 2005 blijkt met name binnen de gemeente Drechterland sprake te zijn van een sterke procentuele toename in het aantal huishoudens met een laag inkomen. Westfriesland Het percentage huishoudens met een laag inkomen ligt in de hele regio Westfriesland in 2005 beneden het landelijke gemiddelde. Tabel 3.3 Huishoudens met een laag inkomen 4 (2005). huishoudens met een laag inkomen aantal % van alle huishoudens Andijk 190 8% Drechterland 460 7% Enkhuizen 590 8% Hoorn % Medemblik 300 9% Noorder-Koggenland 270 7% Obdam 130 5% Opmeer 250 6% Stede Broec 470 6% Wervershoof 220 7% Wester-Koggenland 310 6% Wognum 180 6% Westfriesland % Noord-Holland - 11% Nederland % 4 Gestandaardiseerd inkomen < 9249,-. 24

25 Inkomen van huishoudens 3.4 Aandachtsgroepen In deze paragraaf is een overzicht opgenomen van de aantallen particuliere huishoudens die behoren tot de aandachtsgroepen voor het volkshuisvestingsbeleid. Voor dit beleid worden de aandachtsgroepen bepaald op basis van het belastbaar inkomen, de leeftijdsgroep (jonger dan 65 jaar of ouder) en type particulier huishouden. In de bijlage staan de inkomensgrenzen voor de diverse groepen vermeld. In de tabel wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen hurende huishoudens die wel huursubsidie ontvangen en zij die dat niet ontvangen. Vergelijking gemeenten Als de gemeenten met elkaar vergeleken worden, springt Obdam eruit wat betreft het lage percentage huishoudens dat tot de aandachtsgroepen behoort. In de gemeenten Enkhuizen en Medemblik bevinden zich relatief veel huishoudens die tot de aandachtsgroepen gerekend worden. Als gekeken wordt naar de splitsing in wel of geen huursubsidie dan is het algemene beeld dat van de aandachtsgroepen woonachtig in een huurwoning er meer geen huursubsidie ontvangen dan wel. Westfriesland Ten opzichte van het landelijke aandeel huishoudens dat tot de aandachtsgroepen behoort, scoort Westfriesland lager; in de regio behoort 30% van alle huishoudens tot de aandachtsgroep terwijl dat landelijk een derde is. Tabel 3.4 Particuliere huishoudens die tot de aandachtsgroepen behoren, met en zonder huursubsidie (2005). aantal huishoudens in % van alle huishoudens in % met huursubsidie in % zonder huursubsidie Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Wervershoof Wester-Koggenland Wognum Westfriesland Noord-Holland Nederland

26 Inkomen van huishoudens 3.5 Huishoudens met huurwoning en huursubsidie Tot slot is gekeken naar de huishoudens met een huurwoning die wel of geen huursubsidie ontvangen. Daarbij is berekend door welk percentage van deze huishoudens huursubsidie wordt ontvangen. Vergelijking gemeenten Indien de Westfriese gemeenten met elkaar worden vergeleken, dan blijkt dat Hoorn het hoogste percentage huishoudens met een huurwoning heeft waarvoor huursubsidie wordt ontvangen. Obdam en Opmeer hebben de laagste percentages. Het percentage huishoudens met huursubsidie is in de gehele regio Westfriesland de afgelopen jaren min of meer gelijk gebleven. Westfriesland Het aandeel huishoudens met een huurwoning waarvoor huursubsidie wordt ontvangen, is in Westfriesland hoger dan in Nederland als geheel. Tabel 3.5 Huishoudens met een huurwoning met huursubsidie (aantal en percentage van alle huurwoningen) (2005). aantal % van alle huurwoningen Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Wervershoof Wester-Koggenland Wognum Westfriesland Noord-Holland - - Nederland

