Versus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 11e jrg 1993, no. 6 (pp )
|
|
- Fanny van Doorn
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Auteur(s): B. van Cranenburgh Titel: Sport hersenloos of toch tussen de oren? Jaargang: 11 Jaartal: 1993 Nummer: 6 Oorspronkelijke paginanummers: Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding, vrij gebruikt worden voor (para-) medische, informatieve en educatieve doeleinden en ander niet-commercieel gebruik. Zonder kosten te downloaden van:
2 Sport hersenloos of toch tussen de oren? I Instituut voor Toegepaste Neurowetenschappen (ITON), Amsterdam Dr. Ben van Cranenburgh n de wereld van de sport ligt vaak een sterk accent op kracht en uithoudingsvermogen. De schaatssprinter brengt vaak uren per week in een "kracht-honk" door, de voetbal-buitenspeler ziet de "looptraining" als vast onderdeel van zijn weekprogramma. Toch zijn dit eigenlijk hele merkwaardige gewoonten: in het krachthonk ontbreekt de schaats, tijdens de looptraining zijn de medespelers en de bal afwezig. De resultaten van dit soort "geïsoleerde" trainingen kunnen slechts beperkt zijn. De spier is weliswaar sterker geworden, maar hoe weet die spier nu wanneer hij moet samentrekken? Het vermogen van hart en longen is door de duurtraining toegenomen, maar wat hebben we daaraan als een sporter veel energie "verknoeit" door een verkeerde techniek. Hoewel krachttraining en duurtraining nauwelijks weg te denken zijn uit de sport, wordt hier toch vaak onevenredig veel aandacht aan besteed. Hierbij wordt dan uitgegaan van de onjuiste veronderstelling, dat een toename van spierkracht of hart- en longvermogen automatisch wordt omgezet in een grotere prestatie. Dit is onzin. Als dit waar zou zijn, zouden we de 500 m schaatsprestatie moeten kunnen voorspellen uit de kracht van de bovenbeenspieren en de loopmarathon-prestatie uit het maximale hartminuutvolume (de hoeveelheid bloed die het hart per minuut kan doorpompen). Waar het in veel (de meeste!) sporten om draait is juist de techniek, de coördinatie, de vaardigheid. Men spreekt ook wel van "motor skill". De motor skill is een rechtstreeks produkt van het brein: daar wordt bepaald welke spieren, wanneer, hoe lang en in welke combinaties geactiveerd worden. Zo zal het gelijktijdig aanspannen van buigers en strekkers van het schaatsafzetbeen (de "verkrampte" afzet) onevenredig veel energie kosten met een laag snelheidsrendement. Het aanspannen van de verkeerde spieren heeft vrijwel altijd zijn oorzaak in het brein: de juiste activatiepatronen liggen kennelijk nog niet vast in ons "motorisch geheugen". Dit moet geoefend worden! De sporter kan hierbij veel leren van de aanpak van musici: zij zijn zeer intensief met "motor skill" bezig. Door het opbouwen van een goede techniek kan dezelfde prestatie met veel minder kracht bereikt worden, of kan men een inspanning langer volhouden. De tennisser die de techniek van zijn backhand verbetert, heeft minder last van zijn pols of zijn schouder, investeert minder kracht met een hoger rendement, geeft hardere ballen. De schaatser die zijn afzettechniek verbetert, komt verder in de marathon, de hockeyer die heeft geleerd goed te letten op zijn tegenspelers reageert (anticipeert) sneller en komt vaker tot doeltreffende acties. De (vaak pseudo-)wetenschappelijke onderbouwing van sport is vooral gericht op: - botten, spieren en biomechanica (het "bewegingsapparaat") - inspanningsfysiologie (spierkracht, verzuring, aëroob vermogen etc). Voor het brein is nauwelijks plaats. De schedel is een gesloten pot, een "black box". Maar de tijden veranderen: is het niet opvallend hoe vaak tegenwoordig in de media geschreven wordt over de opmerkelijke "plastische" eigenschappen van ons zenuwstelsel, d.w.z. het dynamische, voortdurend veranderende karakter van al onze zenuwcellen en hun onderlinge verbindingen? Zonder brein geen sport. Zonder spier geen sport? Ach, we hebben natuurlijk beide nodig: het brein is de componist, de spieren zijn de uitvoerders. Zonder wielen geen auto. De invalshoeken in de sport die door het brein (de "neurowetenschappen") gesuggereerd worden, kunnen mijns inziens in de toekomst veel rendement opleveren. Dit betreft de volgende onderwerpen: 1. Het brein als orgaan om te leren. De plastische veranderingen in het brein vormen de biologische basis voor dit leerproces. Welke trainings-, oefen-, of stimulatiemethode is het meest effectief?
