VOORBEELDMATERIAAL HOEKENBOX LEERJAAR 6 TAAL

Transcriptie

1 VOORBEELDMATERIAAL HOEKENBOX LEERJAAR 6 TAAL P Luisteroefeningen SUPERUITVINDINGEN De leerlingen tekenen een mondeling beschreven voorwerp, in dit geval een wat complexere machine. P Leesoefeningen LANDKAART VAN EEN BOEK De leerlingen tekenen een plattegrond van de omgeving van een boek en kunnen zo hun boek navertellen. P Leesoefeningen SCHRIJVERS EN HUN BOEKEN De leerlingen kunnen een korte inhoud van een boek koppelen aan een schrijver en zijn profiel. P Schrijfoefeningen SPANNEND MOMENT De leerlingen schrijven een krantenartikel op basis van een belangrijk of spannend moment uit een boek of film. P Taalbeschouwing DOEN O ZIJN De leerlingen doen uitspraken over figuren waarin ze twee soorten gezegdes gebruiken. P Woordenschat KLASWOORDENBOEK De leerlingen maken een kaart met allerlei gegevens op van één. Alle kaarten samen vormen een klaswoordenboek.

2 taal LEZEN/BOEKEN E 2 SCHRIJVEN TAALBESCHOUWING WOORDEN/LETTERS De lln. tekenen een plattegrond van de omgeving van een boek en kunnen zo hun boek navertellen. De landkaart van een boek Wat moet je doen? Je moet een landkaart of plattegrond tekenen van de omgeving van een verhaal dat jij hebt gelezen en daarna het verhaal vertellen aan de hand van het plan. e Een voorbeeld van een plattegrond (sprookje van Roodkapje) e Potlood en papier Doe het zo! 1 Bekijk eerst het voorbeeld. Het is een plattegrond van het sprookje van Roodkapje. Zie je het dorp en het bos? Kun je het huis van grootmoeder aanwijzen? Elk nummer duidt een plek aan waar iets speciaals gebeurt. Je kunt er het verhaal mee navertellen. 2 Je krijgt nu 10 minuten om van een verhaal dat jij kent (of een boek dat je gelezen hebt) ook een plan (plattegrond) te tekenen. Let op! Zo n plan tekenen, kun je niet voor elk verhaal. Denk eerst even na voor welk verhaal je dat kunt (speelt het zich af in een huis plan van het huis speelt het zich af in een buurt plan van de straten en de omgeving ) Breng nummertjes aan op belangrijke plekken (zorg dat je er iets over kunt vertellen). 3 Na tien minuten bekijk je elkaars plan en je vertelt het verhaal na door uitleg te geven over de nummers die je op het plan hebt genoteerd. Corrigeer je werk e Wanneer iets niet duidelijk is, mogen de luisteraars uitleg vragen over een nummer of het verhaal. e Daarna moeten de luisteraars op hun beurt het verhaal of boek kort proberen te vertellen. Klaar? Ruim dan alle spullen netjes op.

3 taal A Doel(en) SCHRIJVEN TAALBESCHOUWING WOORDEN/LETTERS De lln. tekenen een plattegrond van de omgeving van een boek en kunnen zo hun boek navertellen. De landkaart van een boek e De leerlingen kunnen zich een verhaal voorstellen in de ruimte (Waar gebeurt het? Hoe ziet de omgeving eruit? ). e Ze kunnen een boek of verhaal navertellen op basis van ruimtelijke referenties (die plekken nummeren ze op een eigen landkaart van het verhaal). Overzichtsblad Leerinhouden taal nr. 9. Differentiatie Hulpkaart Aanpak Controle en verbetering Tips LEZEN/BOEKEN E 2 e Een voorbeeldplattegrond (sprookje van Roodkapje): kopieerkaart 36 (de eerste keer kopiëren en best lamineren) e Potlood en papier De leerlingen maken een eigen keuze. Zie Doe het zo! op keerzijde. e Houd wel in de gaten of de verhalen of boeken die de kinderen kiezen echt wel op een plattegrond kunnen getekend worden. Een verhaal zonder referenties in de ruimte (= wanneer er expliciet gezegd wordt waar het zich zoal afspeelt) zal moeilijk te tekenen of te verwerken zijn. e De leerlingen vertellen na het tekenen van de plattegrond hun verhaal. Wanneer er iets onduidelijk is of niet klopt, stellen ze elkaar vragen. e Ze hervertellen elkaars verhaal ook door te zeggen wat er bij elk nummer gebeurt/gebeurde. e Het is leuk om enkele leerlingen een plan te laten tekenen van hetzelfde verhaal, zodat ze daarna hun tekenwerk (en nummering) kunnen vergelijken. Vooral de verschillen tussen hun plattegronden kan aanleiding geven om te discussiëren over een tekst (hebben we die wel goed gelezen of goed begrepen?) en passages te herlezen.

