r e methodiek het behandelteam op dezelfde manier te werk te gaan en dezelfde
|
|
- Petrus Dekker
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 nu r nge halle gc sin nursing cha lle e eng all ch nursing challen ge g challenge rsin nu 26 palliatieve zorg e ng nur sin g Palliatief redeneren bij een oncologische cliënt Structuur in de laatste fase Meneer De Vries krijgt geen curatieve behandeling meer voor zijn gemetastaseerd bronchuscarcinoom. Sinds een paar dagen is hij onrustig en verward. Aan de hand van de methodiek Palliatief Redeneren stellen de zorgverleners een palliatief beleid op. tekst Nienke Berends, Marjolein van Meggelen, MZO, adviseur IKNL, e.a.1 fotografie Nationale Beeldbank P atiënten in de palliatieve fase hebben vaak meerdere klachten tegelijkertijd, die van dag tot dag kunnen veranderen in aard en intensiteit. Bovendien is er vaak sprake van complexe psychologische en/of spirituele problematiek, die de beleving van de klachten kan beïnvloeden. Om deze problemen snel en volledig in kaart te kunnen brengen, is er het model Palliatief Redeneren van het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). Een methode die je dwingt dieper over het beleid na te denken, vertelt oncologieverpleegkundige en adviseur van IKNL Marjolein van Meggelen. Bij deze methode moet je je verpleegkundig handelen onderbouwen, in plaats van op je onderbuikgevoel af te gaan. Iets waar verpleegkundigen nog wel eens moeite mee hebben. Bovendien dwingt deze methodiek het behandelteam op dezelfde manier te werk te gaan en dezelfde taal te spreken. Zo worden problemen gericht en eenduidig aangepakt. Ook biedt de methode de mogelijkheid om de verleende zorg achteraf te verantwoorden. Hoe de methode werkt, leggen we uit aan de hand van een casus.2 Casus De wijkverpleegkundige komt dinsdagochtend bij meneer De Vries (43) thuis. De man heeft al langere tijd geen anti-tumorbehandeling meer voor zijn gemetastaseerd bronchuscarcinoom. Sinds een aantal weken gaat de huisarts tweemaal per week langs bij de heer De Vries, omdat deze erg achteruit gaat. De wijkverpleegkundige komt drie keer per week. Gisteravond was een dieptepunt, vertelt mijnheer. Hij had veel pijn, liep gillend door het huis, was onrustig en verward. Zijn echtgenote vult nursing april 2013 NUR_13_04_p26-p31_palliatief.indd 26 3/26/2013 4:47:25 PM
2 palliatieve zorg 27 aan dat het gezin het hele weekend in de weer is geweest. Ze zijn allemaal erg geschrokken. Vanochtend maakt de man een uitgeputte indruk. De familie vindt dat het zo niet langer gaat. De verpleegkundige belt met de huisarts. Aan de hand van de methodiek Palliatief Redeneren van IKNL stellen de betrokken zorgprofessionals een palliatief beleid op, om te komen tot optimale keuzes in de zorg voor meneer De Vries. Deze methodiek bestaat uit vier fasen. Kort gezegd breng je in de eerste fase de problematiek in kaart. In de tweede fase vat je deze samen en bepaal je het beleid. In de derde fase worden specifieke afspraken gemaakt over het ingezette beleid en dan volgt in fase vier de evaluatie van het totale palliatieve beleid. Fase 1: Breng de problematiek in kaart Bij palliatieve patiënten is vaak ook sprake van complexe psychologische en/of spirituele problematiek, die de beleving van de somatische klachten kan beïnvloeden. In deze fase breng je de actuele problematiek van de patiënt in kaart. Zoals je op de beslisschijf (zie afbeelding op de volgende pagina) kunt zien, bestaat fase 1 uit de volgende stappen: 1. Medische gegevens verzamelen 2. Informatie over de patiënt verzamelen, denk daarbij aan: - prioriteiten patiënt - symptoomanalyse - medicatie - levensverwachting - functionele status - mentale en sociale status - eventueel aanvullend onderzoek, op indicatie Begin altijd met het verzamelen van de medische gegevens van de patiënt. Dit doe je in nauw overleg met de arts. Alleen met een zo volledig mogelijk beeld van de patiënt kun je een passend beleid opstellen. Dan volgt het verzamelen van informatie over de patiënt. De wijkverpleegkundige uit de casus ziet in de overdracht dat bij meneer De Vries sprake is van bronchuscarcinoom met bot-, lever-, en hersenmetastasen. Hij heeft toenemende pijnklachten op een aanwijsbare plek in de rug met uitstra- april 2013 nursing NUR_13_04_p26-p31_palliatief.indd 27 3/26/2013 4:47:32 PM
3 28 palliatieve zorg Ook heeft meneer De Vries de afgelopen week een epileptisch insult gehad. Op basis van de symptoomanalyse en het algehele klinische beeld denken wijkverpleegkundige en huisarts dat meneer De Vries nog enkele dagen te leven heeft. Voor de functionele status probeer je een beeld te krijgen van het functioneren van de cliënt, om erachter te komen hoe goed hij nog is. Meneer De Vries ligt ongeveer de helft van de dag in bed, is verzwakt en ADL-afhankelijk. Hij eet weinig en is behoorlijk afgevallen, maar drinkt nog goed. Hij geeft aan het meest te lijden onder de pijnklachten. Mentale status: af en toe suf, onrustig, verward, soms een helder bewustzijn. Emotioneel: meneer De Vries voelt zich machteloos, gaf hij aan in gesprekken met zijn echtgenote en de wijkverpleegkundige. Sociale status: meneer De Vries is gehuwd en heeft samen met zijn vrouw een zoon (10) en een dochter (12). Hij werkte tot vorig jaar als architect. Mevrouw De Vries geeft aan de zorg voor haar gezin en haar verdriet niet meer aan te kunnen. Existentiele status: de man stond tot deze fase in het ziekteproces optimistisch in het leven. Religie: katholiek. Eventueel aanvullend onderzoek, op indicatie: in deze fase overweeg je het gebruik van meetinstrumenten. Zo kun je de pijn scoren middels een pijnanamnese of een numerieke