3 2. Wat voor suggesties geven de theorieën over motorisch leren? Bijvoorbeeld, eindeloos herhalen van dezelfde bewegingen, of juist variëren rond een thema? Is de effectiviteit van een leerproces ook afhankelijk van de wijze van instructie (bijvoorbeeld verbaal of visueel?). Kunnen we een verkeerde beweging af leren? 3. De rol van de waarneming, d.w.z. van zintuiglijke informatie. De waarneming is enerzijds een sturende bron voor motoriek, anderzijds doet zij dienst als feedback. Een schaatser moet kunnen voelen wanneer zijn afzetbeen gestrekt is, een tennisser moet de bal zien, een violist moet zijn eigen tonen horen. Ook dit aspect kan getraind worden (bijvoorbeeld geblinddoekt serveren, of een helling af skiën). 4. Psychologische faktoren kunnen een enorme invloed hebben op prestatie en leervermogen: motivatie, arousal, emoties, cognitie. De niet gemotiveerde leerling leert niets; als je niet oplet (arousal) maak je fouten; als je bang bent (emotie) verkramp je; als je het nut van oefeningen niet snapt (cognitie) zal je weinig leren. De drie voorbeelden hierna (ontleend aan de ITON-cursus "Motorische Vaardigheden") schetsen problemen die zeker met bovenstaande punten te maken hebben. I Een linksbenige voetballer wordt linksbuiten geplaatst. Hij maakt echter vele tactische beoordelingsfouten. Nadat hij rechtsbuiten werd geplaatst, verdwenen alle problemen als sneeuw voor de zon. Hoe zou dat kunnen komen? II Een enthousiast tennisser (8 uur per week) tobt chronisch met zijn racket. Ondanks de steeds duurdere rackets, die hij aanschaft (3 per seizoen) slaat hij deze steeds vroegtijdig kapot. De beheersing van het tennisspel verbetert niet ("geen wonder als ze zulke slechte rackets maken"). Welk beleid zou een kans van slagen hebben bij deze beklagenswaardige recreant? Ill Tijdens de Elfstedentocht in 1986 waren er nogal wat schaatsers, die koplampen bij zich hadden. Ze gingen in het donker met hun verlichting over het extreem slechte ijs van de Dokkummer Ee. De "lampjesschaatsers" vielen echter vaak. Hoe zou dat kunnen komen? Men zou kunnen spreken van "neurotraining" wanneer men het probleem van sportvaardigheden benadert vanuit de neurowetenschappen. Het tweede gedeelte van dit artikel geeft een uitwerking van dit begrip "neurotraining" op het gebied van schaatsen. Schaatsen met het brein Onze spieren worden geactiveerd door elektrische signalen die in ons brein worden opgewekt. Bij een eenvoudige beweging, bijvoorbeeld het buigen van een arm, zien we dat een bijbehorend hersengebiedje inderdaad actief wordt. Bij meer ingewikkelde bewegingen, zoals schaatsen, een tennisservice of vioolspelen, zien we dat veel meer hersengebieden, als regel in beide hersenhelften, betrokken zijn. Men heeft dit kunnen aantonen met een zogenaamde PET-scanner: een zeer duur en ingewikkeld apparaat dat de plaatselijke hersenactiviteit kan meten. Dit soort PET-scans zijn gemaakt bij allerlei taken: stil lezen, hardop lezen, woorden verzinnen, iets op de tast herkennen, etc. Vooral bij doelgerichte taken blijkt er hersenactiviteit te ontstaan in vele verschillende hersengebieden. Een krachthonk is in dit opzicht voor het brein een relatief simpele situatie: vele hersengebiedjes, die wél belangrijk zijn bij een 500 m schaatssprint, doen dan niet mee. We beginnen de laatste tijd een beetje te snappen welke spieren allemaal bij het schaatsen betrokken zijn. Van Ingen Schenau uit Amsterdam heeft op dit gebied belangrijk werk gedaan. Welke hersengebieden bij het schaatsen betrokken zijn kunnen we op dit moment (nog?) niet meten. Vanuit onze kennis van de neurowetenschappen kunnen we echter wel een gokje wagen. Figuur 1 geeft het "vlekkenplan" van het brein zoals dat er bij schaatsen uit zou kunnen zien. Het is speculatief, maar misschien wel inspirerend voor onze schaatstrainings-aanpak. De nummers van de vragen hieronder corresponderen met de nummers van de hersengebiedjes in de figuur.
4 Figuur Welke spieren span je aan? Ontspan je wel je beenspieren na de afzet? (motorische hersenschors: het "keyboard" voor onze spieren). 2. Wordt het been maximaal gestrekt in de knie? Verandert de enkelhoek? Voel je je rug vlak, hol of bol? Sta je achter, midden of vóór op je schaatsen? Wanneer en waar ontstaat pijn bij "diep zitten"? (sensibele schors: voelen van stand, beweging, druk en pijn). 3. Weet je hoe je eigen schaatshouding eruit ziet? (het zogenaamde "lichaamsschema"). Dit gebied is ook belangrijk voor het schatten en plannen van afstand, zoals bijvoorbeeld voor het ingaan van de bocht. 4. Waar kijk je naar, in de bocht (vlak vóór je, of naar de buitenrand van de bocht), of op het rechte eind (naar je voeten, vlak vóór je of ver vooruit)? (visuele schors). 5. Hoe voelt de zijwaartse pendelbeweging aan? Geleidelijk, of zit er een "knik" of schok in? (evenwichtsschors). 6. Maakt de afzet geluid? Zo ja, aan het begin of aan het eind van de afzet? Lukt het bijzetten geruisloos? (akoestische schors)
5 7. Wat voor strategie hanteer je in de wedstrijd? Vlak of oplopend schema? Gaatje dichtrijden in de marathon? "Haasje" spelen in de marathon? Dit hersengebied heeft ook te maken met allerlei vormen van (sociaal of asociaal) gedrag, bijvoorbeeld teamwork, duwen/trekken etc. Het is het gebied vóór in onze hersenen waar we naar wijzen als iemand zich merkwaardig gedraagt (frontale schors). 8. Van dit gebiedje weten we eigenlijk alleen zeker dat het actief is bij iedere beweging. We weten niet precies waarom. Het lijkt iets te maken te hebben met het programmeren van overgangen tussen bewegingen, bijvoorbeeld de switch van rechte eind naar bocht-techniek. 9. Hoe is de samenwerking en de timing van de bewegingen van linker en rechter been? Bij een fiets worden de beenbewegingen gekoppeld via de trappers en de trapas. Bij schaatsen moet deze koppeling in het brein plaatsvinden via de balk: de grote verbindingsbaan tussen beide hersenhelften. Bij het rechts-om rijden zal dit deel van het brein verbaasd zijn. Adres voor correspondentie: Dr. B. van Cranenburgh ITON WG-Plein SH, Amsterdam
Schaatstechniek Martijn Carol TCT 2008
Schaatstechniek Martijn Carol TCT 2008 1 Inhoudsopgave Voorwoord... 3 De schaatsbeweging... 4 De keyposes van het schaatsen... 5 De fases van het schaatsen... 6 De video feedback of techniekanalyse...
