Ontwerp gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Gebied voor golfinfrastructuur met natuurverweving Koninklijke Golf Club van Oostende in De Haan

Transcriptie

1 ADVIES VLAAMSE COMMISSIE VOOR RUIMTELIJKE ORDENING Ontwerp gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Gebied voor golfinfrastructuur met natuurverweving Koninklijke Golf Club van Oostende in De Haan A. Samenvatting van het dossier... 1 A.1. Situering... 1 A.2. Ontwerp... 2 A.3. Overeenstemming met het RSV... 2 A.4. Openbaar onderzoek... 2 A.5. Adviezen... 2 B. Advies van Vlacoro... 3 B.1 Bespreking van de adviezen... 3 B.2 Bespreking van de bezwaarschriften... 4 B.3. Eigen opmerkingen Vlacoro... 6 B.4. Besluit... 6 A. Samenvatting van het dossier A.1. Situering Het voorliggend ontwerp van gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan werd opgemaakt in uitvoering van het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen en voorlopig vastgesteld door de Vlaamse Regering d.d. 8 april De Koninklijke Golf Club van Oostende (KGCO) is gelegen in de duinengordel, is ongeveer 55 ha groot en beschikt over 18 holes. Het golfterrein werd aangelegd in Volgens het gewestplan (K.B. 26 januari 1977) ligt het golfterrein volledig binnen natuurgebied. De Vlaamse regering nam met betrekking tot het ruimtelijk aspect van de inplanting van (zonevreemde) golfterreinen in het verleden reeds een aantal beslissingen. Op 31 mei 1989 keurde de Vlaamse regering een Beleidsnota Golfterreinen goed. In deze beleidsnota werd ingegaan op de noodzaak aan een behoeftestudie en een spreidingsmodel (+criteria), de vergunningsplicht, voorzieningen in de gewestplannen en recreatief medegebruik en open golfbanen. Op 21 november 1990 nam de Vlaamse regering akte van het document "Golf in Vlaanderen: behoefte en spreidingsmodel" (de zogenaamde 'Golfnota'). Toen al besliste zij eenparig om voor de zeven golfterreinen die bestaan van vóór de gewestplannen, waaronder de KGCO in de gemeente De Haan, de betrokken gewestplannen in herziening te stellen teneinde de bestemming golfterrein aan te brengen. De Vlaamse regering hechte op 20 juni 2003 haar goedkeuring aan Het Vlaams Golfmemorandum: duurzaam sturen op hoofdlijnen via het realiseren van multifunctionele zones voor niet-lawaaierige buitensporten. Hierin wordt voorgesteld de KGCO te herbestemmen zodat de golfsport mogelijk blijft en de natuurwaarden maximaal gevrijwaard worden. Voorliggend gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) geeft uitvoering aan het op 20 juni 2003 door de Vlaamse regering goedgekeurde Golfmemorandum. In het Golfmemorandum wordt een prioriteitenstelling voor type III terreinen gehanteerd waarin een eerste fase de herbestemming van 1

2 een aantal zonevreemde golfterreinen omvat. De Koninklijke Golf Club van Oostende, in De Haan, valt onder een categorie terreinen waarvan de natuurwaarden gevrijwaard moeten worden. A.2. Ontwerp In de toelichtingsnota worden de beleidsdoelstellingen en ontwikkelingsperspectieven uit het RSV en het Vlaams Golfmemorandum voor het golfterrein Koninklijke Golf Club van Oostende vertaald in volgende ruimtelijke concepten: Behoud variatie in het toeristisch-recreatief aanbod Ecologische inpassing van specifieke natuurelementen Behoud en ontwikkeling van onderdelen van natuurcomplexen Beperkte uitbreiding van de bestaande bebouwing Optimaliseren van de interne ontsluiting en verminderen van de verharde oppervlakte Het decreet Natuurbehoud bepaalt dat ieder plan dat een betekenisvolle aantasting van de natuurlijke kenmerken van een als speciale beschermingszone te beschouwen gebied kan veroorzaken, dient onderworpen te worden aan een passende beoordeling. Volgens de toelichtingsnota is uit de passende beoordeling gebleken dat het ruimtelijk uitvoeringsplan geen aanleiding geeft tot een betekenisvolle aantasting van de natuurlijke kenmerken van het Habitatrichtlijngebied Duinengebieden inclusief IJzermonding en Zwin. A.3. Overeenstemming met het RSV In