4 taal LEZEN/BOEKEN E 7 SCHRIJVEN TAALBESCHOUWING WOORDEN/LETTERS De lln. kunnen een korte inhoud van een boek koppelen aan een schrijver en zijn profiel. Schrijvers en hun boeken Wat moet je doen? Kies een kinderboekenschrijver die je tof vindt. Je krijgt ook een aantal korte inhouden van boeken. Daaruit zoek je minstens één boek van de schrijver die je koos. e Informatie over vier bekende kinderboekenschrijvers e Tien teksten die een kinderboek voorstellen (met een stukje uit het boek en de korte inhoud) Doe het zo! 1 Kijk naar de kaarten met schrijvers. Kies er één schrijver uit. Neem allebei een andere. Lees goed wat er over je schrijver gezegd wordt. 2 Ga dan op zoek naar minstens één korte inhoud van een boek van jouw schrijver. Noteer ook waarom je dat denkt. Als je snel klaar bent zoek je een tweede tekst. 3 Stel je keuze voor aan de andere leerling. Wat vindt die van je keuze? Corrigeer je werk e Vraag de verbetersleutel aan je juf of meester. e Wie vond er een korte inhoud van een boek dat bij zijn of haar schrijver paste? Klaar? Ruim dan alle spullen netjes op.

5 taal A Doel(en) LEZEN/BOEKEN E 7 SCHRIJVEN TAALBESCHOUWING WOORDEN/LETTERS De lln. kunnen een korte inhoud van een boek koppelen aan een schrijver en zijn profiel. Schrijvers en hun boeken e De leerlingen kunnen schrijvers koppelen aan boeken van hun hand, door bij een schrijverprofiel een passende korte inhoud te zoeken. Overzichtsblad Leerinhouden taal nrs. 1, 9 en 11. e Informatie over vier bekende kinderboekenschrijvers: kopieerkaarten 62 en 63 (de eerste keer eenmaal kopiëren, verknippen en eventueel lamineren) e Tien passages uit en samenvattingen van kinderboeken: kopieerkaarten 64 t.e.m. 68 (de eerste keer eenmaal kopiëren en eventueel lamineren) e Vier verbetersleutels (elk voor één schrijver): kopieerkaarten 69 t.e.m. 72 (de eerste keer eenmaal kopiëren en eventueel lamineren) Differentiatie Ieder vertrekt vanuit een schrijver van wie hij of zij al wel iets weet. Hulpkaart Aanpak Controle en verbetering Zie Doe het zo! op keerzijde. De twee teksten die niet bij één van de auteurs op de fiches horen zijn 6 en 9. Het gaat hier om boeken van Simone Kramer, respectievelijk Mensen, Draken en Dolfijnen en De Strijd om Troje. e De leerlingen controleren hun werk aan de hand van de verbetersleutel. Je geeft de sleutel van de schrijver die zij kozen. Tips

6 taal LEZEN/BOEKEN SCHRIJVEN E 2 TAALBESCHOUWING WOORDEN/LETTERS De lln. schrijven een krantenartikel op basis van een belangrijk of spannend moment uit een boek of film. Van boek of fi ilm naar krant Wat moet je doen? Denk even terug aan een goed boek of een knappe film die je hebt gezien. Van een spannend moment uit het verhaal moet je een krantenartikel schrijven, net alsof dat voorval echt gebeurde. Doe het zo! 1 Denk even terug aan een knap boek, verhaal of een knappe film. Kies daar een spannend moment uit en schrijf het nog even op. Zorg ervoor dat duidelijk is wie er meespeelt en wat er juist gebeurt. 2 Over dat moment schrijf je nu een krantenartikel. Zoek een goede titel (krantenkop) en schrijf dan het artikel. Let op! Een krantenartikel schrijf je op een zakelijke toon. Corrigeer je werk Als je alleen werkte, toon je je werk aan je juf of meester. Als je met meer aan deze opdracht werkte, lees of vertel je eerst elkaars verhaalmoment en daarna lees je elkaars krantenartikel. Geef elkaar ook commentaar: e Is het artikel zakelijk geschreven? e Is het duidelijk wat er gebeurd is? Klaar? Ruim dan alle spullen netjes op.

