Rekenproblemen? Helpen helpt van groep 1 t/m 8!
|
|
- Willem Verhoeven
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Rekenproblemen? Helpen helpt van groep 1 t/m 8! SWV Stichting Passenderwijs 7 & 14 januari hans van luit 1
2 Definitie van rekenen Rekenen is een proces waarin een realiteit (of een abstractie daarvan) wordt geordend of herordend met behulp van op inzicht berustende denkhandelingen, welke ordening in principe is te kwantificeren en die toelaat om er (logische) operaties op uit te voeren dan wel uit af te leiden. 2
3 Leren en individuele verschillen De opslag van kennis wordt voor een belangrijk deel bepaald door de wijze waarop we dat op onze eigen manier doen. Hasemann noemt dit concept maps. 3
4 Concept maps van de helft half ½ ½ ½ 1 : 2 4
5 Dyscalculie een definitie Dyscalculie is een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen met het leren en vlot/ accuraat oproepen/toepassen van rekenwiskundekennis (feiten/ afspraken), die blijvend zijn ook na gedegen onderwijs. 5
6 Enkele kenmerkende problemen... Problemen met de kennis van eenvoudige telrijen (1, 3, 5,...) en met positionele ordening (niet weten dat de 1 in 21 een andere waarde heeft dan de 1 in 18). Problemen met het herkennen van rekenkundige symbolen (in grote getallen als 1674 en in tekens als %, >, :, x²,...). Moeite met het adequaat opstellen en groeperen van getallen bij berekeningen (bij consequent van links naar rechts rekenen). Bij redactieopgaven de op te lossen rekenhandeling niet uit de tekst kunnen halen 6
7 Groot probleem is en blijft: automatisering Voor jonge kinderen met dyscalculie is het al een hele klus om bijvoorbeeld het antwoord op 7x8 als gememoriseerde kennis op te slaan. Wellicht net zo moeilijk als voor ons het antwoord op 41x37 is te onthouden. Verschil: wij kennen strategieën om dit soort opgaven mentaal vlot op te lossen. Welke? 7
8 41 x x 37 = ( ) x 2 = 740 x 2 = = x 41 = (7 x 41) = =
9 41 x
10 Drie criteria voor dyscalculie (a) 1 er is sprake van een significante rekenachterstand ten opzichte van leeftijden/of opleidingsgenoten, waar de persoon in het dagelijks leven door gehinderd wordt (criterium van ernst) 2 er is sprake van een significante rekenachterstand ten opzichte van datgene wat op basis van de individuele ontwikkeling van de persoon verwacht mag worden (criterium van achterstand) 10
11 Drie criteria voor dyscalculie (b) 3 er is sprake van een hardnekkig rekenprobleem, dat resistent is tegen gespecialiseerde hulp (criterium van didactische resistentie) 11
12 Neuro(psycho)logie: Lateraal aanzicht van de hersenen Frontaalkwab Pariëtaalkwab Occipitaalkwab Temporaalkwab Hersenstam Ruggenmerg Cerebellum 12
13 Prevalentie Dyscalculie: 2-3% Ernstig rekenprobleem: 7-8% Zwakke rekenaar: 15% 13
14 Co-morbiditeit Rekenproblemen van kinderen kunnen samengaan met andere stoornissen of problemen: - verstandelijke beperking - dyslexie of leesprobleem - ADHD - ASS - DCD - NLD? 14
15 Een voorbeeld uit de CITOeindtoets basisonderwijs Er worden 26 mensen met auto s vervoerd. In iedere auto kunnen vier mensen. Hoeveel auto s zijn nodig? 17 kinderen: 7 3 kinderen: 6½ (bij doorvragen: 7) 1 jongen : 9 1 jongen : 1 1 jongen : 2 1 jongen : geen idee, ook niet na doorvragen 15
16 Huidige visie op getalbegrip: het belang van tellen tellen via herkennen (vanaf 2½ jaar) akoestisch tellen (vanaf 3½ jaar) asynchroon tellen (vanaf 4 jaar) ordenend tellen (vanaf 4½ jaar) resultatief tellen (vanaf 5 jaar) verkort tellen (vanaf 5½ jaar) 16
17 Relatie voorbereidend rekenen en latere rekenen (a) Telvaardigheden zijn een belangrijke voorwaarde voor het rekenen (Kidd, Pasnak, Gadzichowski, Ferral-Like, & Gallington, 2008; Passolunghi, Vercelloni, & Schadee, 2007). Sterk verband tussen problemen bij het voorbereidend rekenen en het feitelijke rekenen vanaf groep 3 (Aunola, Leskinen, Lerkkanen, & Nurmi, 2004; Jordan, Kaplan, Locuniak, & Ramineni, 2007). 17
18 Relatie voorbereidend rekenen en latere rekenen (b) Sterk verband aan tussen lage scores op de UGT in groep 2 en rekenprestaties in groep 6 basisschool (Kavkler, Tancig, & Magajna, 2003). Kleuterrekenniveau bepaalt voor een zeer groot deel het rekenwiskundeniveau in verdere basisonderwijs en voortgezet onderwijs (Siegler, 2009). 18
19 19
20 Componenten van de UGT-R ( Vergelijken Hoeveelheden koppelen Eén-één correspondentie Ordenen Telwoorden gebruiken Synchroon en verkort tellen Resultatief tellen Toepassen van kennis van getallen Schatten 20
21 Doetaak (% goedscore) UGT-R taak Groep 1 jan/febr 4½-5 j. Groep 2 jan/febr 5½-6 j. Groep 3 jan/febr 6½-7 j. A1 A8 A15 A16 A24 B28 B33 B40 B43 21
22 UGT-R: Vergelijken Het vergelijken van objecten op kwalitatieve of kwantitatieve kenmerken. 22
23 UGT-R: Hoeveelheden koppelen Het groeperen van objecten in een klasse of subklasse aan de hand van bepaalde criteria. 23
24 UGT-R: één-één correspondentie Het vergelijken van hoeveelheden door het toepassen van de één-één relatie. 24
25 UGT-R: Ordenen Het (rang)ordenen van objecten aan de hand van bepaalde criteria. 25
26 UGT-R: Telwoorden gebruiken Vooruit-, terug- en verder tellen alsmede het gebruik van kardinale en ordinale getallen. 26
27 UGT-R: Synchroon en verkort tellen Het synchroon tellen en het verkort tellen vanuit de dobbelsteenstructuur. 27
28 UGT-R: Resultatief tellen Het tellen van gestructureerde en ongestructureerde hoeveelheden alsmede het tellen van bedekte hoeveelheden. 28
29 UGT-R: Toepassen van kennis van getallen Het kunnen toepassen van de kennis van het getallensysteem in eenvoudige probleemsituaties
30 UGT-R: Schatten Het kunnen inschatten van de juiste positie van een getal op een getallenlijn. 30
31 Heeft vroegtijdige onderkenning zin? vroegtijdige onderkenning vereist interventie handelen dient plaats te vinden op basis van een interventieprogramma dat zich richt op de specifieke (voor)schoolse vaardigheden en bekwaamheden waar het kind zwak in is (twee aangrijpingspunten: instructiewijze en getalbeelden) 31
32 Op weg naar rekenen
33 Ontwikkeld voor zwakke kleuters Hoofdkenmerken Drie hoofdkenmerken:
34 Concreet Belang van internalisatie Semiconcreet Abstract
35 mapping : (semi-)concreet-abstract
36
37
38 Mapping in de praktijk
39 Resultaten
40 Project: posttest results
41 Eind groep 3: Tempo Toets Rekenen 41
42 32:2 Oplossing van Nick (12 jaar, groep 8) 42
43 Tijd en extra tijd Ingeroosterde tijd: Per dag: 1 uur instructie- en oefentijd Extra tijd voor zwakke rekenaars: Per week: 1 uur verlengde instructie Kinderen verschillen vooral van elkaar in de hoeveelheid tijd die ze nodig hebben om dezelfde doelen te bereiken. 43
44 Protocol DDG ( 44
45 Onderkenning van dyscalculie criterium 1: Vaststellen aanwezigheid en ernst van het probleem Over het algemeen wordt het criterium van ernst vastgesteld door tekorten in zowel geautomatiseerde als inhoudelijke kennis. Criterium van ernst: Er is sprake van een significante achterstand wat betreft de automatisering van de basale rekenvaardigheden ten opzichte van leeftijden/of opleidingsgenoten en er is sprake van een significante achterstand wat betreft de beheersing van de inhoud van de rekendomeinen.