het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen worden kwalitatieve ontwikkelingsperspectieven voor golfterreinen geformuleerd (p ). Vanwege de grote oppervlakte die golfterreinen beslaan, behoren zij tot de hoogdynamische toeristisch-recreatieve infrastructuren die een uitspraak op Vlaams niveau behoeven. Ten aanzien van de lokalisatie van bijkomende terreinen in het buitengebied gelden de ruimtelijke voorwaarden die worden gesteld aan de hoogdynamische toeristisch-recreatieve infrastructuur. In het kader van de opmaak van ruimtelijke uitvoeringsplannen zullen bestaande golfterreinen worden geëvalueerd ten opzichte van de structuurbepalende functies en activiteiten van het buitengebied. Door hun lokalisatie en inplanting moeten golfterreinen een ruimtelijke meerwaarde creëren en moeten ze zoveel mogelijk worden opengesteld voor bepaalde vormen van recreatief medegebruik zoals wandelen en fietsen. Belangrijke voorwaarde hierbij is dat het medegebruik de hoogdynamische functie (golf) niet aantast, bijvoorbeeld door het beperken van de laagdynamische functies tot ingerichte fiets- en wandelpaden. Dit gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan geeft uitvoering aan het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. A.4. Openbaar onderzoek Het ontwerp van gewestelijk RUP werd conform art. 42 van het decreet op de ruimtelijke ordening van 18 mei 1999 onderworpen aan een openbaar onderzoek gedurende 60 dagen, m.n. van 01/09/05 tot 30/10/05. Dit openbaar onderzoek resulteerde in 4 tijdige bezwaarschriften. Alle bezwaarindieners werden opgenomen in een databank waarvan uittreksel in bijlage. Vlacoro dient advies uit te brengen binnen 90 dagen na afsluiten van het openbaar onderzoek, zijnde voor A.5. Adviezen Er werden twee adviezen tijdig ingediend: Gemeenteraad De Haan Provincieraad West-Vlaanderen 2

3 B. Advies van Vlacoro B.1 Bespreking van de adviezen 1. Gemeenteraad De Haan [A1] Gunstig advies, mits rekening te houden met volgende bemerkingen: Bijlage I: verordenend grafisch plan Het huidig ontwerp voorziet in overdruk slechts bebouwing op drie locaties, nl. voor het clubhuis, de driving range en voor het technisch gebouw. Evenwel zijn er op vijf locaties constructies voorhanden, een sanitair gebouwtje en een pompgebouwtje ontbreken op de plannen. Ze bevinden zich op twee verspreide plaatsen op het terrein en zijn uiteraard voor de kwestieuze functie niet alleen nuttig, maar broodnodig. Volgens het voorliggend ontwerp worden deze constructies zonevreemd gemaakt. Er zouden garanties moeten kunnen gegeven worden dat deze constructies voor herbouw of verbouwing in aanmerking komen. Daarenboven is de oprichting van het nieuw technisch gebouw volledig ondergronds niet mogelijk, maar wel grotendeels (zie toelichtingsnota p. 15/17). Bijlage III: toelichtingsnota tekst Op p. 11/17 staan de percelen vermeld, die in huur worden genomen door de Koninklijke Golf Club van Oostende. Het ware aangewezen alle kadastrale perceelnummers in tabel 1 effectief op te nemen. Om volledig te zijn, lijkt het ook aangewezen om te verwijzen naar de bestaande trambedding. Vlacoro neemt akte van het gunstig advies van de gemeente De Haan, maar gaat niet in op de geformuleerde opmerkingen. Op pagina 14/17 van de toelichting bij het RUP (in de linkerkolom bij het bestemmingsvoorschrift gebied voor golfterrein) staan deze gebouwtjes zelfs uitdrukkelijk vermeld als toelaatbaar. Enkel nieuwe bebouwing is niet toegelaten binnen die zone. De uitbreidbare gebouwtjes (waar men dus wel nieuwe delen bij toelaat) zijn uitdrukkelijk voorzien in een aparte zone (artikel 1.2). Het slechts gedeeltelijk ondergronds brengen van het technisch gebouw moet, in geval van een bekenisvolle aantasting, kaderen binnen de passende beoordeling. Volledigheid dient nagestreefd door vermelding van alle kadastrale perceelsnummers en door de verwijzing naar de bestaande trambedding. 