27 Bijlagen Bijlage 1 Enkele begrippen nader verklaard Het besteedbaar inkomen Het besteedbaar inkomen is het bruto inkomen verminderd met de betaalde inkomensoverdrachten, premies inkomensverzekeringen, premies ziektekostenverzekeringen en belastingen op inkomen en vermogen. Het gestandaardiseerd inkomen Om het welvaartsniveau van huishoudens met een verschillende grootte en samenstelling met elkaar te kunnen vergelijken moeten de besteedbaar huishoudeninkomens worden gestandaardiseerd. Het simpelweg vergelijken van het besteedbaar inkomen van de huishoudens leidt niet tot het gewenste resultaat. Immers, grotere huishoudens zullen gemiddeld gesproken een hoger inkomen hebben dan kleine huishoudens. Ook de kosten zullen gemiddeld gesproken hoger liggen. Om de inkomens toch met elkaar te kunnen vergelijken worden ze gedeeld door een factor die afhangt van het aantal personen binnen het huishouden en de leeftijd van die personen. Als standaardhuishouden is het éénpersoonshuishouden gekozen. De factor voor een éénpersoonshuishouden is daarom gelijk aan 1. Voor elke extra volwassene in een huishouden wordt de factor verhoogd met 0,38. Voor elk minderjarig kind wordt de factor verhoogd met een waarde tussen 0,15 en 0,30. Het gestandaardiseerd inkomen is het besteedbaar inkomen van een huishouden gedeeld door de bovengenoemde factor. Voorbeeld: een echtpaar zonder kinderen (de factor is hier 1,38) met een besteedbaar inkomen van euro en een éénpersoonshuishouden (de factor is 1) met een besteedbaar inkomen van euro hebben hetzelfde gestandaardiseerde inkomen: euro. Deze twee huishoudens bevinden zich dus op hetzelfde welvaartsniveau. Personen met 52 weken inkomen Spreekt eigenlijk voor zich, ware het niet dat het CBS een aantal regels hanteert. 1. zelfstandigen worden per definitie tot deze groep gerekend; 2. mensen met uitsluitend huursubsidie, kinderbijslag of een tegemoetkoming in de studiekosten worden ook tot de groep minder dan 52 weken inkomen gerekend. 27

28 Bijlagen Aandachtsgroepen VSO Bij de eerste bepaling van de aandachtsgroep werd door VROM hiervoor ook de huursubsidiegrenzen gehanteerd. In de loop der jaren zijn echter op de aandachtsgroep en de huursubsidie verschillende indexen toegepast waardoor deze niet meer op elkaar aansloten. VROM heeft in 2004 en 2003 de aandachtsgroepen niet meer gedefinieerd. Deze definitie komt daarvoor in de plaats. Aandachtsgroepen van VSO zijn particuliere één- of meerpersoonshuishoudens waarbij een onderscheid wordt gemaakt op basis van het belastbaar inkomen, leeftijdsgroep jonger dan 65 jaar/65 jaar en ouder en type particulier huishouden. De navolgende indeling is van toepassing voor particuliere huishoudens die tot de 'aandachtgroep VSO' gerekend worden: Particuliere huishoudens met inkomen en aandachtsgroepen VSO, 2004 en 2005: 1. éénpersoonshuishoudens tot 65 jaar met een belastbaar inkomen tot meerpersoonshuishoudens tot 65 jaar met een belastbaar inkomen tot éénpersoonshuishoudens vanaf 65 jaar met een belastbaar inkomen tot meerpersoonshuishoudens vanaf 65 met een belastbaar inkomen tot Particuliere huishoudens met inkomen en aandachtsgroepen VSO, 2003: 1. éénpersoonshuishouden; leeftijd < 65 jaar; belastbaar inkomen < éénpersoonshuishouden; leeftijd > 64 jaar; belastbaar inkomen < meerpersoonshuishouden; leeftijd < 65 jaar; belastbaar inkomen < meerpersoonshuishouden; leeftijd > 64 jaar; belastbaar inkomen <

29 Bijlagen Bijlage 2 Inkomenstabellen Tabel 1 Aantal inwoners per 31 december van het betreffende jaar. gemeente Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Venhuizen Wervershoof Wester-Koggenland Wognum Westfriesland Noord-Holland Nederland Bron: CBS Tabel 2 Gemiddeld besteedbaar inkomen per persoon in euro s. gemeente Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Venhuizen Wervershoof Wester-Koggenland Wognum Westfriesland Noord-Holland Nederland

30 Bijlagen Tabel 3 Aantal inwoners met 52 weken inkomen (aantal en uitgedrukt in een percentage van de totale bevolking). gemeente aantal % aantal % aantal % aantal % Andijk % % % % Drechterland % % % % Enkhuizen % % % % Hoorn % % % % Medemblik % % % % Noorder-Koggenland % % % % Obdam % % % % Opmeer % % % % Stede Broec % % % % Venhuizen % % % - - Wervershoof % % % % Wester-Koggenland % % % % Wognum % % % % Westfriesland % % % % Noord-Holland % % % % Nederland % % % % Tabel 4 Gemiddeld besteedbaar inkomen van personen met 52 weken inkomen in euro s. gemeente Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Venhuizen Wervershoof Wester-Koggenland , Wognum Westfriesland Noord-Holland Nederland