7 taal A Doel(en) LEZEN/BOEKEN SCHRIJVEN E 2 TAALBESCHOUWING WOORDEN/LETTERS Van boek of film naar krant e De leerlingen kunnen gegevens uit een verhaal gebruiken om een zakelijk klinkend artikel te schrijven. e Ze worden zich bewust van verschillende tekstgenres. e Ze kunnen gefundeerde commentaar geven op elkaars schrijfwerk. Overzichtsblad Leerinhouden taal nr. 3. Differentiatie De leerlingen kiezen zelf de basis voor hun krantenartikel. Hulpkaart De lln. schrijven een krantenartikel op basis van een belangrijk of spannend moment uit een boek of film. Aanpak Controle en verbetering Tips Zie Doe het zo! op keerzijde. e Als een leerling alleen aan dit artikel werkte, kun jij het lezen en tips geven. Werkten er meer leerlingen aan deze oefening, dan lezen en becommentariëren ze elkaars werk. Daarbij geven ze aan welke elementen verbeterd kunnen worden.

8 taal LEZEN/BOEKEN SCHRIJVEN TAALBESCHOUWING E 6 WOORDEN/LETTERS De lln. doen uitspraken over figuren waarin ze twee soorten gezegdes gebruiken. Doen of zijn? Wat moet je doen? Je bereidt een raadspelletje voor. Je moet over figuren uit boeken, films of van op tv die jij goed kent enkele uitspraken doen. Je geeft daarbij twee soorten informatie: hoe de persoon is en wat hij of zij allemaal doet. Met die uitspraken speel je het spel. e De hulpkaart Zinsdelen Doe het zo! 1 Noteer bovenaan op je blad de naam van een bekend iemand. Zorg ervoor dat je er heel wat over kunt zeggen. En zorg ervoor dat niemand de naam van jouw figuur kan zien. 2 Maak daaronder twee kolommen. 3 In de linkerkolom noteer je allerlei dingen (minstens vier) over de persoon die zeggen hoe of wat hij of zij is (= zinnen met een naamwoordelijk gezegde). 4 In de rechterkolom noteer je allerlei dingen (minstens vier) over de persoon die zeggen wat hij of zij doet (= zinnen met een werkwoordelijk gezegde). 5 Raad nu naar elkaars figuur. De leerling met de kleinste schoenmaat begint. Lees een uitspraak voor uit één kolom. Kunnen de andere leerlingen de figuur nog niet raden, dan lees je een uitspraak voor uit de andere kolom en zo wissel je af tot de figuur geraden is. 6 Dan is het aan de volgende speler. Corrigeer je werk e Je overloopt elkaars uitspraken nog een keer stonden ze in de juiste kolom? = links de zinnen met een naamwoordelijk gezegde? = rechts de zinnen met een werkwoordelijk gezegde? e Toon jullie materiaal aan de juf of meester. Klaar? Ruim dan alle spullen netjes op. Een voorbeeld: Roodkapje Hoe hij/zij is: Mijn figuur is een lief meisje. Mijn figuur wordt later misschien boswachter. Wat hij/zij doet: Mijn figuur gaat naar haar grootmoeder. Ze plukt bloemen in het bos. In de zinnen hierboven zijn is een lief meisje en wordt later misschien boswachter NAAMWOORDELIJK GEZEGDE en gaat naar haar grootmoeder en plukt bloemen in het bos WERKWOORDELIJK GEZEGDE.