46 Procesonderzoek (a) Observeren van open handelingen, verborgen handelingen en taakaanpak. Vragen naar de oplossingswijze. Variëren van opgaven door rekentaken aan te bieden die qua oplossingswijze dichtbij net goed of net fout opgeloste opgaven liggen.
47 Procesonderzoek (b) Helpen door middel van het doorlopen van de vijf niveaus van hulp : Meer structuur aanbrengen (S+). Complexiteit verminderen (S+/C-). Verbale hulp geven (VH). Materiële hulp geven (MH). Modelleren (voordoen-samen doen-nadoen) van de oplossingsprocedure (MOD).
48 Uitwerking van de hulpstappen - een voorbeeld - Mark (8;9 jaar, januari groep 5) heeft veel moeite met contextopgaven. Een voorbeeld: In een bus zitten 12 mensen en de bestuurder. De bus rijdt van Aalt naar Dolk. Onderweg stopt de bus in Heek. Daar stappen 7 mensen uit en stappen er 3 in. Hoeveel mensen zitten in de bus als die van Heek naar Dolk rijdt?
49 Stap 1 Helpen (S+) In de bus zitten 12 mensen en de bestuurder. In de bus zitten dus 13 mensen. In Heek stappen 7 mensen uit en 3 mensen in. Hoeveel mensen zitten nu in de bus?
50 Stap 2 Helpen (S+/C-) In de bus zitten 8 mensen en 1 bestuurder. In de bus zitten dus 9 mensen Als de bus stopt stappen 4 mensen uit. Hoeveel mensen zitten nu in de bus?
51 Stap 3 Helpen (VH) Hoeveel mensen zitten in de bus? Heb je de bestuurder meegeteld? Als je die meetelt, hoeveel mensen zitten dan in de bus? Hoeveel mensen stappen uit? Hoeveel mensen blijven dan over? Hoe kun je dat het beste uitrekenen?
52 Stap 4 Helpen (MH) 9-4?
53 Stap 4 Helpen (MH) 9-4?
54 Stap 4 Helpen (MH) 9-4?
55 Stap 5 Helpen (MOD) In deze stap worden alle bewerkingen, die met name in stap 3 en stap 4 zijn aangeboden eerst door de begeleider uitgevoerd. Daarna door begeleider en leerling samen en tenslotte zoveel mogelijk door de leerling zelf.
56 Nog een voorbeeld Tjaco (15 jaar, leerjaar 2 vmbo-tl) heeft veel moeite met contextopgaven waarin taken zitten waarbij gerekend moet worden. Een voorbeeld: Sjaak moet de lege flessen in de supermarkt sorteren. Hij moet 187 flessen in kratten doen. In ieder krat kunnen 12 flessen. Hoeveel kratten heeft hij nodig?
57 Stap 1 Helpen (S+) Sjaak moet flessen in kratten doen. Hij heeft 187 flessen. In ieder krat kunnen 12 flessen. Hoeveel kratten heeft Sjaak nodig om alle flessen op te bergen?
58 Stap 2 Helpen (S+/C-) Sjaak heeft 154 flessen. Hij ruimt ze op in kratten. In ieder krat kunnen 10 flessen. Hoeveel kratten heeft Sjaak nodig?
59 Stap 3 Helpen (VH) Hoeveel flessen heeft Sjaak? Wat moet hij met die flessen doen? Wat betekent een krat? Hoeveel flessen kunnen in één krat? Hoeveel kratten zijn ongeveer nodig denk je? Hoe kun je dat het beste uitrekenen?
60 Stap 4 Helpen (MH) (10 kratten) (5 kratten) 4 (4 flessen over, daar is ook een krat voor nodig) In totaal kratten nodig.
61 Stap 5 Helpen (MOD) In deze stap worden alle bewerkingen, die met name in stap 3 en stap 4 zijn aangeboden eerst door de begeleider uitgevoerd. Daarna door begeleider en leerling samen en tenslotte zoveel mogelijk door de leerling zelf.
62 Onderkenning criterium 2: Vaststellen van het rekenprobleem Criterium van achterstand: er is sprake van een significante rekenachterstand ten opzichte van datgene wat op basis van de individuele ontwikkeling van de persoon verwacht mag worden (criterium van achterstand).
63 Onderkenning criterium 3: Vaststellen hardnekkigheid van het rekenprobleem Criterium van didactische resistentie: er is sprake van een hardnekkig rekenprobleem, dat resistent is tegen gespecialiseerde hulp.
64 Verklaring van dyscalculie fase 1: Vaststellen van primaire verklarende factoren planningvaardigheid benoemsnelheid verbaal en visueel-ruimtelijk geheugen aandacht en concentratie number sense (onder voorbehoud)
65 Simon (14 jaar, leerjaar 2 vmbo-gl) Moeder gaat met Simon kleren kopen. Ze heeft 75 euro bij zich. Eindelijk vinden ze een broek die Simon mooi vindt. De broek kost 50 euro. Hoeveel geld houdt moeder over als ze de broek betaald heeft?
66 De oplossing van Simon 50 en 75, 50 en 75, 50 en nog eens 50 is 100. De broek kost 50 euro en moeder heeft 75. Moet ik dat uitrekenen? Ja Dan houd je 7 50 over en 50 is 50. Die 50 zijn tienen en die 7 zijn meestal lossen. En die broek kost normaal 57, dan heb je 7 over! Ik ken dit soort sommen niet, ik begrijp het niet. Ik reken uit dat 50, dat moeder 50 euro geeft. Dat betekent dus 7 over.
67 Enige hulp 75 50?
68 Verklaring fase 2: Vaststellen van secundaire verklarende factoren vanuit het individu en vanuit de omgeving werkhouding en motivatie competentiebeleving (faal)angst leesproblemen sociaal-emotionele ontwikkeling comorbide stoornissen
69 Dyscalculieverklaring en rekenenwiskunde Dyscalculie is vastgesteld op basis van de drie criteria volgens het protocol DDG en blijkt uit problemen in de volgende contexten:. Op basis hiervan is behoefte aan een of meer van de volgende maatregelen: Specialistische hulp in de vorm van:. Als (materiële/immateriële) voorzieningen:. De volgende dispensaties:.