schaal, het delier door het afnemen van de Delier Observatie Screening (DOS). Meneer De Vries heeft een DOS-score van 3. Ga bij verdenking op delier altijd na of er sprake is van infectie (urine, long, et cetera), obstipatie of dehydratie. Volgens de huisarts is hier bij de heer De Vries geen sprake van. Deze methode dwingt je je handelen te onderbouwen, in plaats van af te gaan op je onderbuikgevoel ling over de thoraxwand. Daarom is de dosering van de fentanylpleister twee dagen geleden opgehoogd. (Zie ook het medicatieoverzicht.) Behalve een vergrote lever heeft de huisarts tijdens lichamelijk onderzoek geen afwijkingen gevonden. Om meer informatie te verzamelen, gaat de wijkverpleegkundige in gesprek met de echtgenote van meneer. Van haar hoort zij dat meneer sinds een dag in toenemende mate angstig en onrustig is, met name s nachts. De echtgenote vertelt dat hij soms hallucineert en daar angstig van wordt. CONGRES PALLIATIEVE ZORGVERLENING Wegens succes wordt het congres Palliatieve Zorgverlening van Reed Business Events herhaald op 11 september Meer informatie: > Zoek op palliatieve zorg Fase 2: Vat de problematiek samen Wat je in fase 2 in feite doet is het samenvatten van de problemen die je in fase 1 hebt gesignaleerd, en het opstellen van een plan van aanpak. Samen met de arts bepaal je het beleid. De beslisschijf laat zien welke stappen je daarvoor moet zetten: 1. Stel een werkhypothese op 2. Maak beleidsafwegingen 3. Omschrijf doel beleid 4. Stel behandelplan op - Behandeling oorzaak - Symptomatische behandeling - Ondersteunende zorg De werkhypothese is een ander woord voor waarschijnlijkheidsdiagnose. In deze stap doe je als het ware een aanname van het probleem. Het is belangrijk om deze te formuleren, omdat dit de kapstok is waar je het beleid aan ophangt. Soms is dat maar één probleem, meestal zijn het er meerdere. In de casus van meneer De Vries zijn verschillende werkhypothesen mogelijk, wij behandelen er twee: a. pijn: een gemengde nociceptieve en neuropathische rugpijn vanwege progressieve skeletmetastasering in de thoracale wervelkolom. Deze is met de huidige medicatie niet voldoende onder controle te krijgen. nursing april 2013 NUR_13_04_p26-p31_palliatief.indd 28 3/26/2013 4:47:35 PM
4 methodisch handelen palliatieve zorg 29 b. verwardheid: delier door bijwerkingen van de medicatie (met name fentanyl en amitriptyline, mogelijk ook dexamethason), hersenmetastasen en hypercalciëmie (verhoogd calciumgehalte in het bloed, treedt vaak op bij botmetastasen. Verwardheid kan een verschijnsel zijn van hypercalciëmie.) Bij de beleidsafwegingen zet je alle voors en tegens van het beleid op een rij. In dit geval is bijvoorbeeld in overleg met de familie afgesproken geen belastende diagnostiek in het ziekenhuis meer te doen, gezien de relatief korte levensverwachting van meneer De Vries. Wat betreft de hersenmetastasen zijn er geen mogelijkheden meer tot behandeling. In dit stadium is behandeling met radiotherapie niet meer van toepassing. Meneer wordt al behandeld met dexamethason vanwege mogelijke oedeemvorming rond de hersenmetastasen. Ook de eventuele hypercalciëmie onderzoeken heeft gezien zijn levensverwachting niet veel zin meer. Meneer De Vries heeft de afgelopen tijd meerdere malen aangegeven thuis te willen overlijden. Dit uitgangspunt zal centraal staan bij alle beslissingen tot aan het overlijden. Het doel van het beleid wordt dan ook: een levenseinde conform de (eerder besproken) grenzen, wensen en verwachtingen van de cliënt en zijn familie. Voorwaarde daarvoor is dat de pijn voor meneer De Vries te verdragen is en de verwardheid en onrust zo goed mogelijk worden bestreden. Ook is van belang met zijn vrouw de zorg zo te regelen dat meneer ACTUEEL MEDICATIEOVERZICHT VAN MENEER DE VRIES Fentanylpleister (Durogesic ) Oxycodon (Oxynorm ) Paracetamol Amitriptyline (Tryptizol ) Magnesiumoxide Dexamethason Haloperidol Ga bij delier altijd na of er sprake is van infectie, obstipatie of dehydratie thuis kan blijven en zij de zorg voor haar man en kinderen kan blijven volhouden. Het behandelplan op basis van de werkhypothesen pijn en het mogelijke delier kan er als volgt uitzien: a. ten aanzien van de pijn: op het gebied van medicatie valt zeker nog winst te behalen, bijvoorbeeld door te roteren naar continue toediening van morfine subcutaan via een pompje. Voordeel daarvan is ook dat 200 microgram / uur in verband met pijnklachten 20 mg rescue zonodig bij doorbraakpijn 4 dd 1000 mg 25 mg a.n. in verband met neuropathische pijn 3 dd 500 mg als profylaxe obstipatie bij gebruik opioïden 1 dd 4 mg in verband met hersenmetastasen 2 dd 0,5 mg voor preventie delier hiermee sneller in te spelen is op de pijnklachten. b. ten aanzien van het delier: op medicamenteus vlak wordt besloten tot een ophoging van haloperidol naar 2 x 5 mg voor de behandeling van het delier. Verder krijgt de cliënt midazolam 15 mg a.n. voorgeschreven als slaapmedicatie om hem tot rust te laten komen en het dag/nachtritme te herstellen om de verwardheid te verminderen. (Hier wordt bewust gekozen voor een kortwerkend preparaat, omdat het dag- en nachtritme van meneer De Vries verstoord is. Bij een langwerkend preparaat bestaat de kans dat hij overdag suf blijft.) De familie krijgt het advies zo rustig en duidelijk mogelijk te spreken en ervoor te zorgen dat de cliënt overdag zo min mogelijk slaapt, bijvoorbeeld door hem actief bij gesprekken te betrekken, spelletjes te laten spelen met de kinderen, voor zover mogelijk. Er wordt gezorgd voor een rustige omgeving met mogelijkheden tot oriëntatie april 2013 nursing NUR_13_04_p26-p31_palliatief.indd 29 3/26/2013 4:47:36 PM