Nadere informatieSMART trainen. Naar een hoger niveau van de mini-volleybal training. Bert Brinkman, 2001 Terug naar de Volleybal pagina
SMART trainen Naar een hoger niveau van de mini-volleybal training Bert Brinkman, 2001 Terug naar de Volleybal pagina Structuur Structuur in de training Structuur in het seizoen Doelen stellen Hoger op
Nadere informatieTrainersrichtlijn Der Utrechtse Studenten Schaats Vereniging Softijs
Trainersrichtlijn 2013-2014 Der Utrechtse Studenten Schaats Vereniging Softijs Inhoudsopgave Inleiding Blz. 3 Gebruik lichaam Blz. 4 Afzet Blz. 8 Plaatsen Blz. 10 Valbeweging Blz. 11 Bocht Blz. 12 Trainingsvormen
Nadere informatiePeter Beek Hoogleraar coördinatiedynamica Vrije Universiteit Amsterdam
Peter Beek Hoogleraar coördinatiedynamica Vrije Universiteit Amsterdam Zijn wetenschappelijke werk heeft in de afgelopen drie jaar plaats moeten maken voor de taken die verbonden zijn aan de functie van
Nadere informatieTRAINING DESLY HILL : VOORBEREIDING OP HET NIEUWE SEIZOEN
TRAINING DESLY HILL : VOORBEREIDING OP HET NIEUWE SEIZOEN Een goede voorbereiding is immers het halve werk. Maar wat is nou een goede voorbereiding op een nieuw skeelerseizoen? Op www.skatepodium.com geeft
Nadere informatieOntspannen met progressieve relaxatie
www.psychfysio.nl Ontspannen met Progressieve Relaxatie 1 Ontspannen met progressieve relaxatie De progressieve relaxatie van Edmund Jacobson is een bekende ontspanningsmethode in het westen. In deze hand-out
Nadere informatieAMICA MANU SPORTMEDISCH GEZIEN
AMICA MANU SPORTMEDISCH GEZIEN De liesblessure Wat is het? Pijn in de lies wordt vaak een liesblessure genoemd. Automatisch denkt men dan vaak aan een blessure van de aanvoerende beenspieren (adductoren),
Nadere informatie1 Buikplank (2 benen) Oefentherapie bekken en romp Pagina 1 van 5
Pagina 1 van 5 Welke spieren zijn van belang bij deze oefentherapie? De spieren rondom het bekken en de romp kunnen grofweg worden verdeeld in 2 groepen: de globale en de lokale spieren. De globale spieren
Nadere informatieKWALIFICATIESTRUCTUUR SPORT IJSHOCKEYTRAINER/COACH 2 (Teambegeleider) HOOFDSTUK 2. TECHNIEKANALYSE
KWALIFICATIESTRUCTUUR SPORT 2012 IJSHOCKEYTRAINER/COACH 2 (Teambegeleider) HOOFDSTUK 2. TECHNIEKANALYSE TECHNIEKANALYSE Als coach draagt u de verantwoordelijkheid om de spelers te vertellen of zij de ijshockeytechnieken
Nadere informatieNeurorevalidatie ITON IN VOGELVLUCHT
Neurorevalidatie ITON IN VOGELVLUCHT ITON ITON: instituut voor toegepaste neurowetenschappen Hoofddocent: Dr. Ben van Cranenburgh Inhoud presentatie Cijfers t.a.v. CVA Anatomie,informatieverwerking e.d.
Nadere informatieVersus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 21 e jrg 2003, no.6 (pp. 313-321)
Auteur(s): F. Roelants, P. van Kempen Titel: Rugspieractiviteit tijdens het schaatsen Jaargang: 21 Jaartal: 2003 Nummer: 6 Oorspronkelijke paginanummers: 313-321 Deze online uitgave mag, onder duidelijke
Nadere informatieEffectief motorisch leren een mix van impliciete en expliciete methoden
Effectief motorisch leren een mix van impliciete en expliciete methoden Peter Beek Afdeling Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit, Amsterdam 9 de Schaatstrainerscongres: Leren, ontwikkelen en opleiden
Nadere informatieBertha Middendorp MIGRAINE. De oorzaak van jouw migraine en Leer in 6 weken je pijn te beheersen tijdens een aanval
Bertha Middendorp MIGRAINE De oorzaak van jouw migraine en Leer in 6 weken je pijn te beheersen tijdens een aanval Inhoud Deel 1 12 Inleiding 15 Mijn migraine 21 Hypnose 26 Verhalen uit de praktijk Deel
Nadere informatieMotivatie: presteren? Of toch maar leren?
Arjan van Dam Motivatie: presteren? Of toch maar leren? Een van de lastigste opgaven van managers is werken met medewerkers die niet gemotiveerd zijn. Op zoek naar de oorzaken van het gebrek aan motivatie,
Nadere informatieHier vind je wat ideeën en tips om een verantwoorde schaatsles te geven.
SCHAATSLES GEVEN. Hier vind je wat ideeën en tips om een verantwoorde schaatsles te geven. Tips voor de begeleider. Draag handschoenen. (verplicht!) Ga vóór de groep staan en praat luid. Kijk in de schaatsrijrichting.