2. Provincieraad West-Vlaanderen [A2] Voorwaardelijk gunstig advies rekening houdend met volgende opmerkingen : De overdruk natuurverweving komt inhoudelijk aan bod in de verschillende concepten. Het concept van ecologische inpassing van specifieke natuurelementen streeft ernaar de geomorfologische en ecologische kenmerken van het duinengebied te behouden. Door bv. heraanleg van waterpartijen of door de juiste vorm van inrichting en beheer kunnen mogelijkheden geboden worden voor de ontwikkeling van nieuwe natuurwaarden. Belangrijk hierbij is dat het principe van verweving maximaal ingezet wordt waarbij bijvoorbeeld kan gedacht worden om de niet-intensief gebruikte delen van het golfterrein (oa. tussen de verschillende fairways) in te richten volgens de voorschriften van de zone voor natuurgebieden. Uit de inhoudelijke bepalingen van het voorliggend document valt af te leiden dat gestreefd wordt naar een sterke vorm van verweving. De stedenbouwkundige voorschriften voor de zone voor golfterreinen met overdruk natuurverweving ondersteunen onvoldoende de gewenste concepten en bieden onvoldoende garanties opdat de verweving van natuur met het golfterrein gemaximaliseerd zal worden. De gevolgen inzake inrichting en beheer zullen vooral uitgewerkt worden in een natuurbeheersplan. De Provincie vraagt om de bepalingen betreffende de verweving van het golfterrein met de overdrukbestemming (natuurverweving) niet enkel in het natuurbeheersplan op te nemen, maar reeds verordenend vast te leggen in de stedenbouwkundige voorschriften. 3

4 Vlacoro is het met de Provincieraad eens dat de instandhouding en ontwikkeling van de natuurwaarden weliswaar aan bod komen in de inhoudelijke bepalingen, maar weinig garanties vinden in de stedenbouwkundige voorschriften, waar geen specifieke beheer- en inrichtingsvoorschriften opgenomen zijn. Er wordt verwezen naar het natuurrichtplan en naar het beheerplan dat aan het natuurrichtplan verdere uitvoering geeft. Aangezien de Minister bevoegd voor Natuur reeds op 19 mei, 3 november en 16 november 2005 beslist heeft over de aanstelling van resp. coördinator, leden van de plangroep en van de stuurgroep, die verantwoordelijk zijn voor de opmaak van dit natuurrichtplan, is Vlacoro van oordeel dat dit toetsingskader dat wel de nodige garanties zal bieden, op korte termijn ter beschikking zal zijn. Een aanpassing van de stedenbouwkundige voorschriften wordt dan ook niet noodzakelijk geacht. Vanuit de sectorwetgeving lijkt het evenwel aangewezen om na te gaan of de Europese richtlijnen terzake worden gevolgd. B.2 Bespreking van de bezwaarschriften 3. Toerisme Vlaanderen [B1] Het doel van dit gebied voor golfterrein is onder andere een publiek toegankelijk recreatiegebied met een meervoudig ruimtegebruik realiseren. Dit gebeurt door de niet spelzones van de golfbaan maximaal publiek toegankelijk te maken en in te richten voor recreatief medegebruik. Dit vindt Toerisme Vlaanderen zeer positief maar hiermee wordt natuurlijk niet het open karakter van de golfbanen zelf gegarandeerd. Hiermee wordt bedoeld dat ook niet-leden via green fees toegang krijgen tot de golfbanen. Enkel dan kan deze golf effectief fungeren als een toeristische infrastructuur die een meerwaarde heeft voor het toerisme aan de kust. In de uitgewerkte visie, doelstellingen en gewenste ruimtelijke ontwikkelingsperspectieven is geen sprake meer van recreatief medegebruik. Toerisme Vlaanderen wenst dat onder het concept Behoud variatie in het toeristisch-recreatief aanbod ook vermeld wordt dat het recreatief medegebruik maximaal moet worden uitgewerkt. In het Strategisch Beleidsplan voor Toerisme en Recreatie van de kust wordt eveneens het recreatief medegebruik van golfterreinen gevraagd. Het is eveneens wenselijk het recreatief medegebruik (fietsen, wandelen,...) van het golfterrein ruimtelijk te diversifiëren over het terrein en niet te concentreren in een hoekje. Aan te leggen recreatieve verbindingen moeten voor de gebruiker een meerwaarde opleveren: een interessante (korte) verbinding tussen twee plaatsen, veilig, comfortabel (half verhard of verhard), afwisselend (nu eens beschut, dan weer open) en aantrekkelijk (dus b.v. niet tussen hoge afrasteringen, waar men niets ziet). Een golfterrein is ook voor de niet-golfer een interessant gebied voor recreatie en zeker als dit gebied nog een belangrijke natuurfunctie heeft. Vlacoro wil hier verwijzen naar de toelichting bij het RUP (pagina 9/17), waarin terecht letterlijk vermeld staat: De recreatieve druk op dit smalle duinenfront is evenwel behoorlijk hoog en dient beperkt teneinde de ecologische en geomorfologische waarden te respecteren. 