5 30 palliatieve zorg DE METHODIEK PALLIATIEF REDENEREN IN HET KORT: 1. Problematiek in kaart brengen (symptomen, medicatie, prioriteiten van de cliënt, levensverwachting) 2. Problematiek en beleid samenvatten (wat is de werkhypothese, wat is het doel van het beleid en hoe voeren we het uit) 3. Afspraken maken over de evaluatie van het beleid (wat meten we, hoe meten we en wanneer) 4. Zo nodig bijstellen en blijven evalueren van het beleid (analyseren, aanpassen of continueren, opnieuw analyseren) Bron: IKNL Meer informatie en bestellen? Je kunt de set Besluitvorming in de palliatieve fase, met daarin de beslisschijf en elf samenvattingskaarten, bestellen voor 7,50 (inclusief btw, exclusief verzendkosten). Meer informatie: > palliatieve zorg (herkenbare dingen die hem houvast geven, bijvoorbeeld klok, radio, kalender, et cetera). Beperk het aantal omgevingsprikkels: limiteer het aantal zorgverleners en bezoekers, laat radio of televisie niet aanstaan, sluit eventueel deuren indien geluiden de onrust versterken, hanteer een vaste dagindeling, benader de cliënt op een rustige en geruststellende manier. Ten aanzien van de mantelzorg wordt er ondersteunende zorg ingeschakeld. De wijkverpleegkundige zorgt ervoor dat de familie weet wat een delier is, en wat zij daarin kunnen betekenen (zie ook hierboven). Verder inventariseert zij of extra hulp gewenst is, of er ondersteuning nodig is voor de echtgenote (psychosociale hulp) en voor de kinderen. Denk in deze fase toekomstgericht. Dat wil zeggen: proactief. Wat zou er kunnen gebeuren en wat moet ik daarvoor regelen? Moeten familie en vrienden vast worden ingeseind om afscheid te nemen? Moet de huisarts ingeseind worden vanwege bereikbaarheid? Wie mag er gebeld worden als de situatie verergert? En wat wordt afgesproken bij toenemende pijn of toch weer terugkerend delier? Fase 3: Maak afspraken over het beleid In fase 3 maak je afspraken met de betrokken hulpverleners over het ingezette beleid uit fase 2 en probeer je antwoord te geven op vragen als wanneer, met wie en op welke manier je het ingezette beleid gaat evalueren. In de beslisschijf staat welke stappen je hiervoor moet nemen: 1. Spreek af hoe, door wie en wanneer het effect van het ingezette beleid gemeten en besproken wordt nursing april 2013 NUR_13_04_p26-p31_palliatief.indd 30 3/26/2013 4:47:36 PM
6 methodisch handelen palliatieve zorg Overweeg het gebruik van meetinstrumenten 3. Meet het effect van het ingezette beleid aan de hand van klachten en welbevinden van de cliënt Wat betreft de pijn wordt bij meneer De Vries vrij snel effect verwacht van de morfinepomp: deze geeft vaak al na zo n 4 uur resultaat. Je kunt dus vrij snel, dezelfde dag, de pijn evalueren. Doe dit door meneer De Vries bij helder bewustzijn naar een pijncijfer te vragen. Is hij niet helder, let dan op signalen van pijn bij de verzorging. Maak gebruik van een meetinstrument voor de pijn (bijvoorbeeld DOLOPLUS, PACSLAC). Verder wordt met de echtgenote van meneer afgesproken dat ze let op signalen van pijn - zoals grimassen of kreunen bij beweging en dat ze dan de wijkverpleegkundige of huisarts kan bellen. Wat betreft het delier wordt 30 minuten na inname van de verhoogde dosis haloperidol geobserveerd of dit effect heeft. Onrust, verwardheid en kreunen zouden moeten afnemen. Verder zal de wijkverpleegkundige 3x daags de DOS-score afnemen en bij een vermoedelijk delier (score >3) meteen contact opnemen met de arts. Ook de echtgenote van de cliënt zal eventuele signalen van een delier in de gaten houden. Na het doorlopen van stappen 1, 2 en 3 blijf je evalueren: je hebt beleid gemaakt en afspraken gemaakt over de evaluatie. In de terminale fase en/of bij sterke progressie evalueer je soms al per uur of aantal uren. Fase 4: Stel het beleid zo nodig bij en blijf evalueren In fase 4 kijk je vooral terug op het totale beleid en de zorgverlening, bij voorkeur samen met de huisarts, de echtgenote en zo mogelijk meneer zelf en zijn kinderen. Vergeet niet andere zorgverleners, zoals de geestelijk verzorger of vrijwilliger palliatief terminale zorg, hierbij te betrekken. Hoe verloopt de zorgverlening? Heeft het palliatieve beleid z n beoogde effect? Hebben de verpleegkundige interventies effect? Deze fase bestaat uit de volgende stappen: 1. Is het effect van het ingestelde beleid goed? Blijf periodiek evalueren, terug naar fase 3 2. Is het effect van het ingestelde beleid beperkt of zelfs afwezig? Accepteren of terug naar fase 1, 2 Hebben de interventies geen effect? Dan kan het zijn dat het beleid niet optimaal DOE MEE AAN DE NURSING CHALLENGE EN WIN Dit is het tweede artikel in het kader van de Nursing Challenge Op Nursing.nl/challenge vind je vanaf nu een toets over oncologie en palliatieve zorg én de vorige toets over pijn. De volgende twee toetsen vind je in september en november Rond je alle vier de toetsen met goed gevolg af, dan maak je kans op prachtige prijzen! Bovendien ontvang je voor iedere goed afgeronde toets twee accreditatiepunten voor het Kwaliteitsregister V&V. Kijk voor meer informatie op nursing.nl/ challenge. is, dat in fase 2 een verkeerde werkhypothese is gesteld, of dat bij de verzameling van de gegevens toch iets essentieels is gemist. Ga terug naar fase 1 of 2. In het geval van meneer De Vries heeft het beleid goed gewerkt. Het overstappen van fentanyl op morfine continu subcutaan en de verhoging van de dosis haloperidol hebben meneer in de loop van de dag een stuk rustiger en minder verward gemaakt. Hij geeft ook minder pijn aan. Meneer De Vries overlijdt rustig op donderdag door een niet voorziene complicatie. Eerder dan gedacht, maar wel zoals zo belangrijk voor hem was: in zijn eigen huis. Literatuur 1 Met medewerking van: dr. Alexander de Graeff, internist-oncoloog, UMC Utrecht; Ginette Hesselmann, MSc, verpleegkundig consulent UMC Utrecht; dr. Saskia Teunissen, MSc, directeur Academisch Hospice Demeter. 2 Dit artikel is gebaseerd op een waargebeurde casus (waarin een gefingeerde naam is gebruikt, de persoon op de foto is niet de beschreven cliënt). april 2013 nursing NUR_13_04_p26-p31_palliatief.indd 31 3/26/2013 4:47:37 PM