70 Primair probleem: informatieverwerking
71 Informatieverwerking bij een typische leerling mn (28) xn (7) :n (7) m (4)
72 De lade van 4+4 bij een typisch leerling
73 Informatieverwerking bij een leerling met dyscalculie mn (28) mn (28) xn (7) :n (7) m (4) m (4)
74 De lade van 4+4 bij een leerling met dyscalculie
75 Tom (8 jaar, begin groep 5) 1+1=2 2+2=4 3+3=6 4+4=8 5+4=
76 Behandeling a. Aanzet tot behandeling van ernstige rekenproblemen en dyscalculie b. Analyse faciliterende en belemmerende factoren c. Werkzame instructieprincipes d. Evidence-based rekenhulpprogramma s e. Het behandelen van tekorten in strategiegebruik f. Behandeling en comorbiditeit
77 a) Aanzet tot behandeling van ernstige rekenproblemen en dyscalculie
78 Het protocol ERWD biedt de schoolpraktijk handvatten om het rekenonderwijs door de school heen beter af te stemmen op de zwakke rekenaar. Om het rekenonderwijs zo vorm te geven is echter schoolbreed veel kennis, kunde en scholing nodig van alle bij het onderwijs betrokkenen. Leraren zijn ingedeeld op drie niveaus (sporen genoemd).
79 Stap 4: fase groen ERWD Fase groen Signalering Diagnostiek Begeleiding Deskundigheid Deskundigheid Deskundigheid minimaal op minimaal op minimaal op spoor 1: spoor 1: spoor 1: De leerling ontwikkelt zich gemiddeld of goed en functioneert in de grote groep. Resultaat: +: naar fase blauw 0/-: naar fase geel De leraar observeert de leerlingen volgens aanwijzingen in de methode. De interne rekenexpert ondersteunt de leraar. Hij analyseert samen met de leraar de resultaten op de bloktoetsen en het lovs en stelt een groepsplan op. De begeleiding vindt plaats volgens aanwijzingen in de methode. Bij te weinig aantoonbare vorderingen gaat de leerling naar fase geel.
80 Stap 5: fase geel ERWD Fase geel Signalering Diagnostiek Begeleiding Deskundigheid Deskundigheid Deskundigheid minimaal op minimaal op minimaal op spoor 2: spoor 2: spoor 2: De leerling heeft geringe problemen op deelgebieden. intern max. 0,5 jaar Resultaat: +: naar fase groen 0/-: naar fase oranje De leraar observeert dagelijks op specifieke onderdelen, houdt de vorderingen op toetsen en lovs bij en analyseert de resultaten. De leraar voert rekengesprekken met de leerling, analyseert het resultaat en stelt een begeleidingsplan op, eventueel samen met de interne rekenexpert. De leerling krijgt extra begeleiding in een subgroep. Bij te weinig of geen aantoonbare vorderingen gaat de leerling naar fase oranje.
81 Stap 6: fase oranje Fase oranje Signalering Diagnostiek Begeleiding Deskundigheid Deskundigheid minimaal op minimaal op spoor 3: spoor 3: De leerling heeft ernstige rekenproblem en op enkele of alle deelgebieden. intern max. 0,5 jaar Resultaat: +: naar fase geel 0/-: naar fase rood De leraar observeert dagelijks op specifieke onderdelen, houdt de vorderingen op toetsen en lovs bij en analyseert samen met de interne rekenexpert de resultaten. De leraar voert een diagnostisch gesprek met de leerling, analyseert samen met de interne rekenexpert het resultaat en stelt een individueel handelingsplan op. ERWD Deskundigheid minimaal op spoor 3: Het schoolteam voert de begeleiding uit. De leerstof en de instructie worden afgestemd op de onderwijsbehoeften van de individuele leerling. Bij te weinig of geen aantoonbare vorderingen wordt de leerling aangemeld voor extern onderzoek.
82 Stap 7: fase rood Fase rood Signalering Diagnostiek ERWD Begeleiding De problemen zijn hardnekkig. De leerling wordt aangemeld voor extern onderzoek. deels extern, deels intern Resultaat: +: naar fase oranje 0/-: bijstellen handelingsplan en dyscalculieverklaring; blijvende begeleiding in fase rood. Intern / extern: De externe deskundige verzamelt informatie over de leerling (zie hoofdstuk 8) Extern / intern: De externe deskundige voert het diagnostisch onderzoek uit zoals beschreven in hoofdstuk 8. Het team stelt een individueel handelingsplan op. Intern / extern: spoor 3 Het team voert de begeleiding uit. De leerstof en de instructie worden afgestemd op de onderwijsbehoeften van de individuele leerling. Indien nodig wordt de begeleiding uitgevoerd door een externe expert in nauw overleg met de school.
83 Inpassing zorg in regulier onderwijsaanbod 83
84 b) Analyse faciliterende en belemmerende factoren In de indicatieanalyse is het van belang faciliterende en belemmerende factoren voor de behandeling van de leerling in kaart te brengen. De begeleiding (RT) en behandeling dient afgestemd te zijn op (het niveau van) het individu en contextgebonden factoren, en dient rekening te houden met contra-indicaties. Door deze afstemming kan aangesloten worden bij de sterke en zwakke kanten van de leerling, die tijdens de diagnostiek zijn gebleken.
85 c) Werkzame instructieprincipes directe instructie: overdracht van inhoudelijke kennis van de behandelaar aan de leerling door demonstratie van procedures en uitleg van regels; expliciete uitleg en uitgebreide inoefening; de leerstappen bij de instructie dienen klein te zijn; veel structuur en herhaling; in principe: aanleren van één oplossingstrategie; opgaven opdelen in subtaken; zelfinstructie: van voordoen door de behandelaar naar volledig zelfstandig probleem oplossen door de leerling (de leerling leert procedures door zichzelf steeds weer een aantal relevante vragen te stellen bij het maken van een rekenopgave).
86 d) Evidence-based rekenhulpprogramma s naast instructie is ook het gebruik van een effectief gebleken ( evidence based ) rekenhulpprogramma belangrijk; er zijn slechts weinig evidence based programma s op de markt. Voorbeelden: Op weg naar rekenen, Hulp bij leerproblemen Rekenen-wiskunde en Met sprongen vooruit; Alternatief: gebruik maken van in de praktijk werkzaam gebleken programma s, zoals Maatwerk.
87 e) Het behandelen van tekorten in strategiegebruik vaste stappenplannen en het gebruik van strategiekaarten; bij tekorten in de planningvaardigheden: cognitieve instructie gericht op planning en strategiegebruik; expliciete uitleg over oplossingsprocedures en rekenstrategieën.
88 opzoekboekje (
89
90 f) Behandeling en comorbiditeit verlaagde competentiebeleving en/of faalangst vragen om begeleiding en behandeling van het sociaal-emotionele welbevinden door: psycho-educatie, gericht op ouders en leerkracht, maar vooral ook op de leerling zelf aanpakken van faalangst, bij voorkeur op basis van een programma dat hier specifiek voor bedoeld is (zie databank effectieve jeugdinterventies;
91 9x4 7x6 8x6 9x6 6x7 6x8 7x8 8x7 9x7 9x8 4x9 6x9 7x9 8x9 9x9
92 Preteaching Deze oude school heeft 58 ramen. Er zijn er 14 kapot, hoeveel ramen zijn er nog heel? Het is nu uur. Wat staat er over een half uur op de klok? = In een doos kunnen 15 boeken. Als ik 70 boeken wil vervoeren, hoeveel dozen heb ik dan nodig? =
93 De rol van ouders
94 Beleid De wet is niet eenduidig als het gaat om regelgeving bij dyscalculie. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in april 2004 de notitie VO/OK/2004/19023: Hulpmiddelen en vrijstellingen voor leerlingen met een beperking, zoals dyslexie en dyscalculie het licht doen zien. Deze notitie is in januari 2006 nog aangevuld met de notitie Ontheffingsmogelijkheden en hulpmiddelen voor leerlingen met een beperking, zoals dyslexie en dyscalculie.