4. Elia [B2] ELIA heeft volgend bezwaar : ELIA vraagt rekening te houden met de aanwezigheid van de ondergrondse hoogspanningsleidingen, gelegen in de Koninklijke Baan ter hoogte van de Vosseslag in De Haan. Terwille van de veiligheid van mensen, de continuïteit van de elektriciteitsvoorzieningen en de vrijwaring van alle betrokken installaties, dient men in de onmiddellijke omgeving van de hoogspanningsleidingen enkele wettelijke bepalingen strikt te eerbiedigen. De opdrachtgever wordt geacht deze richtlijnen mede te delen aan iedereen die in zijn (directe of indirecte) opdracht werken uitvoert. 4

5 Deze veiligheidsvoorschriften zullen op schriftelijke aanvraag (met situatieplan) in een beknopte weergave toegestuurd worden. Vlacoro neemt hiervan akte en beveelt een intens overleg aan tussen Elia en de opdrachtgevers teneinde de veiligheid maximaal te garanderen. 5. Natuurpunt afd. Middenkust [B3] Natuurpunt afdeling Middenkust heeft steeds het standpunt aangehouden dat golfactiviteiten in een natuurgebied niet kunnen. Natuurpunt heeft, samen met andere instanties, een lans gebroken om het gebied te herlokaliseren. Golfactiviteiten zijn ruimteverslindend, duur en elitair, Het is voor Natuurpunt derhalve duidelijk dat vooral dit laatste punt doorslaggevend geweest is. Natuurpunt betreurt derhalve de beslissing van de Vlaamse overheid om de golfactiviteiten er te behouden. Alle golfactiviteiten blijven, de natuurwaarden worden ondergewaardeerd, de cijfers spreken voor zich : van de 62.5 ha natuur blijven een povere 15 ha over! Het gebied, liggend tussen twee erkende natuurreservaten (Paelsteenpanne en Kijkuit), bood belangrijke kansen om daadwerkelijk de natuur te versterken. Door de verduining van de noordelijke tak van de Koninklijke Baan, kon het grootste duinnatuurgebied ontstaan van de middenkust, de enige plaats trouwens waar dit nog kan. Het plan van de Vlaamse overheid is een beslissing die mogelijk nefaste gevolgen zal hebben voor het beschermde duinmilieu. Natuur wordt verdrongen naar de randen die voor het golfgebeuren niet aantrekkelijk zijn. De verantwoording om de bestemmingswijziging van natuurgebied naar gebied voor golfinfrastructuur met natuurverweving te kunnen bewijzen, steunt vooral op het feit dat er te weinig gegevens bekend zijn uit het verleden. Wij kunnen derhalve de toekomst niet hypothekeren en deze basis voor de bestemmingswijziging zonder meer accepteren. Zonder een voorafgaandelijk en sluitend en gefundeerd beheersplan, waarvan de implementatie opgevolgd wordt, kan Natuurpunt afdeling Middenkust deze bestemmingswijziging niet goedkeuren. Vlacoro neemt hiervan akte, maar treedt de bezwaren niet bij. Er wordt geopteerd voor het behoud van de bestaande golf eerder dan voor een herlokalisatie van deze activiteiten. Dit heeft inderdaad als consequentie dat het duinnatuurgebied van de middenkust niet tot zijn volle natuurpotenties kan ontwikkeld worden. Door het ruimtelijk uitvoeringsplan wordt het gebied opgenomen in het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) en Integraal Ondersteunend Netwerk (IVON) en is daardoor gericht op de instandhouding en opwaardering van bestaande natuurwaarden. Tevens blijkt uit de passende beoordeling, die zowel de bestemmingswijziging als de geplande ingrepen analyseerde, dat het ruimtelijk uitvoeringsplan geen aanleiding geeft tot een betekenisvolle aantasting van de natuurlijke kenmerken van het Habitatrichtlijngebied Duinengebieden inclusief IJzermonding en Zwin. Cruciaal hiervoor is de verdere uitwerking van de inrichtings- en beheermaatregelen in het natuurrichtplan en beheerplan. Vlacoro adviseert dan ook dat het natuurrichtplan en het beheerplan met spoed worden vastgesteld en dat de implementatie ervan wordt opgevolgd. 5