Opzet. Workshop Consultatie II. Behoefte aan methodische benadering voor consultatie. Palliatieteam Midden Nederland
Workshop Consultatie II Palliatieteam Midden Nederland, 13 november 2008 Alexander de Graeff Internist-oncoloog UMC Utrecht, hospice arts Academisch Hospice Demeter Ginette Hesselmann Verpleegkundig specialist
Nadere informatieBESLUITVORMING IN DE PALLIATIEVE FASE
BESLUITVORMING IN DE PALLIATIEVE FASE MARIJ SCHIELKE, PALLIATIEF CONSULENT Marij Schielke, palliatief consulent 1 PRESENTATIE INLEIDING : - PALLIATIEVE ZORG - SYMPTOMEN - BESLUITVORMING IN DE PALLIATIEVE
Nadere informatieworkshop besluitvorming in de palliatieve fase
workshop besluitvorming in de palliatieve fase Alexander de Graeff, internist-oncoloog UMC Utrecht, hospice-arts Demeter Marjolein van Meggelen, oncologieverpleegkundige Aveant Consulenten PalliatieTeam
Nadere informatieBesluitvorming in de palliatieve fase. Clary Wijenberg Verpleegkundig specialist Palliatieve zorg Thuiszorg Icare
Besluitvorming in de palliatieve fase Clary Wijenberg Verpleegkundig specialist Palliatieve zorg Thuiszorg Icare 16-03-17 Besluitvorming in de palliatieve fase Expertisecentrum palliatieve zorg UMC Utrecht
Nadere informatiePIJN. Bernarda Heslinga, huisarts, kaderarts palliatieve zorg, palliatief consulent IKNL en palliatief consultteam ZGT
PIJN Bernarda Heslinga, huisarts, kaderarts palliatieve zorg, palliatief consulent IKNL en palliatief consultteam ZGT Wat is pijn? Pijn is een onaangename sensorische of emotionele ervaring samenhangend
Nadere informatie08-10-13. Workshop. Ziektebeloop in palliatieve fase. Besluitvorming in de palliatieve fase. 7 oktober 2013. Karel Glastra van Loon (1962-2005)
Congres Palliatieve zorgverlening Besluitvorming in de palliatieve fase 7 oktober 2013 Marjolein van Meggelen, RN, MZO Oncologieverpleegkundige, adviseur IKNL Karel Glastra van Loon (1962-2005) Soms gebeuren
Nadere informatiebeslisschijf evaluatie pilot Besluitvorming in de palliatieve fase palliatieve zorg
evaluatie pilot Besluitvorming in de palliatieve fase beslisschijf palliatieve zorg Begin 2006 zijn de VIKC-richtlijnen voor de palliatieve zorg en het zakboekje verschenen. Het IKMN en het UMC Utrecht
Nadere informatieTe verrichten door Arts: Medicatie voorschrijven Verpleegkundige: Pijnobservaties uitvoeren, pijnscores uitvoeren en medicatie toedienen
Te verrichten door Arts: Medicatie voorschrijven Verpleegkundige: Pijnobservaties uitvoeren, pijnscores uitvoeren en medicatie toedienen Doel Adequate pijnbestrijding Stappenplan bij pijnbestrijding (zie
Nadere informatieBesluitvorming in de palliatieve fase. Marjolein van Meggelen, RN MSc adviseur palliatieve zorg IKNL, docent post-hbo HU
Besluitvorming in de palliatieve fase Marjolein van Meggelen, RN MSc adviseur palliatieve zorg IKNL, docent post-hbo HU Besluitvorming in de palliatieve fase Expertisecentrum palliatieve zorg UMC Utrecht
Nadere informatieScholing Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen
Scholing Palliatieve Zorg voor verpleegkundigen Sandra van den Hof, netwerkcoördinator Palliatieve zorg 20-8-2014 Scholing Palliatieve zorg voor verpleegkundigen Duur van de scholing: 3 dagen Aantal deelnemers
Nadere informatieBesluitvorming in de palliatieve fase
Besluitvorming in de palliatieve fase JEANET VAN NOORD VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST PAT LUMC CONSULENT EN COÖRDINATOR CTPZ HM Palliatieve zorg (Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland, 2017) Palliatieve
Nadere informatieKlinische redeneren in de Palliatieve Zorg De consulent kan me nog meer vertellen.
Klinische redeneren in de Palliatieve Zorg De consulent kan me nog meer vertellen. Marc Eyck, kaderhuisarts PZ Florien van Heest, Marleen van Venrooij beide kaderhuisarts en consulent NHG Voorjaarscongres
Nadere informatieCasuïstiek bespreking. delier
Casuïstiek bespreking delier Bernarda Heslinga Huisarts, kaderarts palliatieve zorg, lid consultatieteam palliatieve zorg Helma Mebius Verpleegkundige, lid consultatieteam palliatieve zorg Palliatieve
Nadere informatieSignalering in de palliatieve fase
17 maart 2015 Signalering in de palliatieve fase Denk- en werkmethode voor verzorgenden Karin Willemse Gespecialiseerd wijkverpleegkundige Oncologie & Palliatieve zorg Consulent palliatieve zorg NHN en
Nadere informatieBesluitvorming in de palliatieve fase
Besluitvorming in de palliatieve fase Riky Dorrestein Verpleegkundig specialist intensieve zorg/ oncologie Meander Medisch Centrum, Amersfoort Alexander de Graeff Internist-oncoloog UMC Utrecht Consulent
Nadere informatieINTERLINE DEVENTER CASUSSCHETSEN PALLIATIEVE SEDATIE
INTERLINE DEVENTER CASUSSCHETSEN PALLIATIEVE SEDATIE S.V.P. hierop geen aantekeningen maken! Februari 2010 INTERLINE DEVENTER PALLIATIEVE SEDATIE 2010 Februari CASUSSCHETSEN Casus 1 Patient Hr. P., 75
Nadere informatieBesluitvorming in de Palliatieve fase
Besluitvorming in de Palliatieve fase Renske Karens 26-10-2016 Programma Welkom en introductie Besluitvorming in de Palliatieve fase Markering palliatieve zorg Terminale fase / Stervensfase Instrumenten
Nadere informatieVOORBEELDEN VAN OPEN VRAGEN ZOALS DEZE GESTELD GAAN WORDEN IN DE SET VAN LEREN DOKTEREN 5.