95 Politieke besluiten met ernstige gevolgen Voor de vakken Nederlands, Engels en wiskunde mag een leerling maximaal voor 1 vak een 5 op zijn/haar eindlijst hebben, naast twee voldoendes Er wordt een rekentoets ingevoerd die (voor vo en mbo) verplicht is vanaf schooljaar , af te nemen in het eindexamenjaar, met als minimumeis een 4,5 om het diploma te kunnen halen. De toets mag 3 keer herkanst worden: - Rekentoets 2F: vmbo en mbo 1, 2, en 3 - Rekentoets 3F: havo, vwo en mbo 4
96 Toetstype Lichtpuntje Jurisprudentie, bedroevende resultaten op de proefrekentoetsen en veel gelobby in Den Haag hebben waarschijnlijk bijgedragen aan een op handen zijnde oplossing voor de verplichte rekentoets vanaf 2016 voor kinderen met dyscalculie of een ernstig rekenprobleem. Registratie bij CvE Extra inspanning Extra tijd wegens dyscalculie Deskundigenverklaring Rekenkaart Rekenmachine bij alle opgaven Aantekening op cijferlijst Formele gevolgen voor doorstroming Standaard nee nee nee nee nee nee nee nee Standaard met aange-paste wijze van examinering ja ja nee ja Ja, max 30 minuten nee nee nee Aangepast met aangepast niveau ja nee ja ja Nee, is al ingebouwd ja ja ja
97 De directeur van de school heeft beslissingsbevoegdheid Artikel 55 van het Eindexamenbesluit geeft de directeur de volgende bevoegdheid: toestaan dat een gehandicapte kandidaat (lees: een leerling met dyscalculie) het examen geheel of gedeeltelijk aflegt op een wijze die is aangepast aan de mogelijkheden van die kandidaat. In dat geval bepaalt de directeur de wijze waarop het examen zal worden afgelegd. De examencondities zijn dus een zaak van de school.
98 Bedankt voor jullie aand8 en tijd voor (verdere) vragen
Hulp bij rekenwiskundeproblemen in het VO
Hulp bij rekenwiskundeproblemen in het VO Utrecht, 9 december 2014 Conferentie Masterplan dyscalculie Hans van Luit Protocol ERWD voor VO Programma s voor het VO/MBO 12Count Startrekenen NU rekenen Got
Nadere informatieHulp bij rekenwiskundeproblemen in het mbo
Hulp bij rekenwiskundeproblemen in het mbo Utrecht, 9 december 2014 Conferentie Masterplan dyscalculie Hans van Luit Protocol ERWD voor MBO Waarom rekenen in het MBO? Wat mbo-studenten aan het eind van
Nadere informatieDyscalculie; een stoornis met vergaande consequenties
Dyscalculie; een stoornis met vergaande consequenties Masterplan Dyscalculie Bunnik, 2 april 2014 www.google.nl Hans van Luit Dyscalculie een definitie Dyscalculie is een stoornis die gekenmerkt wordt
Nadere informatieDyscalculie, een stoornis met vergaande consequenties
Dyscalculie, een stoornis met vergaande consequenties Utrecht, 11 december 2012 Kenniscongres Stoornissen 2012 Hans van Luit Inhoud 1. Complexiteit van het rekenen 2. Reken-wiskundeproblemen of dyscalculie?
Nadere informatieRekenproblemen? Helpen helpt van groep 1 t/m 8!
Rekenproblemen? Helpen helpt van groep 1 t/m 8! ONderWIJZEnde WOENSDAG SPPOH Den Haag, 9 november 2016 www.google.nl: hans van luit Inhoud 1. Wat is rekenen? 2. Het belang van een goede start 3. Handelen
Nadere informatieDyscalculie in het VO
Dyscalculie in het VO Eindhoven, 13 oktober 2011 Conferentie Geslaagd met dyslexie en dyscalculie Hans van Luit j.e.h.vanluit@uu.nl Dyscalculie, een definitie Dyscalculie is een stoornis. Blijvende problemen
Nadere informatieDyscalculie: de stand van zaken
Dyscalculie: de stand van zaken Bunnik, 9 december 2013 Masterplan dyscalculie VO Hans van Luit http://www.uu.nl/medewerkers/jehvanluit Dyscalculie, een definitie Dyscalculie is een stoornis. Blijvende
Nadere informatieDyscalculie in het MBO
Dyscalculie in het MBO Amersfoort, 5 juni 2012 Eindhoven, 7 juni 2012 Conferentie Studiesucces met dyslexie en dyscalculie in het mbo Hans van Luit j.e.h.vanluit@uu.nl Dyscalculie, een definitie Dyscalculie
Nadere informatieRekenproblemen of dyscalculie
Rekenproblemen of dyscalculie Seminar over dyscalculie Veenendaal 2 december 2015 www.google.nl: hans van luit Inhoud Complexiteit van het rekenen Definitie en achtergrond van dyscalculie Relatie voorbereidend
Nadere informatieDyscalculie én meer. Het protocol ERWD, een praktische aanpak voor ernstige rekenwiskunde problemen en dyslaculie
Dyscalculie én meer Het protocol ERWD, een praktische aanpak voor ernstige rekenwiskunde problemen en dyslaculie Vier hoofdlijnen in het proces van leren rekenen 1,2,3 4,5,6 1,2,3 4,5,6 2 3,4,5,6 2 3,4,5,6
Nadere informatieProgramma ERWD. Dyscalculie. ERWD-presentatie Mieke van Groenestijn, HU, Utrecht 1
-presentatie 17-5-2011 Programma Programma Inleiding Hoofdlijnen Handelingsmodel Werken met het handelingsmodel Fasen Motto Ernstige RW-problemen en Dyscalculie Motto 1 Passend begint bij goed Ernstige
Nadere informatieDyscalculie. Linette van Oijen
Dyscalculie Linette van Oijen In deze workshop Korte ervaring met rekenen Diagnose dyscalculie Protocol (ernstige) rekenproblemen en dyscalculie Tips voor in de les Evt. regelgeving omtrent de rekentoets
Nadere informatieERWD. Welkom op de regiobijeenkomst [invullen locatie] [datum]
ERWD Welkom op de regiobijeenkomst [invullen locatie] [datum] Programma 13.30 uur Opening 13.35 uur Interactieve keynote 15.00 uur Pauze 15.30 uur Dialoogtafels binnen sector 16.15 uur Dialoogtafels sectoroverstijgend
Nadere informatieWorkshop Dyscalculie. Startopdracht. Doel. Opdracht 1 Placemat
Workshop Dyscalculie Evelien Brouwer Dianne Roerdink Startopdracht Opdracht 1 Placemat Bedenk voor je zelf wat jij al van dyscalculie af weet. Wat is volgens jou dyscalculie. Schrijf dit op in één van
Nadere informatieProtocol Dyscalculie. De Stelberg
Protocol Dyscalculie De Stelberg Inhoud Inleiding 2 Visie en uitgangspunten 3 Wat wordt verstaan onder dyscalculie? 4 Leren rekenen en rekenproblemen 4 Drie pijlers 5 Interne diagnostiek 6 Externe diagnostiek
Nadere informatieProtocol Dyscalculie
Protocol Dyscalculie Inhoud Inleiding 2 Visie en uitgangspunten 3 Wat wordt verstaan onder dyscalculie? 4 Leren rekenen en rekenproblemen 4 Drie pijlers 5 Interne diagnostiek 5 Externe diagnostiek 6 Stappenplan
Nadere informatieProtocol Ernstige Reken-Wiskunde problemen en Dyscalculie (samenvatting)
0 Protocol Ernstige Reken-Wiskunde problemen en Dyscalculie (samenvatting) 1 Inhoud Inleiding 2 Onderscheid tussen ernstige reken-wiskunde problemen en dyscalculie 3 Wat wordt verstaan onder dyscalculie
Nadere informatieStappenplan groep 1-2
Stappenplan Protocol E rnstige R eken W iskunde-problemen en D yscalculie (ERWD) Stappenplan groep 1-2 Moment Actie Uitwerking Stap 0 Aanvang, september Beginsituatie vastleggen met behulp van Bosos groep
Nadere informatiePresentatie ernstige rekenproblemen & Dyscalculie 22 oktober 2014; Johanna Jager & Annelie van Harten
Presentatie ernstige rekenproblemen & Dyscalculie 22 oktober 2014; Johanna Jager & Annelie van Harten Programma Invoering van referentieniveaus en rekentoetsen in het onderwijs. Wat zijn ernstige rekenproblemen
Nadere informatieProtocol Ernstige RekenWiskunde- problemen en Dyscalculie Elde College (in het VO wordt meestal alleen gesproken over rekenen). Esumrt.