Nadere informatieTRAININGSPLAN STABILITEIT
TRAININGSPLAN STABILITEIT Stabiliteitstraining Om goed te kunnen bewegen en/of te kunnen sporten is een sterke romp noodzakelijk. In een rechtop staande houding moet de romp het lichaam te allen tijde
Nadere informatieAllereerst moeten we de letters kunnen zien
Leren lezen doe je met je lijf We hebben vroeger allemaal met meer of minder moeite leren lezen. We gaan ervan uit dat ieder mens met een normale intelligentie kan leren lezen. Toch zijn er in ons land
Nadere informatieFysiotherapie bij Lage Rug Operatie
Fysiotherapie bij Lage Rug Operatie Inhoudsopgave Inleiding... 1 Praktische gang van zaken tijdens de opname... 1 Fysiotherapie... 1 Richtlijnen voor thuis... 3 Inleiding U verblijft in ziekenhuis Tjongerschans
Nadere informatieDe houding en afzet op het rechte eind
De houding en afzet op het rechte eind door Aitske Ruben Wanneer je voor het eerst gaat schaatsen, krijg je te maken met een aantal factoren waar je misschien nog helemaal geen rekening mee hebt gehouden.
Nadere informatieZo wordt. tafels leren leuk!
Zo wordt tafels leren leuk! Tafels automatiseren Kinderen vinden het vaak lastig om tafels te automatiseren. Automatiseren heet ook wel inoefenen. Bij automatiseren oefent een kind om kennis of vaardigheden
Nadere informatieAuteur(s): H. Faber, D. Kistemaker, A. Hof Titel: Reactie op: Overeenkomsten en verschillen in de functies van mono- en biarticulaire
Auteur(s): H. Faber, D. Kistemaker, A. Hof Titel: Reactie op: Overeenkomsten en verschillen in de functies van mono- en biarticulaire spieren Jaargang: 22 Jaartal: 2004 Nummer: 6 Oorspronkelijke paginanummers:
Nadere informatieFysiotherapie. Adviezen en oefeningen na een hernia operatie
Fysiotherapie Adviezen en oefeningen na een hernia operatie 1 Locatie Scheper Ziekenhuis Boermarkeweg 60 7824 AA Emmen Afdeling fysiotherapie, straat 11 Tel 0591-69 11 81 2 Adviezen en oefeningen na een
Nadere informatieAdem in, en til het rechterbeen iets op, hou even vast, en laat hem op de uitademing weer zakken.
Oefenschema Inleiding: Dit oefenschema beoogt ontspanning en bewustwording van het lichaam. Hoewel deze oefeningen niet veel van het lichaam vergen, hebben ze toch een diepgaande werking. Oefen op een
Nadere informatieBewegen voor, tijdens en na uw ziekenhuisopname Tips adviezen en oefeningen
Bewegen voor, tijdens en na uw ziekenhuisopname Tips adviezen en oefeningen ADRZ in beweging Deze folder geeft u informatie over bewegen voor, tijdens en na uw opname. Het is belangrijk om in beweging
Nadere informatieBonus Rapport : Lichaam en geest in balans
Bonus Rapport : Lichaam en geest in balans Lichaam en geest weer in bala ans Wil je echt ontspannen, plof dan niet op de bank maar ontspan actief! Katjaa Callens Denk aub eventjes aan het milieu voor je
Nadere informatie3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken?
Werkblad: 1. Wat is je leerstijl? Om uit te vinden welke van de vier leerstijlen het meest lijkt op jouw leerstijl, kun je dit simpele testje doen. Stel je eens voor dat je zojuist een nieuwe apparaat
Nadere informatieTraining Trainingsintensiteit:
Training Niet de kwantiteit maar wel de kwaliteit van de trainingen zorgen voor resultaat. Iedere sporter heeft individuele eigenschappen qua aanpassingsvermogen en genetische kenmerken. Training is daarom
Nadere informatieBeweging gerichte zorg. Bewegen is een deel van de behandeling om dementie af te remmen Ede 9 oktober 2015
Beweging gerichte zorg Bewegen is een deel van de behandeling om dementie af te remmen Ede 9 oktober 2015 Exercise training increases size of hippocampus and improves memory Kirk Erickson en anderen Pittsburgh
Nadere informatieWaarom dit boek? 7. 1 De ik-fabriek, wat is dat? Lichaamsseintjes Je lichaam is net een fabriek 17
Inhoud Waarom dit boek? 7 1 De ik-fabriek, wat is dat? 10 2 Lichaamsseintjes 14 3 Je lichaam is net een fabriek 17 4 De ik-fabriek, hoe ziet die eruit? 18 4.1 De eerste verdieping: voelen 20 4.2 De tweede
Nadere informatieSnellezen. Ter illustratie
Snellezen De minor Media en Cultuur die ik aan de UvA ga volgen vanaf 2 februari vraagt nogal wat leeswerk. Sterker nog een cursus snellezen werd ons sterk aangeraden om te volgen voordat je naar de UvA
Nadere informatieProgramma Core Stability met accent op Side Bridge
Programma Core Stability met accent op Side Bridge 1. Algemene richtlijnen De oefeningen mogen niet pijnlijk zijn. Het aantal herhalingen en oefeningen wordt progressief opgebouwd. Ademhaling dient correct
Nadere informatieROMPSTABILISATIE U17 Vurste-Semmerzake
ROMPSTABILISATIE U17 Vurste-Semmerzake Inleiding Bij voetbal komt het vaak voor dat spieren eenzijdig zijn ontwikkeld, omdat de training vaak gericht is op het verbeteren van een bepaalde spiergroep, nl
Nadere informatieles 2 Langebaan --> inhoud van de les ------------------------------------------------Tijdens een wedstrijd zijn twee schaatsers tegelijk in de baan.