VOORBEELDEN VAN OPEN VRAGEN ZOALS DEZE GESTELD GAAN WORDEN IN DE SET VAN LEREN DOKTEREN 5. Let op dit zijn voorbeelden van mogelijke vragen. Vergelijkbare vragen kunnen ook gesteld worden over de andere
Nadere informatiePalliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg
Palliatieve Zorg Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Wat is het belangrijkste speerpunt van palliatieve zorg? A Genezing B Kwaliteit van leven C Stervensbegeleiding
Nadere informatieCommunicatie rond palliatieve sedatie
Communicatie rond palliatieve sedatie D A G VA N D E M E D I C AT I E V E I L I G H E I D, 2 1 M A A R T 2 0 1 7 M A R G OT V E R KU Y L E N, S P E C I A L I S T O U D E R E N G E N E E S KU N D E / K
Nadere informatieCasus palliatieve zorg; thema-avond palliatieve sedatie
Casus palliatieve zorg; thema-avond palliatieve sedatie 19-9-2013 Mevr. Els Nieuwstraten is nu 67 jaar oud. Vijftien jaar geleden kreeg ze borstkanker en werd daarvoor behandeld. Twaalf jaar lang leek
Nadere informatieSignaleren, volgen en verdiepen. Werk in uitvoering
Signaleren, volgen en verdiepen Werk in uitvoering Everlien de Graaf Verpleegkundige, Verplegingswetenschapper, Promovenda Hospicezorg & Symptomen en klachten van patiënten Expertise centrum Palliatieve
Nadere informatieCASUSSCHETSEN. Patient Hr. P., 75 jaar, is bekend met een prostaatcarcinoom met meerdere botmetastasen.
INTERLINE PALLIATIEVE SEDATIE 20 mei 2008 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Patient Hr. P., 75 jaar, is bekend met een prostaatcarcinoom met meerdere botmetastasen. Hij heeft nog een tijd goed gefunctioneerd
Nadere informatieInleiding in Pijn Pijnladder
Inleiding in Pijn Pijnladder Patricia Schutte Palliatief en oncologieverpleegkundige 13 november 2018 Definitie pijn Pijn is een onaangename sensorische en emotionele gewaarwording die verband houdt met
Nadere informatiePalliatieve zorg aan kwetsbare ouderen
Palliatieve zorg aan kwetsbare ouderen Interactieve workshop over kaders van palliatieve zorg aan kwetsbare ouderen. Niek Olde Bijvank Specialist ouderengeneeskunde, tevens kaderarts Palliatieve Zorg,
Nadere informatieContinue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013. Specialist ouderengeneeskunde/docent. Probeer te verwoorden wat volgens jou
Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013 Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde/docent Wat is het? Probeer te verwoorden wat volgens jou palliatieve sedatie is PALLIATIEVE SEDATIE
Nadere informatiepalliatieve sedatie gericht op het verlichten van lijden in de laatste levensfase
palliatieve sedatie gericht op het verlichten van lijden in de laatste levensfase Bij mensen in de laatste levensfase zijn pijn, angst, benauwdheid en ongemak soms niet meer te behandelen. Als de levensverwachting
Nadere informatieSignaleren, monitoren en screenen. Everlien de Graaf. Palliatieve zorg
Signaleren, monitoren en screenen Werk in uitvoering Everlien de Graaf Verpleegkundige, verplegingswetenschapper, Promovenda Hospicezorg & Symptomen en klachten van patiënten Expertise centrum Palliatieve
Nadere informatieLaatste hulp bij vermoeidheid, benauwdheid, verstopping, misselijkheid/braken en pijn.
Laatste hulp bij vermoeidheid, benauwdheid, verstopping, misselijkheid/braken en pijn. Congres De laatste zorg Carel Veldhoven 22 april 2016, De Reehorst, Ede Waar ga ik het over hebben? Een paar uitgangspunten
Nadere informatieDelier in de laatste levensfase. Informatie voor naasten van patiënten met een delier in de laatste levensfase
Delier in de laatste levensfase Informatie voor naasten van patiënten met een delier in de laatste levensfase Inhoudsopgave Wat is een delier?... 3 Wat zijn kenmerken van een delier?... 3 Invloed op u
Nadere informatieOncologie. Morfine: fabels en feiten
Oncologie Morfine: fabels en feiten 1 Wat is morfine? In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine wordt voorgeschreven om pijn te verlichten. Soms wordt morfine gebruikt bij benauwdheid. Morfine
Nadere informatieManagement van botpijn
Management van botpijn Sylvia Verhage MANP Verpleegkundig specialist intensieve zorg: oncologie & consulent Palliatief Advies Team Jeroen Bosch Ziekenhuis, 's-hertogenbosch BONE cursus 2-3-2015 Indeling
Nadere informatiePijn en pijnbestrijding in de palliatieve fase
Pijn en pijnbestrijding in de palliatieve fase JOS KITZEN, ONCOLOOG COBIE VAN BEUZEKOM,VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST Inhoud van de presentatie Even voorstellen Definitie palliatieve zorg Definitie pijn Hoe
Nadere informatieEen woordje uitleg over morfine WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL
Een woordje uitleg over morfine WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL Kwaliteit en Veiligheid Wij doen mee! Onze kwaliteit aantoonbaar maken Ons ziekenhuis heeft zich geëngageerd om het accreditatielabel
Nadere informatieWat als ik niet meer beter word
Wat als ik niet meer beter word moeilijke keuzes & beslissingen rondom levenseinde Manon Boddaert Arts palliatieve geneeskunde Consulent en adviseur IKNL Antoon van Dijck Palliatieve zorg is integrale
Nadere informatieBesluitvorming in de palliatieve fase
Palliatief redeneren Besluitvorming in de palliatieve fase Expertisecentrum palliatieve zorg UMC Utrecht Saskia Teunissen Hoogleraar hospicezorg UMC Utrecht Foto s Nynke Thien Klinisch redeneren en palliatief
Nadere informatieDoorbraakpijn bij patiënten met kanker
Doorbraakpijn bij patiënten met kanker Sylvia Verhage, verpleegkundig specialist oncologie Jorgo Lambrou, anesthesioloog Jeroen Bosch Ziekenhuis, Den Bosch Alexander de Graeff, internist-oncoloog/hospice-arts,
Nadere informatiePalliatieve sedatie is geen euthanasie. Medische aspecten
Palliatieve sedatie is geen euthanasie Medische aspecten Hoe kwam deze richtlijn er? Werkgroep artsen met interesse in palliatieve zorg Uit meerdere regionale ziekenhuizen en 1 ste lijn Meerdere specialiteiten
Nadere informatieSjouke Schiere en Paulien Stollmeijer
