Tips voor het hardopdenkend leren lezen

Transcriptie

1 Tips voor het hardopdenkend leren lezen Hardopdenkend lezen draagt bij aan: Achtergrondkennis Luisterbegrip als voorloper voor leesbegrip Luisterwoordenschat Kennis van gangbare en minder gangbare woorden Interesse in en motivatie voor lezen Begrijpen van zinsstructuren Gebruik van leesstrategieën: voorkennis, voorspelling, visualisering en vragen gebruiken. Visualiseren van tekst 1 Expliciete instructie in begrijpen van teksten Beslis welke strategie je wil oefenen en welke tekst je gebruikt. Geef de leerlingen een kopie om de tekst mee te lezen. Vertel de leerling precies welke strategie ze gaan oefenen: luister hoe ik plaatjes en filmpjes tijdens het lezen maak en bij welke woorden of zinnen. Laat kinderen bedenken welke strategie je gebruikt. De leerkracht denkt hardop bij antwoorden die in de tekst op vragen zijn te vinden. De leerlingen beantwoorden de vragen. Laat de leerlingen ook onderling oefenen. Doe dezelfde strategie ook met andere tekstsoorten. Laat de leerlingen zelfstandig stillezend oefenen. 2 Hardopdenkend lezen Vertel de kinderen vooraf dat je hardopdenkend gaat lezen en regelmatig even stopt om wat je hebt gelezen te overdenken. Plan deze pauzes van te voren. Doe het niet te vaak. Geef de leerlingen een visuele of verbale aanwijzing dat je van lezen overstapt naar hardopdenken. Schrijf je leesgedachten op post-it-papiertjes en bespreek ze na afloop van het lezen. Laat kinderen meedenken bij jouw hardopdenkend lezen of laat ze met elkaar het hardopdenkend lezen doen. 3 Woordenschat De leerlingen verzamelen tijdens het lezen hun moeilijke woorden op een boekenlegger. Leer ze nadenken over woorden in verschillende situaties: Wat zou het woord het weer betekenen voor: Een boer Een voetballer Een agent Wat zou het woord surfen betekenen voor: Een kind op het strand Een kind bij de computer Nostalgie Perplex Opzij leggen Bestel nu het boek Hardopdenkend leren lezen via onderwijsmaakje samen.nl

2 4 Thee-party Haal belangrijke stukken tekst uit de grote tekst. Verdeel de stukken tekst over de leerlingen. Laat ze met elkaar nagaan en bediscussiëren wat die fragmenten met elkaar te maken hebben. Laat kinderen in groepen voorspellingen over de tekst bedenken en verzamel de voorspellingen en laat leerlingen aan elkaar vertellen hoe ze tot die voorspellingen zijn gekomen. Ga lezen met de kinderen en laat ze reageren op hun voorspellingen en laat ze deze bijstellen. 5 Herlezen Lees hardop en laat de leerling horen dat je zelf ook iets herleest als je iets niet begrijpt. Laat de leerling horen waardoor je meer begrijpt van de tekst. Geef kinderen een korte moeilijke tekst en laat ze die twee maal herlezen en laat ze daarna zelf waarderen op een schaal van 1 tot 10 of ze de tekst de derde keer beter begrijpen. Laat kinderen moeilijke teksten voor elkaar kiezen. Bespreek met de kinderen wanneer het nuttig is om de tekst te herlezen: Als ik zelf het laatste woord dat ik las niet meer weet. Als ik niet begrijp wat er gebeurt. Als ik niet meer weet wie wat zegt in het verhaal. Als ik denk dat het stukje erg belangrijk is. Als ik opeens een vraag heb, waarvoor ik opnieuw moet lezen. Als ik een stukje tekst erg leuk vind. Als ik denk dat er iets gaat gebeuren en het gebeurt niet. Als ik iets wil onthouden. 6 Hardopdenkend (zelf)evaluatie Wat doe je het meest bij hardopdenkend lezen? Waarom doe je dat het meest? Wat doe je het minst? Ik denk bij deze woorden/zin aan een plaatje. Ik ga na welke stukjes in de tekst verwarrend zijn. Ik vergelijk hetgeen gebeurt met hetgeen is gebeurd. Ik stel vragen bij de tekst. Ik geef commentaar bij stukjes tekst. Ik loop vooruit op wat een personage gaat doen. Ik herlees stukjes tekst. Ik voorspel wat er gaat gebeuren Hardopdenkend lezen help mij omdat Ik moet hardopdenkend lezen veel oefenen, omdat 7 Aandacht voor de personages Let op (persoonlijke en betrekkelijke) voornaamwoorden en laat horen op wie ze betrekking hebben. Haal een uitspraak van het personage aan en bespreek die uitspraak. Leg na een fragment uit wat je nu weet over het personage.