Protocol Ernstige RekenWiskunde- problemen en Dyscalculie Elde College (in het VO wordt meestal alleen gesproken over rekenen). Esumrt.2014 Inleiding Rekenen moet, ook in het VO, een aparte plek krijgen.
Nadere informatieProtocol dyscalculie en ernstige rekenproblemen: Van signalering naar diagnose
Protocol dyscalculie en ernstige rekenproblemen: Van signalering naar diagnose Als een kind rekenproblemen heeft, is het belangrijk om dit snel aan te pakken. Tijdig ingrijpen kan heel wat voorkomen. Maar
Nadere informatieREKENPROTOCOL DE ZONNEWIJZER
REKENPROTOCOL DE ZONNEWIJZER De Zonnewijzer 1.Omschrijving van de zorg De kinderen behalen bij rekenen herhaaldelijk niet het gewenste niveau of lijken een achterstand te hebben in het gehele rekenproces.
Nadere informatieProtocol dyscalculie januari 2016 DYSCALCULIE PROTOCOL
DYSCALCULIE PROTOCOL 1 Inhoud Wat is dyscalculie?... 2 Vermoeden dyscalculie... 2 Signalering... 3 Stappenplan onderzoek en begeleiding... 4 Vergoeding... 5 Dyscalculieverklaring... 5 Wat is dyscalculie?
Nadere informatieDr. Mieke van Groenestijn 1
Protocol Protocol PO - VO (-MBO) Mieke Groenestijn emeritus Lector Gecijferdheid, Hogeschool Utrecht projectleider Conferentie Steunpunt T&R,2 april 2013 Rekenen Probleemoplossend werken Rekenvaardigheid
Nadere informatiePROTOCOL Ernstige Rekenwiskundeproblemen
PROTOCOL Ernstige Rekenwiskundeproblemen en dyscalculie Stichting Primair Onderwijs Achterhoek Lohmanlaan 23 7003 DJ Doetinchem INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 Visie en uitgangspunten... 3 Route... 4 Wat
Nadere informatieProtocol dyscalculie en ernstige rekenproblemen
Protocol dyscalculie en ernstige rekenproblemen Dit protocol heeft als doel richtlijnen te geven voor de begeleiding van leerlingen met dyscalculie en ernstige rekenproblemen op Thorbecke vmbo-pro. Het
Nadere informatieERWD. Rekenpiloot 16 december 2011 Freudenthal Instituut
ERWD Rekenpiloot 16 december 2011 Freudenthal Instituut Leidende vragen Wat houdt ERWD in en hoe herken je het? Protocol ERWD Wat kun je zelf doen in de rekenles? Welke hulmiddelen zijn er in de rekenles?
Nadere informatieDyscalculieprotocol (locatie mavo-havo-atheneum; versie januari 2015)
Dyscalculieprotocol (locatie mavo-havo-atheneum; versie januari 2015) Inleiding Thorbecke Scholengemeenschap heeft de verplichting leerlingen voor rekenen op referentieniveau 2F (mavo) of 3F (havo/atheneum)
Nadere informatieRID, daar kom je verder mee. Jelle wil net als zijn vriendjes naar de havo. Dyscalculie houdt hem niet tegen. Dyscalculiebehandeling
RID, daar kom je verder mee Jelle wil net als zijn vriendjes naar de havo. Dyscalculie houdt hem niet tegen. Dyscalculiebehandeling Waarom het RID? Wat is dyscalculie? Een gestructureerde aanpak Ruim 25
Nadere informatieDiagnostiek rekenen in de school; hoe pak je dat aan?
Welkom Diagnostiek rekenen in de school; hoe pak je dat aan? Presentatie door 11 december 2013 Mariska van der Vliet Aan het einde van de workshop weet/kunt u: rekenproblemen signaleren welke stappen u
Nadere informatieProtocol Dyscalculie
Protocol Dyscalculie Inhoud Inleiding 2 Visie en uitgangspunten 3 Wat wordt verstaan onder dyscalculie? 4 Leren rekenen en rekenproblemen 5 Drie pijlers 5 Interne diagnostiek 6 Externe diagnostiek 7 Stappenplan
Nadere informatiePROTOCOL DYSCALCULIE ANNIE M.G. SCHMIDTSCHOOL, DEN HAAG. 1.Inleiding
1.Inleiding In dit protocol wordt beschreven hoe op de Annie M.G. Schmidtschool wordt gewerkt aan het voorkomen, onderkennen en aanpakken van rekenproblemen of dyscalculie. Dit protocol maakt onderdeel
Nadere informatieWORKSHOP DYSCALCULIE. SSgN studiedag 21 maart 2014
WORKSHOP DYSCALCULIE SSgN studiedag 21 maart 2014 6 + 3 =? Volgens Jelle (2Jn): 6 + 3 = 8??? Hoe doet Jelle dat? 6 x 7 =? Volgens Jelle: 6 x 7 = 44 Of 49? Jelle heeft het eerste uur vrij. Het tweede uur
Nadere informatieparate rekenvaardigheden
parate rekenvaardigheden Rinske Stelwagen & Teun Hommersom parate rekenvaardigheden wie zijn wij workshop tijdens de vorige conferentie de som van de dag een wiskunde- / reken-website een diagnostische
Nadere informatieVisie en uitgangspunten
-PO; conferentie Steunpunt Welkom Programma Protocol BAO, SBO, SO Protocol BAO, SBO, SO Mieke van Groenestijn emeritus Lector Gecijferdheid, Hogeschool Utrecht projectleider Conferentie Steunpunt T&R,11
Nadere informatieProtocol ernstige rekenproblemen en dyscalculie
Protocol ernstige rekenproblemen en dyscalculie Olympus College 2016-2017 1 Inhoud Inleiding 3 Definitie 4 Signalering en diagnostiek 5 Faciliteiten 6 Organisatie 7 Bijlage 1 Aanmeldformulier dyscalculie
Nadere informatieProtocol Dyscalculie
Protocol Dyscalculie Inhoud Inleiding... 2 Signaleren... 3 Interventies... 4 Handelingsgerichte interventies gericht op rekenuitval door de leerkracht... 4 Handelingsgerichte interventies gericht op rekenuitval
Nadere informatieBEGELEIDING LEERLINGEN DYSCALCULIE EN ERNSTIGE REKENPROBLEMEN
BEGELEIDING LEERLINGEN DYSCALCULIE EN ERNSTIGE REKENPROBLEMEN Begeleiding van leerlingen met ernstige rekenproblemen en/of dyscalculie Definitie van dyscalculie Dyscalculie is een stoornis die gekenmerkt
Nadere informatieVroegtijdig signaleren en preventie van rekenwiskunde problemen.