Sjouke Schiere en Paulien Stollmeijer Weduwnaar klaagt huisarts aan Casus Echtgenote: 2010 Darmkanker Juli 2015 Uitbehandeld; naar huis met O2 suppletie Palliatieve sedatie in geval van pijn, dyspnoe Geen
Nadere informatieCasussen. Hilde Michiels. Coördinator Palliatief Support Team AZ Turnhout
Casussen Hilde Michiels Coördinator Palliatief Support Team AZ Turnhout 2 Casus 1 - Christine Sociaal vrouw 55 j gehuwd 3 kinderen (1d + 2z) 2 kleinkinderen dochter is zwanger (bevalt binnen 2 mnd) schoonmoeder
Nadere informatieProgramma. Doorbraakpijn Vera Middel, apotheker. Casuïstiek Onno van der Velde, huisarts
Programma Prevalentie pijn in de palliatieve fase Stappenplan medicamenteuze behandeling Samenwerkingsafspraak meten en registreren van pijn Marlie Spijkers, kaderarts palliatieve zorg specialist ouderengeneeskunde
Nadere informatiePalliatieve sedatie. Informatie voor patiënten en hun naasten die meer willen weten over palliatieve sedatie
Palliatieve sedatie Informatie voor patiënten en hun naasten die meer willen weten over palliatieve sedatie De informatie in deze folder is voor patiënten. Natuurlijk is de informatie ook erg nuttig voor
Nadere informatiePalliatieve sedatie WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL
Palliatieve sedatie WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL Kwaliteit en Veiligheid Wij doen mee! Onze kwaliteit aantoonbaar maken Ons ziekenhuis heeft zich geëngageerd om het accreditatielabel van het Nederlands
Nadere informatiegoede zorg voor mensen met ernstig hartfalen
IKNL, lid van coöperatie Palliatieve Zorg Nederland (PZNL) goede zorg voor mensen met ernstig hartfalen Informatie voor mensen met hartfalen die palliatieve zorg krijgen of daar binnenkort voor in aanmerking
Nadere informatieDelier 18-04-2011. Sini van den Boomen Anja Manders Marianne de Nobel
Delier 18-04-2011 Sini van den Boomen Anja Manders Marianne de Nobel Welkom Doel: Kennisoverdracht/bewustwording Signalering Verpleegkundige interventies Programma Film Medische aspecten delier Casus in
Nadere informatiePIJN in de palliatieve fase
PIJN in de palliatieve fase Themabijeenkomst Netwerk Palliatieve Zorg Eemland 9 april 2013 Palliatie Team Midden Nederland Anne Mieke Karsch, anesthesioloog-pijnspecialist UMC Utrecht Laetitia Schillemans,
Nadere informatieTRANSMURAAL PROTOCOL PALLIATIEVE ZORG BIJ ONCOLOGISCHE PATIËNTEN
TRANSMURAAL PROTOCOL PALLIATIEVE ZORG BIJ ONCOLOGISCHE PATIËNTEN Doel Het doel is te zorgen dat kankerpatiënten in de - overgang naar de - pallatieve fase niet tussen wal en schip vallen. Hiertoe worden
Nadere informatieDit pijnprotocol is gebaseerd op de richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker 1
Dit pijnprotocol is gebaseerd op de richtlijn Diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker 1 Algemeen Afnemen pijnscore: De ernst van de pijn (pijnintensiteit) is een aspect van de pijn
Nadere informatieDoorbraakpijn bij kanker
Doorbraakpijn bij kanker Ziekenhuis Gelderse Vallei Deze folder is bedoeld voor patiënten die pijn hebben ten gevolge van kanker. Ook voor familieleden of naasten kan het zinvol zijn de folder te lezen.
Nadere informatiePalliatieve zorg in de eerste lijn. Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg
Palliatieve zorg in de eerste lijn Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg Palliatieve zorg Geen Cure, maar Care streven naar een comfortabel einde Als genezing niet meer mogelijk
Nadere informatieSamenvatting leerstof Geriatrie opleiding
Samenvatting leerstof Geriatrie opleiding Klinisch redeneren doen we in feite al heel lang. VUmc Amstel Academie heeft hiervoor een systematiek ontwikkeld, klinisch redeneren in 6 stappen, om gedetailleerd
Nadere informatieBehandeling van doorbraakpijn. Doorbraakpijn. Kenmerken doorbraakpijn 19-10-2011
Behandeling van doorbraakpijn Alexander de Graeff, internist-oncoloog, Universitair Medisch Centrum Utrecht Academisch Hospice Demeter, De Bilt Doorbraakpijn Plotseling optredende (vaak hevige) pijn die
Nadere informatieCasusschetsen. Casusschets 1
Interline Pijnbehandeling Casusschetsen 29 mei 2001 Casusschets 1 Vrouw, 50 jaar Patiente is bekend met een gemetastaseerd mammaca met botmetastasen thoracale en lumbale werverkolom. Tot nu toe is de pijn
Nadere informatieCasus Palliatieve sedatie
Casus Palliatieve sedatie Netwerk Pall Zorg Moerdijk Drimmelen 19-09-2013 Mevr. Els Nieuwstraten is nu 67 jaar oud. Vijftien jaar geleden kreeg ze borstkankeren werd daarvoor behandeld. Twaalf jaar lang
Nadere informatieAchtergronden bij casusschetsen
Interline Pijnbehandeling Achtergronden bij casusschetsen 29 mei 2001 Introductie: - Werkgroep zeer multidisciplinair, zie kop werkafspraak. - Leden die het Interline programma maakten: Paul Cost Budde,
Nadere informatieFoto: halfpoint. 123rf.com. methodisch werken
1 Foto: halfpoint. 123rf.com methodisch werken Methodisch werken 1 Als zorgprofessional doe je nooit zomaar iets. Je werkt volgens bepaalde methodes en procedures. In dit hoofdstuk leer je wat methodisch
Nadere informatiePijn en dementie. Inhoud. Introductie! Pijn. Pijn
Inge van Mansom palliatief arts/specialist ouderengeneeskunde Sint Elisabeth Gasthuishof, LUMC en IKNL regio Leiden Maartje Klapwijk specialist ouderengeneeskunde en onderzoeker LUMC Introductie! 22 september
Nadere informatieSignalering in de pallia,eve fase. Aansluiting en afstemming. Inleiding signalering in de palliatieve fase
Aansluiting en afstemming Signalering in de pallia,eve fase 4 april He*y Kazimier, adviseur pallia4eve zorg IKNL Rommy de Jong, Specialist Ouderengeneeskunde Stappenplan Signaleringskaarten Achtergrondinformatie
Nadere informatieStephan van den Brand Kaderarts palliatieve zorg
Stephan van den Brand Kaderarts palliatieve zorg Palliatieve sedatie -Inleiding -Wat is palliatieve sedatie? -Wat is het niet? -Indicatiestelling -Procedure -Valkuilen -Complicaties Palliatieve sedatie
Nadere informatieWat als ik niet meer beter word?