9 taal A Doel(en) LEZEN/BOEKEN SCHRIJVEN TAALBESCHOUWING E 61 WOORDEN/LETTERS De lln. maken doen uitspraken een tekst over leesbaar figuren door waarin er de ze nodige twee voornaamwoorden soorten gezegdes gebruiken. (verwijswoorden) in aan te brengen. Doen of zijn? e De leerlingen zien in dat je over een persoon of een zaak kunt zeggen wat ermee gebeurt of hoe hij of zij is. e De leerlingen weten en zien in dat er twee soorten van gezegdes zijn, nl. gezegdes die zeggen wat er met het onderwerp gebeurt en gezegdes die zeggen hoe of wat het onderwerp is. Overzichtsblad Leerinhouden taal nrs. 12, 13 en 14. Differentiatie Iedereen werkt vanuit eigen kennis en inzichten. Hulpkaart Taal 9 Zinsdelen Aanpak Controle en verbetering Tips Zie Doe het zo! op keerzijde. e De leerlingen controleren elkaars uitspraken.

10 taal LEZEN/BOEKEN SCHRIJVEN TAALBESCHOUWING WOORDEN/LETTERS E 3 De lln. maken een kaart met allerlei gegevens op van één woord. Alle kaarten samen vormen een klaswoordenboek. Zelf een klaswoordenboek maken Wat moet je doen? We maken samen een woordenboek van woorden die voor onze klas belangrijk zijn. Elk blad geeft uitleg bij één woord. Jij maakt vandaag zo n blad. e Een opdrachtkaart en een voorbeeldkaart e Indien mogelijk een computer en printer Doe het zo! 1 Zoek een moeilijk woord waar jij wat van weet, dat je aan ons klaswoordenboek kunt toevoegen. Misschien krijg je er eentje van je juf of meester. 2 Neem de opdracht- en voorbeeldkaart en schrijf op een apart blad zo veel mogelijk informatie op over je woord. Let erop dat je alles goed nummert! Terwijl je je fiche invult, kun je in boeken en op het internet naar nog meer informatie op zoek gaan. Corrigeer je werk Lees elkaars fiche en geef commentaar. e Is het duidelijk wat de andere leerling schreef? e Moet het nog aangevuld worden? Klaar? Heb je tijd om nog een woord onder handen te nemen?

11 taal A Doel(en) LEZEN/BOEKEN SCHRIJVEN TAALBESCHOUWINGE 1 WOORDEN/LETTERS E 3 De lln. maken een kaart tekst met leesbaar allerlei door gegevens er de nodige op van voornaamwoorden één woord. Alle kaarten (verwijswoorden) samen vormen in aan een te klaswoordenboek. brengen. Zelf een klaswoordenboek maken e De leerlingen kunnen van een moeilijk woord allerlei betekenissen en aspecten opschrijven, zoals een omschrijving, een voorbeeld, een abstracter begrip, een situering, enz. Overzichtsblad Leerinhouden taal nrs. 13, 14 en 15. e De opdrachtkaart: kopieerkaart 147 (de eerste keer 3x kopiëren en best ook lamineren) e Blad met voorbeeld: kopieerkaart 148 (de eerste keer 3x kopiëren en best ook lamineren) Differentiatie Het is mogelijk dat de leerlingen zelf interessante woorden kiezen, die ze opgenomen willen zien in het klaswoordenboek. Abstracte woorden impliceren doorgaans een moeilijkere (***) opdracht voor de leerling. Leerlingen die al een blad voor het klaswoordenboek gemaakt hebben en het nog eens willen doen, kun je vragen een moeilijker woord voor hun rekening te nemen. Hulpkaart Aanpak Controle en verbetering De opdrachtkaart is hier eigenlijk ook de hulpkaart. Het is heel belangrijk om met de leerlingen die deze oefening maken, af te spreken van welk woord zij een woordenboekfiche aanleggen. Kunnen zij dat bepalen, of geef jij hun het woord op (bv. vanuit vorige taallessen of zelfs van een wo-les)? e De leerlingen kijken elkaars woordkaarten na, geven commentaar en vullen daarna op basis van de suggesties van andere leerlingen hun eigen kaart aan. Tips De kaarten vormen samen een soort van woordenboek of encyclopedie. Het is dus goed om ze in de klas samen te brengen in een grote kaartenbak of in mappen. Ook in de hoekenbox taal van het vijfde leerjaar zat deze oefening in ons aanbod. Misschien brengen de leerlingen uit het vijfde hun mappen of fichebak mee naar dit leerjaar. Dit is ook af te spreken onder collega s.