31 Bijlagen Tabel 5 Totaal aantal actieven en het gemiddeld besteedbaar inkomen in euro s. gemeente aantal aantal aantal aantal Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik N-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Venhuizen Wervershoof W-Koggenland Wognum Westfriesland Noord-Holland Nederland Tabel 6 Totaal aantal niet-actieven en het gemiddeld besteedbaar inkomen in euro s. gemeente aantal aantal aantal aantal Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik N-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Venhuizen Wervershoof W-Koggenland Wognum Westfriesland Noord-Holland Nederland

32 Bijlagen Tabel 7 Aantal zelfstandigen en hun gemiddelde inkomen in euro s. gemeente aantal aantal aantal aantal Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik N-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Venhuizen Wervershoof W-Koggenland Wognum Westfriesland Noord-Holland Nederland Tabel 8 Aantal werknemers en hun gemiddelde inkomen in euro s. gemeente aantal aantal aantal aantal Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik N-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Venhuizen Wervershoof W-Koggenland Wognum Westfriesland Noord-Holland Nederland

33 Bijlagen Tabel 9 Aantal mensen met een pensioensuitkering en het gemiddeld besteedbaar inkomen in euro s. gemeente aantal aantal aantal aantal Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik N-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Venhuizen Wervershoof W-Koggenland Wognum Westfriesland Noord-Holland Nederland Tabel 10 Aantal mensen met een werkloosheids- en bijstandsuitkering en het gemiddeld besteedbaar inkomen in euro s. gemeente aantal aantal aantal aantal Andijk X X X X X X X X Drechterland X X X X X X Enkhuizen Hoorn Medemblik X X X X X X X X N-Koggenland X X X X X X X X Obdam X X X X X X X X Opmeer X X X X X X X X Stede Broec Venhuizen X X X X X X - - Wervershoof X X X X X X X X W-Koggenland X X X X X X X X Wognum X X X X X X X X Westfriesland Noord-Holland Nederland

34 Bijlagen Tabel 11 Aantal mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering en het gemiddeld besteedbaar inkomen in euro s. gemeente aantal aantal aantal aantal Andijk X X Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik N-Koggenland Obdam X X X X X X X X Opmeer Stede Broec Venhuizen X X - - Wervershoof W-Koggenland Wognum X X X X Westfriesland Noord-Holland Nederland Tabel 12 Aantal personen met 52 weken inkomen naar geslacht. gemeente man vrouw man vrouw man vrouw man vrouw Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik N-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Venhuizen Wervershoof W-Koggenland Wognum Westfriesland Noord-Holland Nederland

35 Bijlagen Tabel 13 Hoogte inkomen in euro s naar geslacht. gemeente man vrouw man vrouw man vrouw man vrouw Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik Noorder-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Venhuizen Wervershoof Wester-Koggenland Wognum Westfriesland Noord-Holland Nederland Tabel 14 Verhouding inkomen mannen/vrouwen. gemeente Andijk 1,6 1,7 1,6 1,8 Drechterland 1,7 1,7 1,7 1,8 Enkhuizen 1,6 1,6 1,6 1,7 Hoorn 1,6 1,6 1,5 1,6 Medemblik 1,8 1,8 1,8 1,9 Noorder-Koggenland 1,7 1,6 1,7 1,7 Obdam 1,8 1,7 1,7 1,9 Opmeer 1,8 1,8 1,9 1,9 Stede Broec 1,8 1,8 1,7 1,8 Venhuizen 1,7 1,6 1,6 - Wervershoof 1,8 1,7 1,7 1,8 Wester-Koggenland 1,7 1,6 1,6 1,8 Wognum 1,7 1,6 1,6 1,8 Westfriesland 1,6 1,6 1,6 1,7 Noord-Holland 1,5 1,5 1,5 1,5 Nederland 1,6 1,6 1,6 1,6 35

36 Bijlagen Tabel 15a Aantal huishoudens en gemiddeld besteedbaar inkomen per huishouden in euro s aantal aantal aantal aantal Andijk Drechterland Enkhuizen Hoorn Medemblik N-Koggenland Obdam Opmeer Stede Broec Venhuizen Wervershoof W-Koggenland Wognum Westfriesland Noord-Holland Nederland Tabel 15b Definiëring laag, midden en hoge inkomens laag inkomen minder dan minder dan minder dan minder dan midden inkomen tot tot tot tot hoog inkomen meer dan meer dan meer dan meer dan