Wat als ik niet meer beter word? Als u te horen heeft gekregen dat u niet meer kunt genezen, is dat een harde boodschap. Deze boodschap roept veel vragen op, zoals: Deze folder is bedoeld voor mensen die
Nadere informatie9/11/12. KNMG richtlijn palliatieve sedatie. Landelijk Congres Palliatieve Zorg van autonomie naar afhankelijkheid. Onderwerpen
Onderwerpen KNMG richtlijn palliatieve sedatie Landelijk Congres Palliatieve Zorg van autonomie naar afhankelijkheid Marie-José Gijsberts specialist ouderengeneeskunde Marjolein van Meggelen adviseur IKNL
Nadere informatieTake-home toets klinisch redeneren 2
Take-home toets klinisch redeneren 2 Naam: Sanne Terpstra Studentnummer: 500646500 Klas: 1F2 Datum: 23-01-2012 Deel 1: Casus Mevrouw Alberts is een 81 jarige weduwe. Haar man is 5 maanden geleden overleden
Nadere informatierouw, verliesverwerking en spiritualiteit Oncologiedagen 2014
rouw, verliesverwerking en spiritualiteit Oncologiedagen 2014 Jacqueline van Meurs: geestelijk verzorger/consulent spirituele zorg Gerda Bronkhorst: oncologieverpleegkundige/verpleegkundig consulent palliatieve
Nadere informatieHet Palliatief Advies Team. De verpleegkundig specialist centraal en transmuraal 1 september 2015
Het Palliatief Advies Team De verpleegkundig specialist centraal en transmuraal 1 september 2015 2011 nieuw ziekenhuis en starten PAT Waarom? Hoe? Met wie? Waarom een PAT Stervensfase in het ziekenhuis
Nadere informatieDe Laatste Zorg. Workshop 7 oktober 2016
De Laatste Zorg Workshop 7 oktober 2016 Disclosurebelangen spreker (potentiële) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatieOorzaken. Pijn in de Palliatieve Fase. Programma. Stellingen. Vóórkomen van pijn Pijn in de palliatieve fase onderbehandeld?!
Pijn in de Palliatieve Fase Juni 2012 Programma Stellingen Inleiding Casus Soorten Pijn Pijnbehandelingen In kaart brengen van pijn Vragen Evaluatie Stellingen In onze maatschappij en op ons niveau van
Nadere informatiePijn en pijnbehandeling
Pijn en pijnbehandeling Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Het pijnteam... 1 3 Pijn beschrijven... 1 4 Wisseling in pijn... 2 5 Pijnregistratie... 2 6 Pijnbestrijding... 2 7 Pijnstillers... 3 8 Algemene
Nadere informatieDoorbraakpijn bij kanker: de rol van de verpleegkundige!
Doorbraakpijn bij kanker: de rol van de verpleegkundige! Sylvia Verhage MANP Verpleegkundig specialist intensieve zorg: oncologie & palliatieve zorg Jeroen Bosch Ziekenhuis, 's-hertogenbosch Congres V&VN
Nadere informatieHet PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg. Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider
Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider Palliatieve thuiszorg in het nieuws In deze presentatie: 1. Palliatieve zorg in de 21 e eeuw, de stand
Nadere informatiePalliatieve Oncologische Zorg
Palliatieve Oncologische Zorg In het Ziekenhuis En Thuis Liesbeth Peters en Eisso Braak Palliatieve Oncologische Zorg Impressies Definitie, geschiedenis Binnen en buiten ziekenhuis Nieuw palliatief zorgmodel
Nadere informatieOngeneeslijk ziek, wat kan ik verwachten?
Ongeneeslijk ziek, wat kan ik verwachten? E E N P R A K T I S C H E G I D S O V E R Z O R G I N D E L A AT S T E L E V E N S FA S E Integraal Kankercentrum West Het Integraal Kankercentrum West (IKW) is
Nadere informatiePalliatieve zorg: als genezen niet meer mogelijk is
Palliatieve zorg: als genezen niet meer mogelijk is Paul Vogelaar Verpleegkundig expert palliatieve zorg en pijn Lux Nova, palliatieve zorg & training Consulent palliatieve zorg IKNL Pijnconsulent Erasmus
Nadere informatieEindtermen voor de vervolgopleiding tot oncologie verpleegkundige
Eindtermen voor de vervolgopleiding tot oncologie verpleegkundige De beschrijving van de eindtermen voor de vervolgopleiding tot oncologie verpleegkundige is ontleend aan het deskundigheidsgebied van de
Nadere informatieCasus de heer X. José Jacobs van Leur VS palliatieve zorg UMCN
Casus de heer X José Jacobs van Leur VS palliatieve zorg UMCN Start palliatieve fase Overlijden Ziektegerichte behandeling Klachtengerichte behandeling Ondersteuning in de stervensfase Nazorg rouw PALLIATIEVE
Nadere informatieKlinisch redeneren Take-home toets
Klinisch redeneren Take-home toets Naam: Joyce Stuijt Klas: 1F2 Docent: S. Verschueren Datum: 23 januari 2012 Studentnr: 500635116 Inhoudsopgave Casus 3 Diagnose 4 Prognose 4 Resultaatsklasse 5 Beoogd
Nadere informatieDoel van de palliatieve sedatie
Palliatieve sedatie U heeft met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie. In deze folder kunt u alles nog eens nalezen. Als u na het lezen nog vragen heeft kunt u deze met hem of haar bespreken.
Nadere informatieProtocol Medicamenteuze pijnbestrijding bij oncologische patiënten Reikwijdte MST-breed Datum:
Versie: Medisch Spectrum Twente 1.0 Soort Document Titel Status: Vastgesteld Protocol Medicamenteuze pijnbestrijding bij oncologische patiënten Reikwijdte MST-breed Datum: 06-02-2012 Pagina 1 van 5 Code:
Nadere informatieHet opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase met als doel anderszins onbehandelbaar lijden te verlichten en
Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase met als doel anderszins onbehandelbaar lijden te verlichten en niet het leven te bekorten. Op verzoek van de regering
Nadere informatieSymposium 14 april 2009. aanpassing richtlijnen palliatieve sedatie Karin van Heijst en Trijntje Buiter
Symposium 14 april 2009 aanpassing richtlijnen palliatieve sedatie Karin van Heijst en Trijntje Buiter Palliatieve sedatie Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn in de laatste levens of stervensfase.