les 2 Langebaan --> inhoud van de les Inleiding (10 minuten) Haal heel kort de voorkennis op over schaatsen. Introduceer het begrip langebaanschaatsen. Bekijk en bespreek vervolgens met de kinderen de
Nadere informatie4 INZICHTEN. De vier inzichten in dit boekje zijn gebaseerd op de uitkomsten van het Trainer-Kind-Interactieonderzoek,
4 INZICHTEN De vier inzichten in dit boekje zijn gebaseerd op de uitkomsten van het Trainer-Kind-Interactieonderzoek, waarbij 37 trainers en coaches een seizoen lang intensief zijn gevolgd. Dit onderzoek
Nadere informatieEerste Hulp Bij Sport Ongelukken (EHBSO) Blessure preventie
Eerste Hulp Bij Sport Ongelukken (EHBSO) & Blessure preventie Wie zijn wij? Wij zijn Procare fysiotherapie met praktijkruimtes in Gorinchem, Vuren en Herwijnen. Onze praktijken bieden naast diverse specialisaties
Nadere informatieOver de arm en hand wrijven
Over de arm en hand wrijven Doel: stimuleren van aangedane hand en arm, aandacht op de arm. 1 Leg de niet-aangedane hand op de aangedane arm. Kijk naar uw arm. 2 Wrijf met hand over de arm tot aan de schouder
Nadere informatieInformatie en instructies voor patiënten met een zenuwletsel
Centrumlocatie U bent onlangs geopereerd vanwege een zenuwletsel. Daarvoor bent u onder behandeling op de afdelingen Plastische Chirurgie en Revalidatie. In deze folder geven we u informatie over wat een
Nadere informatieTrainen voor meerdaagse wandeltochten en trekkings Deze gids is voor iedereen die een reis met Sawadee gaat maken waarin een trektocht is opgenomen.
Trainen voor meerdaagse wandeltochten en trekkings Deze gids is voor iedereen die een reis met Sawadee gaat maken waarin een trektocht is opgenomen. Deze gids is voor iedereen die een reis met Sawadee
Nadere informatieFitnessbal training. Kern training / Core stability
Fitnessbal training Kern training / Core stability De spieren van je buik, billen en onderrug vormen de 'kern'. Deze zone is verantwoordelijk voor alle acties waarbij je draait, reikt en buigt en is het
Nadere informatieKrachtoefeningen bij hartrevalidatie
Paramedische ziekenhuiszorg - fysiotherapie Krachtoefeningen bij hartrevalidatie U krijgt deze folder omdat we u willen helpen bij het lichamelijke herstel van de gevolgen van uw hartaandoening. Daarnaast
Nadere informatieWandelTrainersDag 8 april Ronde 3 Nr. Titel workshop Naam presentator
WandelTrainersDag 8 april Ronde 3 Nr. Titel workshop Naam presentator Waarom deze workshop? Tijdens de introductie heb ik het over mijn eigen sport gehad genaamd calisthenics (meer info op youtube). Deze
Nadere informatieE-BOOK 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES. kinderen en Emoties 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES
E-BOOK 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES VOORWOORD In 2016 schreef ik de Gids over emoties bij kids 80 praktische tips. Mijn kennis en ervaring blijft zich echter door ontwikkelen. Daarom deel ik
Nadere informatieDe Top 5: Beste Oefeningen Tegen Rugpijn
De Top 5: Beste Oefeningen Tegen Rugpijn 5 DOELTREFFENDE OEFENINGEN TEGEN LAGE RUGPIJN, THUIS UIT TE VOEREN Door Peter Arentsen Voorwoord Gefeliciteerd met het aanvragen van dit e-book waarmee je de basis
Nadere informatieOEFENSCHEMA HARTREVALIDATIE
OEFENSCHEMA HARTREVALIDATIE 17601 Inleiding In deze folder vindt u een algemeen oefenschema en beweegadvies. Deze kunt u gebruiken ter voorbereiding op de revalidatie, maar ook tijdens en na de revalidatieperiode.
Nadere informatieHoe kan ik meer ballen in het dubbelspel aan het net wegvolleren?