Vroegtijdig signaleren en preventie van rekenwiskunde problemen. IDJK 2017 Ine van de Sluis Stijgen en Dalen 1. Eén persoon stelt een gesloten vraag. 2. Is het antwoord op jou van toepassing, ga je staan.
Nadere informatieBegeleidingswijzer Dyscalculie
Begeleidingswijzer Dyscalculie Dyscalculie De term dyscalculie komt uit het Latijn (dys = slecht) en Grieks (calculus = rekenen) en kan vertaald worden als het niet kunnen uitvoeren van berekeningen. Voor
Nadere informatieDyscalculieprotocol Cluster Jenaplan
Dyscalculieprotocol Cluster Jenaplan Eerste versie 2015-2016 Het volgen van - en begeleiding bij ernstige rekenproblemen en dyscalculie Stappenplan bij (ernstige ) rekenproblemen en dyscalculie De vier
Nadere informatieDyscalculie gediagnostiseerd. En dan? MBO conferentie Dyscalculie
Niet alle rekenproblemen zijn dyscalculie 2 1 T O M B R A A M S Dyscalculie gediagnostiseerd. En dan? MBO conferentie Dyscalculie PPON 2004 en 2011 De onderzoeken van PPON 2004 en 2011 laten zien dat routinematige
Nadere informatiewww.masterplandyscalculie.nl
In gesprek met... www.masterplandyscalculie.nl Gesprekken Deze waaier is voor zorgcoördinatoren, rekencoördinatoren en rekenspecialisten die gesprekken voeren met en over een leerling met ernstige rekenwiskunde-problemen.
Nadere informatieDyscalculiebehandeling
Dyscalculiebehandeling De weg vrij voor talent Wat is dyscalculie? Werken in je eigen tempo Dyscalculie komt voor bij ongeveer 3 tot 6% van de basisschoolleerlingen. Het kan erfelijk zijn, maar soms komt
Nadere informatieProtocol Ernstige rekenproblemen. Dyscalculie. Signalering, ondersteuning en begeleiding van leerlingen met ernstige rekenproblemen en dyscalculie.
Signalering, ondersteuning en begeleiding van leerlingen met ernstige rekenproblemen en dyscalculie. Vestiging Gunning op de Daaf Geluk Protocol Ernstige rekenproblemen en Dyscalculie P. Maradiaga-Schenke
Nadere informatiewww.masterplandyscalculie.nl
In gesprek met... www.masterplandyscalculie.nl Gesprekken Deze waaier is voor zorgcoördinatoren, rekencoördinatoren en rekenspecialisten die gesprekken voeren met en over een student met ernstige rekenwiskunde-problemen.
Nadere informatieHet Odulphuslyceum gebruikt voor dit Protocol de volgende definitie van dyscalculie (Ruijssenaars et al. 2004)
Dyscalculieprotocol Odulphuslyceum I Wat is dyscalculie? Het Odulphuslyceum gebruikt voor dit Protocol de volgende definitie van dyscalculie (Ruijssenaars et al. 2004) Dyscalculie is een stoornis die gekenmerkt
Nadere informatieProtocol ERWD en dyscalculie
Protocol ERWD en dyscalculie Een leidraad voor de ondersteuning van en afstemming op rekenzwakke leerlingen. Scholengemeenschap, voor onderwijs dat zin geeft, voor vmbo havo atheneum gymnasium Bezoekadres:
Nadere informatieVisie en uitgangspunten
-PO; conferentie Steunpunt Welkom Programma Protocol BAO, SBO, SO Protocol BAO, SBO, SO Mieke van Groenestijn emeritus Lector Gecijferdheid, Hogeschool Utrecht projectleider Conferentie Steunpunt T&R,
Nadere informatieDyscalculie Inleiding Wat is dyscalculie?
Dyscalculie Inleiding Dit dyscalculiebeleid is opgesteld om leerlingen met dyscalculie en hun ouders op een zo optimaal mogelijke manier te begeleiden en aan te geven wat leerlingen kunnen verwachten gedurende
Nadere informatieTips voor het diagnostische gesprek. Marisca Milikowski Rob Milikowski
Tips voor het diagnostische gesprek Marisca Milikowski Rob Milikowski Herkent u deze leerling? Zwakke automatisering, Tellend rekenen vaak op de vingers Nieuwe kennis zakt snel weg Eenvoudige bewerkingen
Nadere informatieHandelingsplan. Dyscalculie
Handelingsplan Dyscalculie Datum van invullen: Omschrijving van dit plan: Dyscalculie is een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen in de automatisering van de basisvaardigheden van het
Nadere informatieProtocol Dyscalculie. Christelijk College de Noordgouw Heerde. oktober dhr. J.M. de Vries. mw. H. Bezuijen. rector-bestuurder.
Protocol Dyscalculie Christelijk College de Noordgouw Heerde oktober 2016 dhr. J.M. de Vries rector-bestuurder mw. H. Bezuijen conrector Inleiding Het rekenonderwijs staat de laatste jaren hoog op de agenda
Nadere informatieDe betekenis van het Protocol ERWD VO voor leerlingen met rekenproblemen of dyscalculie
De betekenis van het Protocol ERWD VO voor leerlingen met rekenproblemen of dyscalculie Door Prof. Dr. J.E.H. van Luit Inleiding Het afgelopen najaar verschenen de protocollen Ernstige Reken Wiskundeproblemen
Nadere informatieinhoud Dyscalculie Rekenproblemen Presentatie_gebruikersdag_najaar2013 1 Onderhoudsproblemen
inhoud Rekenblokken voor de zwakke rekenaar Over wie hebben we het? Welke problemen zijn er zoal? Wat is er aan te doen? Rekenproblemen Dyscalculie Onderhoudsproblemen Beschikbaarheidsproblemen Ernstige
Nadere informatieDyscalculie protocol. Mei Protocol Dyscalculie Mei
Dyscalculie protocol Mei 2016 1 Inhoudsopgave 1. Schoolvisie ten aanzien van het rekenonderwijs... 3 2. Inleiding... 3 3. Werkdefinitie... 3 4. Kenmerken van dyscalculie... 5 5. Fasen van begeleiding...
Nadere informatieProtocol ernstige rekenproblemen en dyscalculie Valentijnschool
Protocol ernstige rekenproblemen en dyscalculie Valentijnschool 17-6-2017 Inhoud Doel van het protocol... 2 Inleiding:... 3 Kenmerken bij dyscalculie... 4 Signalering van het rekenprobleem.... 4 Schematische
Nadere informatieDyscalculieprotocol Het volgen van - en begeleiding bij
Dyscalculieprotocol 2017-2018 Het volgen van - en begeleiding bij ernstige rekenproblemen en dyscalculie Stappenplan bij (ernstige ) rekenproblemen en dyscalculie De vier fasen vanuit het protocol ERWD
Nadere informatieProtocol ernstige rekenhulpvragen en/ of dyscalculie
Protocol ernstige rekenhulpvragen en/ of dyscalculie Inleiding Dit beleid is geschreven vanuit de visie van t Speel-Kwartier. Dit beleid ondersteunt ons bij het bereiken van ons onderwijskundig doel; Kinderen
Nadere informatiedyscalculieverklaring gebruikt wordt, staat in het onderstaande kader vermeld.