Nadere informatieZorgpad Stervensfase
Zorgpad Stervensfase de laatste stand van zaken Lia van Zuylen, internist-oncoloog Kenniscentrum Palliatieve Zorg Erasmus MC, Rotterdam Inhoud Belang markering stervensfase Zorgpad Stervensfase Nieuwe
Nadere informatieTijd voor de dood. Stilstaan bij en tijd nemen voor de dood Oprecht en stap voor stap afscheid nemen. Beleidsnotitie Palliatieve Zorg
Beleidsnotitie Palliatieve Zorg Tijd voor de dood Stilstaan bij en tijd nemen voor de dood Oprecht en stap voor stap afscheid nemen Beleidsnotitie Tijd voor de dood Auteur(s) A.Trienekens Datum September
Nadere informatieZorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg
Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg Jeroen Janssens Specialist Ouderengeneeskunde, commissielid 8-12-2016 Opbouw Workshop 1. Vragen
Nadere informatieUnit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding (PZU)
Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding (PZU) Afdeling 3.37 interne geneeskunde Locatie Veldhoven Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding U bent of wordt opgenomen op de unit voor palliatieve
Nadere informatieDelier in de palliatieve fase. Marlie Spijkers Specialist ouderengeneeskunde Consulent Palliatieve zorg IKZ
Delier in de palliatieve fase Marlie Spijkers Specialist ouderengeneeskunde Consulent Palliatieve zorg IKZ Delier voor de patiënt n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt angstdroom nachtmerrie
Nadere informatieDelier in de palliatieve fase
Delier in de palliatieve fase Marlie Spijkers Specialist ouderengeneeskunde Consulent Palliatieve zorg IKZ Delier voor de patiënt n droom woar de geen sodemieter van op aan kunt angstdroom nachtmerrie
Nadere informatiePalliatieve zorg in het ZGT
30 oktober 2014 Mw. Dr. I.M. Oving Internist-Oncoloog Palliatieve zorg in het ZGT Op het juiste moment en de juiste plaats Namens het palliatief consult team Palliatieve zorg, op het juiste moment en de
Nadere informatiePS in NL: bij 12,3% van de patiënten in de stervensfase toegepast
Palliatieve sedatie 12 november 2012 Carla Juffermans,kaderhuisarts PZ Palliatieve sedatie Proportionele toepassing van sedativa in de laatste levensfase om ondraaglijke klachten te bestrijden, waarvoor
Nadere informatieU hebt met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie voor uzelf of uw familielid. In deze folder kunt u nalezen wat palliatieve sedatie
Palliatieve sedatie U hebt met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie voor uzelf of uw familielid. In deze folder kunt u nalezen wat palliatieve sedatie inhoudt. Heeft u na het lezen nog
Nadere informatieHet sterven in onze tijd. Frank Schaapsmeerders, specialist ouderengeneeskunde Miranda Tiecken, woonbegeleider hospice de Hazelaar
Frank Schaapsmeerders, specialist ouderengeneeskunde Miranda Tiecken, woonbegeleider hospice de Hazelaar UKON symposium 16 april 213 Sterven in breder perspectief Tekenen van naderende dood Problemen rondom
Nadere informatie(Verhoogde kans op) acute verwardheid/delier bij ouderen. Informatie en adviezen voor oudere patiënten met (een verhoogd risico op) een delier
(Verhoogde kans op) acute verwardheid/delier bij ouderen Informatie en adviezen voor oudere patiënten met (een verhoogd risico op) een delier In deze folder gaan we in op factoren die het risico op een
Nadere informatieCOPD en Palliatieve Zorg
Een logisch sluitstuk van de keten Lucyl Verhoeven Longverpleegkundige Nurse Practitioner i.o. Thebe Mick Raeven Medisch coördinator Palliatief Netwerk Midden-Brabant COPD is dodelijk Bij mensen met COPD
Nadere informatieDe delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid
De delirante patiënt van vergeetachtig tot verwardheid Marja Jellesma-Eggenkamp Klinische geriatrie Alysis 25 mei 2010 symposium Zevenaar 1 Kwetsbare ouderen inleiding >25% opgenomen patiënten 70+ 10-40%
Nadere informatieMedicamenteuze behandeling van pijn bij (oncologische) patiënten
PIJNPROTOCOL VOOR VOLWASSENEN Medicamenteuze behandeling van pijn bij (oncologische) patiënten Inleiding Het afnemen van een pijnanamnese en het bijhouden van pijnscores zijn voorwaarden voor een goede
Nadere informatieAcute verwardheid of delier
Acute verwardheid of delier Beter voor elkaar Voor wie is deze folder bedoeld? Deze folder is bedoeld voor patiënten die worden opgenomen in het Ikazia Ziekenhuis. Zoals de verpleegkundige aan u heeft
Nadere informatiePalliatief redeneren Een must in de oncologie
Palliatief redeneren Een must in de oncologie Tjomme de Graas Sonja Koch 21ste symposium: Oncologie in perspectief Waarom palliatief en niet klinisch redeneren??? Klinisch redeneren Deductie model Enkelvoudig
Nadere informatieMorfine Feiten en fabels. Apotheek
00 Morfine Feiten en fabels Apotheek In overleg met uw arts gaat u morfine gebruiken. Morfine behoort tot een groep geneesmiddelen, die morfineachtige pijnstillers of opioïden worden genoemd. Inleiding
Nadere informatieWanneer genezing niet meer mogelijk is. Palliatieve zorg en consultatie
Wanneer genezing niet meer mogelijk is Palliatieve zorg en consultatie Even voorstellen Stichting Sint Annaklooster is een brede zorginstelling in Eindhoven en Helmond. Met een op maat gesneden aanbod
Nadere informatieACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
INTERLINE PALLIATIEVE SEDATIE 20 mei 2008 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding De werkafspraak en het Interline programma Palliatieve sedatie zijn gemaakt door:
Nadere informatiePalliatieve sedatie 17 maart 2014
Palliatieve sedatie 17 maart 2014 Palliatieve sedatie - programma Welkom De heer P. Polak, cardioloog, voorzitter MEC Presentatie Mevrouw A. Witziers, arts palliatieve zorg Bespreken casuïstiek Mevrouw
Nadere informatie