6 6. Preventie Lichthinder vzw [B4] Preventie Lichthinder vzw stelt vast dat het voorwerp van het in rand vermelde RUP betrekking heeft op de regularisatie en beperkte uitbreiding (aanpassing) van de bestaande vergund geachte zonevreemde terreinen van de Koninklijke Golf Club van Oostende in De Haan en het vrijwaren van het duingebied waarin deze golfclub gelegen is. Preventie Lichthinder vzw heeft geen fundamenteel bezwaar tegen de intentie van dit RUP. De vereniging heeft wel een paar inhoudelijke opmerkingen. Het provinciebestuur van West-Vlaanderen wil voor het gebied Oudlandpolder een donkertebeleid voeren. Op dit moment is er slechts weinig verlichting op het terrein van de Koninklijke Golf Club van Oostende. Het terrein wordt bijna uitsluitend overdag gebruikt door de golfspelers. Ook de driving range is niet verlicht en wordt alleen overdag gebruikt. Traditioneel wordt een driving range bij golfclubs verlicht wanneer het noodzakelijk is dat de spelers hun afslagspel ook s avonds moeten kunnen oefenen. Daarbij wordt meestal gebruikt gemaakt van horizontaal of licht opwaarts gerichte massieve lichtprojectoren. Nochtans zijn er alternatieven beschikbaar voor de verlichting van de driving range. Het volstaat gebruik te maken van een hoge kwaliteit fotoluminiscente golfbal die voor de afslag wordt opgeladen op een sterk gefocuste compacte projector. Vermits de bal dan licht geeft tijdens de vlucht kan de speler het traject van de bal makkelijker volgen zonder dat heel de driving range verlicht moet worden. Het concept werd reeds in testfase uitgevoerd. De Vlaamse golfederatie toonde reeds zijn interesse voor deze oplossing en binnenkort zal dit soort fotoluminiscente golfballen in de handel verkrijgbaar zijn. Om die redenen is Preventie Lichthinder van mening dat er geen noodzaak is voor de verlichting van de driving range. Preventie Lichthinder vzw vraagt daarom dat de tekst in de toelichtingsnota op pag. 14, 2de kolom, 2 gedachtenstreepje vervangen wordt door: nieuwe bebouwing wordt niet toegelaten. Het overwegend onbebouwd karakter van het gebied blijft behouden. Enkel de noodzakeljke technische installaties (verlichting van het afslaggedeelte van de driving range maar zonder heel de driving range en de omgeving aan te stralen, schuilhuisjes, de bestaande sanitaire voorziening en pompinstallatie) van beperkte omvang zijn toegelaten in het gebied. Het is niet toegestaan intensieve verlichting te voorzjen van het doelgebied van de driving range. Daarnaast dient de 2de alinea van het stedenbouwkundig voorschrift van Art. 1.1 vervangen te worden door: Alle werken, handelingen, voorzieningen, inrichtingen en functiewijzgingen die nodig of nuttig zijn voor de aanleg of exploitatie van een golfterrein zijn toegelaten met uitzondering van het verlichten van de doelzone van de driving range.. Vlacoro neemt nota van de bemerkingen en tekstaanpassingen van vzw. Lichthinder. Vlacoro adviseert dat na verder onderzoek van dit experiment, de stedenbouwkundige voorschriften eventueel in die zin kunnen bijgestuurd worden. B.3. Eigen opmerkingen Vlacoro De voorliggende keuze van de Vlaamse regering, op basis van het Golfmemorandum, is ruimtelijk voldoende verantwoord. 6

7 B.4. Besluit Vlacoro geeft gunstig advies over het ontwerp van gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Koninklijke Golf Club van Oostende - mits voldaan wordt aan de in het advies van Vlacoro vermelde voorwaarden en opmerkingen. Verleend te Brussel op 24 januari 2006, De vaste secretaris, De voorzitter, Lieve Reenaers Filiep Loosveldt Bijlage : lijst van de bezwaarindieners en adviesinstanties 7