Dyscalculieprotocol Dit dyscalculieprotocol heeft als doel meer duidelijkheid te scheppen over wat leerlingen met dyscalculie kunnen verwachten van het dyscalculiebeleid op onze school. Dyscalculie Dyscalculie
Nadere informatieMBO Conferentie Het 2F-, 2ER- en 2A-examen: welke student laat ik wanneer opgaan voor welk examen?
Freark? MBO Conferentie Het 2F-, 2ER- en 2A-examen: welke student laat ik wanneer opgaan voor welk examen? 15-11-2017 Ronde 2: 13:45 15:15 Freark van der Kooi Ik wil mijn leerlingen nog beter begeleiden
Nadere informatieVCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding www.vclbdewisselantwerpen.be
VCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding www.vclbdewisselantwerpen.be Campus Centrum Hallershofstraat 7 2100 Deurne Tel. (03) 285 34 50 Fax (03) 285 34 51 Campus Noord Markt 3 2180
Nadere informatiePARAGRAAF Protocol bij ernstige rekenwiskunde-problemen en/of dyscalculie 1. Doel van het protocol. 2. Signalering
Samengesteld door BZT WPC Versie 23-06-2015 Bestuur Door DO vastgesteld op 02-07-2015 DO Door BG als voorgenomen besluit vastgesteld op 09-07-2015 GMR Door GMR van advies/instemming voorzien op nvt Medewerkers
Nadere informatieRekenen op taal. Opbouw van deze presentatie. Seminar Berkenbrein Neurocognitie- Wat als leren niet vanzelf gaat?
dia 1 Seminar Berkenbrein Neurocognitie- Wat als leren niet vanzelf gaat? Rekenen op taal Inzichten vanuit de neurocognitie Inzichten vanuit de gedragswetenschap Implicaties voor de onderwijspraktijk 15
Nadere informatieMBO. Protocol ERWD3 - MBO. Programma. Uitgangspunten ERWD3 ERWD. Doelgroepen in MBO. ERWD3 - MBO 5 en 7 juni Mieke van Groenestijn, HU 1
3 - MBO 5 en 7 juni 2012 Programma 2 Protocol 3 - MBO MBO Mieke van Groenestijn Kenniscentrum Educatie Hogeschool Utrecht 3 Uitgangspunten 3 Opet 3-MBO: - deel 1: rekenbeleid (inclusief visie en stappenplan)
Nadere informatie:Monique Hoeijmakers Datum :
Onderwerp :beleid ERWD Auteurs :Monique Hoeijmakers Datum :10-04-2017 Inhoud van de notitie besproken met :werkgroep ERWD IB, GMR-afvaardiging onderwijs Financiële consequenties Personele consequenties
Nadere informatieErnstige rekenproblemen of dyscalculie? Mariska Hennipman Karin van der Meer
Ernstige rekenproblemen of dyscalculie? Mariska Hennipman Karin van der Meer De problematiek van de zwakke rekenaar In tweetallen: Waar herkennen we een zwakke rekenaar aan? Waar herkennen we een kind
Nadere informatieVRAGENLIJST SCHOOL IN GEVAL VAN VERMOEDEN DYSCALCULIE
VRAGENLIJST SCHOOL IN GEVAL VAN VERMOEDEN DYSCALCULIE Basisgegevens leerling en school Voor- en achternaam leerling: Geboortedatum: Groep: School: Groepsleerkracht: Groepsverloop: Intern Begeleider: Adresgegevens
Nadere informatieGetallen 1 is een computerprogramma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip).
Getallen 1 Getallen 1 is een computerprogramma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip). Doelgroep Rekenen en Wiskunde Getallen 1 Getallen 1 is geschikt voor groep 7 en 8 van de basisschool
Nadere informatieNationale Dyslexie Conferentie 2010
Nationale Dyslexie Conferentie 2010 De samenhang tussen dyscalculie en dyslexie 13 oktober 2010 Sui Lin Goei Lector Onderwijs en Zorg Hogeschool Windesheim Universitair docent Onderwijscentrum VU Orthopedagoog/GZ-psycholoog
Nadere informatieReken uit en Leg uit Twee vaardigheden hand in hand
Reken uit en Leg uit Twee vaardigheden hand in hand Presentatie Alledaags Rekenen Nieuwegein woensdag 21 november 2012 Giel Hanraets en Vincent Jonker deel 0 PROGRAMMA Programma 1. Korte schets van de
Nadere informatiePLD de Spindel, bijlage 4
Checklist Onderkenning Dyslexie Edux Beoordeling van de ernst en hardnekkigheid van de lees- en/of spellingproblemen t.b.v. de continuïteit van de zorg in het primair en voortgezet onderwijs Naam leerling
Nadere informatieMasterplan ERWD. Differentiëren in subgroepen 10 december Arlette Buter
Masterplan ERWD Differentiëren in subgroepen 10 december 2014 Arlette Buter Arlette Buter info@rekenadviesbuter.nl 1 Inhoud Differentiëren in subgroepen: lesgeven op spoor 2 - Welke kennis is er nodig
Nadere informatieOndersteuning van leerlingen bij complexere problematiek
Ondersteuning van leerlingen bij complexere problematiek Ondersteuning van leerlingen bij complexere problematiek 1 Ondersteuning van uw leerlingen Passend onderwijs: alle leerlingen verdienen een zo passend
Nadere informatieZwakke rekenaar in het MBO
Welkom Zwakke rekenaar in het MBO 27 september 2013 Ceciel Borghouts Inleiding Agenda Uitgangspunten, visie, feiten Afstemmen: Onderwijsbehoeften van zwakke rekenaars in beeld: 2 observatiemodellen Drieslagmodel
Nadere informatieProtocol Dyscalculie. Olympus College 2014-2015. Protocol Dyscalculie Olympus College 2014-2015 Pagina 1 van 7
Protocol Dyscalculie Olympus College 2014-2015 Protocol Dyscalculie Olympus College 2014-2015 Pagina 1 van 7 Inhoud Voorwoord 3 Protocol dyscalculie 4 De rekentoets 5 Bijlage 1 Aanmeldformulier dyscalculie
Nadere informatieDyscalculieprotocol. PrO vmbo havo vwo(+)
Dyscalculieprotocol PrO vmbo havo vwo(+) Wettelijk kader Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (Wgbh/cz) Artikel 5b, i.s.m. artikel 1: 01-08-2009 Betreft Eemsdeltacollege alle
Nadere informatieDyscalculie: Stagnaties in het leren rekenen. E. Harskamp. Terug naar eerste pagina. Pedagogiek in Beeld Hoofdstuk 22
Dyscalculie: Stagnaties in het leren rekenen E. Harskamp Rekenstoornissen (een voorbeeld) Susanne eind groep 5 van de basisschool. optelsommetjes over het tiental vaak fout het getalinzicht (welke getal
Nadere informatieDYSCALCULIEPROTOCOL. Beekdal Lyceum Datum: Auteur: Martin Jager
DYSCALCULIEPROTOCOL Beekdal Lyceum 2017 2018 Datum: 26-09-2017 Auteur: Martin Jager Inhoudsopgave 1. Signalering en diagnose 3 2. Dyscalculieverklaring 4 3. Mogelijke faciliteiten 4 4. Examen 5 5. Communicatie
Nadere informatieDyscalculiebeleid Oosterlicht College
Dyscalculiebeleid Oosterlicht College B. Geerts, L. Groot, M. Lindenburg, H. Westerveld A. Maes, C. Minks, L. Scheffers Nieuwegein, Vianen, juni 2017 Dyscalculie Dyscalculie betekent letterlijk 'niet kunnen
Nadere informatieDyscalculie protocol Rotterdamse Montessorischool
Dyscalculie protocol Rotterdamse Montessorischool Inleiding Het doel van rekenwiskunde-onderwijs is functionele gecijferdheid, afgestemd op de mogelijkheden van iedere individuele leerling. Het Protocol
Nadere informatieVeel voorkomende rekenproblemen: preventie en interventie. 4 februari 2015. Arlette Buter
Veel voorkomende rekenproblemen: preventie en interventie 4 februari 2015 Arlette Buter 1 Inhoud Schoolbrede preventieve maatregelen Preventie en interventie bij: Verlenen van betekenis aan getallen en
Nadere informatieRekenstoornis Dyscalculie is in!