3 ABC kaarten voor verzamelen van karaktertrekken van personages Kees Anna A-B Bazig C-D E-F G-H Gemeen I-J K-L M-N O-P Q-R S-R U-V W-X-Y-Z Slim 8 De meningenkaart bij verhalende teksten Vóór het lezen Meningen Na het lezen Slechte mensen worden altijd gestraft. Goede daden worden altijd beloond. Mensen zien wat ze willen zien. Onwetendheid is een zegen. Huwelijk moet gebaseerd zijn op liefde. Kinderen moeten hun ouders altijd gehoorzamen. De leerlingen geven voor het lezen aan waar ze het mee eens zijn en doen dit ook na het lezen. Maak duidelijk dat de leerlingen niet moeten raden maar hun eigen gedachten moeten onderzoeken. Na het lezen wordt de kaart weer ingevuld en besproken. Vraag hoe een personage uit de tekst op de stellingen zou reageren. Andere mogelijkheden: Kenny en zijn familie zouden niet naar Amsterdam hebben moeten gaan. Sterk mee eens Oneens Eens Sterk mee eens

4 Semantische differentiatie Eerlijk Roger is Oneerlijk Gebruik Lees samen met de leerlingen de tekst. Bedenk samen met leerlingen of groepjes leerlingen dergelijke meningsschalen. Bespreek met de leerlingen de antwoorden op de schalen. Werk met vier à vijf items. Met deze schalen kun je ook werken aan analyse, synthese, evalueren, vergelijken en conclusies trekken. 9 Navertelkaart Navertelkaart Naam Tekst Datum Introductie met titel en situatie Personages en in welke relatie ze met elkaar staan De voorstanders en tegenstanders De belangrijkste gebeurtenis De volgorde van de gebeurtenissen Belangrijke details Is het logisch? Hoofdprobleem of conflict in het verhaal Antwoorden en oplossingen Wat heeft het verhaal met jouw leven te maken? Jouw commentaar: Score: Commentaar van de luisteraars: Tips voor de volgende navertelling:

5 0 = bij het navertellen werd dit niet meegenomen 3 = dit aspect werd volledig en goed in de navertelling meegenomen. 10 Activiteiten na het lezen Wat begrijp je nog niet en wat is verwarrend? Commentaar op de tekst geven Link met voorkennis maken Visualiseren van onderdelen in de tekst Stukken tekst met elkaar vergelijken Samenvatten Hoofpersonen karakteriseren Problemen in de tekst aanwijzen Onderscheid tussen feit en mening 11 De Voor- en nakenniskaart De personages: De situatie en gebeurtenissen: Problemen en mijn vragen Mijn voorspelling Oplossingen of antwoorden Onbekende woorden: Mijn nieuwe vragen: Werkwijze: Vul vóór het lezen samen met de leerlingen deze kaart in. Laat leerlingen voorspellen waar de tekst over gaat en laat ze dat bij voorspelling invullen. Denk hardop bij de belangrijke passage en laat leerlingen antwoorden geven of oplossingen voor het probleem. Laat ze nog onbekende woorden noteren en nieuwe vragen bedenken. Laat ze de tekst zelfstandig of in tweetallen lezen. Laat ze de kaart aanvullen en verbeteren.

6 12 Werken met signaalwoorden Dit komt voor/na dat.. Is hetzelfde als.. Is anders dan. Na Ook Ofschoon Daarna Zoals Afgezien van Eerst Overeenkomstig Maar Als Op dezelfde manier In tegenstelling tot Voor Ondanks Van tevoren Hoewel Gedurende Niettemin Eerder dan Aan de andere kant Eerste, tweede Later Nu Daarvoor Vervolgens Dan Terwijl Ofschoon Werkwijze Wijs deze woorden aan in de tekst. Leg de zin met het woord uit aan een ander kind. 13 De samenvattingskaart Iemand Wil Maar Dus Mevrouw Klerks Rijk worden en naar een Ze heeft niet de goede Schaft ze die aan. dansfeest kleren en juwelem Kies de hoofdpersoon (iemand) Zoek naar belangrijke gebeurtenis, hoofdonderwerp (Wil) Zoek naar het conflict of probleem (Maar) Zoek naar oplossingen of antwoorden (Dus) 14 Conclusies bedenken Zeg dat schrijvers niet alles duidelijk maken. Oefen eerst conclusies trekken met cartoons. Een keer per dag een korte passage voorlezen en hardopdenkend conclusies te trekken. Geef veel aandacht aan functiewoorden en relaties in de tekst. 15 Richtlijnen voor hardopdenkend lezen (voorleesplan) Laat leerlingen elke dag naar voorlezen luisteren en daarop reageren. Lees regelmatig hardopdenken voor. Elke dag 10 minuten of om de ander dag 15 minuten. Bereid elke voor te lezen tekst voor. Varieer in genres die je voorleest. Gebruik teksten van internationale schrijvers. Bron: When Kids Can t Read; K.Beers; 2003.