Vanaf 1 maart jl. is de tennisschool van Wibo Plijnaar actief op TV Bosch en Duin. De tennislessen van Tennisschool Plijnaar worden gegeven door Wibo Plijnaar of door Nick Mettes. De beschikbaarheid van
Nadere informatieAnaëroob a-lactisch Anaëroob lactisch Aërobe systeem
Anaëroob a-lactisch Afbraak ATP (voedsel van de spier) en creatinefosfaat. Waarbij geen zuurstof nodig is. Geen vorming van lactaat/melkzuur Maximale inspanning 20 seconde Ontwikkelen van veel snelheid
Nadere informatie3 Super Oefeningen Voor Je Buik
3 Super Oefeningen Voor Je Buik Vooraf 1. Lees eerst de algemene trainingsinstructies, deze vind je als bijlage bij dit schema. 2. Doe altijd een warming up van 10 minuten voordat je gaat trainen. 3. Sluit
Nadere informatieWat komt er bij u op? Zelfmanagement vraagt om recept op maat
Wat komt er bij u op? Zelfmanagement vraagt om recept op maat Postelein Dr. Sasja Huisman Medisch Psycholoog/Onderzoeker (LUMC) Docent Gezondheidspsychologie (Universiteit Leiden) Negatieve ervaringen
Nadere informatieAuteur(s): H. Faber Titel: Reactie op: Het klappende van de schaats Jaargang: 16 Jaartal: 1998 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers:
Auteur(s): H. Faber Titel: Reactie op: Het klappende van de schaats Jaargang: 16 Jaartal: 1998 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers: 147-155 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding,
Nadere informatie[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster
[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9
Nadere informatieStabiliteitstraining van de lage rug
Stabiliteitstraining van de lage rug De sleutel tot succes bij stabiliseren is het doelgericht trainen van de juiste spieren. Buik- en rugspieroefeningen worden veelvuldig toegepast in de behandeling bij
Nadere informatieVOORBEREIDINGSPROGRAMMA TUSSENSEIZOEN (U14-U15-U16-U17)
VOORBEREIDINGSPROGRAMMA TUSSENSEIZOEN (U14-U15-U16-U17) Zorg naast voldoende rust, dat je lichaam af en toe een fysieke prikkel krijgt. Buiten het loopschema dat je hieronder kan terugvinden raden we aan
Nadere informatiePraktijk Loop ABC. Praktijk loop ABC 126
Praktijk Loop ABC 17.1. Inleiding Bij veel sporten is de loopbeweging van grote betekenis voor het beoefenen van die sport. Vaak is de looparbeid mede bepalend voor de uiteindelijke prestatie (Een voetballer
Nadere informatieStenose- en/of herniaoperatie Oefeningen voor herstel
Stenose- en/of herniaoperatie Oefeningen voor herstel H15.016-01 Inhoudsopgave Inleiding... 2 Vóór de operatie... 2 Thuis oefenen... 2 Lees deze adviezen vast goed door... 2 De dag van de operatie... 3
Nadere informatieCore. Sportstudio Sjàhto Dwarsdijk 3 7245 TV Laren (GLD) info@sjahto.nl 0573 421066
Core Wat is ClubJoy Core? ClubJoy Core is een efficiënte workout om in slechts 30 minuten op een snelle én verantwoorde manier je kernspieren te trainen. Je buik, billen en rug worden strakker en sterker.
Nadere informatieCore Stability - serie 2 (met Swiss Ball)
Inleiding Met Core Stability training train je je rompspieren, zodat je die zo effectief mogelijk kunt gebruiken. Het gaat hierbij niet alleen om buik- en bilspieren, maar om je gehele romp. Je ontwikkelt
Nadere informatieInleiding Checklist en tips
Inleiding Speed ladder, speedfoot ladder, oefenladder, agility ladder, snelle voeten ladder zijn enkele benamingen die gebruikt worden voor het meest simpele en effectieve trainingsmiddel in de wereld.
Nadere informatieSpanningshoofdpijn, Spierspanningshoofdpijn, Tension Headache, Cervicogene Cephalia
Spanningshoofdpijn, Spierspanningshoofdpijn, Tension Headache, Cervicogene Cephalia Spanningshoofdpijn wordt veroorzaakt door spierspanningen in de hals, de schouders en het hoofd. De hoofdpijn is vaak
Nadere informatie2012 Editie v1.0 EquestrianMassage.nl F.S.A. Tuinhof. Oefeningen voor een gezond lichaam en geest
2012 Editie v1.0 EquestrianMassage.nl F.S.A. Tuinhof Oefeningen voor een gezond lichaam en geest De Soldaat Dit is de eerste van de vier warming up oefeningen waarbij het doel is de hartslag te verhogen
Nadere informatieZintuigenschema (denkactiviteit: beschrijven en beoordelen) Logisch-mathematische intelligentie (rekenknap) Clib-niveau 61/7
Handleiding niveau B Onderwerp Schone Lucht Rally 2014 Strategie Vragen stellen Sleutelschema Zintuigenschema (denkactiviteit: beschrijven en beoordelen) Intelligenties Logisch-mathematische intelligentie
Nadere informatieTechnisch Ontwikkeling Plan voor de voetballers uit de jeugd van Klein Dochteren TOP!
Technisch Ontwikkeling Plan voor de voetballers uit de jeugd van Klein Dochteren TOP! Datum: 27-2-2013 Auteur: Herman Pasman, Technisch Jeugd Coördinator Voetbal Voetbal is een complex spel doordat er
Nadere informatieOefeningen bij instabiliteit in de lage rug.
Oefeningen bij instabiliteit in de lage rug. Deze oefeningen zijn bedoeld als geheugensteun voor cliënten die onder behandeling zijn. Natuurlijk kan je ook zelf de oefeningen proberen zonder dat je onder
Nadere informatieStaan. Maak de slackline korter, doordat er iemand op gaat zitten. Maak het moeilijker, door met twee benen tegelijk op de slackline te staan.
Staan Staan is leuk en super belangrijk! Door dit te oefenen maak je namelijk een basis voor jezelf. Hoe makkelijker het is om te blijven staan, hoe sneller je andere trucjes kunt aanleren! Hoe lang kun
Nadere informatieCalcimatics start steeds met een opwarming. Zo is de overgang dan niet-bewegen naar actief worden niet te bruusk en voorkom je letsels.
CALCIMATICS 1. De opwarming Calcimatics start steeds met een opwarming. Zo is de overgang dan niet-bewegen naar actief worden niet te bruusk en voorkom je letsels. Als een vogel in de lucht - Houding:
Nadere informatieLaten wij eens kijken uit welke hoofdonderdelen de zwemtecniek van een race bestaat. (Zie de weergave op bladzijde..)
De perfecte Race. Wieger Mensonides. De Race, of het nu 100 meter is of 50 meter of een andere afstand, deze bestaat uit een groot aantal onderdelen die stuk voor stuk uiterst belangrijk zijn voor de eindtijd.