Rekenstoornis Dyscalculie is in! Het beleeft een revival na tientallen jaren stilte. Niet alleen in wetenschappelijke literatuur maar ook in de vakliteratuur wordt er uitvoerig aandacht aan besteed. Wat
Nadere informatiewww.masterplandyscalculie.nl
In gesprek met... www.masterplandyscalculie.nl Gesprekken Deze waaier is voor intern begeleiders, rekencoördinatoren en reken specialisten die gesprekken voeren met en over een leerling met ernstige rekenwiskunde-problemen.
Nadere informatieRekenen bij Moderne Wiskunde
Moderne Wiskunde Rekenen: een volledig doorlopende leerlijn rekenen voor alle leerjaren en alle niveaus! Rekenen bij Moderne Wiskunde 1 Verplichte rekentoets Vanaf schooljaar 2013/2014 Voor alle leerlingen
Nadere informatie4 Checklist rekenen 4
4 Checklist rekenen Protocol ERWD vo 4.1 Rekenbeleid De school heeft in haar schoolbeleid een visie vastgelegd op rekenonderwijs en de wijze waarop het rekenen wordt ingevuld, georganiseerd en ondersteund
Nadere informatieCursus rekendidactiek. Bijeenkomst 6 26 februari 2013 monica wijers, vincent jonker Freudenthal Instituut
Cursus rekendidactiek Bijeenkomst 6 26 februari 2013 monica wijers, vincent jonker Freudenthal Instituut Rekenen uit de krant Huiswerk Zwakke rekenaars Bekijk samenvatting van het protocol ERWD voor
Nadere informatieBegeleiding bij (ernstige)rekenproblemen/dyscalculie
Begeleiding bij (ernstige)rekenproblemen/dyscalculie Januari 2014, aangepast mei 2016 1 Inhoudsopgave 0 Inleiding 1 Visie en uitgangspunten 2 Onderscheid tussen (ernstige) rekenproblemen en dyscalculie
Nadere informatieVeel voorkomende rekenproblemen; preventie en interventie. Arlette Buter
Veel voorkomende rekenproblemen; preventie en interventie Arlette Buter 1 Inhoud Schoolbrede preventieve maatregelen Rekenproblemen bij: n Verlenen van betekenis aan getallen en bewerkingen n Hardnekkig
Nadere informatieHet Fundament voor goed rekenonderwijs
Het Fundament voor goed rekenonderwijs september 2011 Ina Cijvat Door vroegtijdige interventies kunnen alle kinderen getalbegrip ontwikkelen. Preventie van rekenproblemen Leerlijnen / tussendoelen kennen
Nadere informatieZwakke rekenaar in het MBO
Welkom Zwakke rekenaar in het MBO 23 januari 2014 Ceciel Borghouts info@borghoutsrekenadvies.nl Kennismaking Agenda Over welke studenten hebben we het? Een indruk. Problemen in kaart m.b.v. twee observatiemodellen
Nadere informatieProgramma. Geschiedenis Uitgangspunten IJsberg- denken
Programma Inleiding Geschiedenis Uitgangspunten IJsberg- denken De rekenkaarten De opzoekkaarten RTAmersfoort Opzoekkaarten en het drieslagmodel Oefenen met de transfer Het rekendossier Rollenspel De rekenschouw
Nadere informatieDyscalculieprotocol. Versie: September 2015 Status: defnitief d.d. december /9 TITEL VAN HET DOCUMENT
Dyscalculieprotocol Status: defnitief d.d. december 2015 1/9 TITEL VAN HET DOCUMENT Vlaardingen, september 2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Visie van de school 3. Begeleiding 3.1 Aanpak in de klas 3.2
Nadere informatieBegeleiding bij. (ernstige)rekenproblemen. /dyscalculie (2 e concept)
Begeleiding bij (ernstige)rekenproblemen /dyscalculie (2 e concept) Nijverdal, januari 2014 Inhoudsopgave blz 0 Inleiding 3 1 Visie en uitgangspunten 3 2 Onderscheid tussen (ernstige) rekenproblemen en
Nadere informatieProtocol ernstige rekenproblemen en dyscalculie schooljaar
Protocol ernstige rekenproblemen en dyscalculie schooljaar 2016-2017 2 Inhoud Hoofdstuk 1: Begripsbepalingen... 3 A. Wat is een referentieniveau?... 3 B. Wat is een ernstig rekenprobleem?... 3 C. Wat is
Nadere informatieDYSCALCULIEPROTOCOL
DYSCALCULIEPROTOCOL 2018-2019 12 juli 2018 1 Inhoud Blz. 1. Wat is dyscalculie? 3 2. Problematiek bij dyscalculie 3 3. Signaleren 4 4. Dyscalculieverklaring 5 5. Rekentoets 5 5.1 Algemeen 5 5.2 Alle leerlingen
Nadere informatieHCO Werkwijze dyscalculieonderzoek. Informatie voor intern begeleiders/rekencoördinatoren
HCO Werkwijze dyscalculieonderzoek Informatie voor intern begeleiders/rekencoördinatoren Versie 6 mei 2014 HCO Werkwijze bij dyscalculieonderzoek Dyscalculie wordt gezien als een zeldzame stoornis. Circa
Nadere informatieNaar beter rekenonderwijs
Naar beter rekenonderwijs 1 Wat komt aan de orde? Actuele ontwikkelingen Ontdekkingen mbt goed rekenonderwijs Naar beter rekenonderwijs Praktische tips 2 Over een groot aantal jaren, en de laatste jaren
Nadere informatieStudiesucces met dyslexie en dyscalculie mbo. Juni 2012
Studiesucces met dyslexie en dyscalculie mbo Bert de Vos Marga Kemper - b.devos@aps.nl - mkemper@cinop.nl Juni 2012 Vraag bij binnenkomst Wat zie je in de klas, waarbij je denkt: dit zou door dyslexie
Nadere informatie4 Checklist rekenen 4
4 Checklist rekenen Protocol ERWD mbo 4.1 Rekenbeleid De mbo-instelling heeft in haar instellingsbeleid een visie vastgelegd op rekenonderwijs en de wijze waarop het rekenen wordt ingevuld, georganiseerd
Nadere informatie