Nadere informatieDorine Erkens. GuashaTherapeut.nl VOORWOORD
VOORWOORD In dit e-book leg ik uit wat Guasha Therapie is en wat het voor je kan betekenen. Guasha Therapie is nog onbekend in Nederland. Met het schrijven en delen van dit e- book wil ik laten zien hoe
Nadere informatieUse it or lose it Inside Out Health www.jenaidavanwijk.com
1 Disclaimer De oefeningen, trainingen, adviezen en instructies in deze PDF zijn gemaakt voor gezonde en blessurevrije mensen. Wanneer je een fysieke beperking, een blessure of klachten hebt van welke
Nadere informatiede 9 mentale vaardigheden van een succesvolle atleet Topsport Limburg Sittard, 28 maart 2012 drs. Joep Teeken, VSPN -sportpsycholoog
de 9 mentale vaardigheden van een succesvolle atleet Topsport Limburg Sittard, 28 maart 2012 drs. Joep Teeken, VSPN -sportpsycholoog doel inzicht krijgen in het belang van en ervaren van mentale vaardigheden
Nadere informatieMandala magnetisch 731 40/41 en 731 42/43
Mandala magnetisch 731 40/41 en 731 42/43 Bij dit spel wordt het goed vasthouden van de stift geoefend. De kinderen moeten de bewegingen heel precies uitvoeren en met hun ogen volgen. De stift moet de
Nadere informatieLage Rugpijn, Aspecifieke Lage Rugpijn, Lumbago, Spit,
Lage Rugpijn, Aspecifieke Lage Rugpijn, Lumbago, Spit, Wat is lage rugpijn? Lage rugpijn zit onderin de rug. Soms straalt de pijn uit naar de billen of naar een of beide bovenbenen. De pijn kan plotseling
Nadere informatieWat is sportpsychologie? Voorstellen. Programma. Doelstelling. Cursus Mentale Training Rogier Hoorn sportpsycholoog VSPN
Voorstellen drs. Rogier Hoorn, sportpsycholoog VSPN Sinds 2003 praktijk Hilversum en Papendal Sporters, teams, coaches, Cursus Mentale Training Rogier Hoorn sportpsycholoog VSPN bedrijfsleven, LVNL, Luchtmacht
Nadere informatieOefeningen bij instabiliteit in de lage rug.
Oefeningen bij instabiliteit in de lage rug. Deze oefeningen zijn bedoeld als geheugensteun voor cliënten die onder behandeling zijn. Natuurlijk kan je ook zelf de oefeningen proberen zonder dat je onder
Nadere informatieAMICA MANU SPORTMEDISCH GEZIEN SPRINGERSKNIE - JUMPERS KNEE - HERSTEL
AMICA MANU SPORTMEDISCH GEZIEN SPRINGERSKNIE - JUMPERS KNEE - HERSTEL Springersknie De springersknie is een chronische blessure, waarbij de kniepees is geïrriteerd. Bij te grote belastingen, zoals explosief
Nadere informatieBelangrijke aanwijzingen voordat u met de oefeningen begint:
Belangrijke aanwijzingen voordat u met de oefeningen begint: Rek/Strek oefeningen mogen nooit pijn veroorzaken. Mocht u pijn krijgen stop dan onmiddellijk met de oefening. Het is belangrijk om de rek niet
Nadere informatieArtrose knie. Artrose is een aandoening die voor kan komen bij één of meerdere gewrichten.
Artrose knie Wat is artrose? Artrose is een aandoening die voor kan komen bij één of meerdere gewrichten. Een gewricht bestaat uit twee botuiteinden, die zijn bekleed met kraakbeen. Het kraakbeen vangt
Nadere informatieHoe krijgen we voldoende schaatstechniek om deze kracht de juiste richting n.l. naar het ijs te sturen?
Het schaatsen van de bocht deel 2 door Aitske Ruben De techniek We weten nu (zie deel 1) dat we een kracht nodig hebben om ons van onze rechte lijn af te laten wijken en ons de bocht door te duwen De volgende
Nadere informatieLage rugpijn. Voor meer informatie over onze organisatie kijkt u op: www.fydee.nl
Lage rugpijn Voor meer informatie over onze organisatie kijkt u op: www.fydee.nl Inleiding Lage rugpijn Rugklachten komen veel voor. 4 van de 5 mensen heeft weleens te maken met rugpijn. In veel gevallen
Nadere informatieOntdek je kracht voor de leerkracht
Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te
Nadere informatieIJSHOCKEY SPORTLEIDER 1
BELANG VAN COMMUNICATIE Alles wat u doet als teambegeleider/sportleider gebeurt via communicatie, zoals het motiveren van spelers, het luisteren naar spelers, het oplossen van de problemen in het team,
Nadere informatieOefeningen terwijl u staat. UMC Utrecht oefengids
Oefeningen terwijl u staat UMC Utrecht oefengids UMC Utrecht oefengids Blijf in beweging tijdens uw opname Iedereen weet wel dat bewegen gezond is. Je wordt er sterker van en je voelt je er beter door.
Nadere informatieDe ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de
Rick Helmich Cerebral Reorganization in Parkinson s disease (proefschrift) Nederlandse Samenvatting De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de
Nadere informatieInstructies en oefeningen voor de speedladder
www.medipreventiecentrum.nl Instructies en oefeningen voor de speedladder Persoonlijk en deskundig advies Vóór 6 uur besteld, morgen in huis Geachte klant, Gefeliciteerd met uw aanschaf van de speedladder
Nadere informatieOefenprogramma revalidatie
Oefenprogramma revalidatie Dit oefenprogramma ontvangt u van uw revalidatiearts. Oefen dit programma bij voorkeur 2x per dag. Oefeningen moet u pijnvrij kunnen doen, en adem door! Schouder en arm oefeningen:
Nadere informatie1. Nooit in orde! Wat moeten wij met u nu aanvangen? Wat moeten wij met u nu doen? Gade gij nu nooit eens luisteren? Ge zijt echt niet te doen!
1. Nooit in orde! Wat moeten wij met u nu aanvangen? Wat moeten wij met u nu doen? Gade gij nu nooit eens luisteren? Ge zijt echt niet te doen! Ge zijt nooit in orde! Ge zijt altijd te laat! Ge zijt nooit
Nadere informatieVoorste kruisbandreconstructie,
Paramedische afdeling Voorste kruisbandreconstructie, oefeningen en richtlijnen Inleiding Bij een voorste kruisband reconstructie brengt de arts op de plaats van de oude voorste kruisband een vervangende
Nadere informatieFIT VOOR EEN NIEUWE KNIE
FIT VOOR EEN NIEUWE KNIE Para Medisch Centrum Skagerrak Hoofddorp Inleiding U heeft dit boekje gekregen omdat u binnenkort een nieuwe knie krijgt. In dit boekje vindt u trainingsschema s, oefeningen en
Nadere informatieOncoMove: bewegen tijdens de behandeling van kanker
Supplement informatiewijzer oncologie OncoMove: bewegen tijdens de behandeling van kanker Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Bewegen tijdens de behandeling van kanker 2.1 Instructie 2.2 Doel 2.3 Bespreking
Nadere informatieNA JE TRAINING. Met deze 6-daagse challenge haal je alles uit je training!
Optimaal herstellen NA JE TRAINING Met deze -daagse challenge haal je alles uit je training! Je bent net klaar met sporten en je voelt je geweldig! Niet vergeten: het geheim van een goede workout zit hem
Nadere informatie17 oktober 2015: Beweegdiploma voor trainers van andere bonden. Verkorte opleiding Beweegdiploma nu ook voor trainers van niet gymnastiek clubs!
17 oktober 2015: Beweegdiploma voor trainers van andere bonden Verkorte opleiding Beweegdiploma nu ook voor trainers van niet gymnastiek clubs! Waarom het Beweegdiploma? In de leeftijd van 2 tot en met
Nadere informatieKrachten tijdens het schaatsen
Aitske Ruben Krachten tijdens het schaatsen het rechte eind en de bocht Aitske Ruben 2 de afzet de arbeid per afzet 1. kracht 2. richting 3. streksnelheid 4. tijd 3 Kg druk ijsbaan Rondetijd Snelheid neemt
Nadere informatieInstructies en oefeningen voor het gebruik van de Speedladder trainingsladder
Internet: www.medipreventiecentrum.nl www.facebook.com/medipreventiecentrum Instructies en oefeningen voor het gebruik van de Speedladder trainingsladder Internet: http://www.medipreventiecentrum.nl 1
Nadere informatieJullie komen/zitten op een leeftijd waar 'voorbereiding' op wat komt niet enkel meer wenselijk is, maar ook noodzakelijk.
Beste speler, Hierbij vinden jullie het individuele programma voor U17/U21 seizoen '19-'20. Jullie komen/zitten op een leeftijd waar 'voorbereiding' op wat komt niet enkel meer wenselijk is, maar ook noodzakelijk.
Nadere informatieLage rugklachten. www.gzcdiemenzuid.nl
Lage rugklachten Introductie De lage rug is het gebied ter hoogte van de onderste 5 lendenwervels (lumbale wervels) en de overgang met het heiligbeen (lumbo-sacrale overgang). De lendenwervelkolom bestaat
Nadere informatiegedragsregel in verhaal: blessures
gedragsregel in verhaal: blessures Hallo allemaal! zegt Henk Haai terwijl hij de zaal binnenwandelt voor de volgende bijeenkomst. Hallo trainer! antwoordt iedereen. Henk Haai kijkt de zaal rond en ziet
Nadere informatieFysiotherapie Hernia- en stenoseoperaties Leefregels en oefeningen
Fysiotherapie Hernia- en stenoseoperaties Leefregels en oefeningen Inleiding Deze folder is een aanvulling op de reeds aan u uitgereikte informatie over uw hernia- of stenoseoperatie en bevat een aantal
Nadere informatiebewegingsstelsel info voor de patiënt Stretching UZ Gent, Dienst Orthopedie & Traumatologie en Fysische Geneeskunde & Revalidatie
bewegingsstelsel info voor de patiënt Stretching UZ Gent, Dienst Orthopedie & Traumatologie en Fysische Geneeskunde & Revalidatie Stretching Je hebt last van kniepijn. Het klinisch onderzoek en de medische
Nadere informatieStatiek. De leer van het evenwicht.
Statiek De leer van het evenwicht. Inleiding. Statiek is iets anders, dan evenwichtsreacties,maar heeft er heel veel mee te maken en vooral de statiek test geeft een overzicht van het vermogen (power =
Nadere informatieTIPS EN OEFENINGEN OM UW RUG STERK EN FIT TE MAKEN
TIPS EN OEFENINGEN OM UW RUG STERK EN FIT TE MAKEN Maximale ontspanning voor uw rug De rug is zo maximaal ontspannen. De armen liggen langs het lichaam. De knieën zijn 90 graden gebogen en liggen op een
Nadere informatieSpreekbeurt menselijk lichaam. Door Lara Sieperda.
Spreekbeurt menselijk lichaam. Door Lara Sieperda. Inleiding. Ik hou mijn spreekbeurt over het menselijk lichaam. Omdat ik later kinderarts wil worden en ik het heel interessant vind. Ons lichaam. Het
Nadere informatieDoor Wout Verhoeven & Maarten Thysen OPWARMING CORE STABILITY
Deze work-out neemt ongeveer drie kwartier in beslag. Je hoeft niet elke oefening te doen, je kan zelf kiezen aan welke zones je extra aandacht wil besteden. 'Toch is het gezond om elke work-out te starten
Nadere informatie